Εξελίξεις με τα ψεκασμένα οστά αγνοουμένων-Αγοράστηκε ειδικό μηχάνημα για εξέτασή τους

Εξελίξεις αναμένονται το επόμενο διάστημα, αναφορικά με το θέμα των ψεκασμένων οστών αγνοουμένων, που για χρόνια μένουν στο Ανθρωπολογικό Εργαστήρι, με την Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων, Άννα Αριστοτέλους, να ανακοινώσει ότι έχει αγοραστεί ένα ειδικό μηχάνημα και βρίσκεται στο Ινστιτούτο Γενετικής, το οποίο θα ξεκινήσει σύντομα την εξέτασή τους, με στόχο την ταυτοποίηση.

Ενώπιον της Επιτροπής Προσφύγων της Βουλής συζητήθηκε το δράμα των αγνοούμενων της τουρκικής εισβολής, με την κα. Αριστοτέλους να ενημερώνει τους βουλευτές για την πορεία των διαδικασιών τον τελευταίο χρόνο, οπότε η ίδια ανέλαβε ως Επικεφαλής στην Υπηρεσία.

Η κα. Αριστοτέλους αναφέρθηκε στο θέμα της διερεύνησης της τύχης των αγνοουμένων και σημείωσε πως πρόκειται για ένα ανθρωπιστικό θέμα και μέσα στο πλαίσιο αυτό, εξέλιξαν την προσέγγισή τους και υπάρχουν μετρήσιμα και απτά αποτελέσματα. Σημείωσε δε, πως προέβησαν σε σειρά αλλαγών για στήριξη ευάλωτων ομάδων και έθεσαν στο επίκεντρο τον άνθρωπο. Όσον αφορά στο θέμα της συλλογής πληροφοριών, η Άννα Αριστοτέλους επανέλαβε πως έχει αλλάξει η προσέγγιση και πλέον δεν χρησιμοποιείται η μέθοδος λήψης κατάθεσης που παραπέμπει σε αστυνομικό ύφος, αλλά προσεγγίζουν με πιο φιλικό τρόπο τον πληροφοριοδότη, ώστε να νιώσει άνετα και να δώσει τα στοιχεία που κατέχει, σημειώνοντας πως μέχρι σήμερα παραμένει αδιευκρίνιστη η τύχη του 49% των αγνοουμένων.

Στη συνέχεια η κα. Αριστοτέλους αναφέρθηκε στις ενέργειες που έγιναν για να δοθεί έμφαση σε άγνωστες πτυχές της κυπριακής τραγωδίας, όπως είναι οι γυναίκες και τα παιδιά, λέγοντας πως «έχει καταρτιστεί κατάλογος για τις γυναίκες αγνοούμενες από την τουρκική εισβολή, που είναι συνολικά 118 και έχουν ταυτοποιηθεί οι 26. Επίσης, καταρτίσαμε και κατάλογο με τις πεσούσες γυναίκες, που είναι 248, εκ των οποίων οι 38 έχουν ταυτοποιηθεί».

Όσον αφορά στα παιδιά θύματα της τουρκικής εισβολής, η Άννα Αριστοτέλους επεσήμανε πως πρόκειται για 36 παιδιά, το μικρότερο έξι μηνών και το μεγαλύτερο 18 ετών και έχουν ταυτοποιηθεί τα 20. Αναφορικά με νέες ταυτοποιήσεις, η κα. Αριστοτέλους σημείωσε ότι έγιναν επτά νέες ταυτοποιήσεις τους προηγούμενους μήνες και επτά αναμένονται να ολοκληρωθούν, ανεβάζοντας συνολικά τον αριθμό στις δεκατέσσερις.

Στη συνέχεια, η κα. Αριστοτέλους αναφέρθηκε στις ενέργειες που έγιναν για ενημέρωση των συγγενών των αγνοουμένων από την Ελλάδα, σημειώνοντας πως μετέβησαν προσωπικά και ενημέρωσαν τις οικογένειες των αγνοουμένων που ταυτοποιήθηκαν και οι συγγενείς εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τη στήριξη που έλαβαν. «Θεωρήσαμε καθήκον μας να προχωρήσουμε σε ενημέρωση των συγγενών των Ελλαδιτών πεσόντων, που τα οστά τους βρίσκονταν ταυτοποιημένα στο ανθρωπολογικό εργαστήρι για χρόνια. Είχαμε και δύο κηδείες με πλήρεις σκελετούς».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Δίνουμε ένα μικρό οστό στους συγγενείς των αγνοουμένων… Αυτό μαρτυρά τη βαρβαρότητα των Τούρκων»

Εξελίξεις με τα ψεκασμένα οστά

Αναφερόμενη στο σημαντικό θέμα των ψεκασμένων οστών, μία σημαντική πτυχή της κυπριακής τραγωδίας, η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων σημείωσε πως εντός των επόμενων μηνών αναμένονται εξελίξεις. Η κα. Αριστοτέλους θέλησε να κάνει μία ιστορική αναδρομή για το θέμα, αναφέροντας πως όταν ολοκληρώθηκαν οι πολεμικές συγκρούσεις το 1974, η Εθνική Φρουρά προχώρησε στην περισυλλογή πεσόντων από τον Άγιο Δομέτιο μέχρι το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ και στη συνέχεια προχώρησαν σε ταφή στα κοιμητήρια Λακατάμειας και Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Ωστόσο, δεν έγιναν σωστά οι ταφές, με αποτέλεσμα να αναγράφονται λανθασμένα ονόματα στους σταυρούς.

Λίγα χρόνια αργότερα, είχαν γίνει εκταφές στους συγκεκριμένους τάφους και λόγω του λανθασμένου τρόπου ταφής, να δοθούν σε άλλες οικογένειες οστά που δεν άνηκαν στους δικούς τους νεκρούς. Πρόκειται για 45 περιπτώσεις και οι 37 οικογένειες επέστρεψαν τα οστά και ταυτοποιήθηκε αριθμός αγνοουμένων, ανάμεσά τους και ο δικός τους άνθρωπος. Η κα. Αριστοτέλους σημείωσε πως όσα λείψανα από τις εκταφές δεν παραλήφθηκαν από τους συγγενείς, μεταφέρθηκαν στον Τύμβο και εμποτίστηκαν με χημικές ουσίες.

Η Άννα Αριστοτέλους σημείωσε πως και στο παρελθόν είχαν γίνει ενέργειες και στάλθηκαν οστά στο εξωτερικό, για να υπάρξουν εξελίξεις, χωρίς όμως κάποιο αποτέλεσμα. Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε επαφή με το Ινστιτούτο Γενετικής και «τον τελευταίο χρόνο έγινε δυνατή η αγορά ειδικού μηχανήματος, έγινε επιμόρφωση του προσωπικού και άρχισαν οι διαδικασίες εξέτασης των οστών που εμποτίστηκαν με χημικές ουσίες. Είμαστε θετικοί ότι θα έχουμε αποτελέσματα. Το πρόβλημα αυτό χρονολογείται από το 1979 και οι συγγενείς των αγνοουμένων περιμένουν από το 1974 για αποτελέσματα».

Σημείωσε, δε, ότι για τις υπόλοιπες οικογένειες, που δεν επέστρεψαν τα οστά, βρίσκονται σε επικοινωνία με το ΓΕΣ Ελλάδος, ώστε να έχουν επαφή μαζί τους και να τις πείσουν, ώστε να τους επιτρέψουν έστω να λάβουν δείγματα για να προχωρήσουν με ταυτοποιήσεις.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Αν φτάσω εκεί που είναι θαμμένος, θα σκάψω με τα δάχτυλα μου και θα τον πάρω»

Οι απαντήσεις της σε ερωτήματα βουλευτών

Απαντώντας σε ερωτήσεις βουλευτών, η κα. Αριστοτέλους επεσήμανε ότι η λήψη πληροφοριών είναι ένα σημαντικό θέμα, καθώς μετά από πενήντα χρόνια είναι δύσκολη η λήψη πληροφοριών, είτε λόγω θανάτου, είτε λόγω μεγάλης ηλικίας των μαρτύρων. «Όμως αλλάζοντας την προσέγγιση και διερευνώντας μόνο και τις πληροφορίες, κάνουμε μία φιλική συζήτηση με τους πληροφοριοδότες. Έχουμε ροή πληροφοριών που οδήγησε σε ταυτοποιήσεις. Εντοπίστηκαν σε 18 περιπτώσεις λείψανα τον τελευταίο χρόνο από τη ΔΕΑ και από το πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι 14 περιπτώσεις. Μπορεί να είναι οστά που υπάρχουν στο ανθρωπολογικό εργαστήριο που χρονολογούνται από το 1999, όμως αφορούν οικογένειες που περιμένουν εδώ και πενήντα χρόνια να εντοπιστεί και να ταυτοποιηθεί ο δικός τους άνθρωπο».

Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην οικονομική ενίσχυση της ΔΕΑ, μετά από απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας και αυτή τη στιγμή περιμένουν την αύξηση των συνεργείων. «Είναι ένα θέμα που παρακολουθούμε και αξιολογούμε. Οι πληροφορίες που δίνουμε εμείς και λαμβάνουν και οι ίδιοι είναι πολλές. Η ενίσχυση που έχει δοθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία είναι πρόσφατη για αύξηση των συνεργείων, είναι επτά τα συνεργεία. Εμείς ως Κυπριακή Δημοκρατία αυξήσαμε τη συνεισφορά και μετά πρέπει να γίνουν ενέργειες από τη ΔΕΑ. Θα αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα για να δούμε αν πρέπει να δοθεί αύξηση στην ενίσχυση. Πριν από κάποιους μήνες δόθηκε η αύξηση».

Μάλιστα, η κα. Αριστοτέλους κάκισε και το γεγονός ότι τόσα χρόνια δεν λήφθηκε οποιαδήποτε απόφαση προς αυτή την κατεύθυνση. Συγκεκριμένα, ανέφερε πως «αυτή η αύξηση θα μπορούσε να δοθεί και πριν τόσα χρόνια, που υπήρχαν περισσότερες πληροφορίες. Είναι η παρούσα Κυβέρνηση που αποφάσισε να ενισχύσει την ΔΕΑ».

Απαντώντας σε ερώτηση που αφορούσε το συντονισμό των διάφορων πολιτικών φορέων και υπηρεσιών, για το θέμα των αγνοουμένων, η κα. Αριστοτέλους τόνισε ότι για πρώτη φορά, με οδηγίες του Προέδρου της Δημοκρατίας και του υπουργού Εξωτερικών, ανατέθηκε στο Υπουργείο ο καταρτισμός σχεδίου δράσης και δόθηκαν οι θέσεις όλων των εμπλεκόμενων και έγινε σχεδιασμός.

Όσον αφορά στο θέμα της πρόσβασης στα αρχεία του τουρκικού στρατού, η κα. Αριστοτέλους σημείωσε ότι πριν λίγους μήνες ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε συνάντηση με τον Ερσίν Τατάρ στο ανθρωπολογικό εργαστήριο στη ΔΕΑ, κάτι που έστειλε σημαντικά μηνύματα. Επίσης, το θέμα τίθεται σε όλες τις πρεσβείες στην Κύπρο και στο εξωτερικό, μέσω της διπλωματικής οδού και με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και με τα Ηνωμένα Έθνη.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στις 1,600 οι ανασκαφές για αγνοούμενους από το 2006, ταυτοποιήθηκαν 1,045-Δεκαέξι σε ένα χρόνο

Οι τοποθετήσεις της ΔΕΑ

Στη δική της τοποθέτηση, η βοηθός του Λεωνίδα Παντελίδη, του μέλους της Ελληνοκυπριακής πλευράς στη Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, Μαρία Αχιλλέως, ανέφερε πως «είμαστε στη διαδικασία για αύξηση των συνεργείων, είναι ανοιχτή η διαδικασία για πρόσληψη αρχαιολόγων. Είμαστε στη διαδικασία να αγοράσουμε νέο μηχάνημα για να κάνουμε κι άλλες προσπάθειες. Γίνεται μία προσπάθεια από τους ευρωβουλευτές μας για να αυξηθεί η οικονομική ενίσχυση της ΔΕΑ από την ΕΕ».

Από πλευράς του, ο λειτουργός της ΔΕΑ, Ανδρέας Χρίστου, τόνισε πως «έχουμε έξι συνεργεία που δρουν σε ελεύθερες και κατεχόμενες περιοχές. Γερί, Καραβά, Τέμπλος, Αγία, Μαραθόβουνο και Γαλάτια. Έχουμε τρία διαφορετικά σημεία στο Πέντε Μίλι. Υπάρχει μία διαδικασία για να πάρουμε άδειες από τον κατοχικό στρατό, επειδή χαρακτηρίστηκε στρατιωτική περιοχή. Έχουμε πρόβλημα με τις άδειες. Δίνονται δέκα άδειες κάθε χρόνο, τις πέντε περιοχές προτείνουν τα κατεχόμενα και τα άλλα πέντε εμείς. Έχουμε πρόβλημα. Αν υπάρχει ένδειξη για επέκταση, δεν θα γίνει επειδή δεν έχουμε άδεια και είναι προκαθορισμένα τα όρια. Υπάρχουν αρκετοί περιορισμοί και μπορεί να περιμένουμε μέχρι και δύο χρόνια. Έχουμε επτά συνεργεία, όμως δρουν μόνο τα έξι επειδή έχουμε πρόβλημα σε κάποια μηχανήματα».

Στη συνέχεια, αναφέρθηκε από τους εκπροσώπους της ΔΕΑ ότι αν υπάρχουν πληροφορίες για στρατιωτική περιοχή, δεν μπορούν να την επισκεφτούν και να οριοθετήσουν το χώρο, αφού πρέπει να εξασφαλιστεί άδεια.

Αναφορικά με την περίπτωση του σκυβαλότοπου στο Δίκωμο, οι εκπρόσωποι της ΔΕΑ ανέφεραν πως έγιναν κάποιες μελέτες και από τις δύο πλευρές και τώρα αναμένεται από το κατοχικό καθεστώς να δώσει άδεια, για να πάει πρώτα εταιρεία να καθαρίσει το χώρο, να μετακινήσει, δηλαδή, τους τόνους χώματος και σκουπιδιών από το σημείο, ώστε το ύψος του δρόμου να είναι όπως ήταν το 1974, για να μπορεί να προχωρήσει η ΔΕΑ. «Εμείς δεν έχουμε καμία εμπλοκή, το διαχειρίζεται το Τουρκοκυπριακό γραφείο. Η μελέτη που έγινε, ασχολήθηκε με θέματα στατικότητας και επέδειξε ότι μπορεί να γίνει ανασκαφή, αν ληφθούν κάποια μέτρα».

Απαντώντας σε ερωτήσεις, οι εκπρόσωποι της ΔΕΑ σημείωσαν πως για την περιοχή Πέντε Μίλι έχουν δοθεί τρία σημεία για ανασκαφή, που είναι σε στρατιωτική περιοχή. «Έχουμε δέσμευση ότι θα σκαφτούν και τα τρία σημεία. Αφορά τους πρώτους νεκρούς της εισβολής, που είναι αρκετά μεγάλος αριθμός. Είναι περίπου 40-70 άτομα. Άρχισε η εκσκαφή στο σημείο. Για τις στρατιωτικές περιοχές, από το 2009 μέχρι σήμερα συνεχώς βλέπουμε καινούργιους χώρους να ανακηρύσσονται στρατιωτικές περιοχές».

Όσον αφορά στο γεγονός ότι είναι μειωμένα τα συνεργεία που διενεργούν εκταφές, αναφέρθηκε πως οι εκταφές ξεκίνησαν το 2006 και ήταν ένα συνεργείο και το 2010 είχαν αύξηση των συνεργείων. «Τότε είχαμε και καλές πληροφορίες για ομαδικούς χώρους ταφής. Δεν είναι θέμα των συνεργείων, για το ότι έχουμε περισσότερες ανασκαφές, είναι θέμα των πληροφοριών. Αξιολογούμε τις πληροφορίες που λαμβάνουμε. Αν είχαμε παραπάνω πόρους θα είχαμε περισσότερες ανασκαφές. Όμως το 2010, στις δέκα ανασκαφές εντοπίζαμε στα 3-4 σημεία. Αξιοποιήθηκαν οι καλές πληροφορίες στην αρχή του προγράμματος και τώρα δεν έχουμε καλές πληροφορίες. Τώρα αξιολογούμε τις μαρτυρίες βάσει των μαρτύρων. Αν είναι αυτόπτης μάρτυρας και υποδείξει χώρο, εμείς θα δώσουμε προτεραιότητα. Αν είναι αυτήκοος μάρτυρας δεν θα δοθεί προτεραιότητα».

Η τοποθέτηση Υπουργείου Εξωτερικών

Η Έλενα Σαββίδου, εκπροσωπώντας το Υπουργείο Εξωτερικών, ανέφερε πως «οι δικές μας προσπάθειες, που λόγω και των πενήντα χρόνων έχουν ενταθεί. Είχαμε συνεργασία με τους συγγενείς αγνοουμένους, για να κάνουμε κάποιες ημερίδες με τους διαπιστευμένους πρέσβεις σε Κύπρο και Ελλάδα».

Απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις, η κα. Σαββίδου σημείωσε πως το κονδύλι που παρέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχεται στα 2,6 εκατομμύρια ευρώ και αυτή τη στιγμή γίνονται συζητήσεις από τους ευρωβουλευτές της Κύπρου για αύξηση ενός εκατομμυρίου. Αναφορικά με τα διαβήματα που γίνονται από πλευράς Υπουργείου Εξωτερικών, σημείωσε πως «μέσα στο πλαίσιο των δικών μας διαβημάτων, επειδή έχει παρέλθει ο χρόνος και υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που μπορεί να κάνει η Τουρκία για να παρεμβάλλει, είμαστε πολύ συγκεκριμένοι. Γίνονται διαβήματα προς τα ΗΕ για να περιλαμβάνεται στις εκθέσεις. Εμείς ζητούμε το άνοιγμα των αρχείων του στρατού, πρόσβαση της ΔΕΑ στους χώρους ταφής, την άρση των ανακηρύξεων στρατιωτικών χώρων. Αυτό είναι το πλαίσιο διαβημάτων μας».

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, αν στο πρόσφατο άτυπο συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ευρώπης, στο οποίο συμμετείχε και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, τέθηκε το θέμα των αγνοουμένων, η κα. Σαββίδου σημείωσε ότι «στο άτυπο συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών δεν ήταν το πλαίσιο για τους αγνοούμενους, όμως σε όλα τα επίπεδα κάνουμε ενέργειες».

«Ήμασταν παιδιά και μεγαλώσαμε…»

Ο αντιπρόεδρος της Παγκύπριας Ένωσης Συγγενών Αγνοουμένων, Ιωάννης Κολιός, σημείωσε πως «ο χρόνος είναι εις βάρος των συγγενών των αγνοουμένων», λέγοντας περαιτέρω πως «πρέπει να γίνουμε απαιτητικοί με κάθε πίεση προς την τουρκική πλευρά».

Στη συνέχεια, ανέφερε πως από το 2021 από τα κατεχόμενα έχουν υποδείξει χώρο για αγνοούμενους και πιστεύεται ότι είναι 24 περιπτώσεις και από την ελληνοκυπριακή πλευρά δεν έγινε αξιολόγηση και σημείωσε πως ο συγκεκριμένος χώρος βρίσκεται στην Κυθρέα.

Ωστόσο, στην τοποθέτηση αυτή απάντησαν οι εκπρόσωποι της ΔΕΑ, που σημείωσαν πως δεν έκλεισε αυτή η υπόθεση, ενώ ήρθαν εμπειρογνώμονες από τον Καναδά, που χρησιμοποιούν βιοραντάρ που εντοπίζει διαταραχές κάτω από το έδαφος και οι έρευνες δεν έδειξαν κάτι και δεν δόθηκε προτεραιτότητα στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Η εκπρόσωπος της Επιτροπής Αγνοουμένων Άσσιας, Μαρία Λεοντίου, ανέφερε πως το αίτημά τους είναι ένα. Να βρεθεί ο δικός τους άνθρωπος και να τον θάψουν, ενώ το να διαιωνίζεται μία κατάσταση για χρόνια είναι οδυνηρό. Περαιτέρω ανέφερε πως «είναι λυπηρό να ερχόμαστε πενήντα χρόνια μετά, ήμασταν μωρά και τώρα ζητούμε το αυτονόητο. Ξέρουμε που είναι και δεν μπορούμε να τους βρούμε και να κάνουμε κηδείες. Μπορείτε να σκεφτείτε πώς νιώθουμε εμείς;».

Στην Επιτροπή ήταν καλεσμένοι και μέλη της Ομάδας Πρωτοβουλίας Συγγενών Αγνοουμένων, που τόνισαν την ανάγκη να υπάρξει μία εκστρατεία ευαισθητοποίησης του κυπριακού λαού, για το θέμα των αγνοουμένων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: ΒΙΝΤΕΟ: Συγκίνηση στην εκδήλωση εις μνήμη των ηρώων του 1974-«Γι' αυτούς τάφος έγινε η ματωμένη γη»