Το ΓεΣΥ, η Λερναία Ύδρα και ο γόρδιος δεσμός ενώπιον του Νίκου Αναστασιάδη

Η προσπάθεια για να αποκτήσει η Κύπρος ένα γενικό σύστημα υγείας έχει βάθος δεκαετιών. Συζητήσεις επί συζητήσεων και μελέτες επί μελετών, που κράτησαν χρόνια, έδιναν την εντύπωση πως αυτή η πρόθεση κινείτο κάπου μεταξύ θεωρίας και ευχολογίων και δεν επρόκειτο ποτέ να γίνει πράξη. Ανατρέχοντας στους τίτλους των προηγούμενων ετών εντοπίζονται χίλια δυο εμπόδια, από την οδύσσεια για το λογισμικό μέχρι την ψήφιση των νομοθεσιών.

Η Κυβέρνηση Αναστασιάδη θα γραφτεί στην ιστορία ως εκείνη που κατάφερε τελικά να δώσει σάρκα και οστά σε αυτό το μεγαλεπήβολο σχέδιο. Κι έτσι, πριν από τρία χρόνια, οι Κύπριοι πολίτες απέκτησαν για πρώτη φορά καθολική πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Το χάσμα μεταξύ των διάφορων κοινωνικοοικονομικών ομάδων εξαφανίστηκε και πλέον όλοι, με ισότητα, συνεισφέρουμε στο ΓεΣΥ και λαμβάνουμε υπηρεσίες από αυτό. Η καθολική πρόσβαση και το γεγονός πως πλέον είναι όλοι δικαιούχοι στα πάντα με ελάχιστη συμπληρωμή έφερε και την απαραίτητη απεξάρτηση του τομέα της υγείας από τις πελατειακές σχέσεις, επί των οποίων πολιτεύονταν διάφοροι για χρόνια.

Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις του κυπριακού λαού. Στα τρία αυτά χρόνια, όμως, ποτέ το ΓεΣΥ δεν ταξίδευε σε ήρεμα νερά, καθώς η μία φουρτούνα διαδεχόταν την άλλη, με αποτέλεσμα ακόμη και σήμερα να αποτελεί πεδίο αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων.

Αυτή η διαρκής διαμάχη έχει πολύ συχνά ως βάση της την ίδια αιτία∙ το γεγονός πως δεν συμφωνούν όλοι με την αρχιτεκτονική και τη φιλοσοφία πάνω στην οποία εδράζεται το ΓεΣΥ. Το μονοασφαλιστικό σύστημα, η πρόσβαση σε αυτό μόνο επαγγελματιών υγείας που είναι συμβεβλημένοι με τον ΟΑΥ, η μη διάθεση όλων των φαρμακευτικών σκευασμάτων και των θεραπειών που κυκλοφορούν και άλλα ζητήματα αυτού του είδους, θα αποτελούν πάντοτε αιτία νέων συγκρούσεων και κίνητρο για υπονόμευσή του από συγκεκριμένα άτομα και οργανωμένα σύνολα, τα οποία έχουν συμφέροντα που δεν μπορεί το σύστημα να εξυπηρετήσει σε αυτή του τη μορφή.

Η επικράτηση αυτής της φιλοσοφίας, την οποία ευνοούσαν τα περισσότερα κόμματα και θεωρείτο η ενδεδειγμένη για την περίπτωση της Κύπρου ακόμη κι από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αποτέλεσε προσωπική επιλογή του Προέδρου Αναστασιάδη, κόντρα στις επιθυμίες μεγάλης μερίδας στελεχών του ΔΗΣΥ. Και έδωσαν μάχες ώστε να εφαρμοστεί οι δύο προηγούμενοι Υπουργοί Υγείας, Γιώργος Παμπορίδης και Κωνσταντίνος Ιωάννου, πολλές φορές σε πολύ υψηλούς τόνους και εν μέσω έντονης πολεμικής. Ακόμη και μετά την εφαρμογή του ΓεΣΥ, όμως, συνεχίζουν να εμφιλοχωρούν στις συζητήσεις προθέσεις, υπό τον μανδύα βελτιώσεων, που στόχο έχουν να καταστρέψουν το οικοδόμημα όπως το γνωρίζουμε σήμερα και να το ξαναχτίσουν σε βάσεις που βολεύουν άλλους καλύτερα.

Το ΓεΣΥ, όμως, δεν έχει απέναντι του μόνο αυτούς που θέλουν να αλλάξουν τη φιλοσοφία του. Συχνά ο ΟΑΥ βρίσκεται σε αντιπαράθεση και με αξιωματούχους ή κόμματα, τα οποία διαφωνούν με τους χειρισμούς, τον τρόπο εφαρμογής και λειτουργίας και τις αποφάσεις. Μόνο τους τελευταίους μήνες, ήρθε σε σύγκρουση με τον Γενικό Ελεγκτή, το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργείο Υγείας, τον πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου και άλλους τόσους, στους οποίους δεν χρεώνεται συνήθως πρόθεση αλλαγής της αρχιτεκτονικής του συστήματος. Οι διαφωνίες τους είναι οικονομικές, σχετίζονται με τη διαχείριση και με διάφορες άλλες πτυχές της καθημερινότητας του ΓεΣΥ.  Αυτές οι αποκλίσεις είναι, βεβαίως, στο πρόγραμμα. Δεν παύουν όμως να προσθέτουν συνεχώς στον όγκο των προβλημάτων, με τα οποία είναι διαρκώς αντιμέτωπο το σύστημα και να προσφέρουν νέα όπλα στους εχθρούς του.

Μέρος των προβλημάτων οφείλεται και στο γεγονός πως το ΓεΣΥ είναι σε νηπιακό στάδιο κι ακόμα αναπτύσσεται, με αποτέλεσμα να χρειάζονται συνεχώς βελτιώσεις, διορθώσεις και εισαγωγή νέων υπηρεσιών, οι οποίες απαιτούν χρόνο για να ομαλοποιηθούν. Πολλές φορές η κλινική εμπειρία διαφέρει πολύ από τη θεωρία του σχεδιασμού, με αποτέλεσμα να πρέπει να γίνονται συχνά αναπροσαρμογές. Αυτό, όμως, αναμενόταν, καθώς ουδείς περίμενε να μπορεί το σύστημα να λειτουργήσει τέλεια από την αρχή. Το γεγονός, δε, πως κατά το μεγαλύτερο μέρος της ύπαρξής του, το ΓεΣΥ λειτουργούσε εν μέσω πανδημίας, προφανώς και επηρέασε καταστάσεις, νοοτροπίες και πρακτικές.

Το ντόμινο εξελίξεων των τελευταίων εβδομάδων, μετά την ανεξήγητη πολιτική απόφαση της Κυβέρνησης να εισακούσει την εισήγηση των εργοδοτικών οργανώσεων και να διορίσει στο Δ.Σ. του ΟΑΥ τον πρόεδρο του ΠΙΣ, έχοντας πλήρη επίγνωση πως αποτελεί κόκκινο πανί για τους υποστηρικτές του ΓεΣΥ, και η πρόθεση παραίτησης του προέδρου του Οργανισμού, Θωμά Αντωνίου, ο οποίος, μαζί με άλλα μέλη του Δ.Σ., ελέγχεται για ασυμβίβαστο, δείχνουν, πάντως, πως το μεγαλύτερο πρόβλημα του ΓεΣΥ είναι πως τα ζητήματα που προκύπτουν σε πολιτικό επίπεδο λειτουργούν σαν Λερναία Ύδρα. Κόβουν ένα κεφάλι και φυτρώνουν δύο. Η Κυβέρνηση βρήκε τρόπο μέσω του ΚΕΒΕ να ξεφορτωθεί το πρόβλημα Αγαθαγγέλου, το οποίο η ίδια δημιούργησε, αλλά το ΚΕΒΕ φρόντισε να ανοίξει μια άλλη, τεράστια συζήτηση για το ασυμβίβαστο, θέτοντας στο στόχαστρο σχεδόν ολόκληρο το Δ.Σ. Και κάπως έτσι, εκεί που στόχος ήταν, για την πιο εύρυθμη λειτουργία, να πληρωθούν οι δύο κενές θέσεις που υπήρχαν στο Δ.Σ., πλέον οι κενές θέσεις είναι τρεις, εάν γίνει αποδεκτή η παραίτηση του κ. Αντωνίου θα γίνουν τέσσερις και δεν αποκλείεται να αυξηθούν περισσότερο, αφού αναμένεται να ακολουθήσουν κι άλλοι.  

Το κατά πόσον υπάρχει ασυμβίβαστο θα το αποφασίσει η αρμόδια Επιτροπή. Εάν εντοπιστεί, θα πρέπει όλοι να λογοδοτήσουν γιατί δεν πήραν χαμπάρι πως συνέβαινε κάτι τέτοιο εδώ και μια δεκαετία. Αλλά, όπως όλα δείχνουν, οδεύουμε σε μια νέα αποσταθεροποίηση και ενδεχομένως σε νέα κεφάλια της Λερναίας Ύδρας, αν η χθεσινή αντιπαράθεση του Θωμά Αντωνίου με τον Οδυσσέα Μιχαηλίδη μπορεί να θεωρηθεί ενδεικτική. Κι ο Νίκος Αναστασιάδης, εκτός από Ηρακλής, θα πρέπει να γίνει και Μέγας Αλέξανδρος, για να λύσει άλλον ένα γόρδιο δεσμό και να προστατέψει ίσως το μεγαλύτερο επίτευγμά του…

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Απαντά στον Θωμά Αντωνίου ο Οδυσσέας-«Υπάρχει προφανές θέμα ασυμβίβαστου»
• Εμμένει στη θέση του ο Αντωνίου-«Το θέμα είναι πρωτίστως πολιτικό, όχι νομικό»
• Οι νέοι τριγμοί, τα ερωτήματα για ασυμβίβαστο και οι συγκυρίες για Αντωνίου
• Σείεται ο ΟΑΥ, απασφάλισε ο Αντωνίου-Σκιές για… φάγωμα