«Γυναίκες απολύθηκαν επειδή κατήγγειλαν εκφοβισμό»-Άοπλοι οι εργαζόμενοι απέναντι στο bullying

Ξεκρέμαστοι μένουν οι εργαζόμενοι, οι οποίοι υφίστανται εργασιακό εκφοβισμό ή παρενοχλητική συμπεριφορά, από νομικής απόψεως, αφού αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει η οποιαδήποτε νομοθεσία, που να διέπει αυτές τις καταστάσεις. Η κατάσταση έχει φτάσει σε τέτοιο επίπεδο, που θύματα αναγκάστηκαν να παραιτηθούν ή απολύθηκαν, επειδή κατήγγειλαν συναδέλφους τους ή προϊστάμενους για εκφοβισμό, ωστόσο λόγω της απουσίας της νομοθεσίας, δεν κατάφεραν να βρουν το δίκαιό τους.

Η απουσία ενός θεσμικού πλαισίου, που να διέπει αυτές τις καταστάσεις τέθηκε επί τάπητος στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και οι εμπλεκόμενοι, μέσα από τις τοποθετήσεις τους, άφησαν να εννοηθεί πως η κατάσταση βρίσκεται σε τέτοιο σημείο, που η ανάγκη για θέσπιση νομοθεσίας είναι αδήριτη.

Η εκπρόσωπος της ΣΕΚ, στην δική της τοποθέτηση επί του θέματος, υπέδειξε πως έχει πέντε χρόνια που αναφέρουν συνέχεια ότι απουσιάζει νόμος για το συγκεκριμένο θέμα και σημείωσε πως υπάρχουν περιπτώσεις που γυναίκες απολύθηκαν, επειδή κατήγγειλαν άλλες γυναίκες για εκφοβισμό και δεν τις κάλυπτε ο νόμος, επειδή ήταν άτομα του ίδιου φύλου θύτης και θύμα. Η εκπρόσωπος της συντεχνίας επεσήμανε πως πρέπει να υπάρχει εργασιακός νόμος, για τα δύο φύλα και να μπορούν οι εργαζόμενοι να καταγγέλλουν τέτοιες συμπεριφορές, ενώ τόνισε πως σε συνεργασία με την ΠΕΟ και την ΟΕΒ έχουν ετοιμάσει ένα κώδικα, που εφαρμόζεται στους χώρους εργασίας, όσον αφορά στον ιδιωτικό τομέα, για να διασφαλιστεί ότι υπάρχει πρόληψη για τέτοια φαινόμενα. Εξήγησε πως μπήκε σύμβαση, βάσει της οποίας ο κάθε εργοδότης έχει κώδικα αντιμετώπισης εργασιακού εκφοβισμού και θα πρέπει να ενημερώνει τους εργαζόμενους για τις διαδικασίες που μπορούν να ακολουθήσουν σε τέτοιες περιπτώσεις. Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος δεν ενημερωθεί και η υπόθεση οδηγηθεί ενώπιον Δικαιοσύνης, τότε ο εργοδότης θεωρείται συνυπεύθυνος με το θύτη.

Από πλευράς της, η εκπρόσωπος της ΠΕΟ επεσήμανε πως είναι η τρίτη φορά που καλείται ενώπιον του Κοινοβουλίου για να συζητήσει το συγκεκριμένο θέμα και η μία εξ αυτών ήταν στην Επιτροπή Νομικών, όταν άρχισε η συζήτηση της πρότασης νόμου της Προέδρου της Βουλής και η πρόταση νόμου του Ανδρέα Πασιουρτίδη για ποινικοποίηση του σχολικού εκφοβισμού και του εκφοβισμού αντίστοιχα. Σημείωσε πως σίγουρα θα πρέπει να υιοθετηθεί μία σύμβαση για αυτά τα φαινόμενα και να υπάρχει νομικό πλαίσιο. Τόνισε, δε, ότι είναι λυπηρό ότι αυτά τα θέματα συζητούνται εδώ και αρκετά χρόνια και λόγω της απουσίας ενός πλαισίου που να καθορίζει τα δικαιώματα των εργαζομένων, αλλά και της επιμόρφωσής τους, δεν μπορούν πολλές φορές τα θύματα να αναγνωρίζουν τέτοιες συμπεριφορές.

Η τοποθέτηση της Επιτρόπου Διοικήσεως

Στην Επιτροπή, κλήθηκε και εκπρόσωπος του γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως, η οποία σημείωσε πως υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο, για σεξουαλική παρενόχληση ή παρενόχληση λόγω φύλου στην εργασία, ωστόσο, το ευρύτερο εργασιακό bullying δεν διέπεται από νομοθετικό πλαίσιο. Σημείωσε, δε, ότι τα περισσότερα θύματα είναι μεν γυναίκες, αλλά οι θύτες είναι και άνδρες και γυναίκες και λόγω του συγκεκριμένου προβλήματος υπάρχουν επιπτώσεις τόσο στην υγεία των θυμάτων, όσο και στο εργασιακό περιβάλλον.

Η εκπρόσωπος του γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως σημείωσε πως το συγκεκριμένο ζήτημα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με τη σύμβαση για τη βία και την παρενόχληση του 2019, που αποφασίστηκε από την ΕΕ, ωστόσο δεν έχει υπογραφεί από την Κύπρο. Η εκπρόσωπος της Επιτρόπου Διοικήσεως επεσήμανε, δε, ότι δεν υπάρχει ένας ενιαίος ορισμός τι ορίζεται ως εργασιακός εκφοβισμός και αυτό που είναι σημαντικό, σημείωσε, είναι ότι πρέπει να υπάρχει ένας ενιαίος ορισμός, αλλά και διαδικασίες εξέτασης αυτών των καταγγελιών. Εξήγησε ότι το γραφείο της Επιτρόπου δέχεται καταγγελίες που αφορούν στον ιδιωτικό τομέα, ωστόσο λόγω νόμου δεν μπορούν να παρέμβουν, ενώ γίνεται και για το δημόσιο τομέα, όπου μπορεί να παρέμβει.

Ανέφερε, παράλληλα, ότι υπάρχουν πολλά σοβαρά περιστατικά εκφοβισμού, που οδήγησαν τους εργαζόμενους μέχρι και στην παραίτηση και γι’ αυτό, συνέχισε, πρέπει να υπάρχει ένας διαχωρισμός πότε έχουμε εκφοβιστική συμπεριφορά και πότε είναι απλά για να βοηθηθούν οι υπάλληλοι.

Οι εξηγήσεις της εγκληματολόγου

Στη συνεδρία της Επιτροπής κλήθηκε και η εγκληματολόγος του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Σταυρούλα Σουκαρά, η οποία ανέλυσε το συγκεκριμένο ζήτημα και επεσήμανε πως μπορεί ως θέμα να μην ακούγεται πολύ και να μην είναι γνωστό, ωστόσο υπάρχει. Αναφέρθηκε στον σκοτεινό αριθμό, που ουσιαστικά είναι ο ορισμός για τα περιστατικά που συμβαίνουν αλλά δεν αναφέρονται και καθιστά δύσκολο να καταγραφούν.

Αναφέρθηκε σε παγκόσμιας εμβέλειας έρευνα, που πραγματοποιήθηκε το 2022 και διαφάνηκε πως μόνο το 45% των θυμάτων αναφέρουν αυτό που τους έχει συμβεί και οι λόγοι είναι κυρίως δύο. Ο ένας λόγος, όπως εξήγησε η κα. Σουκαρά, είναι επειδή δεν γνωρίζουν που να καταγγείλουν τέτοιες συμπεριφορές οι εργαζόμενοι, αφού στο χώρο που εργάζονται δεν υπάρχουν αυτές οι δικλίδες. Ο δεύτερος λόγος, ανέφερε η εμπειρογνώμονας, είναι επειδή θεωρούν ότι ακόμη και να το καταγγείλουν, δεν θα γίνει τίποτα. Δεν τα καταγγέλλουν στις δημόσιες αρχές, αλλά ούτε και στους φίλους και οικογένειά τους.

Όσον αφορά στα βασικά χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς αυτής, η Σταυρούλα Σουκαρά επεσήμανε πως είναι σημαντικό να τονιστεί πως παρατηρείται μία επανάληψη και δεν είναι μία συμπεριφορά που έγινε μία φορά και τελείωσε. Τόνισε, δε, ότι τα θύματα στην έρευνα ανέφεραν ότι ήταν θύματα τέτοιας συμπεριφοράς από τρεις φορές και πάνω και υπάρχει κλιμάκωση, που σημαίνει ότι όσο συνεχίζει αυτό, τόσο χειρότερο γίνεται. Εξήγησε, παράλληλα, ότι υπάρχει μία σκοπιμότητα και δεν είναι μία συμπεριφορά που βγαίνει άθελα σε κάποιο, αλλά είναι με σκοπό να βλάψει το θύμα και επεσήμανε πως η συμπεριφορά αυτή γίνεται από τον προϊστάμενο στον εργαζόμενο.

Αναφερόμενη στις μορφές που μπορεί να πάρει η συγκεκριμένη συμπεριφορά, η κα. Σουκαρά τόνισε ότι υπάρχει μεγάλη γκάμα ως προς αυτό και μπορεί να περάσει απαρατήρητη, ειδικά όταν πρόκειται για ψυχολογικό εκφοβισμό, που δεν μπορεί να δει κάποιος. Όπως εξήγησε αυτό μπορεί να είναι αγένεια, εχθρικότητα, φωνές, βρισιές, ειρωνεία, κριτική από ένα άτομο σε άλλο.

Όσον αφορά στις επιπτώσεις, εξήγησε πως είναι κυρίως ψυχολογικές, αφού το θύμα νιώθει επαγγελματική εξουθένωση, που έχει δύο γνωρίσματα. Το ένα είναι η συναισθηματική εξάντληση που νιώθει το άτομο και το αίσθημα μειωμένων προσωπικών επιτευγμάτων, δηλαδή ότι δεν νιώθει ότι μπορεί να κάνει πράγματα σωστά, κάτι που έχει επιπτώσεις στην αποδοτικότητά τους.

Καταλήγοντας, η κα. Σουκαρά, επεσήμανε ότι όσο σημαντική είναι η νομοθετική ρύθμιση του συγκεκριμένου θέματος και τόνισε πως πρέπει να υπάρχει συλλογή πληροφοριών, για να γνωρίζουν οι αρμόδιοι τα προβλήματα και να θεσπιστεί εσωτερικός κανονισμός. Ένας άλλος τρόπος για πρόληψη, τόνισε εγκληματολόγος είναι και η εκπαίδευση και επιμόρφωση των εργαζομένων, ο έγκαιρος εντοπισμός των συγκεκριμένων περιστατικών και η γνωστοποίησή τους.