Η κλιματική απειλή, ο αγώνας δρόμου της Κύπρου και οι μεγαλεπήβολοι στόχοι

Την ώρα που ολόκληρος ο πλανήτης βρίσκεται υπό τη Δαμόκλειο Σπάθη της κλιματικής αλλαγής και ενισχύονται οι διαβουλεύσεις για την αντιμετώπιση της, η Κύπρος συνεχίζει τον αγώνα δρόμου, προκειμένου να πιάσει τους στόχους που πηγάζουν μέσα από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια μέχρι το 2030.

Ο Διευθυντής Υπηρεσίας Ενέργειας, κ. Χαράλαμπος Ρούσος μίλησε στον REPORTER για τη στρατηγική που ακολουθεί το Υπουργείο Ενέργειας, προκειμένου να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, ενώ αναφέρθηκε και στις επιπτώσεις που θα έχουμε ως χώρα, σε περίπτωση που ξεφύγουμε από το χρονοδιάγραμμα.

Το Υπουργείο Ενέργειας, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους βραχίονες της υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα. Όπως εξήγησε ο κ. Ρούσος η πολυδιάστατη Ενεργειακή Στρατηγική που ακολουθείται για ταχεία μετάβαση σε μία πράσινη οικονομία, στοχεύει να δώσει ευκαιρίες βιώσιμης διαβίωσης στους πολίτες, προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης στις επιχειρήσεις, ευημερία και εξωστρέφεια στη χώρα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Έφθασε στη Γλασκώβη ο Πρόεδρος για την Σύνοδο Κορυφής για την Κλιματική Αλλαγή

Η στρατηγική στηρίζεται σε έξι άξονες:

1. Στην ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού και στην άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου.

2. Στη λειτουργία της ανταγωνιστικής εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού και στη λειτουργία εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου.

3. Στην ενίσχυση του ρόλου των καταναλωτών στην αγορά ενέργειας και στη μείωση του κόστους ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

4. Στην παροχή κινήτρων για ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας όσον αφορά στις επενδύσεις που πρέπει να γίνουν από νοικοκυριά και επιχειρήσεις προς μία πράσινη και κυκλική οικονομία και στην προώθηση έργων ενεργειακής απόδοσης και ΑΠΕ στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα.

5. Στην επένδυση σε έρευνα και νέες τεχνολογίες όπως τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, η ψηφιοποίηση του ενεργειακού τομέα και η χρήση του υδρογόνου.

6. Σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις και νέες νομοθεσίες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Νέοι ορίζοντες στις προσπάθειες για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής

Τα δεκαεπτά έργα και δράσεις προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχοι

Το Υπουργείο Ενέργειας, προωθεί για κάθε έναν από τους έξι άξονες κομβικής σημασίας έργα, προκειμένου η χώρα να πετύχει εντός χρονοδιαγραμμάτων τους στόχους της. Τα έργα αυτά είναι:

• Ανέγερση υποδομών για εισαγωγή φυσικού αερίου για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής. Το φυσικό αέριο θα αποτελέσει μεταβατικό καύσιμο και θα βοηθήσει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στη μείωση του κόστους αγοράς τους.  

• Υλοποίηση του EuroAsia Interconnector, ενός εναλλακτικού διαδρόμου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας από Ανατολική Μεσόγειο προς Ευρώπη, καθώς και της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου, Αιγύπτου και Ελλάδας. Τα δύο έργα θα συμβάλουν στην άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου και θα ενισχύσουν την προσπάθεια περαιτέρω διείσδυσης ΑΠΕ και μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα.

• Δημιουργία υποδομών αποθήκευσης ενέργειας με ετοιμασία μέχρι αρχές 2022 από τη ΡΑΕΚ, του πλαισίου αποθήκευσης ενέργειας.

• Προκήρυξη Σχεδίου Χορηγιών & μειοδοτικού διαγωνισμού για συστήματα αποθήκευσης ενέργειας. Το Σχέδιο προγραμματίζεται να λειτουργήσει εντός 2022, κατόπιν έγκρισης από ΕΕ. Διαθέσιμα €80 εκατ. από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.

• Δημιουργία πλαισίου για Ανανεώσιμες Ενεργειακές Κοινότητες – προώθηση μικροδικτύων.

• Εγκατάσταση 400.000 έξυπνων μετρητών από τον Διαχειριστή Συστήματος Διανομής την περίοδο 2022-2025.

• Περαιτέρω προώθηση net metering και net billing.

• Προώθηση απόφασης κυβέρνησης για διαφοροποίηση Σχεδίου Χορηγιών ώστε να δίδεται η δυνατότητα σε οικιακούς καταναλωτές να εγκαθιστούν σε άλλες οροφές κτηρίων ή στο έδαφος φωτοβολταϊκά. Η παραγωγή ηλεκτρισμού θα συμψηφίζεται με την κατανάλωση συγκεκριμένης κατοικίας (virtual net metering).

• Προκήρυξη ειδικού Σχεδίου στήριξης, σε συνεργασία των Υπουργείων Ενέργειας και Γεωργίας για τη χρήση ΑΠΕ στον γεωργικό τομέα. Στόχος η μείωση του κόστους άντλησης νερού άρδευσης. Θα εξαγγελθεί επόμενους μήνες.

• Σχέδια χορηγιών για ενθάρρυνση της ενεργειακής αναβάθμισης οικιών και επιχειρήσεων. Το 2021 προκηρύχθηκαν έργα πέραν των €45 εκατ. για ενθάρρυνση της πράσινης ενέργειας. Το 2022 θα προκηρυχθούν σχέδια πέραν των €80 εκατ. για ενεργειακή αναβάθμιση επιχειρήσεων, κατοικιών και κτηρίων του δημοσίου.

• Σε άλλα κίνητρα και χρηματοδοτήσεις. Το ΥΕΕΒ έχει εξασφαλίσει €334 εκατ. ευρώ από συγχρηματοδοτούμενα ταμεία για προώθηση έργων που εμπίπτουν στην πράσινη οικονομία, καθώς και €208 εκατ. ευρώ για την προώθηση της επιχειρηματικότητας, εκ των οποίων μεγάλο μέρος θα διατεθεί στην πράσινη ανάπτυξη. Συνολικά, έργα πέραν των 560 εκατομμυρίων ευρώ στον τομέα της πράσινης ενέργειας έχουν  ενταχθεί και θα χρηματοδότηθούν μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και των Ευρωπαϊκών Ταμείων Συνοχής της περιόδου 2021-2026 (έργα και σχέδια για αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και ΑΠΕ σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις, την κεντρική κυβέρνηση και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα (συμπεριλαμβανομένων δήμων, κοινοτήτων, σχολείων, πανεπιστημίων, νοσοκομείων, πυροσβεστικών σταθμών και στρατοπέδων), ενίσχυση των πράσινων μεταφορών και της ηλεκτροκίνησης καθώς και αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και ΑΠΕ στον τομέα των υδάτων).

• Σχέδιο χορηγιών ύψους €13 εκατ. για προώθηση της κυκλικής οικονομίας. 

• Συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα με στόχο την περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ και την επένδυση σε νέες τεχνολογίες.

• Προώθηση ψηφιακής πλατφόρμας για διευκόλυνση και καθοδήγηση επενδυτών για υλοποίηση έργων ΑΠΕ και ενεργειακή ανακαίνιση κτηρίων.

• Υλοποίηση του σχεδίου που θα προκηρυχθεί μέσα Νοεμβρίου 2021 για χορηγία σε ευάλωτους καταναλωτές για αντικατάσταση ενεργοβόρων οικιακών συσκευών (κλιματιστικών, ψυγείων, πλυντηρίων) με νέα υψηλής ενεργειακής κλάσης. €5 εκατ.

• Μελέτη τρόπων ένταξης υδρογόνου στο ενεργειακό ισοζύγιο.

• Επεξεργασία πρόσθετων μέτρων και πολιτικών στο πλαίσιο αναθεώρησης του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα το 2023.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Με επίκεντρο την κλιματική αλλαγή ξεκινά η σύνοδος της G20 στην Ιταλία

Οι επιπτώσεις σε περίπτωση που δεν πιάσει τους στόχους της η Κύπρος

Τι θα γίνει όμως, εάν η Κύπρος δεν πιάσει τους στόχους που τέθηκαν μέχρι το 2030; Κληθείς να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα, ο Διευθυντής Υπηρεσίας Ενέργειας τόνισε πως «ο στόχος μας είναι να επιτύχουμε και αυτό θα επιδιώξουμε».  

Σε περίπτωση που κάποιο κράτος μέλος δεν μπορεί να πετύχει την ενδιάμεση πορεία, πρόσθεσε «υπάρχουν μηχανισμοί αγοράς των δικαιωμάτων εκπομπών των ρύπων, ενώ για τις ΑΠΕ υπάρχει η δυνατότητα στατιστικής μεταβίβασης ενέργειας από ένα κράτος σε άλλο».

Σε περίπτωση όμως που κάποιο κράτος δεν επιτύχει τους τελικούς του στόχους του, «τότε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δύναται να ξεκινήσει διαδικασίες παράβασης προς το κράτος μέλος ως ύστατη επιλογή».

Η επίτευξη των υποχρεωτικών στόχων για το 2030, όπως είπε «προϋποθέτει στενή παρακολούθηση και εφαρμογή των διαφόρων μέτρων και πολιτικών που έχουν τεθεί. Υπάρχουν μηχανισμοί παρακολούθησης και ενδιάμεσοι στόχοι τους οποίους πρέπει να ακολουθεί κάθε κράτος μέλος».

Εξήγησε δε πως παρά το μεγάλο κόστος «θα είναι μεγάλο, τόσο για τον δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα, ωστόσο και οι ευκαιρίες και τα οφέλη από τη μετάβαση της Κύπρου σε μία πράσινη οικονομία θα είναι τεράστια. Μιλάμε για ένα πιο υγιές περιβάλλον για τους πολίτες, για τις νέες πράσινες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν, για τις αναδυόμενες ευκαιρίες για πράσινες επενδύσεις και για την παραγωγή φθηνότερου και περιβαλλοντικά φιλικότερου ηλεκτρικού ρεύματος, το οποίο θα καταστήσει και πιο ανταγωνιστικές τις κυπριακές επιχειρήσεις στις διεθνείς αγορές».

Τι έχει επιτύχει η Κύπρος μέχρι σήμερα

Μέχρι σήμερα η Κύπρος κατάφερε να κάνει κάποια βήματα, ως προς την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προκλήσεων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους υφιστάμενους σχεδιασμούς έχει ξεπεράσει τους υποχρεωτικούς στόχους τόσο στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στο σύνολό τους, όσο και στην Εξοικονόμηση Ενέργειας.

Όπως ανακοινώθηκε, ο συνολικός στόχος του 2020 έχει ξεπεραστεί κατά περίπου 4%, καθώς με βάση τα προκαταρκτικά αποτελέσματα, η συνεισφορά ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας έφτασε το 17% σε σχέση με 13% που ήταν ο ενδεικτικός στόχος.

Ο κ. Ρούσος, εξέφρασε την αισιοδοξία του για την πρόοδο που παρατηρείται, αφού μέσα σε μία δεκαετία και συγκεκριμένα από το 2011 έως το 2020, «οι ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας αυξήθηκαν περίπου κατά 162%. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2021 η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ ανερχόταν στα 466 MW, ενώ πέραν των 200 εμπορικών έργων ΑΠΕ είναι υπό υλοποίηση, ενώ το 2020 η παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ ανήλθε σε 612 GWh εκ των οποίων 39% από αιολικά πάρκα, 51% από φωτοβολταϊκά συστήματα και 10% από βιομάζα».

Μεταξύ άλλων, έχει επίσης ξεπεραστεί ο στόχος στη θέρμανση και ψύξη, αφού «το 2020 οι ΑΠΕ στο τομέα αυτό ανήλθαν στο 38,55% σε σχέση με τον ενδεικτικό στόχο του 2020  που ήταν 23,5%. Ο υποχρεωτικός στόχος για σωρευτική εξοικονόμηση ενέργειας κατά την τελική χρήση εκτιμάται να επιτεύχθηκε κατά το 132% το 2020. Επίσης έχουν επιτευχθεί οι ενδεικτικοί στόχοι σε σχέση με την εθνική πρωτογενή κατανάλωση ενέργειας και τελική κατανάλωση ενέργειας το 2020, με ποσοστά επίτευξης 100% και 120% αντίστοιχα».

Τέλος, ο μόνος υποχρεωτικός στόχος τον οποίο η Κύπρος, αλλά και πολλά άλλα κράτη της ΕΕ δεν κατάφεραν να υλοποιήσουν, ήταν οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στις μεταφορές. «Πετύχαμε να φτάσουμε στο 7,3% που είναι χαμηλότερο από το δεσμευτικό του 10%».

Σημειώνεται ότι από το 2005 έως το 2020 διατέθηκαν ως χορηγίες σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε έργα ΑΠΕ και σε σχέδια εξοικονόμησης ενέργειας πέραν των €350 εκατ. κάτι το οποίο βοήθησε σημαντικά, σύμφωνα με τον κ. Ρούσο «στο να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την υλοποίηση των στόχων».