Η γυναικοκτονία στην Κύπρο, οι δολοφονίες που συντάραξαν και η… ανοχή

«Οι άγριες δολοφονίες γυναικών από νυν και πρώην συντρόφους τους, αποτελούν την κορύφωση μιας σειράς από βίαιες πράξεις που δέχονται οι γυναίκες στα πλαίσια των συντροφικών τους σχέσεων, οι οποίες φέρνουν και συντηρούν με δραματικό τρόπο την έμφυλη και σεξιστική βία, με βασικό κίνητρο την άσκηση κοινωνικού ελέγχου στις γυναίκες».
 
Με μία μόλις πρόταση, ο Σύνδεσμος για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια, περιγράφει το μέγεθος της βαναυσότητας που υφίστανται γυναίκες στην Κύπρο, με δράστες άνδρες που αρνούνται να σεβαστούν τις αποφάσεις και την αξιοπρέπειά τους, και με την ανοχή ενός κρατικού μηχανισμού που ολιγωρεί και αποτυγχάνει να τις προστατεύσει νομικά, κοινωνικά και θεσμικά.
 
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, ως γυναικοκτονία ορίζονται οι «δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών εξαιτίας του φύλου τους, οι οποίες διαπράττονται ή γίνονται ανεκτές τόσο από ιδιώτες όσο και από δημόσιους φορείς».
 
Ο όρος είναι ευρύς και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα άσκησης βίας από ερωτικό σύντροφο, τον βασανισμό και τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα μισογυνισμού, τη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών «για λόγους τιμής», τη στοχευμένη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων και περιπτώσεις δολοφονίας γυναικών που συνδέονται με το οργανωμένο έγκλημα και την εμπορία προσώπων.
 
Αντίστοιχοι είναι και οι ορισμοί του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. «Γυναικοκτονία είναι η ανθρωποκτονία από πρόθεση γυναικών επειδή είναι γυναίκες», αναφέρει ως τον στενό ορισμό. Η γυναικοκτονία διαπράττεται συνήθως από άνδρες, αλλά κάποιες φορές συνεργούν και γυναίκες, συνήθως μέλη της ίδιας οικογένειας, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις διαπράττεται από σύντροφο ή πρώην σύντροφο, που συνήθως είχε και μακροχρόνια κακοποιητική συμπεριφορά, απειλεί ή εκφοβίζει τη γυναίκα.
 
37 δολοφονίες σε 19 χρόνια
Στην Κύπρο, η πλειοψηφία των περιπτώσεων γυναικοκτονιών αυτό τον αιώνα, εμπίπτουν στην κατηγορία των δολοφονιών από νυν ή πρώην ερωτικό σύντροφο. Η πιο πρόσφατη διαπράχθηκε το Σάββατο 29 Ιουνίου, όταν η 26χρονη Σοφία Ζήνωνος στοχοποιήθηκε από τον πρώην σύντροφό της Πέτρο Παπαντωνίου, ο οποίος, αφού την δολοφόνησε, αυτοκτόνησε.
 
Η δολοφονία της Σοφίας Ζήνωνος δεν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό που συμβαίνει σπάνια. Η κυπριακή κοινωνία σείεται συχνά από γυναικοκτονίες, καθώς δεν έχουμε καταφέρει να αποτρέψουμε αυτού του είδους τα εγκλήματα. Από το 2000 έχουν διαπραχθεί 37 γυναικοκτονίες στη χώρα μας, στατιστικό που υποδηλοί πως δεν γίνονται όλα όσα πρέπει για την αποτροπή τους σε πολιτικό, κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο.
 
Υπάρχουν, δυστυχώς, αρκετές περιπτώσεις ανδρών στη σύγχρονη ιστορία του νησιού μας, που έκοψαν το νήμα της ζωής των νυν ή πρώην συντρόφων τους, επειδή δεν μπορούσαν να αποδεχθούν τις επιλογές τους και θεωρούσαν ότι άξιζαν να ζουν μόνο με τους δικούς τους κανόνες.
 
Μία τέτοια περίπτωση ήταν η δολοφονία της 24χρονης Τ.Ο. και της τρίχρονης κόρης της στην Πάφο, από τον 30χρονο σύντροφό της, το 2011. Η 24χρονη, η οποία ήταν έγκυος, πέθανε από σφαίρες στο θώρακα και την κοιλιακή χώρα και το κοριτσάκι δολοφονήθηκε από τον 30χρονο κομμωτή με απόφραξη του στόματος και της μύτης της. Ο 30χρονος, που εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης, κακοποιούσε βάναυσα τη σύντροφό του, η οποία στο παρελθόν είχε νοσηλευτεί λόγω της βίας εις βάρος της.  
 
Αντίστοιχη βαναυσότητα επέδειξε και ο 41χρονος Α.Π., ο οποίος έστησε, το 2014, καρτέρι θανάτου στην εν διαστάσει σύζυγό του Μ. και στα δύο παιδιά τους, στον Στρόβολο. Μόλις στάθμευσε το αυτοκίνητο η 35χρονη, ο δολοφόνος ξεκίνησε να λογομαχεί μαζί της και ακολούθως έστρεψε στρατιωτικό τυφέκιο G3 κατά της Μ. και των δύο ανηλίκων. Οι σφαίρες έπληξαν την 35χρονη στο αυτοκίνητο, ενώ τα παιδιά άρχισαν να τρέχουν, με τον πατέρα να συνεχίζει να τα πυροβολεί, με αποτέλεσμα να σκοτώσει την εννιάχρονη και να τραυματίσει τον δεκατετράχρονο. Ακολούθως ο δολοφόνος αυτοκτόνησε.
 
Μπροστά στα έντρομα μάτια δύο παιδιών δολοφόνησε, το 2003, και ο Μ.Μ. την εν διαστάσει σύζυγό του Σ.Π. Αφού επισκέφθηκε την 26χρονη στο διαμέρισμά της, την ανάγκασε να καθίσει στον καναπέ, την περιέλουσε με βενζίνη και την πυρπόλησε, ενώ στη συνέχεια ο 31χρονος κάηκε και ο ίδιος ζωντανός, με τα κορίτσια να φωνάζουν από το μπαλκόνι για βοήθεια.
 
Άλλη μία περίπτωση γυναικοκτονίας έλαβε χώρα στη Λεμεσό το 2013, όταν 32χρονος δολοφόνησε την 27χρονη σύζυγό του με στρατιωτικό G3, μπροστά στα τρία παιδιά τους. Ο 32χρονος δολοφόνος έστρεψε το όπλο στην 27χρονη και το μεγαλύτερο παιδί τους, ηλικίας δέκα χρονών, προσπάθησε να προστατέψει τη μητέρα του αγκαλιάζοντας την, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί από τις σφαίρες. Αφού σκότωσε την εν διαστάσει σύζυγό του, ο δράστης έστρεψε το τυφέκιο στον εαυτό του.
 
Αυτά είναι μόνο μερικά από τα εγκλήματα που τροφοδότησαν την ντροπιαστική λίστα των 37 γυναικοκτονιών μέσα σε 19 χρόνια. Αυτή που συγκλόνισε, βεβαίως, την Κύπρο το τελευταίο διάστημα, ήταν η πρωτόγνωρη υπόθεση του κατά συρροή δολοφόνου Νίκου Μεταξά, ο οποίος καταδικάστηκε για τους φόνους πέντε γυναικών και δύο παιδιών, τις οποίες σκότωνε, όπως ο ίδιος ομολόγησε, επειδή τον κυρίευε το μίσος και επειδή του άρεσε.
 
Παλιό φαινόμενο
Το φαινόμενο, βεβαίως, δεν είναι καινούριο, ωστόσο θα ανέμενε κανείς ότι τον 21^ο αιώνα θα είχαν γίνει βήματα, από όλους τους εμπλεκομένους, ώστε το ζήτημα της έμφυλης βίας να καταστεί προτεραιότητα, μέσα από κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις, ορθά πρωτόκολλα διαχείρισης και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας. Δυστυχώς, όπως αποδεικνύεται, κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί στον βαθμό που θα έπρεπε και η Κύπρος συνεχίζει να μετρά θύματα έμφυλης βίας.
 
Οι σύγχρονες υποθέσεις αποτελούν καθρέφτη παλαιότερων δολοφονιών, καθώς, παρά την πάροδο του χρόνου, ορισμένοι άνδρες συνεχίζουν να συμπεριφέρονται λες και οι γυναίκες είναι ιδιοκτησία τους, αρνούμενοι να αποδεχθούν το δικαίωμά τους να λαμβάνουν αποφάσεις που αφορούν τον εαυτό τους.
 
Τέτοιες υποθέσεις καταγράφηκαν πολλές στο παρελθόν, σε εποχές, μάλιστα, που αυτά τα εγκλήματα υποβαθμίζονταν ακόμη περισσότερο, με αποτέλεσμα να επιβάλλονταν πολύ χαμηλές ποινές.
 
Για παράδειγμα, το 1982, 25χρονος σκότωσε με όπλο την 28χρονη πρώην σύντροφό του, την οποία στο παρελθόν κακοποιούσε και την απειλούσε, ενώπιον μαρτύρων. Οι γονείς της 28χρονης είχαν προσπαθήσει να την γλιτώσουν από το μένος του, φυγαδεύοντας την στην Αθήνα, όμως το ανακάλυψε και πήρε το αεροπλάνο να την βρει. Τελικά, λίγες ημέρες μετά την επιστροφή της στην Κύπρο, την δολοφόνησε. Ο 25χρονος καταδικάστηκε σε 10 χρόνια φυλάκισης, αλλά εξέτισε μόνο τα τρία, καθώς έλαβε προεδρική χάρη και αποφυλακίστηκε πολύ νωρίτερα.   
 
Μία αντίστοιχη υπόθεση έγινε το 1984 στη Λευκωσία, όταν 49χρονος χασάπης, ο οποίος ήταν παντρεμένος με άλλη γυναίκα, δολοφόνησε 25χρονη με την οποία διατηρούσε δεσμό, τον οποίο επιθυμούσε να διακόψει, κορυφώνοντας έτσι τον κύκλο βίας και απειλών εναντίον της. Ο 49χρονος την άρπαξε και την μαχαίρωσε οκτώ φορές. Καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη αλλά παρέμεινε στη φυλακή μόνο δέκα χρόνια, και πάλι επειδή δόθηκε σε γυναικοκτόνο προεδρική χάρη.
 
Υπάρχουν δεκάδες τέτοιες υποθέσεις στα χρονικά, κάποιες από τις οποίες, μάλιστα, ουδέποτε οδηγήθηκαν ενώπιον της δικαιοσύνης, επειδή το επέτρεπαν τα ήθη της εποχής τους. Τώρα, όμως, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία και ανοχή.
 
Σήμερα γνωρίζουμε καλύτερα. Σήμερα αντιλαμβανόμαστε πως αν δεν σπάσει ο κύκλος της βίας και δεν προστατευτούν οι γυναίκες, υπάρχουν συνυπεύθυνοι. Σήμερα ξέρουμε πως η αγάπη, η ζήλια και το πάθος δεν δολοφονούν, παρά μόνο οι δολοφόνοι. Άρα δεν υπάρχει καμία δικαιολογία…  
 

• Ο 25χρονος που δολοφόνησε στη μέση του δρόμου την κοπέλα του από ερωτικό παραλογισμό
• Ο χασάπης που έσφαξε την ερωμένη του σε βενζινάδικο στη Λευκωσία – Ένα έγκλημα φρίκης
• 11 χρόνια, 11 εγκλήματα…  11 δολοφόνοι που σκότωσαν «αίμα τους» στην Κύπρο
• Για τη Σοφία και με σύνθημα «ούτε μία λιγότερη» έξω από το Αρχηγείο (pics)