Κόλαφος Οδυσσέα για διαβατήρια-«Σαθρότητα του συστήματος, παράνομες τακτικές»

Στη δημοσιότητα έδωσε η Ελεγκτική Υπηρεσία την έκθεση της σε σχέση με το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα και τις πολιτογραφήσεις 3500 χιλιάδων αλλοδαπών οι οποίοι έλαβαν διαβατήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η έκθεση 192 σελίδων που ολοκληρώθηκε τον περασμένο Ιούλιο, διεξήχθη μετά από το πέρας της έρευνας που διεξήγαγε η ερευνητική επιτροπή υπό τον Μύρωνα Νικολάτο, προκαλώντας πολιτική αναταραχή, αφού η Κυβέρνηση μετά από γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας, δεν έδινε πρόσβαση στους φακέλους στην Ελεγκτική Υπηρεσία. 

Με βάση τα ευρήματα της Έκθεσης, του Γενικού Ελεγκτή, από τις 3.517 περιπτώσεις προσώπων που πολιτογραφήθηκαν ως επενδυτές, υπήρξε πολύ μεγάλος αριθμός πολιτογραφήσεων που δεν πληρούσε τα εν ισχύι κριτήρια. Επιπλέον, 3.810 τουλάχιστον πρόσωπα πολιτογραφήθηκαν ως συγγενείς των επενδυτών χωρίς να υπάρχει σχετική εξουσιοδότηση στον σχετικό Νόμο (εξαιρούνται αυτοί που πολιτογραφήθηκαν μετά τις 18.8.2020, αλλά αυτό μόνο για όσες περιπτώσεις εφαρμόστηκε το νομικό πλαίσιο που ίσχυσε μετά την ημερομηνία αυτή, αφού το ΥΣ συνέχισε επί μακρόν να εφαρμόζει το προηγούμενο νομικό καθεστώς). Ο Υπουργός Εσωτερικών ενημερωνόταν, κατά κανόνα, με σχετικό σημείωμα, από τους αρμόδιους λειτουργούς του Υπουργείου του για τα θέματα που σχετίζονταν με τις αιτήσεις που καλείτο να προωθήσει στο ΥΣ.

Επίσης, ενημερωνόταν από το Υπουργείο Οικονομικών για την ικανοποίηση ή μη των επενδυτικών κριτηρίων. Στα σημειώματα αυτά υπήρχαν, πάρα πολλές φορές, πολύ σημαντικά θέματα που, είτε πρόδηλα θα έπρεπε να οδηγήσουν στην άνευ ετέρου απόρριψη των αιτήσεων, είτε θα έπρεπε να προβληματίσουν το ΥΣ κατά τη λήψη απόφασης ως προς τον τρόπο άσκησης της διακριτικής του εξουσίας.

Αυτά τα σημειώματα δεν επισυνάπτονταν στην Πρόταση προς το ΥΣ. Ορισμένες φορές περιλαμβανόταν μία γενική αναφορά στην Πρόταση προς το ΥΣ. Η μη κοινοποίηση στο ΥΣ των γεγονότων και πληροφοριών που περιλαμβάνονταν στο σημείωμα που ετοίμαζε ο αρμόδιος λειτουργός του ΥΠΕΣ, είτε με την επισύναψη αυτούσιου του σημειώματος είτε με την ετοιμασία άλλου με ανάλογο περιεχόμενο, είναι μεμπτή και παράνομη αφού στερούσε ουσιώδη πληροφόρηση από το όργανο που είχε την αποφασιστική αρμοδιότητα.

Το πρόβλημα γίνεται σοβαρότερο εάν ληφθεί υπόψη ότι, με την πρακτική που ακολουθείτο, εκτός από το ΥΣ, στο σκοτάδι παρέμενε και η Βουλή των Αντιπροσώπων. Το ΥΣ ενέκρινε αριθμό αιτήσεων, ενώ γνώριζε ότι δεν πληρούνται τα σχετικά κριτήρια. Τούτο συνήθως αφορούσε στα επενδυτικά κριτήρια τα οποία το ΥΣ παραβίαζε, συνήθως με το αιτιολογικό ότι δήθεν η αίτηση ενέπιπτε στο πνεύμα των κριτηρίων αυτών. Διαπιστώσαμε την απώλεια τεράστιου ύψους δημοσίων εσόδων, μεταξύ άλλων, από την παράνομη χρήση του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ, από τη μη εφαρμογή των Κανονισμών ΚΔΠ 379/2020 όταν αυτοί τέθηκαν σε ισχύ και από την παράνομη πολιτογράφηση των χιλιάδων προσώπων στα οποία δόθηκε η Κυπριακή υπηκοότητα ως μέλη της οικογένειας επενδυτών, χωρίς τα πρόσωπα αυτά να προβούν σε οποιαδήποτε επένδυση.

H Ελεγκτική Υπηρεσία διαπίστωσε επίσης ότι επενδύσεις ύψους ορισμένων δισεκατομμυρίων ευρώ, είτε ήδη ακυρώθηκαν, είτε είναι υψηλού κινδύνου να μην έχουν υλοποιηθεί και να παραμένουν στο χαρτί. Πέραν της ενδεχόμενης ανάκλησης πολιτογραφήσεων, που θα πρέπει να εξετάσει η Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας και των ενδεχόμενων ποινικών αδικημάτων, προκύπτουν θέματα που θα πρέπει να εξετάσει το Τμήμα Φορολογίας.

Επίσης, διαπίστωσε τη σχεδόν παντελή απουσία ικανοποιητικών μηχανισμών ελέγχου που θα μείωναν το ενδεχόμενο εικονικών επενδύσεων ή πρόωρης εγκατάλειψής τους και τη συναφή απουσία εκ των υστέρων παρακολούθησης των επενδύσεων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι αγορές ακινήτων της τάξης του €1,1 δις που θεωρητικά θα αποτελούσαν επενδύσεις στο πλαίσιο του ΚΕΠ έχουν ακυρωθεί. Επίσης, αγορές ακινήτων της τάξης των €3,5 δις ενδεχομένως να μην έχουν υλοποιηθεί και είναι υψηλού κινδύνου να ήταν εικονικές. Αυτό υποδηλοί την ανάγκη πλήρους ελέγχου ως προς το κατά πόσο οι πολιτογραφηθέντες διατηρούν την επένδυσή τους. Κατά την άποψή της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, η εντύπωση που δημιουργείται είναι πως, πέραν από τα κενά και αδυναμίες που υπήρξαν, κάποιοι από τους ασκούντες δημόσια εξουσία ουδόλως λάμβαναν υπόψη το ισχύον νομικό και κανονιστικό πλαίσιο και ουσιαστικά θεωρούσαν ότι θα μπορούσαν να ενεργούν κατά το δοκούν.

Συνεπώς, διαφαίνεται το ενδεχόμενο κατάχρησης εξουσίας από πρόσωπα που ασκούσαν δημόσια εξουσία και το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στους επιτήδειους που καταχράστηκαν το ΚΕΠ εκμεταλλευόμενοι τα κενά, τις ελλείψεις και τις αδυναμίες του. Δυστυχώς, φαίνεται ότι η εξόχως αρνητική εικόνα που έχει δημιουργηθεί, εντός και εκτός Κύπρου, ως προς την εφαρμογή του Προγράμματος, ήταν το αναπόφευκτο αποτέλεσμα μιας σαθρής κατάστασης, ενδεχομένως μη απαλλαγμένης ακόμη και φαινομένων διαφθοράς και άλλων ποινικών αδικημάτων.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία θεωρεί αξιοσημείωτο ότι, ουσιαστικά, η σαθρότητα του Προγράμματος παρέμεινε σχεδόν αναλλοίωτη μέχρι την κατάργησή του. Η Υπηρεσία επισημαίνει την αρνητική εικόνα που έχει δημιουργηθεί, εντός και εκτός Κύπρου, ως προς την εφαρμογή του Προγράμματος, εικόνα που επιδεινώθηκε μετά τα δημοσιεύματα και το βίντεο του ξένου τηλεοπτικού δικτύου Al Jazeera.

Οι πολύ αρνητικές διαπιστώσεις που περιλαμβάνονται στην παρούσα Έκθεση, όπως και οι εξίσου αρνητικές διαπιστώσεις που περιλαμβάνονται στο πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής που διορίστηκε από τον Γενικό Εισαγγελέα στις 7.9.2020, μπορούν να βοηθήσουν στην άρση της αρνητικής αυτής εικόνας μόνο αν υπάρξει η αναγκαία λογοδοσία. Η Ελεγκτική Υπηρεσία θεωρεί ότι η παρούσα Έκθεση αποδεικνύει τη σημασία της απρόσκοπτης διεξαγωγής ελέγχου από το Ανώτατο Ελεγκτικό Ίδρυμα της χώρας μας και επιβεβαιώνει τη θέση, που εξ αρχής εκφράσαμε ότι το έργο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και της Ερευνητικής Επιτροπής δεν ήταν αμοιβαίως αποκλειόμενα, αλλά αντίθετα θα μπορούσε να είναι συμπληρωματικά και να γίνονται χωρίς κανένα πρόβλημα, παράλληλα και ταυτόχρονα.

Δείτε ολόκληρη την έκθεση εδώ