Πρεμιέρα για το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο-Λύνει τα πρακτικά για να περάσει στα ουσιαστικά

Σήμερα θα συνέλθει για πρώτη φορά το προσφάτως διορισμένο Γνωμοδοτικό Συμβούλιο, με στόχο να συζητήσει πρακτικά ζητήματα που διέπουν τη λειτουργία του. Το Συμβούλιο θα κινηθεί, ουσιαστικά, σε αχαρτογράφητα νερά, καθώς αυτή είναι η πρώτη φορά που θα λειτουργήσει ένα τέτοιο σώμα στην Κύπρο και καλείται να εφαρμόσει στην πράξη την προεκλογική δέσμευση του Προέδρου της Δημοκρατίας για ένα πιο αξιοκρατικό σύστημα διορισμών, το οποίο μέχρι τώρα κινείτο στη σφαίρα της θεωρίας.

Υπενθυμίζεται ότι, βάσει της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο θα είναι υπό την προεδρία του πρώην δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Γιώργου Αρέστη, ο οποίος εργάστηκε στενά με τον Νίκο Χριστοδουλίδη για τον σχεδιασμό του. Τα υπόλοιπα μέλη είναι οι Ελένη Μουζάλα (Κυπριακή Ακαδημία Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών), Ορέστης Νικήτα (Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος), Πιερής Μάρκου (Εγκεκριμένοι Λογιστές), Γιώργος Δημοσθένους (Σύνοδος Πρυτάνεων), Πλάτωνας Στυλιανού (ΕΤΕΚ), Μαρία Γεωργίου (Σύνδεσμος Διεύθυνσης Ανθρωπίνου Δυναμικού) και Λένια Σαμουήλ (Αφυπηρετήσασα Γενική Διευθύντρια Υπουργείου). Παράλληλα, το αρμόδιο Υπουργείο θα διορίζει έναν εκπρόσωπό του, αναλόγως με τον υπό εξέταση οργανισμό.

Όπως ανέφερε ο κ. Αρέστη, μετά την συνάντηση που είχαν με τον κ. Χριστοδουλίδη την Τετάρτη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέφερε στο Συμβούλιο πως, μόλις είναι έτοιμοι, θα προχωρήσει στην ανάθεση, μέσω του αρμόδιου Υπουργού, για κάθε Συμβούλιο ημικρατικού οργανισμού. Αν και επεσήμανε ότι υπάρχει πρόνοια ότι ο Πρόεδρος έχει το δικαίωμα να ζητήσει την παραίτηση των Διοικητικών Συμβουλίων μέχρι το τέλος του χρόνου, είναι αμφίβολο αν θα πράξει κάτι τέτοιο ή θα προβεί σε ανανέωση προσώπων με την ολοκλήρωση της θητείας τους. Ερωτηθείς, πάντως, αν θα υπάρξουν αλλαγές πριν από τη λήξη της θητείας τους, ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος είπε ότι δεν έχει ακόμα αποφασίσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Πρόσθεσε πως αυτό που προέχει είναι να αξιοποιηθεί αυτός ο χρόνος ώστε το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο να είναι έτοιμο το συντομότερο δυνατό.

Διακηρυγμένος στόχος της Προεδρίας της Δημοκρατίας είναι το Συμβούλιο να συμβάλει στην προαγωγή της αξιοκρατίας και την αύξηση της διαφάνειας στον τρόπο που γίνονται οι διορισμοί από την εκτελεστική εξουσία, βάζοντας τέλος στους κομματικούς διορισμούς. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον πρόεδρό του «κάποιοι έχουν ενοχληθεί» από αυτήν την πρόθεση.

Σε αντίθεση με τις αποφάσεις πίσω από κλειστές πόρτες, στη βάση κομματικών καταλόγων και με επιλογές αμφιβόλου ποιότητας, αποστολή του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου είναι να εντοπίζει τους καλύτερους δυνατούς υποψηφίους για τα Διοικητικά Συμβούλια των ημικρατικών οργανισμών. Με βάση τη διαδικασία που έχει καθοριστεί, θα υπάρχει πρόσκληση ενδιαφέροντος και ακολούθως, για κάθε κενή θέση, θα υποβάλλονται προς τον αρμόδιο υπουργό τρεις υποψηφιότητες και το Υπουργικό Συμβούλιο θα επιλέγει μία εκ των τριών. Εάν αποφασίσει να διορίσει άλλο πρόσωπο, θα πρέπει να αιτιολογεί τους λόγους πίσω από αυτήν την απόφαση.

Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Λετυμπιώτη, «μέσα από την υλοποίηση ακόμα ενός πολύ σημαντικού άξονα του προγράμματος διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας, οι πολίτες που κατέχουν τα ακαδημαϊκά και επαγγελματικά προσόντα συναφή στον κάθε οργανισμό, μέσα από μια καθαρή, ανοικτή, διαδικασία, πλέον θα μπορούν να συμμετέχουν σε αυτούς τους οργανισμούς».

Η προσέγγιση αυτή έχει ως στόχο αφενός την ενίσχυση της διαφάνειας και αφετέρου την αξιοποίηση της εξειδίκευσης, κάτι που στο παρελθόν δεν συνέβαινε. Έξι μήνες από την ανάληψη των καθηκόντων της νέας Κυβέρνησης, η όποια περίοδος χάριτος έχει τελειώσει και είναι σημαντικό να αποδείξει ότι παράγει έργο και εφαρμόζει το πρόγραμμα διακυβέρνησής της. Και η ουσιαστική έναρξη της λειτουργίας του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου εμπίπτει ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο, καθώς πρόκειται για μια προβεβλημένη πρόταση του Νίκου Χριστοδουλίδη, η οποία φαίνεται να έτυχε θετικής υποδοχής από τους πολίτες, που ουδέποτε εμπιστεύονταν τους διορισμούς των εκάστοτε κυβερνήσεων, θεωρώντας πως πρόκειται για διαδικασία βολέματος ημετέρων, κουμπαροκρατίας και αξιοποίησης μελών των κομματικών κλαμπ. Γι’ αυτό και το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο θα πρέπει να αποδείξει την αξία του στην πράξη, κόντρα στις κακές πρακτικές του παρελθόντος και τις παγιωμένες αντιλήψεις.

Είναι σαφές πως το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο, με το εύρος των δραστηριοτήτων του, δεν θα λύσει συνολικά το ζήτημα της έλλειψης διαφάνειας στους διορισμούς, αφού δεν θα γνωμοδοτεί για όλους. Αποτελεί όμως μια καλή αρχή. Μια αρχή που πολλοί θα ήθελαν να δουν να επεκτείνεται, με τη θέσπιση κριτηρίων, αντιβάρων και μηχανισμών ελέγχου στο σύνολο των διορισμών, αγγίζοντας και τους ανεξάρτητους θεσμούς, οι οποίοι συχνά συγκεντρώνουν υπερεξουσίες. Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν απαιτεί μια απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου αλλά περίπλοκες διαδικασίες και ενδεχομένως συνταγματικές τροποποιήσεις, γι’ αυτό και εντάσσεται στο πλαίσιο της ευρύτερης συζήτησης για τα check and balances που έχει ανοίξει στη Βουλή.