Η χρονιά του Νίκου Χριστοδουλίδη-Από τη νίκη του 2023 στην πραγματικότητα και στις προκλήσεις του 2024

Το 2023 ξεκίνησε με τον καλύτερο τρόπο για τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Ξεπερνώντας όλα τα εμπόδια που βρήκε στον δρόμο του, εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας χωρίς να έχει την υποστήριξη κανενός από τα δύο μεγάλα κόμματα. Η πολιτική του πορεία τον κατέστησε φαινόμενο στη σύγχρονη κυπριακή ιστορία. Έθεσε υποψηφιότητα ως αντάρτης του ΔΗΣΥ, δέχθηκε τεράστια πολεμική από το κόμμα την Κυβέρνηση του οποίου υπηρετούσε τα εννέα προηγούμενα χρόνια από σημαντικά πόστα και κατάφερε να απορροφήσει σημαντικό κομμάτι της εκλογικής του δύναμης από τον πρώτο γύρο, αφήνοντας εκτός τον Αβέρωφ Νεοφύτου. Στη συνέχεια τα έβαλε με το ΑΚΕΛ -αλλά και την εκδικητικότητα στο εσωτερικό του ΔΗΣΥ- και έκοψε και πάλι το νήμα πρώτος, αφού ξεκάθαρα έκανε τους ψηφοφόρους να πιστέψουν σε αυτόν.

Η δημοφιλία του Νίκου Χριστοδουλίδη, το προφίλ του μέσου Κύπριου οικογενειάρχη, η απουσία σκανδάλων που διασυνδέονταν με το όνομά του αλλά και οι καλές του επιδόσεις στα αξιώματα που του εμπιστεύτηκε ο Νίκος Αναστασιάδης και όχι οι τακτικές συνεργασίες ήταν τα στοιχεία που τον οδήγησαν στον λόφο του Προεδρικού. Αντιθέτως, με τα συμπολιτευόμενα κόμματα είχε αναπτύξει μία ιδιότυπη σχέση, η οποία εξελίχθηκε σε μια κάπως ανορθόδοξη συμβίωση μετεκλογικά. Ο Πρόεδρος είχε στο πλευρό του το ΔΗΚΟ, την ΕΔΕΚ και τη ΔΗΠΑ, καθώς και κάποιες δυνάμεις εκτός της Βουλής των Αντιπροσώπων, αλλά ποτέ δεν τα είχε στην πρώτη γραμμή. Προεκλογικά αυτή η στρατηγική ερμηνευόταν ως μία προσπάθεια να μην αποξενωθούν οι ψηφοφόροι του ΔΗΣΥ, οι οποίοι τον προτιμούσαν από τον τότε πρόεδρο της παράταξής τους, ωστόσο μετεκλογικά φαίνεται πως, σχεδόν ένα χρόνο μετά από την ανάληψη των καθηκόντων του, δεν έχουν βρει ακόμα την χρυσή φόρμουλα της βέλτιστης συνύπαρξης.

Αν και τα κόμματα της συμπολίτευσης υποστηρίζουν και προωθούν σε πολύ μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις της Κυβέρνησης, είναι σαφές ότι κατά διαστήματα αισθάνονται παραγκωνισμένα και στο «κλειστό κλαμπ» του Προεδρικού ενδεχομένως να μην τα λαμβάνουν υπόψη όσο θα ήθελαν ή προσδοκούσαν. Αυτή η απόσταση επιτρέπει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να κάνει παιγνίδι με τον ΔΗΣΥ και να διασφαλίζει μέσω των πολλών ψήφων που διαθέτει την υιοθέτηση σημαντικών κυβερνητικών προτάσεων, αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί μουρμούρα στο εσωτερικό των κομμάτων, η οποία αναμένεται να ενταθεί εάν έχουν κακή πορεία στις διπλές εκλογές του Ιουνίου. Οι πρώτες ενδείξεις από τις δημοσκοπήσεις είναι ότι υφίστανται φθορά εξουσίας, ενώ δεν συγκεντρώνουν την παραδοσιακή εξουσία των κυβερνώντων κομμάτων στα χέρια τους και, σε περίπτωση που καταγράψουν απώλειες, δεν αποκλείεται οι πιέσεις προς τον κ. Χριστοδουλίδη να αυξηθούν.

Η πραγματικότητα είναι πως, παρόλο που τα κόμματα του Κέντρου προφανώς και δεν είναι τέλεια, διέθεταν την πολιτική εμπειρία να προστατέψουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας από διάφορες αναποδιές, κυρίως στα πρώτα στάδια της διακυβέρνησής του, αλλά αυτή τους η γνώση δεν αξιοποιήθηκε επαρκώς. Επί της ουσίας, πολλές από τις αστοχίες της Κυβέρνησης θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, εάν είχε επιστρατευτεί η αντίληψη των πολιτικά πιο έμπειρων συνιστωσών της, ακόμη και χωρίς να κατέχουν υπουργικούς θώκους προβεβλημένα στελέχη.

Αν και η Κυβέρνηση δεν έκανε κανένα τεράστιο και ασυγχώρητο λάθος, έχει κάνει αρκετά πιο μικρά και πολλές γκάφες, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό αποδίδονται στην έλλειψη πολιτικής εμπειρίας στη σύνθεσή της. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης επέλεξε να αξιοποιήσει κυρίως πρόσωπα που ήταν επιτυχημένοι στον δικό τους επαγγελματικό κλάδο αλλά λίγη ή καθόλου σχέση δεν είχαν από πολιτική, τόσο για τα Υπουργεία και τα Υφυπουργεία του, όσο και για το στενό του περιβάλλον στο Προεδρικό. Το αποτέλεσμα ήταν κατά καιρούς να δημιουργείται η εντύπωση πως το κράτος οδηγείτο με… μαθητική άδεια, καθώς λαμβάνονταν παράξενες αποφάσεις, ακολουθούνταν ανορθόδοξες διαδικασίες, υπήρχαν φαινόμενα διγλωσσίας και συχνά άτομα που κατείχαν καίριες θέσεις παρουσιάζονταν αδιάβαστοι.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης πήρε ένα τεράστιο ρίσκο όταν αποφάσιζε να θέσει τόσους πολλούς τεχνοκράτες χωρίς επαρκές πολιτικό υπόβαθρο σε θέσεις πολιτικών προϊσταμένων, καθώς η προϊστορία δείχνει πως δεν καταφέρνουν όλοι να προσαρμοστούν στο πλήρες φάσμα του πολιτικού τους ρόλου. Με την πάροδο του χρόνου κάποιοι από τους Υπουργούς και Υφυπουργούς του βρήκαν τα πατήματά τους, ενώ άλλοι δείχνουν πως είτε δεν θα καταφέρουν να αποδώσουν με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν στην επαγγελματική τους πορεία, είτε έχουν στα χέρια τους λάθος χαρτοφυλάκια και ίσως να μπορούσαν να αξιοποιηθούν καλύτερα από άλλες θέσεις. Για αυτό και ένα από τα ζητήματα που αναμένεται να απασχολήσουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας το 2024 είναι οι διορθωτικές κινήσεις που πρέπει να γίνουν μέσω ανασχηματισμού.

Η καρέκλα κάποιων μελών της Κυβέρνησης τρίζει από καιρό, ωστόσο μόνο με τον Μιχάλη Χατζηγιάννη υπήρξε διαζύγιο, καθώς φαίνεται πως ο Πρόεδρος έχει δώσει κάποια πίστωση χρόνου στους υπόλοιπους. Ο χρόνος, όμως, τελειώνει στην κλεψύδρα και ο ίδιος έχει υποσχεθεί πως πρόσωπα που δεν περνούν από την αξιολόγησή του θα αντικαθίστανται. Πολλοί θεωρούν ορόσημο για τον ανασχηματισμό τις διπλές εκλογές του Ιουνίου ή την συμπλήρωση 18 μηνών διακυβέρνησης, χρονικό σημείο κατά το οποίο θα αποκτήσουν πλήρη συνταξιοδοτικά δικαιώματα τα μέλη της Κυβέρνησης, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται τελικά να αποφασίσει να προβεί σε ενέργειες νωρίτερα. Εκκρεμεί, άλλωστε, η δημιουργία του Υφυπουργείου Μετανάστευσης καθώς και ο διορισμός Υφυπουργού Ευρωπαϊκών Θεμάτων για να τρέξει την κυπριακή Προεδρία της ΕΕ. Αυτοί οι διορισμοί θα γίνουν νωρίτερα από τα δύο χρονικά ορόσημα και μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για ανακάτεμα της τράπουλας ή αντικατάσταση κάποιων προσώπων.

Οι προκλήσεις, βέβαια, για τον Νίκο Χριστοδουλίδη δεν περιορίζονται στα πρόσωπα. Ο ίδιος καλλιέργησε ιδιαίτερα υψηλές προσδοκίες στον κόσμο, που έδειξε να πείθεται πραγματικά τόσο για τις καλές του προθέσεις όσο και για την ικανότητά του να φέρει εις πέρας αυτά που υποσχέθηκε. Οι πρώτοι μήνες ήταν διαγνωστικοί και αφορούσαν κυρίως τη διεκπεραίωση εκκρεμοτήτων που άφησε πίσω της η προηγούμενη Κυβέρνηση. Ωστόσο πλέον αναμένεται πραγματική παραγωγή έργου από αυτή την Κυβέρνηση. Και αν και έχουν γίνει κάποια σημαντικά βήματα σε διάφορους τομείς, ιδιαίτερα από κάποιους Υπουργούς που βαθμολογούνται ψηλά για την επίδοσή τους, υπάρχουν πάρα πολλά ανοιχτά μέτωπα που θα πρέπει ο Πρόεδρος και οι συνεργάτες του να αντιμετωπίσουν.

Προεκλογικά, στέλνοντας το μήνυμα πως μιλούσε με ειλικρίνεια και είχε πλάνο, έπεισε τον κόσμο πως η δική του διακυβέρνηση θα έχει μια πιο ανθρωποκεντρική προσέγγιση. Πως θα βελτιώσει τις ζωές του μέσου πολίτη και θα καταστήσει το κράτος πιο φιλικό προς αυτόν. Για αυτό και ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση της Κυβέρνησης για το επόμενο διάστημα είναι η οικονομική ανακούφιση του μέσου ανθρώπου, που είδε το κόστος ζωής του να εκτοξεύεται. Αν και η Κυβέρνηση επανέφερε τα μέτρα που είχε διακόψει, όταν αντιλήφθηκε ότι η απόφασή της ήταν λανθασμένη, και πρόσθεσε και άλλα, δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τις πραγματικές δυσκολίες που έχουν ενώπιον τους οι πολίτες, πολλοί εκ των οποίων αντιμετωπίζουν τον σημερινό πληθωρισμό με τους ίδιους μισθούς που είχαν κουρευτεί το 2013. Αυτό προκαλεί αλυσιδωτά προβλήματα, οξύνει ακόμη περισσότερο το στεγαστικό και την υπογεννητικότητα και δημιουργεί ευρύτερη δυσαρέσκεια. Οι περισσότερες αιτίες είναι εξωγενείς αλλά οι λύσεις πρέπει να είναι κυπριακές και αυτό είναι ένα μεγάλο στοίχημα για την Κυβέρνηση τον επόμενο χρόνο.

Το άλλο μεγάλο στοίχημα είναι βεβαίως το Κυπριακό. Η έλευση της απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στις αρχές του 2024 μπορεί να ανοίγει ένα μικρό παράθυρο ελπίδας, αλλά δεν δημιουργεί προς το παρόν υψηλές προσδοκίες, δεδομένης της αρνητικής στάσης της τουρκικής πλευράς και των συνεχιζόμενων προκλήσεων. Ωστόσο ο Νίκος Χριστοδουλίδης εμφανίζεται αποφασισμένος να εκμεταλλευτεί στο έπακρο την ευκαιρία που του δίνεται, σε μία προσπάθεια να ξεκλειδώσει η τελματωμένη διαδικασία. Ταυτόχρονα, εκκρεμούν μία σειρά από έρευνες και αποφάσεις προς την κατεύθυνση της πάταξης της διαφθοράς, ενώ ανοιχτά μέτωπα υπάρχουν σε πολλούς τομείς της εσωτερικής διακυβέρνησης, τα οποία εκτείνονται από την ειδική εκπαίδευση μέχρι το κυκλοφοριακό και από την ενέργεια μέχρι τη θεσμική ειρήνη.

Οι δυσκολίες του προεκλογικού αποτελούν πια μια μακρινή ανάμνηση για τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Είναι στο δικό του χέρι, καθώς και σε αυτά των μελών της Κυβέρνησής του, το 2024 να είναι και πάλι η χρονιά του για το έργο που θα επιδείξει.