Καταγγελία για δύο καταλόγους αγνοουμένων στη Βουλή-Η ειδική κατηγορία των 126

Καταγγελία για αγνοούμενους δύο κατηγοριών έγινε ενώπιον της Βουλής, βάσει της οποίας με απόφαση που πάρθηκε από την Κυβέρνηση το 1995, δημιουργήθηκαν δύο κατάλογοι για τους αγνοούμενους, με τον ένα να είναι ο γενικός κατάλογος με τους αγνοούμενους και ο δεύτερος να αφορά 126 πρόσωπα, εκ των οποίων οι μισοί ταυτοποιηθεί.

Η Επιτροπή Προσφύγων της Βουλής αποφάσισε να αγγίξει το θέμα, μετά από παράπονα που έχουν δεχθεί τα μέλη της, έπειτα από την γνωστοποίηση της υπόθεσης του ειδικού αστυνομικού Θεόδουλου Σολωμού, που είχε απολυθεί από την πραξικοπηματική Κυβέρνηση, οι αποφάσεις της οποίας είχαν ακυρωθεί βάσει νόμου του 1975, αλλά μέχρι τότε δεν έχει απαλλαγεί το όνομά του. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, πήρε το λόγο ο Μιχάλης Γιάγκου, ο οποίος ασχολείται με τα θέματα των αγνοουμένων και συμβάλλει με το δικό του τρόπο στην εξεύρεση πληροφοριών.

Στη συνέχεια, ο κ. Γιάγκου υπέδειξε πως αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο κατάλογοι αγνοουμένων. Ο ένας είναι γενικός κατάλογος, με όλους τους αγνοούμενους και ο άλλος είναι ένας κατάλογος με 126 ονόματα και όπως ανέφερε, καταρτίστηκε μετά από απόφαση της Κυβέρνησης το 1995 και σημείωσε πως «στάλθηκε επιστολή στις οικογένειες, που τους ενημέρωνε για την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ότι δεν θα κατατεθεί στη ΔΕΑ ο φάκελος της υπόθεσης των δικών τους, επειδή δεν υπήρχαν μαρτυρίες που θα βοηθήσουν στην εξεύρεση των οστών τους».

Η μαρτυρία οικογένειας ενός εκ των 126 προσώπων

Στην Επιτροπή Προσφύγων βρέθηκαν και τα αδέλφια Βάσω και Μάριος Παγώνης, ο αδελφός των οποίων αγνοείται από το 1974, ο Μιχάλης Παγώνης. Όπως περιέγραψε ο κ. Παγώνης, «δεν έχει ταυτοποιηθεί ο αδελφός μας. Είναι στον κατάλογο με τους 126. Όταν έγινε προσπάθεια από την οικογένειά μας, τις μέρες του πολέμου, οι γονείς μας πήγαιναν στους χώρους των εχθροπραξιών και τον έψαχναν. Είχαν μόνο μία μαρτυρία ότι το απόγευμα της 21ης Ιουλίου τον είδαν ζωντανό. Το 2000 μας ενημέρωσαν για την απόφαση της Κυβέρνησης να μπει στον κατάλογο των 126 επειδή δεν υπήρχε μαρτυρία. Οι γονείς μας έφυγαν χωρίς να ξέρουν αυτή την απόφαση. Το χειριστήκαμε τα αδέλφια».

Αναφερόμενος στην απόφαση του Υπουργικού το 1995, ο κ. Παγώνης επεσήμανε πως «μας ενημέρωσαν, ο αδελφός μας έδωσε πληροφορία ότι ένας στρατιώτης από τα Σπήλια, ήταν μαζί με τον αδελφό μας. Έδωσε αυτή την μαρτυρία το 2001. Αυτή τη στιγμή είμαστε εδώ για να δούμε γιατί, αφού το 2001 υπήρξε κατάθεση ότι ήταν μαζί στις 21 Ιουλίου στον Καραβά, εξακολουθεί να είναι στον κατάλογο των 126. Εμείς μεταφέρουμε την πικρία της οικογένεια».

Από πλευράς της, η κα. Βάσω υπέδειξε πως «εγώ θέλω να θέσω θέμα αρχής, όχι μόνο για τον αδελφό μου, αλλά και για όσους έδωσαν τη ζωή τους. Εκείνο που πρέπει να κάνει η πολιτεία, για να εξαντλήσει όλα τα μέσα για να τους βρουν. Όταν η ίδια η Πολιτεία λέει ότι δεν μπορεί να τον ψάξει, καταλαβαίνεται την αγανάκτησή μας».

Η τοποθέτηση της Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων

Παίρνοντας το λόγο, ο Ιωάννης Κολιός, ο αντιπρόεδρος της Παγκύπριας Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων, αναφερόμενος στα γεγονότα για την απόφαση για διαχωρισμό των αγνοούμενων, σημείωσε πως «είχε γίνει μία προσπάθεια για μείωση του καταλόγου των αγνοουμένων. Αυτό έγινε γύρω στο 1995. Δεν ήθελαν το θέμα να είναι εμπόδιο για τη λύση του Κυπριακού».

Ο κ. Κολιός τόνισε πως τότε είχε γίνει μία Ad Hoc Επιτροπή, υπό τον τότε Γενικό Εισαγγελέα, στην οποία συμμετείχαν και βουλευτές, καθώς και συγγενείς αγνοουμένων και τόνισε πως αρχικά ο αριθμός που ζητούσαν να μπει σε αυτό τον κατάλογο ήταν μεγαλύτερος. «Ήταν μία απαίτηση της τουρκικής πλευράς, όσοι χάνονται στη μάχη να θεωρούνται νεκροί. Αν δεν κάνω λάθος ο αρχικός αριθμός ήταν 45 και μετά έγινε 126. Εμείς διαφωνούσαμε τότε. Έγινε μεγάλη προσπάθεια για να κλείσει το θέμα των αγνοουμένων».

Η απάντηση Αριστοτέλους για την ειδική κατηγορία των 126 αγνοούμενων

Στην δική της τοποθέτηση, η Επικεφαλής για Ανθρωπιστικά Θέματα Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων, Άννα Αριστοτέλους, επεσήμανε πως μετά από μελέτη στην οποία προέβη, για τους φακέλους και την ιστορία των αγνοουμένων, από τους 1,619 φακέλους που κατατέθηκαν στη ΔΕΑ, οι 126 αφαιρέθηκαν αρχικά, μετά από επιτροπές που συστάθηκαν, το 1995. Ωστόσο, όπως υπέδειξε η κα. Αριστοτέλους, λίγα χρόνια μετά κατατέθηκαν ξανά, με ειδική παράγραφο.

«Η Επιτροπή είχε αποφασίσει ότι δεν υπήρχαν στοιχεία και έπρεπε να τους αφαιρέσουν. Στα γραφεία της Νομικής Υπηρεσίας, που συμμετείχαν οι ειδικές επιτροπές λήφθηκε απόφαση να κατατεθούν στη ΔΕΑ οι φάκελοι».

Η κα. Αριστοτέλους, κληθείσα να σχολιάσει τοποθέτηση του βουλευτή του ΔΗΚΟ, Ζαχαρία Κουλία, για το κατά πόσο υπάρχει δικαιολογημένο πρακτικό για την απόφαση και αν υπάρχουν ξεχωριστοί κατάλογοι, υπέδειξε πως υπάρχουν δύο κατάλογοι, με τον ένα να αναγράφει «ειδική κατηγορία» για τους 126 και δεν είναι πεσόντες, επειδή δεν υπάρχει μαρτυρία ότι σκοτώθηκαν.

Απαντώντας σε ερωτήσεις των βουλευτών, η Επικεφαλής για Ανθρωπιστικά Θέματα Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων τόνισε πως από τους 126, οι 23 είχαν ταφεί ως άγνωστοι στο στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμιας, μετά που περισυλλέχθηκαν από την Εθνική Φρουρά, με τη συνδρομή των Ηνωμένων Εθνών, μετά τη β΄ φάση της εισβολής, από τις περιοχές του Αγίου Παύλου μέχρι το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Τα οστά των 23 έχουν ταυτοποιηθεί, ενώ από το σύνολο των 126, έχουν ταυτοποιηθεί τα οστά περίπου των μισών. Συνεπώς, οι υποθέσεις που ανήκουν στην κατηγορία αυτή, διερευνώνται και αναζητούνται.

Αναφορικά με την υπόθεση του Μιχάλη Παγώνη, η κα. Αριστοτέλους θέλησε να διευκρινίσει ότι «η υπόθεση του Παγώνη που είναι τραγική, όπως και κάθε υπόθεση της ειδικής κατηγορίας θα συνεχίσει να διερευνάται μέχρι να εντοπιστεί το σημείο ταφής τους. Για την οικογένεια του Παγώνη, έστω και μετά από τόσα χρόνια, με τα λάθη που έχουν γίνει, έχουμε σε συνεργασία με τη ΔΕΑ, διορίσει ερευνητή, ο οποίος θα διερευνήσει, θα λάβει καταθέσει, από τους έφεδρους στρατιώτες που ήταν μαζί του και θα ερωτηθούν και θα διερευνηθούν όλες οι πληροφορίες.»

Σημειώνεται πως κατά τη συζήτηση έγινε αναφορά και σε 556 πεσόντες, η τύχη αρκετών από αυτούς ακόμη να διακριβωθεί, με την κα. Αριστοτέλους να τονίζει πως πρόκειται για πεσόντες της εισβολής που τάφηκαν σε γνωστές ή άγνωστες περιοχές στα κατεχόμενα.

Οι τοποθετήσεις βουλευτών

Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Χρίστος Χριστοφίδης, στην τοποθέτησή του, αφού έλαβε την απάντηση για τη διακρίβωση της τύχης των μισών εκ των 126, διερωτήθηκε αν έχει προβληματίσει τους αρμόδιους το γεγονός ότι είναι λανθασμένη η πρακτική να μην τους ψάχνουν, ενώ έθεσε και ερώτημα κατά πόσο υπάρχει προτεραιοποιίηση στην διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων.

Η βουλεύτρια του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, επεσήμανε πως αυτό που ακούστηκε στη Βουλή θεωρείται μία υποχώρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στα θέλω των Τούρκων, που έμεινε στη σιωπή.

Από πλευράς του, ο πρόεδρος της Επιτροπής και βουλευτής του ΑΚΕΛ, Νίκος Κέττηρος, αναφέρθηκε στην περίπτωση των οικογενειών που μεταξύ των χρονολογιών 1978-1980 προχώρησαν σε ιδιωτική εκταφή στο στρατιωτικό κοιμητήριο Λακαράμιας, πήραν τα οστά και έγιναν κηδείες, σημειώνοντας πως είναι περίπου 45 περιπτώσεις και ζήτησε από την κα. Αριστοτέλους να τοποθετηθεί επ’ αυτού. Η Επικεφαλής της Υπηρεσίας Αγνοουμένων σημείωσε πως αυτή τη στιγμή υπάρχουν οκτώ περιπτώσεις που δεν θέλησαν να δώσουν πίσω τα οστά. «Οι υπόλοιπες τα έδωσαν. Είμαστε σε επαφές μαζί τους. Θέλουμε να μας επιτρέψουν να πάρουμε DNA χωρίς να μεταφέρουμε τα οστά».

Το θέμα αναμένεται να τεθεί εκ νέου ενώπιον της Επιτροπής Προσφύγων, με τους βουλευτές να παρουσιάζονται πρόθυμοι να καλέσουν όλους τους εμπλεκόμενους κατά το δεδομένο χρόνο, ώστε να τεθεί το θέμα στη σωστή του διάσταση.