Η διπλή διασύνδεση του Κυπριακού, τα μηνύματα στην Τουρκία και οι αλλαγές του ανέμου

Κατά την συνάντηση που είχε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με τον Αμερικανό Πρόεδρο, το απόγευμα της Τετάρτης, επιτεύχθηκε μία διασύνδεση που πρώτη φορά βλέπουμε να ξεδιπλώνεται: Οι ΗΠΑ συνδέουν την λύση του Κυπριακού με τον περιφερειακό ρόλο που όχι απλώς διαδραματίζει η Κύπρος αλλά που επιθυμούν να διαδραματίζει η Κύπρος.

Τα τελευταία χρόνια και δη μετά τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου 2023, η χώρα μας σταδιακά αναδείχθηκε σε πρωταγωνιστή στην περιοχή, αξιοποιώντας τρεις παράγοντες: Την γεωγραφική της θέση, την ευρωπαϊκή της ιδιότητα και τις καλές διπλωματικές της σχέσεις με τα γειτονικά κράτη. Αξιοποιώντας και τους τρεις αυτούς παράγοντες, ανέλαβε πολύ σημαντικές πρωτοβουλίες στο κομμάτι της ανθρωπιστικής βοήθειας, οι οποίες ξεκάθαρα ανέβασαν τη αξία του νησιού μας στα μάτια της διεθνούς κοινότητας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Με γεμάτες βαλίτσες έφυγε από την Ουάσιγκτον ο Πρόεδρος-Αμερικανική ενίσχυση σε όλα τα επίπεδα

Η ενεργοποίηση του σχεδίου ΕΣΤΙΑ, το οποίο «τελειοποιήθηκε» μετά από κάποια χρόνια εμπειρίας στον τομέα της απομάκρυνσης ξένων υπηκόων από εμπόλεμες ζώνες, έστειλε στους πάντες το μήνυμα ότι η Κύπρος είναι η πλέον ασφαλής χώρα της περιοχής, η οποία διαθέτει υποδομές και πλάνο αλλά και την καλή βούληση να διευκολύνει τρίτες χώρες στις επιχειρήσεις τους. Αν και ακούγεται αρκετά απλό, δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις αυτές πραγματοποιούνται από τις ίδιες τις ενδιαφερόμενες χώρες, η ύπαρξη μιας ασφαλούς βάσης ευρωπαϊκών προδιαγραφών για τους αμάχους είναι εξαιρετικά σημαντική και αποτελεί πυλώνα σταθερότητας.

Ταυτόχρονα, η Κύπρος ανέλαβε την πρωτοβουλία Αμάλθεια, η οποία σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε μαζί με άλλους εταίρους. Η δημιουργία του ανθρωπιστικού διαδρόμου προς τις βόρειες ακτές της Γάζας κατέστη δυνατή όχι μόνο επειδή το λιμάνι της Λάρνακας ήταν κοντά αλλά κυρίως επειδή το Ισραήλ εμπιστευόταν αρκετά την Κύπρο ώστε να επιτρέψει τη διοχέτευση ανθρωπιστικής βοήθειας με κυπριακή αφετηρία. Ακριβώς αυτό ήταν που ξεκλείδωσε τον θαλάσσιο διάδρομο, η στενή σχέση της Λευκωσίας με το Τελ Αβίβ. Και εξίσου καλές σχέσεις διατηρεί με την Αίγυπτο, με την Ιορδανία αλλά και με τον Λίβανο, στο σκέλος που δεν αφορά την Χεζμπολάχ. Αυτό επιτρέπει στην Κύπρο να αναλαμβάνει και διπλωματικό ρόλο στις προσπάθειες που γίνονται, όπως επίσης και να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ των κρατών της περιοχής και της ΕΕ.

Αυτός ο νέος ρόλος εκτιμάται ευρύτερα από τη διεθνή κοινότητα αλλά ειδικά από τις ΗΠΑ, όπως έχει φανεί. Και επειδή είναι μάλλον ουτοπία να αναμένεται πως θα γίνουν ξαφνικά όλα τέλεια στη Μέση Ανατολή, ακόμη και αν κλείσει ο κύκλος των συγκρούσεων που άνοιξε πέρσι, είναι ξεκάθαρο πως θα ήθελαν και στο μέλλον την ασφάλεια και την σταθερότητα που προσφέρει η Κυπριακή Δημοκρατία. Ασφάλεια και σταθερότητα που δεν μπορεί να τους προσφέρει το αιώνια χαϊδεμένο τους παιδί και μέλος του ΝΑΤΟ, η Άγκυρα, η οποία σε όλα τα μεγάλα γεγονότα των τελευταίων ετών φαίνεται να βρίσκεται απέναντι και από τις ΗΠΑ και από την ΕΕ.

Ιδιαίτερα, όμως, στην περίπτωση του Ισραήλ, η στάση της Τουρκίας κρίνεται πολύ προβληματική για τις ΗΠΑ. Όχι μόνο για τις συνεχείς ρητορικές επιθέσεις στο Ισραήλ, αλλά κυρίως για την συστράτευσή της με τρομοκρατικές οργανώσεις με θρησκευτικά κριτήρια, υπό τον μανδύα της προστασίας των Παλαιστινίων. Ενδεικτική ήταν η οργισμένη ανάλυση βουλευτή του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος της κατοχικής χώρας, της κεμαλικής αντιπολίτευσης δηλαδή, λίγο πριν την συνάντηση Χριστοδουλίδη-Μπάιντεν.

Ο Ναμίκ Ταν έκανε λόγο για πλήρη πανωλεθρία της τουρκικής διπλωματίας και πολιτική μυωπία. «Η προθυμία της Τουρκίας να λειτουργήσει ως προστάτης της Χαμάς και εκπρόσωπος της Χεζμπολάχ παρέχει στην Ελλάδα και στην ‘ε/κ διοίκηση της νότιας Κύπρου’ ευκαιρίες που αναζητούσαν και αναγκάζει τις ΗΠΑ και την ΕΕ να επανεξετάσουν τις πολιτικές τους στην Ανατολική Μεσόγειο», ανέφερε. «Ο Χριστοδουλίδης έχει ένα αρεστό προφίλ στις ΗΠΑ. Οι αυξανόμενες εντάσεις στη Μέση Ανατολή έχουν αυξήσει την στρατηγική σημασία της Κύπρου. Οι πρόχειρες και αμελητέες πολιτικές της Τουρκίας είχαν άμεσο αντίκτυπο σε αυτό», πρόσθεσε.

Είναι προφανές ότι οι ΗΠΑ δεν θεωρούν αυτή τη στιγμή αξιόπιστο τον Ταγίπ Ερντογάν και δεν θα ήθελαν να είναι σε θέση να διαταράξει την σταθερότητα που προσφέρει στην περιοχή η Κυπριακή Δημοκρατία. Για αυτό και αφενός απέρριψαν πλήρως τους τουρκικούς σχεδιασμούς για εκτροχιασμό του Κυπριακού προς κατευθύνσεις που το απομακρύνουν από το ενδεχόμενο λύσης και αφετέρου αναγνωρίστηκε η ανάγκη για μια λύση που να διατηρεί ακέραια τη δυνατότητα της Λευκωσίας να λαμβάνει αποφάσεις. Αυτό σημαίνει ότι απορρίπτονται από τις ΗΠΑ και οι κατά καιρούς τουρκικές αξιώσεις για διαφόρων μορφών επικυριαρχία, μέσω της πολιτικής ισότητας και άλλων μεθόδων. Κατ’ επέκταση, αυτό σημαίνει και απόρριψη της προηγούμενης πεποίθησης που υπήρχε στην Ουάσιγκτον, που ατύπως «διάβαζε» το Κυπριακό μέσα από τον φακό των στρατηγικών συμφερόντων της ΝΑΤΟϊκής Τουρκίας.

Την ίδια μέρα που γινόταν αυτή η ενδιαφέρουσα διασύνδεση της λύσης του Κυπριακού με την περιφερειακή σταθερότητα από τις ΗΠΑ, επαναβεβαιώθηκε η διασύνδεση του Κυπριακού με τα ευρωτουρκικά στις Βρυξέλλες, στέλνοντας ένα διπλό ράπισμα στην Τουρκία. Η διαχρονική θέση της Άγκυρας είναι πως το Κυπριακό δεν συνδέεται με τα ευρωτουρκικά και πως περίπου η Κύπρος συμπεριφέρεται εντός της ΕΕ ως κακομαθημένο παιδί, που θέτει αδικαιολόγητα εμπόδια. Ακριβώς επειδή η Τουρκία θεωρεί την Κυπριακή Δημοκρατία εκλιπούσα, δεν παίρνει ιδιαίτερα σοβαρά τις κυπρογενείς της υποχρεώσεις. Στο παρελθόν αρκετά κράτη μέλη, που καλοβλέπουν τις αναβαθμισμένες σχέσεις με την Άγκυρα, υιοθετούσαν μία μεσοβέζικη στάση. Τα τελευταία χρόνια, όμως, μετά την απομάκρυνση της Τουρκίας από την ΕΕ σε κάθε δυνατό επίπεδο, φαίνεται να έχει εμπεδωθεί η αντίληψη πως η αναβίωση του ευρωτουρκικού διαλόγου απαιτεί τουλάχιστον κάποια θετικά βήματα από την πλευρά της κατοχικής χώρας στο Κυπριακό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Κουνάει το δάκτυλο στην Τουρκία έκθεση της Ε.Ε-Καταπέλτης για στάση σε Κυπριακό, Ελληνοτουρκικά και μετανάστευση

Στο πλαίσιο αυτό, μάλιστα, ήταν που φαίνεται να υπήρξε η αλλαγή προσέγγισης και ξαφνικά δέχθηκε ο Ερσίν Τατάρ να συμμετέχει σε τριμερή συνάντηση. Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, θεωρεί ότι αυτή είναι η κατάλληλη περίοδος επαναπροσέγγισης με την ΕΕ και «διάβασε σωστά το δωμάτιο» στο άτυπο συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων που προσκλήθηκε τον Αύγουστο, αντιλαμβανόμενος πως, κατά τη διάρκεια του «χαμένου χρόνου», χάθηκε και η διάθεση που υπήρχε στην ΕΕ να κάνουν τα στραβά μάτια και πλέον θα βρίσκει συνεχώς μπροστά του τη διασύνδεση με το Κυπριακό. Ενδεικτικό ήταν το γεγονός πως ο Υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου, μίας χώρας που δεν ανακατευόταν ποτέ ιδιαίτερα με το Κυπριακό, τον είχε περίπου ρωτήσει αν δεν τους δίνει σημασία την ώρα που μιλούν, αφού του είχαν τονίσει επανειλημμένα την ύπαρξη της διασύνδεσης.

Αυτή επανήλθε και την Τετάρτη στην ετήσια έκθεση προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, η οποία παραπέμπει στα Συμπεράσματα, στα οποία καταγράφεται η διασύνδεση. Αφού υπέδειξε πως η ΕΕ αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην επανέναρξη και την πρόοδο των συνομιλιών για τη διευθέτηση του Κυπριακού για την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας, επεσήμανε την αντιπαραγωγική στάση που συνεχίζει να επιδεικνύει η Άγκυρα, υποστηρίζοντας μία λύση δύο κρατών, σε αντίθεση με τα ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ.

Η Κομισιόν τόνισε ακόμη ότι «η Τουρκία πρέπει να αποφεύγει απειλές και ενέργειες που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας, να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και να σέβεται την κυριαρχία όλων των κρατών μελών της ΕΕ επί της χωρικής τους θάλασσας και του εναέριου χώρου τους, καθώς και όλα τα κυριαρχικά τους δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου, μεταξύ άλλων, του δικαιώματος διερεύνησης και εκμετάλλευσης των φυσικών τους πόρων, σύμφωνα με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο, ιδίως την UNCLOS». Υπογράμμισε, δε, πως «η συνέχιση του διαλόγου καλή τη πίστει και η αποχή από μονομερείς ενέργειες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της ΕΕ και παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της ΕΕ αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη διασφάλιση σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος στην Ανατολική Μεσόγειο και την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας».

«Είναι πλέον ύψιστης σημασίας η Τουρκία να δεσμευτεί και να συμβάλει ενεργά σε μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση του Κυπριακού εντός του πλαισίου των ΗΕ, στη βάση μιας Διζωνικής, Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα και σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ, καθώς και σύμφωνα με το κεκτημένο της ΕΕ και τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ», αναφέρεται περαιτέρω στην έκθεση, η οποία υπενθύμισε την ανάγκη η Τουρκία επειγόντως να εκπληρώσει την υποχρέωσή της να εφαρμόσει το Πρόσθετο Πρωτόκολλο και να ανακαλέσει όλες τις ενέργειες σχετικά με τα Βαρώσια.

Συνεπώς, μέσα σε λίγες ώρες, η κατοχική χώρα πήρε μηνύματα και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού σε ό,τι αφορά το Κυπριακό. Μηνύματα που είναι βέβαιο πως κινούνται εκτός της ατζέντας της και δεν την αφήνουν ικανοποιημένη. Και αυτό μπορεί να πιστωθεί ως νίκη στην Κυβέρνηση, που επιθυμεί τα πράγματα να πάρουν μία συγκεκριμένη πορεία στο Κυπριακό, η οποία σαφώς και μπορεί να διευκολυνθεί όταν ασκούν πιέσεις στην Άγκυρα η ΕΕ και οι ΗΠΑ, από τις οποίες έχει να κερδίσει. Την ίδια στιγμή, όμως, θα πρέπει να έχουμε πάντα υπόψιν πως οι «ευθυγραμμίσεις των άστρων» στις διεθνείς σχέσεις είναι πολλές φορές βραχύβιες, καθώς τα συμφέροντα και οι προτεραιότητες μεταβάλλονται. Για αυτό και θα πρέπει η Λευκωσία να μην επαναπαυθεί στα σημαντικά επιτεύγματα του τελευταίου διαστήματος, αλλά να χτίσει πάνω σε αυτά, ώστε να είναι πιο ανθεκτικά στις αλλαγές του ανέμου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:

• Συνδέουν τον περιφερειακό ρόλο της Κύπρου με τη λύση του Κυπριακού οι ΗΠΑ
• ΒΙΝΤΕΟ: Την στήριξη των ΗΠΑ για το Κυπριακό ζήτησε ο Πρόεδρος-«Προβλέψιμος και αξιόπιστος εταίρος η Κύπρος»
• Ευγνωμοσύνη στην Κύπρο και στήριξη στη ΔΔΟ εξέφρασε ο Μπάιτεν-Η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου
• Πήρε μπρος η διπλωματία του Χ-Ανταλλάζουν φιλοφρονητικές αναρτήσεις Μπάιντεν και Χριστοδουλίδης