Η τοξικότητα, το πολιτικό κουτσομπολιό και η απουσία ορίων

Η τοξικότητα στην πολιτική δεν είναι φαινόμενο κυπριακό. Αντιθέτως, σε κάποιες άλλες χώρες είναι, κατά καιρούς, πολύ πιο έντονο από την Κύπρο. Είναι όμως φαινόμενο της περιόδου που διάγουμε. Και με δύο προεκλογικές εκστρατείες να τρέχουν ταυτόχρονα και τα πνεύματα σε όξυνση, εκδηλώνεται ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό. 

Πισώπλατες μαχαιριές, χτυπήματα κάτω από τη μέση, προσωπικές επιθέσεις, ψίθυροι και φημολογίες, αποτελούν το μενού της έντασης και της απουσίας πραγματικού διαλόγου των τελευταίων ημερών. Οι σκηνές απείρου κάλλους που είδαμε στη Βουλή κατά την τελευταία ημέρα του νομοθετικού έργου ήταν αρκούντως ενδεικτικές της παντελούς έλλειψης μέτρου στην οποία έχει περάσει η Κύπρος το τελευταίο διάστημα, με προσβολές που άγγιζαν τα όρια του μίσους και ρατσιστικούς και ομοφοβικούς οχετούς. Αν και ευτυχώς δεν γίνεται ολόκληρη η πολιτική συζήτηση σε αυτό το επίπεδο, ακόμη και το λίγο είναι πάρα πολύ για όσους πιστεύουν στον σεβασμό και στην ευπρέπεια και αντιμετωπίζουν την πολιτική ως τέχνη επιχειρηματολογίας και όχι αποδόμησης.

Μπορεί όλα τα υπόλοιπα να μην μπορούν να συγκριθούν με τα όσα ντροπιαστικά εκτυλίχθηκαν στην Ολομέλεια της Βουλής, αλλά δεν σημαίνει πως δεν είναι τοξικά. Και στις ΗΠΑ, μια χώρα στην οποία τα τελευταία χρόνια η πολιτική έχει καταστεί πολύ τοξική και αυτό αποτελεί συχνά θέμα συζήτησης, δεν είναι πάντοτε ίδια τα επίπεδα τοξικότητας ούτε εκδηλώνεται με τους ίδιους τρόπους. Έτσι και στην Κύπρο, αυτές οι συμπεριφορές δεν παύουν να είναι μέρος ενός ευρύτερου κλίματος που επιτρέπει την τοξικότητα και μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, αναμένει την επιβράβευσή της στην κάλπη.

Έχει πολλές φορές γραφτεί πως οι Προεδρικές Εκλογές του 2023 πάσχουν από έλλειψη πολιτικής συζήτησης, αφού βλέπουμε κατά κύριο λόγο παράλληλους μονολόγους και προσωπικές επιθέσεις. Οι τελευταίες ημέρες δεν αποτελούν εξαίρεση αυτού του μοτίβου, αλλά επιβεβαίωσή του. Η ανταλλαγή πολιτικών επιχειρημάτων βρίσκεται στα χαμηλά της ατζέντας, ενώ βρίσκονται ψηλά οι επιθέσεις και οι χαρακτηρισμοί.

Τις τελευταίες ημέρες, ο ΔΗΣΥ εξαπέλυσε άλλο ένα γύρο επιθέσεων κατά του Νίκου Χριστοδουλίδη και των κομμάτων που τον υποστηρίζουν, με το βάρος της συζήτησης των Προεδρικών να βρίσκεται εκεί. Είναι προφανής η σκοπιμότητα, καθώς ο κ. Χριστοδουλίδης συνεχίζει να διεισδύει αρκετά στην εκλογική βάση του κόμματος και να δέχεται εισροές ψηφοφόρων που θα μπορούσαν να καταστήσουν πολύ ευκολότερη την πορεία του Αβέρωφ Νεοφύτου αν ακολουθούσαν την κομματική γραμμή. Όμως αυτές οι επιθέσεις αναλώνονται σε θέματα όπως κατά πόσον υπήρξαν μυστικές συμφωνίες και αν η Κυβέρνηση που θα προκύψει από πιθανή εκλογή Χριστοδουλίδη θα είναι αχταρμάς. Αυτές είναι αναφορές που ανήκουν στη σφαίρα της συνθηματολογίας, αλλά όχι απαραιτήτως και της επιχειρηματολογίας. Και οδηγούν σε καβγάδες και αντιπαραθέσεις (όταν δεν μένουν αναπάντητες), που συντείνουν στο κλίμα της τοξικότητας και όχι που το αποθαρρύνουν και σίγουρα όχι στον ουσιαστικό πολιτικό διάλογο.

Φαινόμενα τοξικότητας εμφανίζονται, όπως φαίνεται, και στην άλλη προεκλογική εκστρατεία που τρέχει αυτή τη στιγμή. Στις Αρχιεπισκοπικές Εκλογές το πλαίσιο είναι διαφορετικό, καθώς σε μεγάλο βαθμό οι τοξικές συζητήσεις γίνονται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, με την παλιά, δοκιμασμένη μέθοδο της φημολογίας. «Ο τάδε ιεράρχης θα αποσυρθεί», «ο τάδε παλιά είπε το τάδε», «τον τάδε στηρίζει τον ο τάδε με το τάδε αντάλλαγμα» κι άλλες παρόμοιες εκφράσεις που κυκλοφορούν στα εκκλησιαστικά πηγαδάκια, μετατρέπουν μια εκλογική διαδικασία σε κουτσομπολιό. Αποτέλεσμα είναι να γίνονται δηλώσεις ή ενέργειες που έχουν ως στόχο να απαντήσουν σε πράγματα που δεν εκτυλίχθηκαν δημόσια αλλά αποτελούν ψηφίδες στις εντυπώσεις που χτίζονται στο παρασκήνιο.

Ορισμένοι σχολιάζουν πως η περίπτωση των κληρικών είναι πιο τοξική από εκείνη των πολιτικών, επειδή τουλάχιστον η αντιπαράθεση των πολιτικών, όσο προβληματική κι αν είναι, γίνεται δημόσια κι όχι τόσο με την επιστράτευση ψιθύρων και φημών και στη δημόσια συζήτηση μπαίνουν περισσότερα φρένα. Όπως και να έχει, όμως, ούτε αυτή κινείται στη λογική της ανταλλαγής επιχειρημάτων ουσίας μεταξύ τους. Ούτε καν θεολογικό χαρακτήρα έχει τις περισσότερες φορές.

Η τοξικότητα όμως, είναι πάντα επιλογή, ανεξαρτήτως του πλαισίου που εκδηλώνεται. Δεν είναι ούτε αναμενόμενη παράμετρος της πολιτικής συζήτησης, ούτε απαραίτητο δομικό στοιχείο των προεκλογικών εκστρατειών. Κι όχι απλώς δεν είναι στην ημερήσια διάταξη της Βουλής αλλά δεν έχει καμία θέση σε αυτήν. Αυτοί που την επιλέγουν, την επιλέγουν συνειδητά. Είτε είναι βουλευτές, είτε είναι υποψήφιοι, είτε είναι μητροπολίτες. Κι αυτοί που επιλέγουν να την αναπαράγουν ή να την επικροτούν είναι πολίτες πρόθυμοι να την ανεχθούν. Επιλογή είναι και η απουσία ορίων και ευπρέπειας. Και πολύ συχνά ένδειξη αδυναμίας για ουσιαστική συζήτηση, βασισμένη σε πραγματικά επιχειρήματα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Επανήλθε ο ΔΗΣΥ για τις μυστικές συμφωνίες-«Ψηφίζοντας Χριστοδουλίδη, παίρνεις Νικόλα»
• Στην αντεπίθεση ο Χριστοδουλίδης-«Δεν θα τους ακολουθήσουμε»
• Στα... σχοινιά Αβέρωφ-Νικόλας για τα περί μυστικών συμφωνιών με Χριστοδουλίδη