Γιατί τα κυπριακά αποτελούν μοναδικό φαινόμενο

12:37 - 29 Φεβρουαρίου 2016

ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Πολλές απόψεις ακούγονται κατά καιρούς για τον ορισμό της κυπριακής ντοπιολαλιάς και για το κατά πόσον είναι γλώσσα ή διάλεκτος. «Η κυπριακή είναι ό,τι αυτό σημαίνει στη συνείδηση του Κύπριου που τη μιλά. Στη συνείδηση του κόσμου είναι μια διάλεκτος, μια παραλλαγή δηλαδή της ελληνικής γλώσσας», υποστηρίζει ο γλωσσολόγος Σπύρος Αρμοστής. Όπως μας εξήγησε, αδέλφια της επίσημης παραλλαγής της ελληνικής γλώσσας αποτελούν οι διάφορες τοπικές διάλεκτοι, όπως η κυπριακή, η κρητική, η ποντιακή κ.ά. «Αυτά για τους γλωσσολόγους λέγονται ποικιλίες της ίδιας γλώσσας. Υπάρχουν οι ανεπίσημες ποικιλίες, τις οποίες ο κόσμος ονομάζει διαλέκτους, ιδιώματα, ντοπιολαλιές κτλ., και υπάρχει και η επίσημη γλωσσική ποικιλία, η οποία στην περίπτωση μας είναι η κοινή Νέα Ελληνική», προσθέτει. Από άποψη δομής, συνεχίζει, είναι προφανές ότι υπάρχει τεράστια συγγένεια ανάμεσα στην κυπριακή, την κρητική και στην κοινή Νέα Ελληνική κτλ. Ωστόσο, πρόσθεσε, το αν η κυπριακή είναι γλώσσα ή διάλεκτος, είναι μια ερώτηση καθαρά κοινωνική και όχι γλωσσική.

Ερευνητικό ενδιαφέρον

Όσο κι αν ακούγεται παράξενο, η κυπριακή διάλεκτος αποτελεί φαινόμενο. Παρατηρείται τεράστιο ερευνητικό ενδιαφέρον από ξένους γλωσσολόγους, γιατί παρουσιάζει φαινόμενα που είναι είτε σπάνια, είτε δυσερμήνευτα, είτε ανατρέπουν γλωσσολογικές θεωρίες με βάση δεδομένα άλλων γλωσσών. Ένα σπάνιο φαινόμενο της κυπριακής διαλέκτου είναι ότι αρκετές λέξεις ξεκινούν με διπλό σύμφωνο [π.χ. η λέξη λλία (λίγα)]. Όπως εξηγεί ο κ. Αρμοστής, μόνο 20 γλώσσες ή διαλέκτοι παγκοσμίως παρουσιάζουν αυτό το σπάνιο φαινόμενο. Επίσης, από τα παράδοξα της κυπριακής διαλέκτου αποτελεί το γεγονός ότι πολλές λέξεις συνθέτονται ανάποδα. «Όταν συνθέτουμε λέξεις, συνήθως το β’ συνθετικό είναι αυτό που προσδιορίζει την κύρια σημασία της λέξης (π.χ. τραπεζομάντιλο = μαντίλι τραπεζιού). Στα κυπριακά ισχύει το ίδιο φαινόμενο, με αρκετές όμως εξαιρέσεις, όπως η λέξη «κοτσιροπόντικα». Σε αυτή την περίπτωση και με βάση το λογικό τρόπο ορισμού, θα έπρεπε να σημαίνει είδος ποντικού… Στη Νέα Ελληνική λέμε φυλλομετρώ το βιβλίο (είδος μετρήματος), στα κυπριακά λέμε «μετροφυλλώ». Δεν υπάρχει ρήμα φυλλώ, αλλά στα κυπριακά, όλα επιτρέπονται… Μοναδική εξαίρεση αυτού του κανόνα στην επίσημη Νέα Ελληνική είναι η λέξη «πονοκέφαλος». Ωστόσο, οι Κύπριοι προτιμούμε για άλλη μια φορά να πάμε κόντρα στο ρεύμα, λέγοντας «κεφαλόπονος», που ακολουθεί κανονικά τον γλωσσικό κανόνα. Σύμφωνα με τον κ. Αρμοστή, η κυπριακή διάλεκτος έχει πολλά να δώσει στην ανάπτυξη της γλωσσολογικής θεωρίας και γι’ αυτό αξίζει τον κόπο να ερευνηθεί. Ήδη αρκετοί ξένοι γλωσσολόγοι έκαναν έρευνες για το φαινόμενο κυπριακά.

Λέξεις που μας κληρονόμησαν οι κατακτητές

Οι διάφοροι κατακτητές που πέρασαν από την Κύπρο έχουν αφήσει το στίγμα τους στην κυπριακή διάλεκτο. Πολλές είναι οι λέξεις του καθημερινού μας λεξιλογίου, οι οποίες προέρχονται είτε από τα αγγλικά είτε από τα τουρκικά είτε από τα ιταλικά (ενετικά) ή ακόμα και από τα παλαιογαλλικά. Ο Σπύρος Αρμοστής μάς δίνει κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα:

Παττίχα: τούρκικη λέξη, η οποία προέρχεται από τα περσικά
Σικκιρτώ: λέξη τουρκικής προέλευσης που σημαίνει βαρέθηκα
Τσαέρα: λέξη που έλκει την καταγωγή της από τη Φραγκοκρατία
Πρότσα: το πιρούνι των Ενετών
Κούσπος: Από το λατινικό cuspis που σημαίνει αιχμηρή γωνιά. Η συνώνυμη λέξη κασμάς προέρχεται από τα τουρκικά

Επιπλέον (από τα Αρχαία Ελληνικά):

Αροθυμώ: λέξη ελληνικής καταγωγής, που σημαίνει φοβάμαι στο σκοτάδι
Μ@λ@κ@ς: η αρχαιοεληνικής καταγωγής λέξη με τις πολλές χρήσεις στη νεοελληνική, είχε τη σημασία του μαλθακός
Π€ζ€β€γκης: λέξη που προέρχεται από τα τουρκικά (στα τουρκικά σημαίνει μαστροπός – νταβατζής)

maria.stylianou@imhbusiness.com

Follow @stylianou_maria

Γιατί τα κυπριακά αποτελούν μοναδικό φαινόμενο

Ροη Ειδησεων

Οκτώ διαμερίσματα έναντι ξενοδοχείου "Four Seasons"

Δύο επαύλεις με θέα τη θάλασσα στην Πόλη Χρυσοχούς

Έπαυλη 3ων υπνοδ. με πισίνα στα Κούκλια

Εξοχική κατοικία 3ων υπνοδ. στον Πρωταρά

Δειτε Επισης