Οι επιλογές του επόμενου Προέδρου, οι αλλαγές που αναμένονται και τα ερωτήματα

Μετά από δέκα χρόνια διακυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη, από την 1η Μαρτίου τα ηνία του κράτους θα αναλάβει άλλος Πρόεδρος, περιστοιχισμένους από διαφορετικούς συνεργάτες, με αποτέλεσμα η αλλαγή να είναι αισθητή, μετά από πολύ καιρό που έχουμε συνηθίσει, σε μεγάλο βαθμό, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να πλαισιώνεται από τα ίδια πρόσωπα.  

Δεν μπορούμε να προδικάσουμε το αποτέλεσμα των εκλογών, καθώς ακόμη και οι ενδείξεις που έχουμε από τις δημοσκοπήσεις για τον νικητή του δεύτερου γύρου, είναι υπό την αίρεση του ποιοι θα συναποτελούν τελικά το ζευγάρι του «τελικού» και αν και πώς θα αλλάξουν οι δυναμικές όταν αυτό διαμορφωθεί. Οι χιλιάδες ψηφοφόροι που θα υποστηρίξουν τον μεγάλο χαμένο του πρώτου γύρου αλλά και τους υπόλοιπους έντεκα μικρότερους υποψηφίους θα πρέπει να τοποθετηθούν εκ νέου, ενώ το λιγότερο τρία κόμματα (το ΕΛΑΜ, οι Οικολόγοι και ένα εκ των δύο μεγάλων αν μείνει εκτός Νεοφύτου ή Μαυρογιάννης και το ΕΛΑΜ και όλα του Κέντρου αν μείνει εκτός ο Χριστοδουλίδης) θα πρέπει να αποφασίσουν μια νέα πορεία. Σε επίπεδο πολιτικών δυνάμεων αλλά και ανεξάρτητων υποψηφίων αυτό σημαίνει πως είτε θα επιλέξουν να υποστηρίξουν έναν από τους δύο υποψηφίους της δεύτερης Κυριακής, είτε θα επιλέξουν να αφήσουν την απόφαση στα χέρια των ψηφοφόρων τους.

Όποια κι αν είναι τελικά η απόφαση όλων αυτών των παραγόντων, γίνεται κατανοητό πως η τράπουλα ξαναμοιράζεται, γι’ αυτό και κάποιοι λένε πως ο δεύτερος γύρος των Προεδρικών Εκλογών είναι στην πραγματικότητα νέες εκλογές. Βεβαίως δεν είναι καθόλου απαραίτητο η τράπουλα να μοιραστεί ισόποσα και, σε αυτό το στάδιο, οι ενδείξεις είναι περί του αντιθέτου, καθώς οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν πως αν περάσει ο Νίκος Χριστοδουλίδης, είτε έχει απέναντι του τον Αβέρωφ Νεοφύτου είτε τον Ανδρέα Μαυρογιάννη, θα λάβει τη μερίδα του λέοντος από τους μετακινούμενους ψηφοφόρους. Οι πολίτες, ωστόσο, απαντούν αυτή τη στιγμή στην ερώτηση χωρίς να γνωρίζουν τι θα κάνει το κόμμα τους και αν θα προκύψουν προγραμματικές ή άλλες αλλαγές και διαφοροποιήσεις στις συνθέσεις των συνεργασιών μεταξύ του πρώτου και του δευτέρου γύρου και αυτή είναι μια αδυναμία που πρέπει να προσμετράται στην ανάλυση που μπορεί να γίνει πριν από τη διεξαγωγή του πρώτου γύρου.

Με δεδομένο ότι δεν γνωρίζουμε με σιγουριά ποιος θα είναι ο νικητής των εκλογών και με ποιους θα πορευθεί στις κάλπες της δεύτερης Κυριακής, θα πρέπει να βασιστούμε στις δηλώσεις και στις θέσεις τους για να επιχειρήσουμε να υπολογίσουμε πώς θα διαμορφωθεί το περιβάλλον τους εάν εκλεγούν.

Θα δημιουργήσουν συνθήκες ισότητας;

Αυτό που φαίνεται να ισχύει και για τους τρεις βασικούς υποψηφίους είναι πως θα επιχειρήσουν να διορθώσουν, στον βαθμό που θα επιλέξουν, ένα από τα πλέον διαχρονικά δημοκρατικά ελλείμματα της χώρας, την απουσία γυναικών από την εκτελεστική εξουσία. Υπενθυμίζεται πως η διακυβέρνηση του Νίκου Αναστασιάδη στην αρχική της σύνθεση, προ δεκαετίας, δεν περιλάμβανε ούτε μία γυναίκα. Η αείμνηστη Ζέτα Αιμιλιανίδου διορίστηκε Υπουργός Εργασίας, όταν παραιτήθηκε μετά το κούρεμα ο Μιχάλης Σαρρής και μετακινήθηκε στο Υπουργείο Οικονομιών ο Χάρης Γεωργιάδης και πέρασαν χρόνια για να αναλάβει κι άλλη γυναίκα χαρτοφυλάκιο. Αν και ο Νίκος Αναστασιάδης ολοκληρώνει τη θητεία του με δύο γυναίκες Υπουργούς, μία Υφυπουργό και μία Αναπληρώτρια Κυβερνητική Εκπρόσωπο, είναι ξεκάθαρο πως ουδέποτε πλησίασε καν στην ίση εκπροσώπηση, δεδομένου ότι την ίδια στιγμή υπηρετούν δεκαπέντε άντρες. Και οι τρεις βασικοί υποψήφιοι φαίνεται πως αναγνωρίζουν το έλλειμμα που δημιουργείται κι έτσι αναμένουμε αξιοποίηση περισσότερων γυναικών σε σημαντικές θέσεις και αξιώματα στην επόμενη διακυβέρνηση.

Θα πρέπει, βέβαια, να σημειωθεί πως, παρά τις διακηρυγμένες θέσεις τους εναντίον των διακρίσεων και υπέρ της ισότητας, όταν ερωτήθηκαν στο debate του ΡΙΚ για το χάσμα αμοιβών, οι απαντήσεις τους ήταν γενικόλογες και πολλές είχαν μακρόπνοο ορίζοντα. Άρα, αν και η πρόθεση για δημιουργία συνθηκών ισότητας υπάρχει, το ερώτημα είναι τι θα εφαρμοστεί στην πράξη. Η επιλογή Υπουργών και συνεργατών, όμως, είναι ένα πεδίο που προσφέρεται για αλλαγές που θα γίνουν άμεσα αισθητές.

Πόσα και ποια κόμματα;

Άλλη μία αλλαγή, που θα προκύψει αναλόγως του ποιος θα εκλεγεί όμως, είναι η επόμενη κυβέρνηση να περιλαμβάνει περισσότερα του ενός κόμματος. Τον Νίκο Χριστοδουλίδη ήδη υποστηρίζουν το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ και η ΔΗΠΑ, καθώς και τα εξωκοινοβουλευτικά κινήματα Αλληλεγγύη και Κυνηγοί. Σε περίπτωση αποκλεισμού του Αβέρωφ Νεοφύτου, πολλοί στον ΔΗΣΥ θεωρούν δεδομένο πως το κόμμα θα συμπορευτεί με τον τέως Υπουργό του, παρόλο που ο πρόεδρος της παράταξης έχει δηλώσει πως θα βρίσκεται στην αντιπολίτευση. Για πολλούς, όμως, η συνεργασία με τον κ. Χριστοδουλίδη στον δεύτερο γύρο φαντάζει ως ένας καλός τρόπος να κλείσουν οι συναγωνιστικές πληγές που έχουν ανοίξει και να μειωθεί η εσωστρέφεια της επόμενης ημέρας σε περίπτωση ήττας, παρόλο που κατά καιρούς διαρρέουν κάποιες ιδέες για ευρωπαϊκού τύπου υπέρβαση και υποστήριξη του εκλεκτού του ΑΚΕΛ. Καθοριστικό ρόλο σε αυτή την απόφαση εκτιμάται ότι θα διαδραματίσει ο Νίκος Αναστασιάδης. Επίσης, ενδέχεται τόσο το ΕΛΑΜ, όσο και το Κίνημα Οικολόγων που δεν στηρίζει κανέναν στον πρώτο γύρο, να επιδιώξουν να αποκτήσουν προσβάσεις στην εξουσία μέσω των υποψηφίων του δευτέρου γύρου, αν και για το ΕΛΑΜ είναι πολύ πιο δύσκολα τα πράγματα. Έτσι, δεν αποκλείεται, τελικά, εάν εκλεγεί ο κ. Χριστοδουλίδης, να είναι με αριθμό κομμάτων στο πλευρό του.

Ο υποψήφιος δηλώνει πως επιδιώκει να σχηματίσει κυβέρνηση ευρύτερης αποδοχής, που να αποτελείται από τους καταλληλότερους, ενώ επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία πως δεν έχει συμφωνίες που σχετίζονται με καρέκλες με τα συνεργαζόμενα κόμματα. Η συγκρότηση μιας τέτοιας κυβέρνησης, ωστόσο, απαιτεί την πολυκομματική παρουσία, ακόμη κι αν τα στελέχη που θα επιλεχθούν δεν θα είναι πρώτης γραμμής.

Εάν, από την άλλη, μείνει εκτός ο κ. Χριστοδουλίδης, γίνεται κατανοητό πως θα καταστούν διαθέσιμα πολλά κόμματα, τα οποία οι κύριοι Νεοφύτου και Μαυρογιάννης θα επιχειρήσουν να δέσουν στο δικό τους άρμα. Το ΑΚΕΛ φαίνεται να έχει αφήσει περισσότερες πόρτες ανοιχτές προς το Κέντρο, ενώ τόσο το κόμμα όσο και ο υποψήφιος αποφεύγουν σε γενικές γραμμές την ανάπτυξη πολεμικής εναντίον τους, έχοντας στο μυαλό την εβδομάδα μεταξύ πρώτου και δευτέρου γύρου. Αντιθέτως, ο κ. Νεοφύτου επέλεξε στρατηγικά να εντάξει στην ρητορική του εναντίον του Νίκου Χριστοδουλίδη τα κόμματα που τον υποστηρίζουν, με τα σκάγια να πιάνουν κυρίως το ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ, ανάγοντας τους σε εχθρούς, και η προσπάθεια συνεργασίας μαζί τους θα πρέπει να περάσει και από αυτό το φίλτρο. Δεδομένου ότι τα κεντρώα κόμματα δεν λειτουργούν ενιαία, είναι αρκετά πιθανόν, στο σενάριο που Μαυρογιάννης και Νεοφύτου βρεθούν στον δεύτερο γύρο, να μοιραστούν ανάμεσα στους δύο υποψηφίους.

Στη περίπτωση, βεβαίως, που ο μεγάλος χαμένος του πρώτου γύρου θα είναι ο Ανδρέας Μαυρογιάννης, είναι απορίας άξιον αν το ΑΚΕΛ θα επιλέξει να συμπορευθεί με έναν εκ των δύο «Συναγερμικών υποψηφίων». Πιθανή υποστήριξη του Αβέρωφ Νεοφύτου θα αποτελέσει την υπέρβαση του αιώνα και θα μιλούμε για κοσμοϊστορική αλλαγή στα πολιτικά δεδομένα της Κύπρου, του μεγέθους εκείνου που θα επισκιάσει οποιαδήποτε άλλη διαφοροποίηση υπάρξει. Ενδεχομένως η κυβέρνηση ευρύτερης αποδοχής του κ. Χριστοδουλίδη και η παρουσία σχεδόν όλων των Κεντρώων στο πλευρό του, να είναι μια πιο ευκολοχώνευτη επιλογή για το ΑΚΕΛ, το οποίο όμως δεν θα ήθελε με τίποτα να βρεθεί προ αυτού του διλήμματος.

Τεχνοκράτες ή πολιτικοί;

Δεδομένου, πάντως, ότι τόσο ο Νίκος Χριστοδουλίδης, όσο και ο Ανδρέας Μαυρογιάννης κατέρχονται ως ανεξάρτητοι υποψήφιοι και κρατούν κάποιες αποστάσεις από τα κόμματα που τους υποστηρίζουν (ο κ. Χριστοδουλίδης μεγαλύτερες) ένα ερώτημα, που δεν τίθεται εξίσου έντονα για τον πρόεδρο του ΔΗΣΥ, είναι εάν θα προβούν σε κομματικούς διορισμούς, αν θα επιλέξουν να πλαισιώνονται από τεχνοκράτες ή εάν θα επιδιώξουν ένα συνδυασμό των δύο. Ο διορισμός τεχνοκρατών έχει πολλά θετικά στοιχεία, καθώς οι Υπουργοί είναι πρωτίστως managers και, ως εκ τούτου, είναι χρήσιμες τέτοιες δεξιότητες, ενώ οι εξειδικευμένες γνώσεις που μπορεί να έχουν πάνω σε ένα αντικείμενο μπορεί να βοηθήσουν πάρα πολύ στην παραγωγική πολιτικής. Από την άλλη, δεν παύουν να είναι πολιτικοί προϊστάμενοι, οι οποίοι λαμβάνουν πολιτικές αποφάσεις, όχι μόνο για το Υπουργείο τους αλλά και σε επίπεδο Υπουργικού Συμβουλίου, και καλούνται να αναπτύσσουν και να εφαρμόζουν πολιτικές και να προωθούν το πολιτικό πρόγραμμα του Προέδρου. Στην απερχόμενη διακυβέρνηση έχουμε δει μη πολιτικά πρόσωπα με εξαιρετικές επιδόσεις, όπως η Ζέτα Αιμιλιανίδου και ο Κωνσταντίνος Ιωάννου, αλλά και Υπουργούς η πολιτική απειρία των οποίων ήταν έκδηλη, όπως ο Μιχάλης Χατζηπαντέλα και η Στέφη Δράκου.

Ο κ. Νεοφύτου έχει ήδη προαναγγείλει, πάντως, πως θα επαναδιορίσει κάποιους από τους Υπουργούς του Νίκου Αναστασιάδη, ενώ, δεδομένου ότι κατέρχεται ως κομματικός υποψήφιος, αναμένεται πως θα μετακομίσουν στο Προεδρικό και θα αναλάβουν χαρτοφυλάκια οι στενοί συνεργάτες του από το κόμμα. Αυτό, βεβαίως, δεν αποκλείει και την αξιοποίηση ατόμων πέραν των στενών πλαισίων του ΔΗΣΥ, καθώς και ο απερχόμενος Πρόεδρος έχει κατά καιρούς επιστρατεύσει τεχνοκράτες για καίριες θέσεις.

Σε ό,τι αφορά τον Ανδρέα Μαυρογιάννη, αναμένεται να βρεθούν στο Υπουργικό του ΑΚΕΛικά στελέχη, αλλά και πρόσωπα δικής του επιλογής, δεδομένου ότι τους τελευταίους μήνες έχει στήσει μια ομάδα με στενούς και αξιόπιστους συνεργάτες, τους οποίους θα ήθελε να αξιοποιήσει και μετέπειτα. Από την πλευρά του, ο κ. Χριστοδουλίδης θέλει ένα πολυσυλλεκτικό Υπουργικό Συμβούλιο. Αναμένεται ότι από τα κόμματα που τον υποστηρίζουν θα ζητήσει λίστες εισηγήσεων, θέτοντας συγκεκριμένες προδιαγραφές, ενώ θα θεωρηθεί έκπληξη εάν υπουργοποιηθούν πρόσωπα προερχόμενα από τις ηγεσίες των κομμάτων, χωρίς όμως να αποκλείονται άλλα στελέχη. Ο ίδιος έχει πολλές φορές τονίσει πως οι επιλογές του θα είναι προσωπικές και θα σχετίζονται με τις γνώσεις του καθενός.

Αυτών των αποφάσεων, όμως, θα προηγηθούν οι αποφάσεις της κάλπης, οι οποίες μπορεί να δημιουργήσουν διαφοροποιήσεις και να αλλάξουν σχεδιασμούς και πλάνα. Το μόνο σίγουρο, εν αναμονή τους, είναι πως, όπως κάθε φορά, κάποιοι θα απογοητευτούν από τις επιλογές του επόμενου Προέδρου και θα μείνουν τα υπουργικά κουστούμια που έραψαν στο ερμάρι…

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Η παραδοσιακή σύγκρουση, η προσπάθεια πόλωσης και το εισιτήριο για τον β’ γύρο
• Αυτές θα είναι οι πρώτες πολιτικές πράξεις των υποψηφίων εάν εκλεγούν
• Η παράξενη σιωπή, η υποτονικότητα και η μη συγκρουσιακή φύση των Προεδρικών