Θάνατος εξ αμελείας Vs ανθρωποκτονία: Τα δεδομένα στις ποινές για θανατηφόρα, οι οπτικές και τα παραδείγματα

Όπως και σε άλλες τόσες περιπτώσεις, έτσι και σε αυτή, αναπτύχθηκε μια μεγάλη δημόσια συζήτηση, αναφορικά με την ποινή που επέβαλε το Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού, στον 25χρονο κατηγορούμενο που κρίθηκε ένοχος για το θανατηφόρο δυστύχημα που σημειώθηκε στις 10 Ιουλίου του 2020 στην Λεμεσό, το οποίο στοίχησε τη ζωή της 19χρονης Μαριλένας Περικλέους.

Οι ποινές που επιβάλλονται σε υποθέσεις θανατηφόρων δυστυχημάτων, τυγχάνουν διαφορετικής ανάγνωσης, αναλόγως της οπτικής γωνίας του κάθε ενός, η οποία πολλές φορές είναι εκ διαμέτρου αντίθετη. Για παράδειγμα, ένας δικηγόρος ή δικαστής, σκεπτόμενος νομικά, δίνει διαφορετική ερμηνεία για μια επιβληθείσα ποινή, από αυτή που θα δώσει ένας απλός πολίτης που διαβάζει απλά την είδηση στα ΜΜΕ. Επίσης, εντελώς διαφορετική θα είναι η άποψη ενός γονιού ή συγγενή, που έχασε τον δικό του άνθρωπο, ειδικότερα στις περιπτώσεις που έχασε τη ζωή του άδικα και εξαιτίας της εγκληματικής συμπεριφοράς ενός άλλου οδηγού.

Παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή, θα πρέπει να αναφερθεί πως ο θρήνος και η οργή των συγγενών ενός θύματος, όχι μόνο είναι κατανοητός και σεβαστός, αλλά και απόλυτα δικαιολογημένος. Εξάλλου, όταν ένας γονιός χάνει το παιδί του, όταν ένα παιδί χάνει το γονιό του, όταν ένας άνθρωπος χάνει τον δικό του άνθρωπο και βιώνει την απώλεια, από μόνο του αυτό, μπορεί από τη μια να δικαιολογήσει κάθε αντίδραση και από την άλλη, καθιστά δεδομένη την ενοχή ενός ασυνείδητου οδηγού, χωρίς καν δικαστικές αποφάσεις. Τι στιγμή μάλιστα που αυτός προέβη σε οδικές παραβιάσεις που στοίχησαν σε ένα άνθρωπο το βασικότερο δικαίωμα, αυτό της ζωής. Από την άλλη όμως, υπάρχουν και τα θανατηφόρα δυστύχηματα, που συνέβησαν για μια λάθος στιγμή, σε κλάσματα δευτερολέπτου, γιατί μπορεί να θεωρούμε πως προλαβαίνουμε τον πράσινο σηματοδότη και στην θέση ενός οδηγού θα μπορούσε να βρεθεί οποιοσδήποτε, χωρίς βέβαια αυτό να αποτελεί δικαιολογία για τον οδηγό παραβάτη ή να σημαίνει πως οι συγγενείς που χάνουν το δικό τους άνθρωπο, θα πρέπει να δείξουν κατανόηση.

Ένα άλλο δεδομένο που θα πρέπει να καταγραφεί, είναι πως οι περισσότεροι κατηγορούμενοι για ένα θανατηφόρο, αντιμετωπίζουν το αδίκημα της πρόκλησης θανάτου εξ αμελείας, το οποίο σύμφωνα με το άρθρο 210 του Ποινικού Κώδικα, Κεφ.154, όποιος, λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης, ή επικίνδυνης πράξης ή συμπεριφοράς, που δεν ανάγεται σε υπαίτια αμέλεια, χωρίς πρόθεση επιφέρει το θάνατο άλλου προσώπου, είναι ένοχος αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης υπόκειται σε φυλάκιση μέχρι τεσσάρων χρόνων ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις δύο χιλιάδες πεντακόσιες λίρες.

Δηλαδή, το ταβάνι της ποινής το οποίο αντιμετωπίζει ένας κατηγορούμενος, είναι τέσσερα χρόνια, εκτός και εάν η Εισαγγελία αποφασίσει την δίωξη του για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας, όπως έγινε σε διάφορες περιπτώσεις, το οποίο προβλέπει ποινή μέχρι και δια βίου.

Περαιτέρω, θα πρέπει να αναφερθεί πως το Δικαστήριο κατά την επιμέτρηση της ποινής, σύμφωνα με την νομολογία, καταγράφει και λαμβάνει υπόψη όλους τους μετριαστικούς παράγοντες, είτε αυτοί έχουν να κάνουν με τις προσωπικές περιστάσεις ενός κατηγορούμενου, είτε με το ποινικό μητρώο του, είτε αν έχει επιδείξει έμπρακτη μεταμέλεια κάτι που συνεπάγεται και με παραδοχή, είτε με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διαπράχθηκαν τα αδικήματα.

«Δύο χρόνια άξιζε η Μαριλένα μου», διερωτήθηκε με δάκρια στα μάτια η μητέρα της αδικοχαμένης Μαριλένας, στον άκουσμα της επιβολής της ποινής από τη Δικαστή, ενώ ανάλογες αντιδράσεις υπήρχαν και στην περίπτωση του τριπλού θανατηφόρου που σημειώθηκε τον Μάιο του 2017 στα Πολεμίδια, όπου το Δικαστήριο επέβαλε στον 32χρονο κατηγορούμενο ποινή φυλάκισης τριών ετών. Δηλαδή, ένα χρόνο για κάθε θάνατο.

Οι δικαστές, μακριά από συναισθηματισμούς, καλούνται να λάβουν αποφάσεις, στηριζόμενες στο Σύνταγμα και τη νομολογία, ενώ πολλές φορές, σε ότι αφορά τα θανατηφόρα δυστυχήματα, αναμφίβολα βρίσκονται σε μια εξαιρετικά δύσκολη θέση, αφού όποια ποινή και αν επιβληθεί, στην βάση της κατηγορίας της πρόκλησης θανάτου εξ αμελείας, δεν θα αφήσει ικανοποιημένη την οικογένεια του θύματος. Εξάλλου, ούτε ένα, ούτε δύο, ούτε τέσσερα χρόνια, δεν αντικαθιστά τον θάνατο και την δικαιοσύνης της ψυχής των συγγενών, ανεξαρτήτως εάν από νομικής πλευράς η ποινή των δύο ή τριών ετών, χαρακτηρίζεται υψηλή, δεδομένου πως το ταβάνι για τον θάνατο εξ αμελείας είναι τέσσερα χρόνια.

Από την άλλη, πολλές φορές - όχι πάντα - οι δικαστές απορροφούν αντιδράσεις, χωρίς όμως δικαίωμα για αγορεύσεις προς «μετριασμό της ποινής τους». Και αυτό διότι, καλούνται να λάβουν απόφαση στην βάση ενός αδικήματος, που δεν καθορίζουν οι ίδιοι, αλλά η Νομική Υπηρεσία. Τόσο στην υπόθεση της 19χρονης Μαριλένας, αλλά ακόμα και στην περίπτωση του τριπλού θανατηφόρου, οι κατηγορούμενοι αντιμετώπισαν το αδίκημα της πρόκλησης θανάτου εξ αμελείας και όχι της ανθρωποκτονίας, κάτι που θα σήμαινε πως το Δικαστήριο θα είχε το δικαίωμα επιβολής αυστηρότερης ποινής.

Για παράδειγμα, στην υπόθεση του θανατηφόρου με θύμα τον 27χρονο Παναγιώτη Χριστοφόρου, ο 50χρονος Ρώσος κατηγορούμενος που έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα και υπό την επήρεια αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, με αποτέλεσμα να προσκρούσει με το όχημα του βίαια στο όχημα του θύματος, κάθισε στο εδώλιο αντιμέτωπος με το αδίκημα της ανθρωποκτονίας. Η υπόθεση δικάστηκε ενώπιον Κακουργιοδικείο και όχι Επαρχιακού Δικαστηρίου, το οποίο τον καταδίκασε σε ποινή φυλάκισης εννέα ετών.

Στην υπόθεση του τριπλού θανατηφόρου, που επίσης προκλήθηκαν έντονες αντιδράσεις, ο κατηγορούμενος, ο οποίος σύμφωνα με τα ευρήματα του Δικαστηρίου, οδηγούσε υπό την επήρεια αλκοόλ και κάνναβης, χωρίς ασφάλεια και παραβίασε το όριο ταχύτητας, βρέθηκε αντιμέτωπος με το αδίκημα της πρόκλησης θανάτου εξ αμελείας και όχι αυτό της ανθρωποκτονίας, παρά το γεγονός πως τα συστατικά της συγκεκριμένης περίπτωσης ομοιάζουν με αυτά του Ρώσου που παρέσυρε στον θάνατο τον Παναγιώτη. Βέβαια, η Εισαγγελία άσκησε έφεση για το τριπλό θανατηφόρο, αλλά δεδομένου του αδικήματος που επέλεξε να αντιμετωπίσει ο κατηγορούμενος, ακόμη και να επιτύχει η προσφυγή, η ποινή δεν διαφοροποιείται ιδιαίτερα, καθώς τα τρία χρόνια θα αυξηθούν στα τέσσερα, όπου είναι η ανώτατη ποινή για το αδίκημα της πρόκλησης θανάτου εξ αμελείας. Συνεπώς, εύλογα προκύπτει το ερώτημα: Δεδομένου πως η Νομική Υπηρεσία έκρινε πως η ποινή τριών ετών για το τριπλό θανατηφόρο ήταν «ανεπαρκής», η πιθανή αύξηση από τρία σε τέσσερα χρόνια, θεωρείται επαρκής;

Σημειώνεται πως σε εξέλιξη βρίσκεται και η δικαστική διαδικασία που αφορά το τετραπλό θανατηφόρο που σημειώθηκε την πρωτοχρονιά, όπου ο κατηγορούμενος είναι αντιμέτωπος με το αδίκημα της ανθρωποκτονίας, τουλάχιστον στην παρούσα φάση.

Συμπερασματικά θα μπορούσε να πει κάποιος πως η ποινή των δύο ή τριών ή τεσσάρων ετών, δεν διαφέρει σε μεγάλο βαθμό, σε σύγκριση πάντα με την επιβληθείσα ποινή στον Ρώσο που καταδικάστηκε σε εννέα χρόνια, για το αδίκημα όμως της ανθρωποκτονίας, το οποίο έχει το δικαίωμα η Νομική Υπηρεσία να «επιστρατεύει» σε περισσότερες υποθέσεις.