Με ανοικτά χαρτιά και... χωρίς ατζέντα στην τριμερή

Αρκετές φορές στο παρελθόν, αποδείχθηκε πως οι κατ΄ ίδιαν συναντήσεις του εκάστοτε Προέδρου της Δημοκρατίας με τον εκάστοτε κατοχικό ηγέτη, στην παρουσία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, λειτουργούσαν ως καταλύτης εξελίξεων. Υπό την πίεση αφενός της απόδοσης ευθυνών από τον τελευταίο και θέλοντας και οι δύο πλευρές να αποδείξουν στην πράξη αυτό που παραδοσιακά διαμήνυαν προφορικά, δηλαδή την ετοιμότητα τους για λύση του Κυπριακού, οι τριμερείς αυτές συναντήσεις, είχαν κάτι να δώσουν από τον καιρό του Σπύρου Κυπριανού, αργότερα με τον Γλαύκο Κληρίδη, του Τάσσου και του Δημήτρη Χριστόφια.   

Αρκετές φορές πριν από τριμερείς συναντήσεις ο πήχυς έμπαινε χαμηλά, κυρίως λόγω των δημόσιων τοποθετήσεων των Τούρκων και Τουρκοκυπρίων αξιωματούχων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι άλλη μια τριμερής που έλαβε χώρα το 2003 στη Νέα Υόρκη. Όλοι ανέμεναν πως ο Ραούφ Ντενκτάς θα επέμενε στις θέσεις που είχε εκφράσει στο παρελθόν. Τελικά αυτό δεν συνέβη και η ελληνοκυπριακή αντιπροσωπεία πιάστηκε εξ απροόπτου και αφού δεν ήταν προετοιμασμένη για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αιφνιδιάστηκε και κατέληξε να αποδεχθεί ακόμα και την επιδιαιτησία του Γενικού Γραμματέα που όπως αποδείχθηκε λίγους μήνες αργότερα με το Σχέδιο Ανάν, μόνο ζημιά προκάλεσε σε εκείνη την απόπειρα για λύση του Κυπριακού. 

Υπό άλλες συνθήκες, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί και αυτή τη φορά, ωστόσο τα δεδομένα που φρόντισαν να δημιουργήσουν Τατάρ-Ερντογάν-Τσαβούσογλου δύσκολα μπορούν να ανατραπούν και να τους επιτρέψουν να αιφνιδιάσουν, τόσο τον Πρόεδρο Αναστασιάδη όσο και τον Αντόνιο Γκουτέρες. Ακόμα και χθες ο Ερσίν Τατάρ, επανέλαβε στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, τις απαράδεκτες θέσεις του για αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας των Τουρκοκυπρίων πριν την έναρξη διαπραγματεύσεων και τη βάση λύσης δύο κρατών. 

Μάλιστα στο μοναδικό ζήτημα που θα μπορούσε να επιδείξει την ελάχιστη ελαστικότητα και να μετακινηθεί έστω και λίγο από τις απαράδεκτες θέσεις του, παρέμεινε άκαμπτος και δημιούργησε νέο πονοκέφαλο στον Γενικό Γραμματέα. Πρόκειται για το θέμα του διορισμού ειδικού απεσταλμένου ή ειδικού αντιπροσώπου. Η διαφορά μεταξύ των δύο έγκειται στο γεγονός ότι ο ειδικός απεσταλμένος στο χαρτοφυλάκιο που αναλαμβάνει έχει σαφώς περιορισμένους όρους εντολής, αφού διορίζεται και λογοδοτεί κατευθείαν στον Γενικό Γραμματέα, ενώ ο ειδικός αντιπρόσωπος, λαμβάνει τους όρους εντολής του από το Συμβούλιο Ασφαλείας, κάτι που στην περίπτωση του Κυπριακού θα αναλάμβανε να εργαστεί για να πετύχει μια συμφωνία στα πλαίσια της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, όπως ορίζουν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. 

Υπενθυμίζεται ότι ρόλο ειδικού απεσταλμένου για το Κυπριακό, είχε η Τζέιν Χολ Λουτ η οποία παραιτήθηκε και αποχώρησε, ενώ ο Έσπεν Μπαρθ Έιντε, ήταν ειδικός αντιπρόσωπος για το Κυπριακό. Το γεγονός ότι εάν διοριστεί ειδικός αντιπρόσωπος, είναι ξεκάθαρο πως θα έρθει σε σύγκρουση με τις εκτός παραμέτρων θέσεις της άλλης πλευράς, υποχρέωσε τον Ερσίν Τατάρ, να απορρίψει μέχρι σήμερα δύο φορές, μια στη Γενεύη και μια στη συνάντηση του Σαββάτου με τον Αντόνιο Γκουτέρες την πρόταση του για διορισμό ειδικού αντιπροσώπου. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η μοναδική εξέλιξη που ενδεχομένως να προκύψει μετά τη σημερινή συνάντηση είναι ο διορισμός του ή της αντικαταστάτη/τριας της Τζέιν Χολ Λουτ. 

Από εκεί και πέρα, ο Αντόνιο Γκουτέρες αναμένεται πως για ακόμη μια φορά θα αποφύγει να κηρύξει το τέλος των προσπαθειών του και θα προσπαθήσει μέσα από τον διορισμό ειδικού απεσταλμένου να διατηρήσει τη διαδικασία ζωντανή. Από την πλευρά του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα επαναλάβει τις προτάσεις του που στόχο έχουν να ξεκλειδώσουν τη διαδικασία, ενώ θα εκφράσει και την ετοιμότητα του για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων το συντομότερο δυνατό. Αμφότερες οι προσπάθειες του Νίκου Αναστασιάδη, αναμένεται πως θα προσκρούσουν στην αδιαλλαξία της άλλης πλευράς, αφού σε ότι αφορά τις προτάσεις Αναστασιάδη (σ.σ. επιστροφή στο Σύνταγμα του 1960 με προϋποθέσεις, ΜΟΕ για άνοιγμα λιμανιού Αμμοχώστου και αεροδρομίου Τύμβου υπό τον ΟΗΕ και αποκεντρωμένη ομοσπονδία), έχουν ήδη απορριφθεί από την άλλη πλευρά, ενώ για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, θέτει ως όρο την αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας των Τουρκοκυπρίων, απαίτηση που με κανένα τρόπο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή, ούτε από τη Λευκωσία αλλά ούτε ακόμη κι από τα Ηνωμένα Έθνη. 

Σε ότι αφορά τη σημερινή συνάντηση, παραμένει άγνωστο, μέχρι στιγμής, εάν ο Γενικός Γραμματέας θα ρίξει στο τραπέζι, κάτι που ο ίδιος θεωρεί άσο στο μανίκι του. Πρόκειται για τις λεγόμενες βρετανικές προτάσεις, που έχουν ως στόχο να ξεκλειδώσουν τη διαδικασία. Υπενθυμίζεται πως οι εν λόγω προτάσεις έφτασαν στα χέρια του Αντόνιο Γκουτέρες μέσα από την ειδική απεσταλμένη του για το Κυπριακό Τζέιν Χολ Λουτ, η οποία τους προηγούμενους μήνες, επισκέφθηκε το Λονδίνο. Η κα. Λουτ, όπως έγινε γνωστό είδε με θετικό μάτι της εν λόγω προτάσεις, ως μια τελευταία προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος που δημιουργούν οι τουρκικές θέσεις. Ωστόσο, όπως είναι γνωστό οι προτάσεις των Βρετανών, έχουν απορριφθεί με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο από τη Λευκωσία, αφού θεωρούνται αφενός επικίνδυνες και αφετέρου εκτός πλαισίου. 

Εάν ο Γενικός Γραμματέας επιχειρήσει να ρίξει στο τραπέζι τις συγκεκριμένες προτάσεις, τότε στη Νέα Υόρκη θα καταγραφεί κάτι μοναδικό στην ιστορία του Κυπριακού. Και τα τρία εμπλεκόμενα μέρη, θα παρουσιαστούν με θέσεις εκτός των παραμέτρων του ΟΗΕ που θα καταστρατηγούν τους όρους εντολής του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ο Τατάρ με την πρόταση για δύο κυρίαρχα κράτη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με την ενδιάμεση πρόταση/απάντηση για επιστροφή στο Σύνταγμα του 1960 που περιλαμβάνει στρατιωτική