Έτσι θα γίνει η Κύπρος αν δεν πάρουμε μέτρα για την κλιματική αλλαγή

Ακόμα μια μακρά περίοδος ξηρασίας και ανομβρίας φτάνει στο τέλος της μαζί με το τέλος του καλοκαιριού και όλες μας οι ελπίδες εστιάζονται σε ένα καλό χειμώνα που θα γεμίσει τα φράγματα. Σε συνδυασμό με τις παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες που παρουσιάστηκαν το καλοκαίρι που μόλις έφυγε μεγαλώνουν οι ανησυχίες τόσο των υπευθύνων όσο και των πολιτών για τη κλιματική αλλαγή που αποτελεί βασική απειλή για ερημοποίηση της Κύπρου.

Επιπρόσθετα, τα συχνά επεισόδια σκόνης που καταγράφηκαν στην ατμόσφαιρα το τελευταίο διάστημα εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο της αλλαγής προς το χειρότερο του κλίματος της Κύπρου. Την κατάσταση φαίνεται να κάνει ακόμα πιο δύσκολη και η συχνότητα των πυρκαγιών τόσο στα ορεινά όσο και στα ημιορεινά με πιο ανησυχητικό την μεγάλη πυρκαγιά του Ιουνίου που κατέκαψε μεγάλο μέρος του δάσους της Σολέας.

Στη διάρκεια του 20ού αιώνα και στις αρχές του 21ου το κλίμα της Κύπρου και ιδιαίτερα η βροχόπτωση και η θερμοκρασία παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις και τάσεις. Παρόμοιες διακυμάνσεις και τάσεις στο κλίμα έχουν παρατηρηθεί και σε χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, κατάσταση που υποδηλώνει μια γενικότερη αλλαγή του κλίματος στην περιοχή.

Αυξήθηκε και θα αυξηθεί κι άλλο η μέση θερμοκρασία
Από την ανάλυση των μετεωρολογικών δεδομένων των σταθμών της Λευκωσίας και Λεμεσού για τις περιόδους 1892 – 2010 και 1903 – 2010 αντίστοιχα, παρατηρείται αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας κατά 1,4°C στο σταθμό της Λευκωσίας και 2,3°C στο σταθμό της Λεμεσού.

Για την περίοδο 2021 – 2050 υπολογίζεται ότι η αύξηση της ετήσιας μέγιστης θερμοκρασίας θα φτάσει τους 1.3 – 1.9°C .
Όσον αφορά την περίοδο 2071 – 2100, αναμένεται ακόμη μεγαλύτερη αύξηση η οποία θα φτάσει τους 3.0°C.

Θα αυξηθούν οι μέρες με θερμοκρασία άνω των 40
Ακόμη, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις από τον σταθμό της Λευκωσίας, προκύπτει αύξηση των ημερών με θερμοκρασία ίση ή μεγαλύτερη των 40°C, ενώ αντίθετα προκύπτει σημαντική μείωση των ημερών με θερμοκρασία μικρότερη ή ίση των 0°C.

Σχετικά με τα ακραία φαινόμενα καύσωνα για την περίοδο 2021 – 2050, υπολογίζεται ότι ο ετήσιος αριθμός των πολύ ζεστών ημερών (θερμοκρασία άνω των 35°C) αναμένεται να αυξηθεί σε 34 ημέρες. Μεγαλύτερες αλλαγές στις πολύ ζεστές ημέρες αναμένονται για την περίοδο 2071 – 2100.

Μειώνονται ακόμη περισσότερο οι βροχοπτώσεις
Από στοιχεία της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας Κύπρου προκύπτει ότι η ποσότητα της βροχής που πέφτει στην περιοχή παρουσιάζει πτωτική τάση. Η μέση ετήσια βροχόπτωση στην Κύπρο μειώθηκε από 559 mm την περίοδο 1901 – 1930 σε 463 mm την περίοδο 1971 – 2000, με ποσοστό μείωσης της τάξης του 17% ενώ εξακολουθεί να μειώνεται μέχρι τις μέρες μας.

Οι μεγαλύτερες μειώσεις στη βροχόπτωση αναμένονται στην περίοδο 2071 – 2100 όπου τα αποτελέσματα δείχνουν ότι στις ορεινές και δυτικές περιοχές, κυρίως στη χερσόνησο του Ακάμα, η μείωση θα είναι της τάξης των 100 – 130 mm.

Συχνότερο το φαινόμενο των πλυμμηρών 
Στην Κύπρο, έχει παρατηρηθεί μια αύξηση της έντασης και της ποσότητας της βροχόπτωσης που πέφτει σε διάστημα μεταξύ 5 λεπτών και 6 ωρών της τάξης του 37-49% κατά την περίοδο 1970-2007. 

Άλλωστε τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις κάθε χρόνο ιδιαίτερα τους φθινοπωρινούς μήνες, ενώ παρόμοιες και χειρότερες καταστάσεις επικρατούν στο εξωτερικό. 

Τα αστικά κέντρα της Λάρνακας, της Λεμεσού και της Λευκωσίας θεωρούνται ευαίσθητα στις πλημμύρες κυρίως λόγω της πυκνής δόμησης και του περιορισμού των χώρων πρασίνου, του περιορισμού των φυσικών υδάτινων οδών για την κατασκευή δρόμων, του ελλιπούς συστήματος αποχέτευσης όμβριων και της κάλυψης των υδάτινων οδών και των εισόδων αποχέτευσης με σκουπίδια.

Για τους λόγους αυτούς, η σημαντικότητα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις πλημμύρες στα αστικά κέντρα της Κύπρου αξιολογήθηκε ως «Μέτρια έως Υψηλή»

Πιο κοντά στην απερήμωση
Η αξιολόγηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στους εδαφικούς πόρους της Κύπρου ανέδειξε ως πρώτη προτεραιότητα του τομέα την απερήμωση, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών της Κύπρου ήδη απειλείται με απερήμωση, ενώ η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επιδεινώσει το φαινόμενο.

Η απερήμωση αποτελεί σοβαρό πρόβλημα και για την Κύπρο αφού σχετική μελέτη  έδειξε ότι 57% των εδαφών βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση, 42,3% είναι ευαίσθητα στην απερήμωση και 0,7% των εδαφών χαρακτηρίστηκε ως δυνητικά απειλούμενο από απερήμωση. Καμία περιοχή δεν θεωρήθηκε μη απειλούμενη από απερήμωση ενώ οι λιγότερο απειλούμενες περιοχές βρίσκονται σε μεγάλα υψόμετρα. 

Το γεγονός άλλωστε ότι η απερήμωση εντείνεται από τη διάβρωση, τη συμπίεση, τη ρύπανση και την αλάτωση του εδάφους, αναδεικνύει ακόμη περισσότερο τη σημαντικότητα του φαινομένου αυτού.

Άμεσα μέτρα
Λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες και τις αναμενόμενες μεταβολές του κλίματος και των επιπτώσεων τους στην Κύπρο, το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, ανέλαβε τον συντονισμό των προσπαθειών, για την ανάπτυξη της Εθνικής Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή.

Το πρόγραμμα Life+ CYPADAPT, που συγχρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ και στοιχεία του οποίου παρουσιάζονται πιο πάνω, κατέληξε σε συγκεκριμένα συμπεράσματα για την αντιμετώπιση  των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, με τον πιο οικονομικά αποδοτικό τρόπο και με την καλύτερη αξιοποίηση προκλήσεων και ευκαιριών, που μπορεί να προκύψουν.

Τα μέτρα τροχοδρομήθηκαν από τα αρμόδια τμήματα των εμπλεκομένων υπουργείων όμως δεν έχει υιοθετηθεί από το υπουργικό συμβούλιο μέχρι σήμερα, αφού η κυβέρνηση επιθυμεί να τα συνδέσει με ένα άλλο στρατηγικό στόχο που σχετίζεται με το περιβάλλον και αφορά τη μείωση των ρύπων. Σημειώνεται πως την ίδια ώρα άλλο ένα στρατηγικό σχέδιο του Τμήματος Περιβάλλοντος βρίσκεται σε εξέλιξη και αφορά τη ξηρασία.