Τοξικά-πολιτικά αέρια άφησε πίσω της η... τορπίλη που χτύπησε τον EastMed

Για πολλούς, η σημερινή συζήτηση που ξέσπασε σε σχέση με το αν μπήκε ή όχι ταφόπλακα στην κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου EastMed, δεν αποτελεί έκπληξη. Κι αυτό διότι τα δεδομένα που υπήρχαν εξ αρχής και που κατά καιρούς παρουσιάστηκαν από ειδικούς και αναλυτές, ξεκάθαρα μιλούσαν για ένα αρκετά φιλόδοξο και μεγαλεπήβολο έργο. Επιπλέον η καθυστέρηση αρκετών ετών που παρατηρήθηκε, σε συνδυασμό με την αργή αλλά σταθερή μετάβαση σε πιο πράσινες πηγές ενέργειας, αυξάνει το ρίσκο που τα συμβεβλημένα κράτη, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ιδιώτες επενδυτές καλούνται να λάβουν.

Οι αρχικές ενστάσεις των Ιταλών, ο προβληματισμός της Ελλάδας που εκφράστηκε στη συνέχεια, το αμερικανικό non paper που αποκαλύφθηκε πρόσφατα και η θέση των Γάλλων, συντείνουν στο συμπέρασμα πως το έργο δύσκολα μπορεί να είναι βιώσιμο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: EastMed ήταν και πάει-Πώς ένα εμβληματικό έργο ίσως περάσει άδοξα στην ιστορία

Επί της ουσίας ο EastMed εξ αρχής υπηρέτησε ένα κράμα πολιτικών και οικονομικών σχεδιασμών και με την υλοποίηση του θα αποτελούσε ένα τεράστιο κεφάλαιο για την περιοχή μας, την οποία αφενός θα αναβάθμιζε στον ενεργειακό παγκόσμιο χάρτη και αφετέρου θα υποβάθμιζε την εξάρτηση της Ε.Ε. από άλλες περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Ρωσία και η Τουρκία. Με δεδομένο ότι οι σχέσεις της Ε.Ε. αλλά και των ΗΠΑ δεν βελτιώθηκαν, αντιθέτως δυσκόλεψαν ακόμη περισσότερο, με τα συγκεκριμένα κράτη για μια σειρά από λόγους, καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα πως αυτό που αλλάζει τα δεδομένα για την κατασκευή του αγωγού, είναι ξεκάθαρα η οικονομική πτυχή, υπό την αίρεση της οποία βρισκόταν εξ αρχής το έργο. Σε πολιτικό επίπεδο, το μόνο που θα μπορούσε να συμβαίνει, και αν συμβαίνει θα ήταν πιο ειλικρινές αν οι ΗΠΑ το έλεγαν ξεκάθαρα, είναι η νέα αμερικανική κυβέρνηση, να επιχειρεί μέσα από τη ματαίωση των σχεδιασμών για τον συγκεκριμένο αγωγό, «να καλοπιάσει» την Κυβέρνηση Ερντογάν και με αυτόν τον τρόπο να την επαναφέρει σε τάξη.

Ωστόσο μια ερμηνεία που δίνεται, ακόμα και από Τούρκους αναλυτές, είναι πως οι ΗΠΑ, με το non paper, σε καμία περίπτωση δεν επιχειρούν να φέρουν με τα νερά τους στον Ερντογάν. Αντιθέτως προσεγγίζουν το όλο ζήτημα αμιγώς οικονομικά. Κι αυτό διότι εάν επεδίωκαν να δημιουργήσουν συνθήκες συνεργασίας με την κυβέρνηση της Άγκυρας, θα πρότειναν και τη δημιουργία αγωγού, μέσω Τουρκίας ως εναλλακτική, κάτι που σε καμία περίπτωση δεν έπραξαν, ούτε προτίθενται να πράξουν το επόμενο διάστημα.

Οι εναλλακτικές

Τι θα γίνει όμως το φυσικό αέριο της Κύπρου που ανακαλύφθηκε μέχρι τώρα στα αδειοδοτημένα οικόπεδα της Κυπριακής ΑΟΖ; Πέραν της κατασκευής του EastMed, ο οποίος θα μετέφερε απευθείας τις ποσότητες ΦΑ από τα κυπριακά και ισραηλινά κοιτάσματα προς την Ευρώπη, μέσω Ελλάδας και Ιταλίας, στο παρελθόν έγιναν μελέτες και αρκετές συζητήσεις για την κατασκευή σταθμού υγροποίησης στην Κύπρο. Αυτό το σενάριο, είχε ως προϋπόθεση τον εντοπισμό μιας ελάχιστης ποσότητάς, που θα καθιστούσε τους σχεδιασμούς οικονομικά βιώσιμους. Αξίζει να σημειωθεί πως η Κύπρος βρίσκεται λίγο πιο κάτω από το μισό αυτών των ποσοτήτων που υπολογίζεται ότι χρειάζεται να εντοπιστούν, για να κάνει την κατασκευή ενός τέτοιου έργου συμφέρουσα. Την ίδια ώρα, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κατασκευής, αποτελούν ένα εξίσου σημαντικό λόγο που εγκαταλείφθηκε σε μεγάλο βαθμό και αυτή η προοπτική.

Πλέον η Κυβέρνηση αναζητεί εκείνες τις εναλλακτικές για τη μεταφορά του φυσικού αερίου προς τις ευρωπαϊκές αγορές, με την εκδοχή της μεταφοράς του με αγωγούς προς τα τερματικά της Αιγύπτου και από εκεί με πλοία προς την Ευρώπη, να αποτελεί στην παρούσα φάση την πιο ρεαλιστική και συμφέρουσα επιλογή. Εξάλλου έχει ήδη συμφωνηθεί πως η αξιοποίηση των αιγυπτιακών δομών, οι οποίες αν και κόστισαν πανάκριβα στο γειτονικό κράτος, υπολειτουργούν λόγω έλλειψης πρώτης ύλης, από το κοίτασμα Αφροδίτη, το οποίο θεωρητικά, μετά τις τεράστιες καθυστερήσεις που παρατηρούνται για χρόνια, θα αποτελέσει το πρώτο κοίτασμα από το οποίο θα εξαχθεί κυπριακό φυσικό αέριο.

Άλλες εναλλακτικές επιλογές είναι η μετατροπή του φυσικού αερίου σε ηλεκτρισμό και η διοχέτευση του σε αυτή τη μορφή μέσω του αγωγού ηλεκτρικής διασύνδεσης Eurasia Interconnector, για τον οποίο εκκρεμεί η έγκριση των ποσών για την κατασκευή του από την Ε.Ε., επιλογή μάλιστα που προτείνουν ως εναλλακτική και οι ΗΠΑ. Επίσης μια τρίτη εναλλακτική είναι η μεταφορά του φυσικού αερίου για υγροποίηση από πλοία σε τερματικά υγροποίησης της Γηραιάς Ηπείρου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Επιμένουν στη θέση τους οι ΗΠΑ-«Καλύτερα ηλεκτρική διασύνδεση, παρά EastMed»

Η πολιτική πτυχή

Για όσους βλέπουν το ποτήρι μισοάδειο, ο σχεδόν εκμηδενισμός των πιθανοτήτων κατασκευής του EastMed, αποτελεί αποτυχία της παρούσας Κυβέρνησης, η οποία το διαφήμισε ως ένα τεράστιο επίτευγμα και μια τεράστια οικονομική και πολιτική σημασία. Για όσους το βλέπουν μισογεμάτο, το εγχείρημα οδεύει προς ματαίωση, λόγω της μη οικονομικής βιωσιμότητας του και πλέον στρεφόμαστε σε εναλλακτικές επιλογές.

Σε αυτό το πλαίσιο υπήρξαν και οι παρεμβάσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης που άσκησαν δριμεία κριτική στην Κυβέρνηση με αφορμή τη συζήτηση που ξέσπασε μετά από το αμερικανικό non paper, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να απαντά πως «εάν κάποιοι στην Κύπρο αποδίδουν ευθύνη ή τάχα θριαμβολογίες στην Κυβέρνηση της Κύπρου, τους ευχαριστώ που αναγνωρίζουν τη μεγάλη επιρροή που έχει η Κύπρος και πάνω στις γειτονικές χώρες και ιδιαίτερα στην ΕΕ. Εμείς, δηλαδή, συμπαρασύραμε την ΕΕ να το θεωρήσει κοινής ωφελείας έργο, εμείς συμπαρασύραμε το Ισραήλ, εμείς συμπαρασύραμε την Ελλάδα και ενδεχομένως και την Αίγυπτο». Την ίδια ώρα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, υπέδειξε πως, σε κάθε έργο, προαπαιτούμενο είναι και η μελέτη βιωσιμότητας και αν είναι υλοποιήσιμο, υλοποιείται.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Κάλυψε και κράτησε αποστάσεις από Κασουλίδη για τον EastMed ο Αναστασιάδης

Σε ένα άλλο επίπεδο, από τις δημόσιες δηλώσεις που έγιναν για το ζήτημα προέκυψε και η διαφορετική προσέγγιση ανάμεσα στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και κατ΄ επέκταση της πολιτικής που ακολουθείτο επί υπουργίας Νίκου Χριστοδουλίδη, με την προσέγγιση του αντικαταστάτη του στο Υπουργείο Εξωτερικών, Γιαννάκη Κασουλίδη.

Ο Γιαννάκης Κασουλίδης σε δηλώσεις του για το θέμα υπενθύμισε πως ο ίδιος έβλεπε εξ αρχής τον EastMed ως εργαλείο δημιουργίας προβλημάτων ειδικότερα όσον αφορά τις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού. Την εν λόγω δήλωση Κασουλίδη κλήθηκε να σχολιάσει ο Προέδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος αφενός κράτησε αποστάσεις, αφετέρου επιχείρησε να μην αφήσει ακάλυπτο τον υπουργό του. «Δεν νομίζω να είναι αυτό που εννοούσε ο κ. Κασουλίδης ούτε και είναι θέμα σχολιασμού των ενδεχόμενα προσωπικών απόψεων που κάποια στιγμή εξέφρασε ο κ. Κασουλίδης», σχολίασε.

Η συζήτηση που ξέσπασε δεν άφησε αδιάφορο το ΑΚΕΛ, που έσπευσε να κατακρίνει τους χειρισμούς και τις εξαγγελίες που έγιναν κατά καιρούς από την Κυβέρνηση. Ωστόσο πλέον το όλο ζήτημα, πέραν από τους επικοινωνιακούς χειρισμούς ένθεν και εκείθεν, απαιτεί ορθούς χειρισμούς, έτσι ώστε, εάν και εφόσον και μετά από τεράστιες καθυστερήσεις η Κύπρος καταφέρει να εξορύξει το δικό της φυσικό αέριο, να υπάρχουν έτοιμες λύσεις για να διοχετευθεί στις αγορές.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Η βιωσιμότητα του EastMed, οι εναλλακτικές και η δυσφορία για όσους «επιχαίρουν»

Βρήκαν ευκαιρία οι Τούρκοι

Το διαφαινόμενο ναυάγιο του EastMed πάντως έδωσε την ευκαιρία στην τουρκική διπλωματία να αναδείξει τη σημαντική γεωπολιτική της σημασία και τα οφέλη, κυρίως οικονομικά, που θα υπήρχαν για όλους τους συμβαλλόμενους αν ο αγωγός κατασκευαζόταν μέσω Τουρκίας, αφού το κόστος και η δυσκολία κατασκευής θα ήταν σαφώς χαμηλότερα.

«Αυτή η δουλειά δεν μπορεί να γίνει χωρίς την Τουρκία. Γιατί αν πρόκειται να πάει αέριο στην Ευρώπη από εδώ, θα γίνει μόνο μέσω Τουρκίας», είπε. Ο Ταγίπ Ερντογάν αποκάλυψε πως όταν ακόμη Υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων ήταν ο γαμπρός του, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, είχε έρθει ο Ισραηλινός ομόλογό  με αυτή την πρόταση. «Το πράγμα πήγαινε κάπου. Ίσως τότε θα μπορούσαμε να το κλείσουμε με το Ισραήλ. Δεν υπάρχει λοιπόν καμία ελπίδα για γίνει τώρα; Μπορούμε να καθίσουμε και να συζητήσουμε τους όρους. Γιατί τα οφέλη είναι πολύ σημαντικά. Έχουμε φτάσει σε ένα συγκεκριμένο σημείο. Έχουμε συναντήσεις με τον Πρόεδρο του Ισραήλ Χέρτζογκ. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπένετ στέλνει μηνύματα σε άλλο επίπεδο», συμπλήρωσε μεταξύ άλλων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Επαναφέρουν την πρόταση Ερντογάν για συνεργασία για φυσικό αέριο στα κατεχόμενα