Το προδιαγραφόμενο τέλος μιας εποχής και οι επιλογές των κομμάτων

Αν τα προγνωστικά επαληθευτούν και ένας από τους υποψηφίους των δύο μεγαλύτερων κομμάτων μείνει εκτός δευτέρου γύρου την 5η Φεβρουαρίου, τότε θα μιλούμε για το τέλος μιας εποχής. Μιας εποχής που χαρακτηριζόταν από την παντοδυναμία του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ στο πολιτικό σύστημα της χώρας, που ό,τι κι αν έκαναν ή δεν έκαναν, οι ψηφοφόροι τους ήταν πάντοτε πρόθυμοι να τους βρουν ελαφρυντικά και να τους ανεβάσουν στο βάθρο, θεωρώντας την επιλογή τους μονόδρομο.

Ο μονόδρομος άρχισε εδώ και κάποια χρόνια να αποκτά νέες κατευθύνσεις, καθώς τα παραδοσιακά κόμματα της Κύπρου χάνουν ψήφους από εκλογές σε εκλογές. Μεταξύ του 2016 και του 2021, το ΑΚΕΛ και το ΔΗΚΟ έχασαν σε πραγματικούς αριθμούς από δέκα χιλιάδες ψήφους περίπου και ο ΔΗΣΥ γύρω στις οκτώ χιλιάδες, ενώ αν πάμε πίσω στο 2011 βλέπουμε ότι η απώλεια σε μία δεκαετία είναι δεκάδες χιλιάδες ψήφοι, με του ΑΚΕΛ να ξεπερνούν τις πενήντα χιλιάδες και του ΔΗΣΥ να είναι περίπου σαράντα χιλιάδες. Πάνω από είκοσι χιλιάδες είναι οι απώλειες του ΔΗΚΟ και πάνω από δέκα χιλιάδες της ΕΔΕΚ στο ίδιο χρονικό διάστημα.

Τα παραδοσιακά κόμματα χάνουν συνεχώς ψηφοφόρους. Είτε επειδή αυξάνονται οι επιλογές τους είτε επειδή αυξάνεται η απογοήτευσή τους. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το ποσοστό όσων θα ψηφίσουν κάποιον από τους υπόλοιπους έντεκα υποψήφιους, πέραν των τριών βασικών που υποστηρίζουν όλα τα κόμματα πλην του ΕΛΑΜ και των Οικολόγων, ενδέχεται να είναι ίσο ή ακόμη και να ξεπεράσει το 14,6% που ψήφισαν κόμματα που έμειναν εκτός Βουλής το 2021.

Μαζί με τις γενιές που αλλάζουν, αλλάζει και η εκλογική συμπεριφορά και αποτελεί ερώτημα σε ποιο βαθμό το έχουν επεξεργαστεί αυτό οι πολιτικές δυνάμεις και έχουν κατανοήσει πως δεν υπάρχει επιστροφή στο προηγούμενο καθεστώς. Το δίλημμά τους είναι είτε να αλλάξουν τα ίδια και να προσαρμοστούν στις νέες πραγματικότητες, σε μία προσπάθεια να συγκρατήσουν τους παλιούς τους ψηφοφόρους ή να κερδίσουν καινούριους, είτε να βλέπουν τα ποσοστά τους να πέφτουν και τα ίδια να απομακρύνονται ακόμη περισσότερο από τους πολίτες και την πραγματικότητά τους.

Οι παλιοί, αφοσιωμένοι τους ψηφοφόροι αντικαθίστανται σταδιακά από άτομα με διαφορετική προσέγγιση και θεώρηση των πολιτικών πραγμάτων. Από άτομα που το σύστημα και οι συγκυρίες στέρησαν ευκαιρίες. Από τριανταπεντάρηδες που πέρασαν το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής τους από κρίση σε κρίση, με απλήρωτο overtime και αδυναμία να στεγάσουν και να μεγαλώσουν την οικογένειά τους, από εικοσιπεντάρηδες που εντάσσονται στην αγορά εργασίας με όλα τα ακαδημαϊκά εφόδια και μισθό ανειδίκευτου εργάτη και από ανθρώπους που είδαν την ποιότητα ζωής τους να διολισθαίνει δραματικά και το κόστος της να αυξάνεται θεαματικά.

Και μπορεί κάποιες από αυτές τις καταστάσεις να έχουν εξωγενείς πηγές, αλλά δεν παύουν να είναι τα παραδοσιακά κόμματα που κλήθηκαν να τις διαχειριστούν. Υπό τη δική τους ευθύνη, ως οι μεγαλύτερες κοινοβουλευτικές δυνάμεις του τόπου και κάποιες εξ αυτών και ως εκτελεστική εξουσία, χτιζόταν η απογοήτευση του κόσμου και είναι αναμενόμενο να την εισπράττουν. Τα συνεχή σκάνδαλα αυξάνουν την αγανάκτηση του πολίτη για κάποια κόμματα και για πολλούς για ολόκληρο το σύστημα και συμβάλλουν στο ευρύτερο κλίμα αποστασιοποίησης.

Μια μερίδα ψηφοφόρων έχει περάσει στη δεξαμενή της αποχής, καθώς αισθάνεται πως η ψήφος της δεν μπορεί να αλλάξει τα πράγματα, ενώ μια άλλη φαίνεται να εναποθέτει τις ελπίδες της σε πολιτικούς σχηματισμούς και υποψήφιους που παρουσιάζονται ως μια εναλλακτική ή ακόμη και αντισυστημική επιλογή, έχοντας πια χάσει κάθε νήμα που την έδενε με τα παραδοσιακά κόμματα τις προηγούμενες δεκαετίες.  

Πλέον τα κόμματα, ακόμη και τα μεγάλα, με τις μεγάλες βάσεις και τους μεγάλους μηχανισμούς, δεν έχουν τη δυνατότητα να διατάξουν και να αναμένουν ότι θα εκτελέσουν όλοι οι ψηφοφόροι τους. Αυτές ήταν εκλογικές συμπεριφορές μιας άλλης εποχής. Στις φετινές Προεδρικές είχαμε, μάλιστα, το αντίθετο φαινόμενο. Δηλαδή οι ψηφοφόροι σχεδόν να διατάζουν τα κόμματα του Κέντρου να υποστηρίξουν Νίκο Χριστοδουλίδη, πολύ πριν οι ηγεσίες ολοκληρώσουν τις διαβουλεύσεις τους μαζί με τον υποψήφιο. Προφανώς τα συλλογικά όργανα θα μπορούσαν να ακολουθήσουν μια διαφορετική επιλογή και να κυνηγούσαν εκ των υστέρων τους ψηφοφόρους τους για να τους πείσουν να την ακολουθήσουν, αλλά προτίμησαν την ασφαλή οδό της συμφωνίας μαζί τους, αποφεύγοντας έτσι τη δημιουργία νέων εσωκομματικών μετώπων.

Με τον πρώτο γύρο των Προεδρικών Εκλογών να είναι μόλις μερικές ώρες μακριά, ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ ενδέχεται, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, να βρεθούν για πρώτη φορά αντιμέτωποι με το εφιαλτικό σενάριο να αναζητούν υποψήφιο για τον δεύτερο γύρο. Και δεν θα είναι πια οι ανίκητοι του συστήματος, που απειλούνται μόνο από τον άλλο πόλο. Θα είναι οι ηττημένοι, που είτε θα πρέπει να βάλουν την ουρά στα σκέλια και να κάνουν υπέρβαση, είτε θα είναι το μεγάλο κόμμα με την μικρή γνώμη για το αύριο του τόπου. Καμιά από τις δύο επιλογές δεν είναι καλή και κανένα κόμμα δεν μπορεί να βγει αλώβητο από αυτήν. Οι ηγεσίες θα αμφισβητηθούν και θα κληθούν να δώσουν εξηγήσεις σ’ αυτούς που είτε επέλεξαν να μην ακούσουν, είτε επέλεξαν να αγνοήσουν. Και κυρίως, θα αναγκαστούν με τον κακό τρόπο να κατανοήσουν πως αν συνεχίσουν με τον ίδιο βηματισμό στη νέα εποχή, θα βρίσκονται στον δρόμο της συρρίκνωσης.   

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Ο... αχταρμάς της Θεοχάρους και η πρόκληση Αναστασιάδη που παραμένει αναπάντητη
• Αστάθμητοι παράγοντες και νέα στοιχεία στον προεκλογικό, θολώνουν το τοπίο
• Οι επιλογές του επόμενου Προέδρου, οι αλλαγές που αναμένονται και τα ερωτήματα
• Τα τελευταία δεδομένα, η συντήρηση του θρίλερ και η μεγάλη μάχη της εβδομάδας