Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα-Το κεφάλαιο πάταξη της διαφθοράς

Ένα βήμα με θετικό πρόσημο, για το οποίο ωστόσο χρειάζονται να γίνουν ακόμη πάρα πολλά, αποτελεί η ψήφιση από τη Βουλή των Νομοσχεδίων που αφορούν οι τέσσερις Νόμοι που ψηφίστηκαν από τη Βουλή σε σχέση με τις αποκαλύψεις πληροφοριών προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος, τις αναφοράς πράξεων διαφθοράς, το πλαίσιο προστασίας των πληροφοριοδοτών.   

Πρόκειται για τη δημιουργία ενός ισχυρού νομικού όπλου, που φιλοδοξεί πως όταν και αν ψηφισθούν και τα υπόλοιπα εκκρεμούντα Νομοσχέδια για την πάταξη της διαφθοράς, θα ισχυροποιήσει την δυνατότητα και την ικανότητα των διωκτικών Αρχών για να πατάξουν τα φαινόμενα που με αποδείξεις βρήκαν πρόσφορο έδαφος και ακμάζουν για δεκαετίες και που αφενός αφαιμάζουν και καταληστεύουν τα δημόσια ταμεία και αφετέρου προκαλούν το περί δικαίου αίσθημα των πολιτών. 

Τα εγκλήματα του λευκού κολάρου δεν είναι σημερινά στην μικρή κυπριακή κοινωνία. Εξάλλου οι ιστορίες για διαφθορά από τα πιο ψηλά, μέχρι τα πιο χαμηλά κυβερνητικά γραφεία, ήταν καθημερινό φαινόμενο. Το βόλεμα ημετέρων, το φαινόμενο της αλληλοεξυπηρέτησης ή πιο κυπριακά η κουμπαροκρατία άνθισε για πάνω από μισό αιώνα. Μέχρι τη δεκαετία του 1980 η αποκάλυψη σκανδάλων ήταν αρκετά δύσκολη υπόθεση, ωστόσο αποτελεί κοινή παραδοχή, όλων των πολιτικών δυνάμεων πως κάποιοι από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, έπεσαν σαν αρπακτικά να εδραιώσουν την οικονομική και πολιτική επιφάνεια τους στο νέο κράτος. 

Αργότερα αυτές οι τακτικές εδραιώθηκαν και αντί να αποτελούν την εξαίρεση στην κυπριακή κοινωνία, αποτέλεσαν τον κανόνα. Από τους διορισμούς στο δημόσιο, μέχρι τις δημόσιες συμβάσεις κι από την αφαίμαξη των ημικρατικών μέχρι τα μονοπώλια εισαγωγών, τα δάνεια από τα πιστωτικά ιδρύματα, τις οικιστικές ζώνες, τις τουρκοκυπριακές περιουσίες, τα διαβατήρια και άλλα αμέτρητα μικρά και μεγάλα σκάνδαλα που μας ταλαιπώρησαν και ακόμα μας ταλαιπωρούν. 

Αυτό το πρώτο βήμα με τη ψήφιση των Νομοσχεδίων για τους πληροφοριοδότες αποτελεί το πρώτο επίπεδο άμυνας του συστήματος, στη λαϊκή κατακραυγή των εξαγριωμένων πολιτών που ζητούν να αλλάξει κάτι. Εξάλλου οι νεότερες γενιές, δεν ήταν ποτέ μέρος αυτού του συστήματος. Αντίθετα καλούνται να πληρώσουν τα σπασμένα των γονιών και των παππούδων τους, οι οποίοι άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο, υπήρξαν μέρος αυτού του συστήματος, ή στην καλύτερη περίπτωση το ανέχθηκαν. 

Σε αυτό το πλαίσιο τα τέσσερα Νομοσχέδια που ενέκρινε η Βουλή, φιλοδοξούν να λειτουργήσουν ως ασφαλιστική δικλείδα σε όποιον αποφασίσει να βγει μπροστά και να καταγγείλει πράξεις διαφθοράς ή να αποκαλύψει πληροφορίες που ήρθαν εις γνώση του και θα ωφελήσουν το δημόσιο συμφέρον. Εγείρονται ωστόσο δύο ερωτήματα, εξίσου κρίσιμα με διαφορετικούς όμως αποδέκτες. Πρώτον, είναι έτοιμοι οι πολίτες να βγουν μπροστά και να καταγγείλουν τέτοια φαινόμενα. Και δεύτερον από την άλλη πλευρά, είναι έτοιμες οι Αρχές, είτε πρόκειται για την Αστυνομία, είτε για τη Νομική Υπηρεσία, είτε οποιαδήποτε άλλη εποπτική αρχή να παραλάβει τέτοιες πληροφορίες ή καταγγελίες, να τιμωρήσει τους υπεύθυνους και να προστατεύσει τους πληροφοριοδότες; Γενικότερα, είναι έτοιμη η κυπριακή κοινωνία να αλλάξει νοοτροπία, για να εφαρμόσει μια τόσο φιλόδοξη Νομοθεσία; 

Μια όχι και τόσο μακρινή βύθιση στο παρελθόν, είναι αρκετή για να μας αποδείξει πως τίποτα που σχετίζεται με την πάταξη της διαφθοράς δεν δουλεύει όπως θα έπρεπε στον τόπο μας. Πότε η συγκάλυψη από το πολιτικό κατεστημένο, πότε οι ποινές χάδι, πότε το κλείσιμο υποθέσεων με τη δικαιολογία έλλειψης στοιχείων, δίνουν κάθε δικαίωμα στους πολίτες να αμφισβητούν τις προθέσεις όλων όσων σήμερα ευαγγελίζονται την πάταξη της διαφθοράς. Ακόμα και τα όχι τιμητικά για την Αστυνομία παραδείγματα, με το τι συνέβη σε πρόσωπα που είχαν ενταχθεί στο πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων, μάλλον θα αποτρέψει αντί να δώσει δύναμη σε κάποιον που γνωρίζει για πράξεις διαφθοράς. 

Το σίγουρο πάντως είναι πως το όλο εγχείρημα, αναμφίβολα αποτελεί ένα βήμα προς τα εμπρός, ωστόσο αρχίζει με αρνητικό πρόσημο, όχι επειδή οι πρόνοιες των τεσσάρων Νομοσχεδίων είναι ελλιπείς, αλλά επειδή η κυπριακή κοινωνία αποδεδειγμένα είναι ανώριμη να διαχειριστεί σκάνδαλα, να λειτουργήσει στη βάση πρωτοκόλλων, να προστατεύσει μάρτυρες και να καταδικάσει ενόχους. 

Το πιο σημαντικό όμως είναι η νοοτροπία που έχει ριζώσει για τα καλά στο κυπριακό DNA και εμπερικλείεται στη φράση, «σιώπα να περάσουμε». Η Βουλή έκανε ένα βήμα και καλείται να κάνει ακόμα περισσότερα μέσω των Νομοσχεδίων για πάταξη της διαφθοράς, αλλά και των Νομοσχεδίων για τη Μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης. Ότι κάνει όμως, είναι στο μέτρο των δυνατοτήτων της, που αφορά το Νομοθετικό Πλαίσιο. Από εκεί και πέρα τη σκυτάλη θα πρέπει να την πάρουν σε πρώτο επίπεδο οι Αρχές, είτε αυτές είναι η Αστυνομία, η Νομική Υπηρεσία, τα Δικαστήρια ή η Ελεγκτική Υπηρεσία και σε δεύτερο επίπεδο οι ίδιοι οι πολίτες, που πρώτοι πρέπει να αλλάξουν αυτοί για να μπορέσουν να αλλάξουν και την κοινωνία μας προς το καλύτερο. 

Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα...