Α. Κωνσταντινίδης: Χρειάζεται προσοχή προτού καταχωρηθεί καινούργια προσφυγή

Μετρά τα όπλα στην φαρέτρα της η Κυβέρνηση σε σχέση με την διακρατική προσφυγή που ετοιμάζει ο Γενικός Εισαγγελέας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, για τις τουρκικές ενέργειες για αλλαγή του στάτους της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, με νομικούς να τονίζουν πως τα επόμενα βήματα της Κύπρου θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά.  

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Κύπρος προσφεύγει στο ΕΔΑΔ, το οποίο καλείται να διαπιστώσει εάν συγκεκριμένες πράξεις της Τουρκίας παραβιάζουν τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφού το 2001, η Κύπρος κέρδισε την τέταρτη διακρατική προσφυγή, με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης να καταδικάζει μάλιστα την Τουρκία με αποζημιώσεις σε οικογένειες αγνοουμένων και εγκλωβισμένων.

Είκοσι χρόνια μετά την εν λόγω απόφαση, η Κυπριακή Δημοκρατία μέσω του Γενικού Εισαγγελέα, αναμένεται να χτυπήσει ξανά την πόρτα του ΕΔΑΔ, χρησιμοποιώντας όλα τα νομικά μέτρα, με σκοπό να πετύχει την καταδίκη της Τουρκίας, αναφορικά με τις τουρκικές ενέργειες της στα Βαρώσια.

Ωστόσο, μιλώντας στον REPORTER o Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Δικαίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, Αριστοτέλης Κωνσταντινίδης, εξήγησε πως η Κυβέρνηση πρέπει να κινηθεί με προσοχή και πολύ καλή προετοιμασία, πριν γίνει η οποιαδήποτε κίνηση ακριβώς για να μην υπάρξει πισωγύρισμα, τονίζοντας πως προτού καταχωρηθεί καινούργια προσφυγή, «θα πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι με τα νέα δεδομένα έχουμε παραβιάσεις που θα κριθούν ως τέτοιες από το Δικαστήριο».

Την ίδια ώρα, ο κ. Κωνσταντινίδης, πρόσθεσε ότι, η Τουρκία έχει υπάρξει εξαιρετικά προσεκτική μετά και από τις έντονες διεθνείς αντιδράσεις και αντίστοιχα η Κυπριακή Κυβέρνηση θα πρέπει να κινηθεί ανάλογα με τις εξελίξεις.

Διαβάστε αυτούσια την συνέντευξη του κ. Αριστοτέλη Κωνσταντινίδη:

Τι είναι η διακρατική προσφυγή;

Εκτός από τις ατομικές προσφυγές όταν δηλαδή ένα άτομο είναι θύμα παραβίασης ενός ή περισσότερων δικαιωμάτων που προστατεύει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ) προσφυγές οι οποίες έχουν κατατεθεί από εκατοντάδες Ελληνοκύπριους, με την πιο γνωστή αυτή της Τιτίνας Λοϊζίδου, υπάρχει η δυνατότητα και κράτος να προσφύγει εναντίον άλλου συμβαλλόμενου κράτους στην ΕΣΔΑ, εάν πιστεύει ότι το εναγόμενο κράτος ευθύνεται για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτές είναι λιγότερο συχνές προσφυγές και ονομάζονται διακρατικές. Τέτοιες προσφυγές έχουν γίνει στο παρελθόν και συνεχίζουν να γίνονται από διάφορα κράτη (π.χ., πέρυσι η Αρμενία προσέφυγε εναντίον του Αζερμπαϊτζάν) και τέτοιες έχει κάνει τέσσερις προσφυγές η Κύπρος εναντίον της Τουρκίας.

Οι πρώτες τρεις έγιναν την δεκαετία του 70 μετά την Τουρκική εισβολή και η τέταρτη και πιο σημαντική την δεκαετία του 90. Η τέταρτη προσφυγή οδήγησε σε καταδικαστική απόφαση προς την Τουρκία για διάφορες παραβιάσεις το 2001. Η προσφυγή αυτή αφορούσε 4 ζητήματα, το περιουσιακό, το δικαίωμα στην οικία και στην περιουσία των Ελληνοκύπριων εκτοπισμένων, δεύτερο τους αγνοούμενους, τρίτον τους εγκλωβισμένους και τέταρτο τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων.

Για τις πρώτες τρεις περιπτώσεις, η Κυπριακή Δημοκρατία δικαιώθηκε και μάλιστα το 2014 το ΕΔΑΔ για πρώτη φορά στην ιστορία του εξέδωσε και απόφαση στην οποία επιδίκασε αποζημιώσεις για τους συγγενείς των αγνοουμένων και για τους εγκλωβισμένους. Όσο αφορά την κατηγορία υποθέσεων που αφορούσαν τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων δεν δικαιώθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία το 2001.

Τώρα υπάρχει συζήτηση για μία Πέμπτη προσφυγή που απ’ ότι αντιλαμβανόμαστε θα αφορά τις εξελίξεις στη Αμμόχωστο. Την αλλαγή του καθεστώτος της περίκλειστης περιοχής στον βαθμό που η αλλαγή αυτή επηρεάζει ή θα επηρεάσει τα περιουσιακά δικαιώματα, τα δικαιώματα στην οικία και το δικαίωμα στην περιουσία των Βαρωσιωτών.

Τι μπορεί να κερδίσει η Κύπρος μέσω αυτής της προσφυγής και τι μπορεί να επιφέρει;

Να διευκρινίσουμε πρώτα ότι σε αυτές τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ η Κυπριακή Δημοκρατία σημείωσε σημαντικές νίκες και έχουνε ενδυναμωθεί τα νομικά επιχειρήματα για μία σειρά από ζητήματα. Ωστόσο, στο μεταξύ στο περιουσιακό έχει υπάρξει και μια αρνητική εξέλιξη στην υπόθεση Δημόπουλος, απόφαση που εξέδωσε το ΕΔΑΔ το 2010 που αναγνώρισε την επιτροπή ακίνητης ιδιοκτησίας στα κατεχόμενα ως ένα αποτελεσματικό εσωτερικό ένδικο μέσο της Τουρκίας.

Στις υποθέσεις που έχει κερδίσει είτε στις ατομικές είτε στη διακρατική που καταδικάστηκε η Τουρκία, δεν έχει συμμορφωθεί με τις αποφάσεις αυτές του ΕΔΑΔ και δεν έχει καταβάλει το ποσό αποζημίωσης που έχει επιδικαστεί στην τέταρτη διακρατική προσφυγή. Οπότε, οι σημαντικές νομικές νίκες δεν μεταφράζονται σε συμμόρφωση της Τουρκίας που θα οδηγούσε στην δικαίωση των Ελληνοκύπριων που έχουν δεχθεί παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.

Υπάρχει βέβαια και ο κίνδυνος με το πέρας του χρόνου, όπως είδαμε και στην υπόθεση Δημόπουλος, η νομική δικαίωση καθίσταται δυσκολότερη γιατί ανακύπτουνε προβλήματα τα οποία φαίνεται ότι επηρεάζουν και την κρίση του δικαστηρίου. Στην υπόθεση Δημόπουλος το ΕΔΑΔ διατύπωσε μια σειρά από κρίσεις οι οποίες  είναι αρνητικές, οπότε χρειάζεται πολύ προσοχή και πολύ καλή προετοιμασία πριν γίνει η οποιαδήποτε νέα προσφυγή ακριβώς για να μην υπάρξει πισωγύρισμα, να μην διακινδυνέψει το νομικό οπλοστάσιο να μην χειροτερέψει το δεδικασμένο που υπάρχει μέχρι σήμερα, γιατί δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι τι θα αποφασιστεί από το Δικαστήριο.  Πρέπει να γίνει πολύ προσεκτική μελέτη των νομικών βημάτων για να διατηρήσουμε τα θετικά κεκτημένα, να αποτραπούν τα τετελεσμένα στην Αμμόχωστο, με τρόπο που να βοηθήσει την όλη υπόθεση γιατί το ζητούμενο δεν είναι απλά να μείνουμε σε δικαστικές καταδίκες, αλλά το ζητούμενο είναι να υπάρξει οριστική δικαίωση, όχι μόνο δικαστική αλλά και στην πράξη.

Θεωρείτε ότι η καταχώρηση αυτή έγινε την κατάλληλη στιγμή ή είναι μια βεβιασμένη ενέργεια;

Από την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, δόθηκε το πράσινο φως για προετοιμασία μιας νέας διακρατικής προσφυγής. Προτού προχωρήσουμε θα πρέπει αν είμαστε κατά το δυνατόν βέβαιοι ότι με τα νέα δεδομένα έχουμε παραβιάσεις που θα κριθούνε ως τέτοιες από το δικαστήριο. Πρέπει να κάνουμε προσφυγή για πράξεις για τις οποίες δεν χωρούν αμφιβολίες ότι αποτελούν παραβιάσεις.

Τι αποτέλεσμα θα είχε μια καινούργια διακρατική προσφυγή;

Εάν το αποτέλεσμα μιας καινούργιας διακρατικής προσφυγής γίνει δεκτή και μας δικαιώσει θα έχουμε ένα ακόμη σημαντικό νομικό επιχείρημα και όπλο ότι αυτό που κάνει η Τουρκία με τα νέα τετελεσμένα στην Αμμόχωστο αποτελούν παράνομες ενέργειες. Αυτό το γεγονός, προφανώς επηρεάζει όλη τη διαχείριση του Κυπριακού, ωστόσο η δικαίωση δεν θα έρθει μόνο με μία δικαστική απόφαση αλλά θα έρθει αν όντως επιστραφεί η πόλη στους νόμιμους κατοίκους της.

Οπότε θεωρώ πως η Τουρκία έτσι όπως κινείται διαχρονικά θα συνεχίσει να μην συμμορφώνεται όπως έπραξε και στις προηγούμενες, δεν αναμένω ότι θα συμμορφωθεί τώρα, αλλά θα έχουν πλήρως απονομιμοποιηθεί όλες οι ενέργειες και το νέο της αφήγημα που αφορά τα νέα τετελεσμένα που επιδιώκει στο Κυπριακό και το Βαρώσι. Δηλαδή, μην περιμένουμε κάποιο απτό αποτέλεσμα και σίγουρα δεν θα πρόκειται για κάτι που θα γίνει τους επόμενους μήνες. Σίγουρα θα μας πάρει κάποια χρόνια και μέχρι τότε μπορεί να έχουμε άλλες εξελίξεις. Υπάρχει βέβαια η δυνατότητα να ζητηθούν και προσωρινά μέτρα προστασίας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τα οποία θα μπορούσαν να ζητήσουν από την Τουρκία να σταματήσει άμεσα τις ενέργειες στο Βαρώσι. Αυτές οι ενέργειες εάν επιτύχουν, προσφέρουν περαιτέρω απονομιμοποίηση των τετελεσμένων που προσπαθεί να επιβάλει η Τουρκία στο Βαρώσι.

Συνεπώς η προσφυγή είναι ένα από τα όπλα που έχει στην διάθεση της η Κυπριακή Δημοκρατία, το οποίο θα πρέπει να ασκήσει με την μέγιστη επιμέλεια και εφόσον θα είναι ορατή η επιτυχία του εγχειρήματος ώστε να μην διακινδυνέψουμε επιδείνωση της κατάστασης και φτάσουμε σε πιθανή χειροτέρευση της νομικής κατάστασης. Η Τουρκία έχει υπάρξει προσεκτική μετά και από τις έντονες διεθνείς αντιδράσεις και αντίστοιχα και εμείς από την πλευρά μας να κινηθούμε ανάλογα με τις εξελίξεις.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Καταγγελία στον ΓΓ ΟΗΕ για τουρκικές παραβιάσεις με φόντο τα Βαρώσια
• Έγινε... Τούρκος ο Τατάρ με τα διαβατήρια-Θίχτηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα του
• Το σκεπτικό για ανάκληση διαβατηρίων-Διαχωρίζουν τη θέση τους στελέχη του ΔΗΣΥ