Καταγγελίες στη Βουλή για κυκλώματα μεταναστών με προεκτάσεις στην Αστυνομία

Το σοβαρό κενό στην εξακρίβωση της ηλικίας των ατόμων που δηλώνουν ανήλικοι και η αύξηση στις αφίξεις στο Κέντρο Πουρνάρα, αναδείχθηκαν ως βασικά προβλήματα σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των ανήλικων που αιτούνται ασύλου από την Κυπριακή Δημοκρατία, σύμφωνα με όσα τέθηκαν τη Δευτέρα ενώπιον της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στη Βουλή.

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή συνεδρίασε εκτάκτως για το θέμα, με τη συμμετοχή της Υφυπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας, Αναστασίας Ανθούση, της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Δέσπως Μιχαηλίδου Λιβανίου, του Γενικού Διευθυντής του Υπουργείου Εσωτερικών, καθώς και εκπροσώπων της Υπηρεσίας Ασύλου του Υπουργείου Εσωτερικών και της Υπάτης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες.  

Η Υφυπουργός Πρόνοιας, ανέδειξε ως προτεραιότητα να βρεθούν οι «σωστές διαδικασίες για την πολυπλοκότητα της αξιολόγησης της ηλικίας», των ατόμων που αιτούνται ασύλου ως ανήλικοι, και μίλησε για καθυστέρηση και δυσκολίες στην κατεύθυνση αυτή. Όπως είπε, από τα 64 άτομα για τα οποία χρειάστηκε να γίνουν ιατρικές εξετάσεις για εξακρίβωση ηλικίας (πέρα από ψυχοκοινωνική συνέντευξη) πέρσι, διαπιστώθηκε ότι το 60% ήταν ενήλικες.

Απαντώντας στις συστάσεις από την Επίτροπο Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού, ότι δηλαδή ο ρόλος του Υφυπουργείου ως κηδεμόνας των παιδιών, δε θα πρέπει να είναι να αμφισβητεί την ηλικία, αλλά να ανακτήσει την εμπιστοσύνη τους, είπε ότι «έχουμε ευθύνη απέναντι και σε όσα άτομα είναι πραγματικά ανήλικα» και πρόσθεσε ότι «είναι πολύ μεγαλύτερος ο κίνδυνος να αναμειγνύονται ανήλικοι με ενήλικες που δηλώνουν ανήλικοι». Υποστήριξε, ακόμα, ότι «αν διευκολύνουμε τη διαδικασία και τους χαρακτηρίζουμε όλους ανήλικους, τις επόμενες εβδομάδες θα αυξηθούν οι ροές».

Πρόθεση του Υφυπουργείου, όπως είπε, είναι να βρεθεί η νομική οδός, ώστε να μπορεί το κράτος να προχωρά σε εξέταση της αίτησης ασύλου ενήλικα, εφόσον υπάρχουν εύλογες υποψίες ότι δεν πρόκειται για ανήλικο άτομο και αυτό αρνείται να υποβληθεί στη σχετική ιατρική εξέταση, σύμφωνα με τον Περί Προσφύγων νόμο. «Είμαστε σε συνεννόηση με την Νομική Υπηρεσία, ώστε να δούμε με ποιον τρόπο θα γίνει αυτό», είπε η κ. Ανθούση, προσθέτοντας ότι το κράτος έχει ζητήσει και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως και από την Ύπατη Αρμοστεία, να στείλουν βέλτιστες πρακτικές και να συμβάλουν στη διαδικασία.

Τόνισε πάντως «ότι οι αριθμοί είναι πια μη διαχειρίσιμοι», αφού οι υπάρχουσες δομές που έχουν σχεδιαστεί προορίζονται για περίπου 160 – 170 ανήλικους, όμως αυτός είναι ο αριθμός μόνο των νέων αφίξεων από τον Ιανουάριο μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022. Κατά τη συζήτηση στη συνεδρίαση, είπε ότι ο αριθμός των ανηλίκων στο Πουρνάρα εκτοξεύθηκε μετά τον Σεπτέμβριο του 2021, φτάνοντας από τους 73 στους 268 τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, ενώ σήμερα στην Κυπριακή Δημοκρατία, σε διάφορες δομές, βρίσκονται συνολικά 769 ανήλικοι. Είπε, μάλιστα, ότι για να μπορέσει να ενεργοποιηθεί σχέδιο εκπαίδευσης και ενσωμάτωσης των ανηλίκων στην τοπική κοινωνία, πρέπει πρώτα να λυθεί το πρόβλημα με τη διαμονή τους.

Η Υφυπουργός πρόσθεσε ότι άμεσος στόχος, όπως φάνηκε και στην πρωινή σύσκεψη υπό τον Πρόεδρο, είναι να βρεθεί τρόπος συνολικής αποφόρτισης του Πουρνάρα, καθώς και επίσπευσης των διαδικασιών εξέτασης των αιτήσεων ασύλου. «Θα αξιολογηθεί, επίσης, η εγκατάσταση στις Λίμνες, ώστε να διευκρινιστεί κατά πόσο μπορούν να φιλοξενηθούν εκεί άτομα. Έχουμε σαφείς οδηγίες από τον Πρόεδρο να δοθούν άμεσα λύσεις», κατέληξε.

Ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εσωτερικών, Κώστας Κωνσταντίνου, κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής είπε ότι ο αριθμός των ανηλίκων πολλαπλασιάστηκε ως συνέπεια του πολλαπλασιασμού γενικά των αφίξεων στο κέντρο Πουρνάρα, οι οποίες από 7.000 κατά το 2020, έφτασαν στις 13.000 κατά το 2021. Είπε, δε, ότι 11.000 περίπου από τις αφίξεις του τελευταίου χρόνου, υπολογίζεται ότι προέρχονται από άτομα που φτάνουν με ταξιδιωτικά έγγραφα και φοιτητική βίζα μέσω Κωνσταντινούπολης στο παράνομο αεροδρόμιο της Τύμπου και από εκεί περνούν την Πράσινη Γραμμή, προς τις ελεύθερες περιοχές. «Όταν κάποιος περνάει την Πράσινη Γραμμή, κάποιος διακινητής τον καθοδηγεί από την άλλη πλευρά, ενώ την εδώ πλευρά κάποιος άλλος διακινητής του δίνει τη διευκόλυνση για το πως θα κινηθεί, φτάνοντας νύχτα σε ξένο τόπο», εξήγησε και πρόσθεσε ότι τα άτομα αυτά, «κατ’ επέκταση, είναι σε ηλικία που μπορούν να φοιτήσουν σε κολέγια».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Μετακινούνται κι άλλοι ανήλικοι από το Πουρνάρα-Οι αποφάσεις της σύσκεψης

Χαρακτηριστικά, ανέφερε ότι τους μήνες Ιανουάριο - Φεβρουάριο 2021, οι ανήλικοι που έφτασαν στην Κύπρο ήταν 49, ενώ την αντίστοιχη περίοδο του 2022, ήταν 156. Στην αύξηση του πληθυσμού και στις καθυστερήσεις λόγω των διαδικασιών καραντίνας κατά την πανδημία, απέδωσε τις μεγάλες καθυστερήσεις στην εξέταση των αιτήσεων που, όπως είπε, είναι βασική αιτία για τον υπερπληθυσμό στο Πουρνάρα και τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν. Όσον αφορά τη σίτιση, είπε ότι οι ανήλικοι λαμβάνουν την ίδια τροφή με όλα τα υπόλοιπα άτομα που φιλοξενούνται στο κέντρο, μετά από σύσταση του ΑΞΙΚ, σε σχέση με το περιεχόμενο και την ποσότητα των μερίδων.

Πρόσθεσε ότι πριν λίγες μέρες ολοκληρώθηκαν όλες οι απαραίτητες διαδικασίες για 356 ανήλικους, όμως το Υφυπουργείο αντιμετώπιζε δυσκολίες στην εξεύρεση χώρου για την παραλαβή τους, με αποτέλεσμα κάποιοι να παραμένουν στο Πουρνάρα. Για τον σκοπό αυτό, αξιοποιήθηκαν 72 διαθέσιμες θέσεις σε ξενοδοχείο στη Λάρνακα, όπου φιλοξενούνται στενές επαφές ατόμων με COVID-19 και άλλες 20 θέσεις σε δομές της αρμοδιότητας του Υφυπουργείου.

Άλλα 155 άτομα, για τα οποία εκκρεμεί η εξέταση ευαλωτότητας και προσδιορισμού της ηλικίας, αποφασίστηκε σε σύσκεψη του Υπ. Εσωτερικών την Κυριακή, να μεταφερθούν σε ενδιάμεση δομή, μέχρι να ολοκληρωθούν οι απαραίτητες διαδικασίες. Τέλος, ανέφερε ότι το Υπουργείο επεξεργάζεται και μία μεσοπρόθεσμη λύση, με εκπόνηση χωροταξικού σχεδίου για μετατροπή των εγκαταστάσεων στο Πουρνάρα ώστε να λειτουργήσει με δεδομένα του 2022. Είπε ότι για το έργο αυτό υπολογίζεται κόστος 20 εκ. και πρόσθεσε ότι και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανέφεραν ότι θα το δουν θετικά.

Κυκλώματα εκμετάλλευσης καταγγέλλει η Μιχαηλίδου

Η Επίτροπος Προστασίας του Παιδιού, είπε ότι «η πρακτική της γκρίζας ζώνης» για την προσωρινή διαμονή ανηλίκων στο Πουρνάρα, με δεδομένο τον υπερπληθυσμό του Κέντρου, δεν είναι λύση που μπορεί να εφαρμοστεί πλέον και κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία ενός κέντρου ανηλίκων. Επαναλαμβάνοντας τα σοβαρά προβλήματα που προκαλούνται από την αποφορά των λυμάτων, την ελλιπή σίτιση, τις ακατάλληλες για διαμονή σκηνές, τόνισε ότι είναι επιτακτική η ανάγκη επίσπευσης των διαδικασιών ιδιαίτερα για ανήλικα άτομα, ενώ είπε ότι χρειάζεται και εκ νέου αξιολόγηση της διαδικασίας για διεκπεραίωση αιτήσεων και λήψη αποφάσεων για την τοποθέτηση ανηλίκων σε κατάλληλες δομές, ενώ πρόσθεσε ότι ίσως πρέπει να γίνει και επιμόρφωση δικαστών σε θέματα ασυνόδευτων ανήλικων.

«Πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι δυνατό για να τηρήσουμε τις δεσμεύσεις μας ως κράτος προνοίας και δικαίου» υπογράμμισε, λέγοντας ότι «δεν μπορεί ο κηδεμόνας ανηλίκων (Υφυπουργείο Πρόνοιας) να αμφισβητεί την ηλικία όσων δηλώνονται ως ασυνόδευτοι ανήλικοι», χαρακτηρίζοντάς τη στάση αυτή «σύγκρουση συμφέροντος», αν και δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να μην είναι όντως ανήλικοι όσοι δηλώνουν τέτοιοι. Αναφέρθηκε ακόμα στα κενά που εντοπίζονται στην εκπαίδευση των ανήλικων μεταναστών και είπε ότι, παρά τις επιστολές που έχει αποστείλει στο αρμόδιο υπουργείο, δεν έχουν γίνει κινήσεις βελτίωσης, αφού τα παιδιά ακόμα κατατάσσονται σε τάξεις ανάλογα με την ηλικία τους, χωρίς αξιολόγηση των ικανοτήτων τους ή προετοιμασία.

Αίσθηση προκάλεσε, πάντως, κατά τη συνεδρίαση, η αναφορά της σε κυκλώματα που σχετίζονται με τις ροές μεταναστών και συνδέονται με οικονομικά συμφέροντα. Είπε, δε, ότι τα κυκλώματα αυτά έχουν «προεκτάσεις και μέσα στην Αστυνομία» και «είναι εις γνώσιν και του Υπ. Εσωτερικών», ενώ, όπως είπε, είναι γνωστοί ακόμα και οι δικηγόροι που εκπροσωπούν τέτοια κυκλώματα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Η ζωή στο Πουρνάρα μέσα από τα μάτια των μεταναστών… «Δεν μας δίνουν φαγητό»

Η Πρόεδρος της Επιτροπής και Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, σε δηλώσεις της μετά τη συνεδρίαση είπε ότι οι ανησυχίες των μελών της Επιτροπής οφείλονται σε επίσκεψη που είχαν στον χώρο τον Δεκέμβριο του 2021, όπου διαπίστωσαν ότι τα παιδιά διαβιούν σε άθλιες συνθήκες, κοιμούνται στο πάτωμα πάνω σε κουβέρτες, μέσα σε στενόχωρα δωμάτια. Υπογράμμισε ότι πολύ σοβαρό είναι το πρόβλημα με τα λύματα, το οποίο επηρεάζει και τους φιλοξενούμενους στο Κέντρο, καθώς και τους κατοίκους της περιοχής κοντά σε αυτό.

«Πρέπει να αποφασιστεί η δημιουργία κέντρου φιλοξενίας για ανηλίκους», υπογράμμισε η κ. Χαραλαμπίδου, εξηγώντας ότι εγείρει ανησυχίες για ενδεχόμενο κακοποίησης, το γεγονός ότι υπάρχει πρόσβαση από τους χώρους ενηλίκων σε αυτούς των ανηλίκων. «Πρέπει ένα κράτος να λειτουργεί προληπτικά για να προστατεύει τα παιδιά», είπε. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε και στην ανάγκη ενσωμάτωσης των παιδιών στην κοινωνία, υπογραμμίζοντας τον ρόλο του Υπουργείου Παιδείας σε αυτό και είπε ότι χρειάζεται αξιολόγηση των προγραμμάτων που εφαρμόζονται. «Πρέπει να δούμε πως θα διευθετηθεί και το θέμα της εξακρίβωσης της ηλικίας των ανηλίκων», πρόσθεσε, εκφράζοντας τον προβληματισμό της για την αναφορά της Επιτρόπου σε σύγκρουση συμφέροντος σε ό,τι αφορά τον ρόλο του Υφυπουργείου Πρόνοιας.

Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτας Θεοδώρου Σούπερμαν, εστίασε στο θέμα της αξιολόγησης της ηλικίας. Σε δηλώσεις της μετά τη συνεδρίαση, ανέφερε ότι «η ψυχοκοινωνική συνέντευξη υποβιβάζει κάθε ιατρική διαδικασία αξιολόγησης ως το τελευταίο εργαλείο μόνο σε περίπτωση επίμονων αμφιβολιών για την ηλικία». Διευκρίνισε ότι «η εκτίμηση ηλικίας ζητείται μόνο εάν είναι απολύτως απαραίτητο και όχι συστηματικά, με σεβασμό στο δικαίωμα του ανηλίκου να διατηρεί την ταυτότητά του και να προφυλάσσεται από κάθε αρνητική ψυχολογική και συναισθηματική έκβαση σε περίπτωση αμφιβολιών». Επεσήμανε, όμως, ότι και στην Κύπρο, όπως και σε πολλές χώρες διαπιστώνεται ότι μεγάλο ποσοστό όσων δηλώνουν ανήλικοι είναι ενήλικες, οι οποίοι επιδιώκουν επιεικέστερη μεταχείριση όταν διαπράττουν εγκλήματα (αφού γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι τα κοινωνικά συστήματα δεν θα τους προσφέρουν αυτά που αναζητούν), ενώ εξασφαλίζουν και ασφαλή παραμονή μέχρι τα 18 έτη. Σημείωσε, δε, ότι οι αφίξεις κατ’ ισχυρισμό ανηλίκων αυξήθηκαν μετά το μεγάλο αριθμό απορρίψεων σε αιτήσεις ασύλου.

«Τις αμφιβολίες που χρησιμοποιούνται υπέρ αυτών που δηλώνουν παιδιά και δεν υπάρχει απόδειξη για το αντίθετο, οφείλουμε να τις μειώνουμε και να τις εξαλείφουμε με κάθε δυνατό τρόπο διαφορετικά είμαστε ξεκάθαρα συνένοχοι σε αυτό που συμβαίνει», είπε η Βουλευτής. «Πρέπει να μας προβληματίσει ιδιαίτερα η ραγδαία αύξηση αφίξεων από αφρικανικές χώρες και ειδικότερα μέσω των κατεχομένων, καθώς επίσης και η ραγδαία αύξηση κατ’ ισχυρισμό ανηλίκων από τις ίδιες χώρες», είπε, τονίζοντας ότι η Υπηρεσία Κοινωνικής Ευημερίας πρέπει να προχωρήσει σε τεστ ηλικίας. Πρόσθεσε, ακόμα, όχι χρειάζεται μακροχρόνια παρακολούθηση των περιπτώσεων των ασυνόδευτων ανηλίκων μέχρι και την ενσωμάτωσή τους, τις ενδεχόμενες εξαφανίσεις, την αύξηση της εγκληματικότητας αλλά και τη μόρφωσή τους.

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Παύλος Μυλωνάς, σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση ανέφερε ότι «είναι συγκλονιστική η αύξηση του αριθμού των λεγόμενων παιδιών που φτάνουν στο νησί» και εξήγησε ότι αναφέρθηκε σε «λεγόμενα παιδιά», γιατί σύμφωνα με την πληροφόρηση από την Επίτροπο Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού, την Υφυπουργό, και τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών, όσοι φτάνουν και δηλώνουν ανήλικοι, σε μεγάλο ποσοστό αρνούνται τον ιατρικό έλεγχο για εξακρίβωση της ηλικίας τους. Μίλησε, ακόμα, για τις ανησυχίες της Προέδρου της Επιτροπής, Ειρήνης Χαραλαμπίδου, για το ενδεχόμενο ενήλικες να κακοποιούν σεξουαλικά ανήλικους που διαμένουν στον ίδιο χώρο. «Και μόνο η πιθανότητα για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, θα έπρεπε να ήταν λόγος να μην κοιμόμαστε τα βράδια», είπε, προσθέτοντας ότι πρέπει να βρεθεί μία λύση, καθώς αυτή τη στιγμή δεν επιτρέπεται η ιατρική εξέταση για εξακρίβωση ηλικίας, χωρίς τη συγκατάθεσή τους.

Ως ιδιαίτερα σημαντικό ανέδειξε και το δικαίωμα της εκπαίδευσης των παιδιών αυτών. Τόνισε ότι «τα παιδιά φτάνουν και χωρίς καμία προετοιμασία τα ρίχνουμε στις σχολικές τάξεις, γιατί παρά τα εκατομμύρια της ΕΕ σε κράτη και ΜΚΟ, δε φτιάξαμε σχολεία για να ενσωματώνουμε αυτά τα παιδιά, μαθαίνοντάς τους την επικοινωνία». Εξήγησε ότι η αδυναμία τους να αντεπεξέλθουν πολλαπλασιάζει τα προβλήματα, αφού οδηγούνται στο περιθώριο και σε παραβατικές συμπεριφορές. Έκανε λόγο και για «σύγχρονους δουλεμπόρους με συνεργάτες Ελληνοκύπριους», οι οποίοι στρώνουν τον δρόμο για να μεταφέρονται στις ελεύθερες περιοχές μετανάστες μέσω της Πράσινης Γραμμής, κυρίως από χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής, με φοιτητικές βίζες μέσω Κωνσταντινούπολης και κατεχομένων.

Η Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, σε δηλώσεις μετά τη συνεδρίαση είπε ότι το σύστημα διαχείρισης των αιτητών ασύλου έχει σοβαρές αδυναμίες και ανεπάρκειες και ότι «το πρόβλημα θα λυθεί όταν ενσκύψουμε πάνω του σοβαρά, πέρα από πολιτικές τοποθετήσει». Όσον αφορά τα παιδιά, χαρακτήρισε απαράδεκτη τη διαχείριση της οποίας τυγχάνουν και τόνισε ότι αυτή δεν υποδεικνύει κράτος δικαίου. «Τα παιδιά δεν μπορεί να είναι υπό κράτηση», τόνισε και  υποστήριξε ότι πρέπει να υπάρχει μία στρατηγική και ένα συντονιστικό κέντρο, που θα παρακολουθεί τον χάρτη πορείας ενός παιδιού από την ώρα που μπαίνει στην Κύπρο, μέχρι την ενηλικίωση. «Στρατηγική ασύλου, χωρίς στρατηγική ενσωμάτωσης είναι απλώς διαχείριση», είπε και κατέληξε ότι «αυτό το κράτος δεν κάνει τίποτα για την ενσωμάτωση, αλλά αντίθετα δημιουργεί μέσα στον πληθυσμό φοβίες, κάτι που είναι ανεπίτρεπτο να το κάνουν ειδικά αξιωματούχοι».

Πηγή: ΚΥΠΕ