Ο «προεκλογικός» των κατεχομένων, το ρίνγκ Τατάρ-Ερχιουμάν και τα τουρκογενή πλήγματα

Η πολιτική ένταση που επικρατεί αυτό το διάστημα στα κατεχόμενα καταδεικνύει ότι έχουν μπει για τα καλά σε «προεκλογική» περίοδο. Μάλιστα, στις παράνομες «προεδρικές εκλογές» που είναι προγραμματισμένες τον Οκτώβριο, προστίθενται νέα αιτήματα για πρόωρες «βουλευτικές εκλογές», καθώς το ζήτημα της μαντίλας αφορά κατά κύριο λόγο την ψευδοκυβέρνηση, που έλαβε και τις σχετικές αποφάσεις.

Ανάμεσα σε διαδηλώσεις, φωτιές και ένα ευρύτερο κλίμα δυσαρέσκειας, ο Ερσίν Τατάρ, ο Ουνάλ Ουστέλ και το UBP ευρύτερα φαίνεται να βρίσκονται σε μία συνεχή θέση άμυνας, ενώ οι αντιπαραθέσεις είναι έντονες και μέσα στο ίδιο το εθνικιστικό κόμμα της τ/κ Δεξιάς, στο οποίο εδώ και καιρό προκύπτουν διάφορες μάχες επικράτησης, με αντάρτικα και επιθέσεις εκ των έσω.

Το ζήτημα της μαντίλας δεν μπορεί να θεωρηθεί αμιγώς πολιτικό, καθώς είναι πολυδιάστατο και αγγίζει όλα τα στρώματα της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων που δεν ασχολούνται ενεργά με την πολιτική. Αφορά την ίδια την ταυτότητα της τουρκοκυπριακής κοινότητας, τις κεμαλικές παρακαταθήκες της κοσμικότητας που βρίσκονται βαθιά χαραγμένες στη συλλογική συνείδηση και ερμηνεύεται ως μία επέμβαση του τουρκικού ισλαμισμού στην κουλτούρα των Τ/κ. Έχει, όμως, και ξεκάθαρα πολιτική διάσταση, που αφορά την αντίδραση κατά των αποφάσεων της ψευδοκυβέρνησης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Οι διαδηλώσεις στα κατεχόμενα, η κοσμοθεωρία της κοσμικότητας και η επιβολή της Τουρκίας στους Τ/κ

Αμιγώς πολιτική, ωστόσο, είναι η συζήτηση που γίνεται εντονότερη, για το γεγονός πως κράτη που θεωρούνται «αδελφικά» στα κατεχόμενα, φαίνεται να ευθυγραμμίζονται το τελευταίο διάστημα με τις θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, παρά τις προσπάθειες του Ταγίπ Ερντογάν να αναβαθμίσει το ψευδοκράτος μέσω του Οργανισμού Τουρκογενών Κρατών (OTS), τις οποίες προσπαθούσε να κεφαλαιοποιήσει ο Ερσίν Τατάρ. Από πλευράς Λευκωσίας, όμως, εδώ και καιρό καταβάλλονταν προσπάθειες για σύσφιξη των διπλωματικών σχέσεων με τα κράτη που έχουν τουρκικούς δεσμούς, ώστε να αποτραπούν οι τουρκικοί σχεδιασμοί και φάνηκε αυτό να αποδίδει, αν και υπάρχουν εξαιρέσεις, όπως αυτή του Αζερμπαϊτζάν, που εξακολουθεί να προσεγγίζει περισσότερο τις τουρκικές επιδιώξεις.

Διαβήματα φαίνεται να έγιναν και προς την πλευρά της ΕΕ, με αποτέλεσμα, πριν από μερικές ημέρες, στο πλαίσιο της Συνόδου ΕΕ-Κεντρικής Ασίας, σε δήλωση που υπογράφτηκε από τους Υπουργούς Εξωτερικών του Τατζικιστάν, του Τουρκμενιστάν και του Ουζμπεκιστάν και τους Υφυπουργούς Εξωτερικών του Καζακστάν και της Κιργισίας, να αναφέρεται η ισχυρή δέσμευσή τους στις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου, με ειδική αναφορά στα Ψηφίσματα 541 και 550. Πρόκειται για δύο ψηφίσματα που αφορούν το Κυπριακό, τα οποία καταδικάζουν την ανακήρυξη του ψευδοκράτους και επαναβεβαιώνουν την κυριαρχία, την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μάλιστα, στη σχετική δήλωση, αναφέρεται ότι επί αυτής της δέσμευσης βασίζεται η αναβάθμιση των σχέσεων της ΕΕ με την Κεντρική Ασία, κυρίως σε σχέση με την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων τους συνόρων. Συμφώνησαν, επίσης, να αποφύγουν οποιεσδήποτε ενέργειες, σε οποιοδήποτε πλαίσιο, που αντιτίθενται σε αυτές τις αρχές.

Επί της ουσίας, τα εμπλεκόμενα κράτη επέλεξαν τις όποιες δυνατότητες διανοίγει σε αυτά η ΕΕ από τις χάρες στον Ταγίπ Ερντογάν και τον Ερσίν Τατάρ, αφού δεσμεύτηκαν να αποφύγουν την ατζέντα που προωθείται μέσω του OTS, με στόχο την αναβάθμιση και αναγνώριση του ψευδοκράτους από τα τουρκογενή κράτη. Η στάση αυτή προφανώς και δεν εκτιμήθηκε στα κατεχόμενα, καθώς προς την Κεντρική Ασία στρέφονταν σχεδόν όλες οι ελπίδες για άντληση διεθνούς αναγνώρισης, ενώ στο παρελθόν υπήρξαν ενέργειες και τοποθετήσεις που παρέπεμπαν σε προσέγγιση του τουρκικού στόχου.

Τα βέλη στράφηκαν, προφανώς, στην κατεύθυνση του Ερσίν Τατάρ και της πολιτικής που ακολουθεί. Ο ίδιος προσπάθησε να δικαιολογηθεί με απανωτές δηλώσεις τις τελευταίες ημέρες, ενώ ταυτόχρονα παρουσιαζόταν προσεκτικός να μην εκθέσει αυτή την εξέλιξη ως αποτυχία της Άγκυρας. Μεταξύ άλλων, ο Τατάρ δήλωσε πως «θα προτιμούσε» να μην είχαν ανοίξει πρεσβείες στην Κυπριακή Δημοκρατία τουρκογενή κράτη. Ζήτησε, παράλληλα, από το Ουζμπεκιστάν, το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν να ανοίξουν πρεσβείες στο παράνομο ψευδοκράτος του. «Περιμένουμε από τα αδελφά κράτη», είπε, «να κάνουν τα ίδια βήματα για την ‘τδβκ’».

Έριξε, παράλληλα, πυρά προς την κατεύθυνση της ΕΕ, λέγοντας ότι τα βήματα αυτά ήταν αποτέλεσμα των πολιτικών προτροπών της, ωστόσο «τα τουρκικά κράτη πρέπει να ασκούν ανεξάρτητη διπλωματία». Η ΕΕ, υποστήριξε περαιτέρω, κατευθύνει τα τουρκικά κράτη να ακολουθήσουν «μονομερείς πολιτικές» και ότι «οι χώρες που θέλουν να αναγνωρίσουν την ‘τδβκ’ τιμωρούνται». Μόνο η Τουρκία αντιστέκεται σε όλες τις πιέσεις, σχολίασε, ζητώντας εκ νέου διεθνή αναγνώριση του παράνομου μορφώματός του.

Παρόλο που ο Τατάρ επιχείρησε να στρέψει την προσοχή στην κατεύθυνση της ΕΕ, προσπαθώντας να παρουσιάσει τις πρόσφατες εξελίξεις ως μία κακόβουλη επιβολή υποκινούμενη από τη Λευκωσία, η αντιπολίτευση ρίχνει το φταίξιμο στον ίδιο, καθώς θεωρεί την ανάπτυξη των διπλωματικών σχέσεων των χωρών αυτών με τη Λευκωσία και τα όσα επακολούθησαν στην ΕΕ αποτέλεσμα της δικής του απροθυμίας να επιστρέψει στις συνομιλίες για το Κυπριακό και της εμμονής του με τα «δύο κράτη».

Ο υποψήφιος του CTP και βασικός αντίπαλος του Ερσίν Τατάρ στις «προεδρικές», Τουφάν Ερχιουμάν», έκανε λόγο για πολιτικές που οδηγούν σε διεθνή απομόνωση και προειδοποίησε ότι οι χειρισμοί αυτοί προκαλούν ανεπανόρθωτη ζημιά στην τ/κ κοινότητα. Υπάρχει αντίφαση, τόνισε, μεταξύ της προώθησης της λεγόμενης «λύσης δύο κρατών» και της αναγνώρισης του ψευδοκράτους μέσω του OTS και της υπογραφής μίας δήλωσης από κράτη μέλη του OTS που επιβεβαιώνουν τα ψηφίσματα 541 και 550, τα οποία υπογραμμίζουν την ανάγκη μη αναγνώρισης του ψευδοκράτους. «Ο κ. Τατάρ, εδώ και μερικά χρόνια παρουσιάζει την ιδιότητα του παρατηρητή στον OTS ως διεθνή επιτυχία και υπονοεί ότι η πλήρης ένταξη και η αναγνώριση είναι προ των πυλών, τοποθετώντας το στο επίκεντρο της θέσης για λύση δύο κρατών», υπέδειξε.

Από την πλευρά του, ο πρώην διαπραγματευτής και πρόεδρος του Κόμματος του Λαού, Κουντρέτ Οζερσάι, επεσήμανε την ανάγκη για ρεαλιστική ανάγνωση των διεθνών σχέσεων, λέγοντας ότι η στάση των τουρκογενών κρατών δεν θα άλλαζε, ακόμη κι αν η τ/κ πλευρά και η Τουρκία υποστήριζαν την ομοσπονδία, επειδή οι διεθνείς σχέσεις δεν βασίζονται σε συναισθήματα ή μόνιμες συμμαχίες αλλά σε συμφέροντα. Επεσήμανε ότι η μη κατανόηση αυτής της πραγματικότητας οδηγεί σε συνεχείς απογοητεύσεις. Υποστήριξε, ωστόσο, παράλληλα, πως η πολιτική των «δύο κρατών» και η επιμονή στην ομοσπονδιακή λύση, είναι «δογματικές προσεγγίσεις», οι οποίες υποκινούνται από λαϊκισμό ενόψει των «προεδρικών εκλογών», επικρίνοντας ταυτόχρονα και τον Τατάρ και τον Ερχιουμάν.

Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα ήταν η παρέμβαση του Σερντάρ Ντενκτάς, ο οποίος προ ημερών ανακοίνωσε, χωρίς οποιεσδήποτε λεπτομέρειες, την επιστροφή του στην πολιτική. Ο γιος του Ραούφ Ντενκτάς, σχολιάζοντας τα γεγονότα, εισηγήθηκε η Τουρκία να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία! Ανέφερε πως οι Τ/κ αισθάνονται εξαπατημένοι καθώς τους είχαν καλλιεργήσει ελπίδες πως είναι ανοιχτός ο δρόμος για αναγνώριση, ενώ διερωτήθηκε αν η Τουρκία γνώριζε εκ των προτέρων τι επρόκειτο να κάνουν τα τουρκογενή κράτη, λέγοντας ότι είναι μεγάλη αδυναμία αν δεν έχει ενημερωθεί και «θα πρέπει να σκεφτούμε τι κρύβεται από πίσω» αν το ήξερε.

Ακολούθως, ο Ντενκτάς εισηγήθηκε η Τουρκία να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία και να ανοίξει πρεσβεία στη «νότια Κύπρο». Εξήγησε το σκεπτικό του λέγοντας ότι μια τέτοια κίνηση δεν θα ζημίωνε την Τουρκία ή το ψευδοκράτος, αλλά θα καθιστούσε την Άγκυρα τη μόνη χώρα που αναγνωρίζει δύο κράτη στην Κύπρο, προβάλλοντας την ύπαρξη «και άλλων φορμουλών». Παράλληλα, απέρριψε το ενδεχόμενο τα κατεχόμενα να ενωθούν με την Τουρκία, τονίζοντας ότι δεν δέχονται ούτε να γίνουν «μπάλωμα των Ελληνοκυπρίων», ούτε «επαρχία κανενός». Επέμεινε ότι «η τδβκ είναι ένα ξεχωριστό κράτος» και στόχος είναι οι κάτοικοι να νιώσουν ιδιοκτήτες αυτού του «κράτους».

Στον απόηχο όλων αυτών, ο Ερσίν Τατάρ επανήλθε, υποστηρίζοντας ότι αναπτύσσονταν παράλληλα και οι σχέσεις του ψευδοκράτους με το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Τουρκμενιστάν και την Κιργισία, και ότι ο κύριος στόχος της ΕΕ είναι να… αποτρέψει την «τδβκ». Υπεραμύνθηκε παράλληλα της πολιτικής των «δύο κρατών» και υπαινίχθηκε ότι τα τουρκογενή κράτη μπορεί να μην έλαβαν υπόψη τους τα άρθρα που αναφέρονταν στο Κυπριακό στο πλαίσιο της δήλωσης. «Τα τουρκογενή κράτη θα πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στις σχέσεις τους με την ε/κ πλευρά. Μπορούν να έχουν σχέσεις με την ΕΕ. Η ΕΕ είναι μία ένωση, αλλά δεν είναι υπό την κυριαρχία των Ε/κ με πληθυσμό 800,000 κατοίκων», πρόσθεσε. Τους κάλεσε, μάλιστα, να είναι προσεκτικοί με το «παιγνίδι που παίζει η ε/κ πλευρά».

Σημειώνεται ότι σε δημοσκόπηση που παρουσιάστηκε την Πέμπτη, ο Τατάρ συγκεντρώνει ποσοστό 37,9%, έναντι 36% του Τουφάν Έρχιουρμαν. Την τρίτη θέση καταλαμβάνει ο Ερχάν Αρικλί με 7,1%, ακολουθούμενος από τον Μεχμέτ Χαρμαντζί με 7%, τον Κουτρέτ Όζερσαϊ με 6,8%, τον Σερντάρ Ντενκτάς με 4,6% και τον Οζντίλ Ναμί με 0,6%.

Από τις αντιδράσεις είναι ξεκάθαρο ότι οι εξελίξεις έχουν δημιουργήσει ένα νέο, ετεροχρονισμένο «προεκλογικό» ρινγκ στα κατεχόμενα για το Κυπριακό. Και παρά τις ενδιάμεσες «γκρίζες» απόψεις, η σύγκρουση είναι μεταξύ της φιλοσοφίας του Τατάρ για «δύο κράτη» και του Ερχιουμάν για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Προς το παρόν η Άγκυρα αφήνει να εξελιχθεί ο αγώνας, αλλά η εκτίμηση είναι πως στο τέλος θα δράσει ως διαιτητής, αποφασίζοντας τον τελικό νικητή. Απλώς δεν βιάζεται να αποφασίσει.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:

• «Ευαίσθητο» χαρακτηρίζει ο Τατάρ το θέμα με το άνοιγμα Πρεσβειών τουρκογενών κρατών στην Κυπριακή Δημοκρατία
• Έγινε... Τούρκος ο Τατάρ για το ράπισμα από χώρες της Κεντρικής Ασίας-«Να προσέξουν τις σχέσεις με τους Ε/κ»
• Ο Τατάρ ζήτησε από τα τρία τουρκογενή κράτη να ανοίξουν πρεσβείες στα κατεχόμενα
• Έντονη κριτική Έρχιουρμαν σε Τατάρ-«Ενώ όλοι μιλούν για την Κύπρο, αυτός σιωπά»
• Κριτική και από Οζερσάι για τα «δύο κράτη» και για την ομοσπονδία-«Οι διπλωματικές σχέσεις καθορίζονται στη βάση περιφερειακών συμφερόντων»