Η παράδοση των Ευρωεκλογών και η μάχη ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ για την πρωτιά του Ιουνίου

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ερωτήματα των Ευρωεκλογών του Ιουνίου είναι ποιο κόμμα θα καταφέρει να κόψει πρώτο το νήμα. Αυτή η μάχη αφορά μόνο τις δύο μεγαλύτερες δυνάμεις του τόπου, τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ, καθώς τα ποσοστά των υπόλοιπων κομμάτων αποκλείουν το ενδεχόμενο να βρίσκονται σε τροχιά διεκδίκησης της πρωτιάς.

Με βάση την παράδοση, το ερώτημα δεν θα έπρεπε να είναι καν ερώτημα. Εδώ και δύο δεκαετίες, ο ΔΗΣΥ έρχεται πρώτος στην κούρσα των Ευρωεκλογών, έστω και με πολύ μικρή διαφορά από το ΑΚΕΛ. Με μία μόνο εξαίρεση, το κόμμα της Αριστεράς είναι πάντα πολύ κοντά, όμως δεν καταφέρνει ποτέ να έρθει πρώτο. Το 2004, ο ΔΗΣΥ κέρδισε με ψαλίδα μόλις 0,34%, ενώ το 2009 η διαφορά αυξήθηκε ελαφρώς, στο 0,75%. Η αισθητή μείωση στα ποσοστά του ΑΚΕΛ το 2014 οδήγησε σε μία αξιοσημείωτη απόσταση, καθώς ο ΔΗΣΥ ήρθε πρώτος με 37,75% και το ΑΚΕΛ δεύτερο με 26,98%, δηλαδή τα δύο κόμματα χώριζαν περισσότερες από δέκα ποσοστιαίες μονάδες. Ωστόσο, πέντε χρόνια αργότερα, στις προηγούμενες Ευρωεκλογές, η διαφορά περιορίστηκε σημαντικά, με τον ΔΗΣΥ να κερδίζει με 1,53%. Στην πολιτική όμως, όπως και στο ποδόσφαιρο, η παράδοση είναι κυρίως ψυχολογική, καθώς δεν αποτελεί σημαντικότερο παράγοντα από το ρόστερ, τις ευρύτερες συνθήκες και τα ειδικότερα ζητήματα του συγκεκριμένου αγώνα.

Οι δημοσκοπήσεις δεν είναι αυτή τη στιγμή ενδεικτικές για το πώς θα κινηθεί το εκλογικό σώμα. Βρισκόμαστε ακόμη κάποιους μήνες μακριά από τις Ευρωεκλογές, χωρίς να έχει συμπληρωθεί το παζλ των ψηφοδελτίων, χωρίς να ξεκινήσει η πολιτική συζήτηση και χωρίς να μπούμε σε προεκλογικούς ρυθμούς. Είτε το ΑΚΕΛ προηγείται, είτε ο ΔΗΣΥ, η διαφορά που παρουσιάζεται είναι πολύ μικρή σε αυτή τη φάση και εμπίπτει στο στατιστικό λάθος, ενώ δεν αποκλείεται, εάν θα είναι όντως μια μάχη στήθος με στήθος, να μην ξεκαθαρίσει ποτέ σε επίπεδο δημοσκοπήσεων πριν από την ημέρα των εκλογών.

Η διαφορά σε σχέση με προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις δεν εντοπίζεται στην ισχύ των ψηφοδελτίων, αφού και τα δύο κόμματα κατάφεραν να στήσουν ψηφοδέλτια στα πρότυπα που ήθελαν και ο πρώτος τους στόχος έχει επιτευχθεί. Το ποιος εκ των δύο έχει το καλύτερο είναι υποκειμενικό και θα το απαντήσουν οι εκλογείς στην κάλπη. Όμως αντικειμενικά εξυπηρετήθηκαν τα κριτήρια που έθεσαν οι ηγεσίες και των δύο δυνάμεων και η επιλογή προσώπων που έκαναν στέλνει τα μηνύματα που ήθελαν να σταλούν μέσα από τη σύνθεση των υποψηφίων τους.

Αντιθέτως, εκεί που φαίνεται πως θα παιχτεί το παιγνίδι είναι στο ευρύτερο πολιτικό κλίμα αλλά και στους χειρισμούς που θα κάνει το κάθε κόμμα. Αυτή είναι η πρώτη αναμέτρηση στην οποία και ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ θα βρίσκονται στην αντιπολίτευση και τα δύο κόμματα προσπαθούν ακόμη να προσαρμοστούν στον ρόλο τους. Όχι επειδή δεν ξέρουν να ασκούν αντιπολίτευση, κάτι που και οι δύο έχουν κάνει στο παρελθόν, αλλά επειδή δεν ασκούν αντιπολίτευση στον «αιώνιο αντίπαλο», αλλά προς μια Κυβέρνηση που δεν έχει έντονα κομματικά χρώματα, παρά τα τρία συμπολιτευόμενα κόμματα που συμμετέχουν σε αυτή. Τα αντανακλαστικά των δύο μεγάλων κομμάτων ανέκαθεν ήταν να στρέφονται το ένα ενάντια στο άλλο και να ανασύρουν το ένα τον μπαμπούλα του άλλου. Σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, παρόλο που προφανώς θα αξιοποιήσουν αυτού του είδους τα επιχειρήματα, στην πράξη συγκατοικούν απέναντι σε μία εξουσία που δεν αποτελείται από στοιχεία παραδοσιακών εχθρών και που κινείται εν πολλοίς στον χώρο του Κέντρου, με τον οποίο και οι δύο μεγάλοι συνεργάζονται στο σκέλος των εκλογών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Η παράξενη δυναμική που αναπτύχθηκε ανάμεσα στα κόμματα της συμπολίτευσης και την Κυβέρνηση ενδέχεται από μόνη της να επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα. Αν το ΔΗΚΟ, η ΔΗΠΑ και η ΕΔΕΚ υφίστανται όντως φθορά εξουσίας και εισπράττουν τα σκάγια για την όποια δυσαρέσκεια υπάρχει προς τους κυβερνητικούς χειρισμούς, είναι πιθανόν να επηρεαστούν δυσμενώς τα δικά τους ποσοστά, αν και είναι άγνωστο αν αυτό θα ευνοήσει περισσότερο τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ, παρά τους μικρότερους πολιτικούς σχηματισμούς. Δεδομένου ότι στον χώρο κινούνται και οι Οικολόγοι για παράδειγμα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν πιο εύκολη διέξοδο από ότι τα μεγάλα κόμματα για τους ψηφοφόρους της δεξαμενής του Κέντρου.

Την ίδια στιγμή, ο παράγοντας ΕΛΑΜ ενδέχεται να ανακατέψει την τράπουλα. Στις μέχρι στιγμής δημοσκοπήσεις το εθνικιστικό κόμμα έρχεται τρίτο, εξορίζοντας το ΔΗΚΟ στην τέταρτη θέση. Αν και οι εκτιμήσεις διίστανται ως προς το κατά πόσον είναι δυνατόν αυτή η εικόνα να διατηρηθεί μέχρι τον Ιούνιο, καθώς θα μεσολαβήσει η συσπείρωση των υπόλοιπων κομμάτων και το ΕΛΑΜ θα βρεθεί υπό μεγάλη πολιτική πίεση, η κοινή εντύπωση είναι πως το κόμμα θα σημειώσει άνοδο στα ποσοστά του. Και αν και το ίδιο διατείνεται πως παίρνει ψήφους από παντού, μεταξύ ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ προφανώς έχει περισσότερες εισροές από τη δεξαμενή της Δεξιάς. Υπό αυτή την έννοια, η όποια αύξηση του ΕΛΑΜ αποτελεί μεγαλύτερη απειλή για τον ΔΗΣΥ παρά για το ΑΚΕΛ.

Το κόμμα της Αριστεράς, ωστόσο, δέχεται τις δικές του πιέσεις, κυρίως από το νεοσύστατο Volt. Δεν είναι ξεκάθαρο στην παρούσα φάση μέχρι πού μπορεί να φτάσει το νέο αυτό κόμμα και οι προσεγγίσεις του δεν θεωρούνται κλασικά αριστερές. Ωστόσο τοποθετεί τον εαυτό του στον προοδευτικό χώρο, στον οποίο επενδύει πολλά το ΑΚΕΛ τα τελευταία χρόνια, άρα αναπόφευκτα θα δημιουργήσει κάποιο ανταγωνισμό. Ενδεχομένως, βέβαια, το Βολτ Κύπρος να καταφέρει να διεισδύσει σε κάποιο βαθμό και στην Δεξιά, κυρίως λόγω των προσεγγίσεών του στο Κυπριακό, που είναι σύμφωνες με μία μερίδα Συναγερμικών.

Το μεγαλύτερο ζήτημα, όμως, το οποίο φαίνεται να διαμορφώνει συνθήκες αμφίρροπης μάχης των δύο μεγάλων κομμάτων, δεν προέρχεται από τις άλλες δυνάμεις και την ευρύτερη κατάσταση, αλλά από το κλίμα που επικρατεί στο εσωτερικό τους. Ενώ ο ΔΗΣΥ βρίσκεται αντιμέτωπος με μία κατάσταση παρατεταμένης εσωστρέφειας, το ΑΚΕΛ βρίσκεται ίσως στην πιο εξωστρεφή του φάση. Αυτές οι εκ διαμέτρου διαφορετικές καταστάσεις, αναμένεται να διαδραματίσουν τον δικό τους ρόλο στη διεκδίκηση της πρωτιάς. Εκεί που ο ΔΗΣΥ κληρονομεί το βάρος των Προεδρικών Εκλογών, το οποίο δεν περιορίζεται στην ήττα αλλά κυρίως στο πολεμικό κλίμα που προκλήθηκε στο κόμμα, είναι συνεχώς αντιμέτωπος με νέες εστίες φωτιάς, οι οποίες δεν επιτρέπουν στην ηρεμία να επικρατήσει και δημιουργούν επιπλέον κινδύνους για ρήγματα στον κομματικό πατριωτισμό.

Το ΑΚΕΛ, από την άλλη, παρόλο που συμπεριλαμβάνεται στους ηττημένους των Προεδρικών, θεωρεί ότι βγήκε νικητής από αυτές, καθώς η πρότασή του έγινε αποδεκτή από τον κόσμο, ενώ του δημιούργησε μια βάση πάνω στην οποία τώρα κτίζει μια πιο «δεξιά» προέκτασή του. Τα ανοίγματα που κάνει στην κοινωνία, στο πλαίσιο της κοινωνικής συμμαχίας που προσπαθεί να κτίσει, είναι ήδη ορατά στο ψηφοδέλτιο των Ευρωεκλογών και δείχνουν μια πρόθεση του κόμματος να επενδύσει σε προσωπικότητες πέραν των στενών του ορίων, οι οποίες με τη σειρά τους να μπορούν να προσεγγίσουν ψηφοφόρους με παρεμφερείς πολιτικές θέσεις, οι οποίοι για διάφορους λόγους δεν βρίσκουν ελκυστική μία αμιγώς ΑΚΕΛική πολιτική πρόταση.

Εάν η εσωτερική κατάσταση στον ΔΗΣΥ επηρεάσει την εκλογική συμπεριφορά της βάσης του, την ίδια στιγμή που δεν φαίνεται να παρατηρούνται αντίστοιχα φαινόμενα στη βάση του ΑΚΕΛ, γίνεται κατανοητό πως αυτό μπορεί να προκαλέσει ζημιά στο κόμμα, ιδιαίτερα αν η πρωτιά θα παιχτεί σε μικρές διαφορές, αφού θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη συσπείρωση του ΑΚΕΛ. Υπάρχει, ωστόσο, ακόμη αρκετός χρόνος μέχρι τις διπλές εκλογές, κατά τον οποίο αφενός ο ΔΗΣΥ θα επουλώνει τις πληγές του και αφετέρου το ΑΚΕΛ θα κινείται και σε αχαρτογράφητα νερά, πέραν της παραδοσιακής του βάσης, με αποτέλεσμα τα δεδομένα ενδεχομένως να διαφοροποιηθούν στην πορεία.

Τέλος, υπάρχουν άλλοι δύο παράγοντες που μοιράζουν «συν» στη κάθε μία από τις δύο μεγάλες δυνάμεις. Στην περίπτωση του ΑΚΕΛ, αυτοί είναι οι Τουρκοκύπριοι ψηφοφόροι, οι οποίοι την προηγούμενη φορά ενίσχυσαν αρκετά την υποψηφιότητα του Νιαζί Κιζιλγιουρέκ. Αν και υπήρχαν και άλλοι Τ/κ υποψήφιοι στο παρελθόν, όπως για παράδειγμα το Κίνημα Γιασεμί, αυτή τη φορά αναμένεται να υπάρχουν Τ/κ υποψήφιοι στα ψηφοδέλτια τριών κομμάτων. Ήδη ανακοινώθηκε ότι θα βρίσκεται στο ψηφοδέλτιο του Βολτ ο γενικός του γραμματέας, Χουλουσί Κιλίμ, ενώ αναμένεται να συμμετέχει Τ/κ και στο ψηφοδέλτιο του Κινήματος Οικολόγων. Δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό θα επηρεάσουν αυτές οι παρουσίες την τ/κ ψήφο ή αν οι δεσμοί που διαθέτει το ΑΚΕΛ στα κατεχόμενα δεν μπορούν να απειληθούν τόσο εύκολα.

Από την πλευρά του ΔΗΣΥ, στα «συν» πρέπει να χρεώνεται ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός του και η συμμετοχή του στην μεγαλύτερη ευρωομάδα, αυτή του ΕΛΚ. Ο ΔΗΣΥ δείχνει να είναι πιο άνετος με την ευρωπαϊκή ατζέντα από ό,τι το κόμμα της Αριστεράς, ενώ η συμμετοχή του στη μεγαλύτερη ομάδα κάνει τον λόγο του πιο «βαρύ» από ό,τι το ΑΚΕΛ που είναι μέλος μιας από τις μικρότερες ευρωπαϊκές οικογένειες. Και αναμένεται η Πινδάρου να παίξει αρκετά αυτό το χαρτί προεκλογικά, έχοντας ωστόσο την επίγνωση πως δεν ενδιαφέρει όλο τον κόσμο.