Από τα 44αρια στους τυφώνες-Η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων αγγίζει τους πάντες

Ενώ ο φετινός Ιούνιος στην Κύπρο σπάζει τα ρεκόρ συνεχόμενων ημερών με υψηλές θερμοκρασίες, στις ΗΠΑ χιλιάδες άνθρωποι προσπαθούν να συνέλθουν από τις ζημιές και τον τρόμο που άφησαν πίσω τους οι τυφώνες και οι καταιγίδες. Ούτε η ζέστη στην Κύπρο, ούτε οι τυφώνες στις ΗΠΑ είναι μη φυσιολογικά φαινόμενα. Αυτό που προκαλεί τεράστια ταλαιπωρία είναι η ένταση με την οποία εκδηλώνονται τα τελευταία χρόνια και οι αυξημένες επιπτώσεις τους.

«Σχεδόν κάθε περιοχή του κόσμου είδε ακραία καιρικά και κλιματικά φαινόμενα διαφόρων ειδών, δήλωσε στην DW ο ειδικός του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού, Alvaro Silva, αναφερόμενος στο 2024. Μόνο τις τελευταίες ημέρες του Μάη σημειώθηκαν δεκάδες θάνατοι στις ΗΠΑ λόγω των ακραίων καταιγίδων και τυφώνων, ενώ στην Παπούα Νέα Γουινέα χιλιάδες άνθρωποι θάφτηκαν κάτω από τη λάσπη στο βόρειο μέρος της χώρας. Την ίδια στιγμή, στον Κόλπο της Βεγγάλης αναπτυσσόταν μια υπερκαταιγίδα, η οποία προσγειώθηκε στις ακτές της Ινδίας και του Μπαγκλαντές με ταχύτητα 135 χιλιόμετρα την ώρα, προκαλώντας θανάτους αλλά και μεγάλες καταστροφές.

Όπως επισημαίνει το BBC, οι επιστήμονες λένε πως τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν πλέον γίνει πιο συχνά και έντονα, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, και αυτό φαίνεται να αφορά όλα τα καιρικά φαινόμενα. Δηλαδή δεν αυξάνεται μόνο η ζέστη που βιώνουμε εμείς, αλλά αντίστοιχα, σε διάφορες περιοχές της γης, οι αλλαγές είναι ευδιάκριτες σε ολόκληρο το φάσμα του καιρού.

Υπάρχει, για παράδειγμα, πιο έντονη βροχή. Υπολογίζεται ότι για κάθε ένα βαθμό Κελσίου αύξηση στη μέση θερμοκρασία, η ατμόσφαιρα μπορεί να συγκρατήσει περίπου 7% περισσότερη υγρασία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πολύ πιο έντονη βροχόπτωση, συχνά σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα και σε πιο μικρές περιοχές γεωγραφικά. Επίσης μπορεί να οδηγήσει σε βαριά βροχόπτωση σε περιοχές «ξένες» προς τέτοια φαινόμενα, όπως αυτή που είδαμε πριν μερικές εβδομάδες στο Ντουμπάι ή σε ακραίες καταστάσεις, όπως το ξεσπίτωμα 150,000 ανθρώπων στην Βραζιλία τον προηγούμενο μήνα λόγω πλημμυρών.

Η δεύτερη αλλαγή που παρατηρείται, σύμφωνα με το δίκτυο, είναι οι πιο ζεστοί και πιο μεγάλοι χρονικά καύσωνες, καθώς όσο αυξάνεται η παγκόσμια θερμοκρασία, καθίστανται πιο πιθανές οι πολύ ζεστές μέρες. Τα 40αρια στο Ηνωμένο Βασίλειο και ο υδράργυρος που πλησιάζει τους 49 βαθμούς στην περιοχή Σαχέλ της Αφρικής, θα ήταν εξαιρετικά απίθανα φαινόμενα χωρίς την κλιματική αλλαγή, όπως αναφέρουν οι ειδικοί. Παρατηρούνται επίσης πιο μεγάλοι καύσωνες, λόγω των θόλων θερμότητας που δημιουργούνται, όπως τα πρόσφατα περιστατικά στις ΗΠΑ.

Άλλο ένα πρόβλημα που παρατηρείται είναι οι μεγάλες ξηρασίες. Δεν υπάρχουν τόσο ξεκάθαρα στοιχεία που τις συνδέουν με την κλιματική αλλαγή, ωστόσο είναι κατανοητό πως οι καύσωνες τις ενισχύουν επειδή στεγνώνει το χώμα και ως αποτέλεσμα καθίσταται πιο θερμός ο αέρας και προκαλείται ακόμη πιο έντονη ζέστη, ενώ αυξάνονται και οι ανάγκες για νερό, κυρίως για την άρδευση.

Το τέταρτο σοβαρό πρόβλημα είναι οι μεγάλες δασικές πυρκαγιές, που φαίνεται να καθίστανται ακόμα μεγαλύτερες επειδή υπάρχουν καιρικές συνθήκες που τις διευκολύνουν, όπως η ξηρασία. Ωστόσο υπάρχουν και άλλοι λόγοι που συντείνουν στην αύξησή τους, πέραν της κλιματικής αλλαγής. Το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ προβλέπει, πάντως, πως οι ακραίες πυρκαγιές μπορεί να αυξηθούν κατά 50% μέχρι το 2100.

Στατιστικά «ο Μάιος του 2024 ήταν ο θερμότερος Μάιος που έχει καταγραφεί ποτέ, σηματοδοτώντας τον 12ο συνεχόμενο μήνα κατά τον οποίο η μέση παγκόσμια θερμοκρασία έφτασε σε τιμή ρεκόρ για τον αντίστοιχο μήνα», ανακοίνωσε η Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus, δείχνοντας πως δεν παρατηρείται μείωση στις τάσεις των τελευταίων ετών. Σύμφωνα με τα στοιχεία, τον προηγούμενο μήνα η παγκόσμια μέση θερμοκρασία ήταν 0,65 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο των τελευταίων τριάντα ετών και 1,52 βαθμούς πιο ψηλή από τον προβιομηχανικό μέσο όρο. Ταυτόχρονα, ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός αναφέρει πως υπάρχει 80% πιθανότητα η μέση ετήσια θερμοκρασία προσωρινά να υπερβεί αυτόν τον 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, τουλάχιστον σε ένα από τα επόμενα πέντε χρόνια.

Την ίδια στιγμή, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, στον οποίο είναι μέλος και η Κύπρος, εντοπίζει και άλλα ανησυχητικά δεδομένα. Μεταξύ του 1980 και του 2022 έχασαν τη ζωή τους σε πλημμύρες 5,582 άνθρωποι και σε δασικές πυρκαγιές ακόμη 702 σε 32 χώρες της Ευρώπης. Σήμερα ένας στους οκτώ Ευρωπαίους ζει σε περιοχές που είναι επιρρεπείς σε υπερχειλίσεις ποταμών, ενώ το 30% των κατοίκων της νότιας Ευρώπης είναι αντιμέτωποι με μόνιμο υδατικό στρες. Εκτιμάται, δε, πως η κλιματική αλλαγή θα αυξήσει περισσότερο την έκθεση των ανθρώπων σε ακραία φαινόμενα, που θα έχουν επιπτώσεις στην υγεία τους, κυρίως εάν ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες.

Παρόλο που είναι ξεκάθαρο πως δεν μπορεί να αποδοθεί στην κλιματική αλλαγή κάθε ακραίο καιρικό φαινόμενο που παρουσιάζεται, καθώς συχνά διάφοροι παράγοντες και συγκυρίες επηρεάζουν τον καιρό, υπάρχει ξεκάθαρη διασύνδεση. Όπως εξηγεί η DW, η κλιματική αλλαγή αυξάνει την εξάτμιση και υπάρχουν περισσότεροι υδρατμοί στην ατμόσφαιρα, γεγονός που σε κάποιες περιοχές προκαλεί πιο έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες και σε άλλες πιο έντονες ξηρασίες. Επίσης τα πιο ζεστά νερά στους ωκεανούς επιτείνουν την κατάσταση και οι υψηλότερες θερμοκρασίες προκαλούν πιο συχνούς καύσωνες. Αυτό διαταράσσει τα παγκόσμια μοτίβα του καιρού και προκαλεί επιπτώσεις σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Όπως εξήγησε ο Silva, μιλάμε συχνά για την ένταση και την συχνότητα, όμως υπάρχουν αλλαγές και στον χρόνο και τη διάρκεια αυτών των ακραίων φαινομένων. «Δεν ξέρουμε πλέον τι είναι το φυσιολογικό στο κλίμα, επειδή βλέπουμε μια αυξανόμενη τάση σε ακραία φαινόμενα», πρόσθεσε.