Μήνας κλειδί ο Μάρτιος για Κυπριακό και Ελληνοτουρκικά

Για την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου φαίνεται ότι οδεύει η πραγματοποίηση του επόμενου γύρου των διερευνητικών επαφών Ελλάδος – Τουρκίας, καθώς η Αθήνα φέρεται, όπως πληροφορείται «Το Βήμα», να έχει προτείνει στην Άγκυρα συγκεκριμένες ημερομηνίες εντός του διαστήματος 1-5 Μαρτίου.

Την ίδια στιγμή, οι εμπλεκόμενες πλευρές αναμένουν από την ειδική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, την Τζέιν Χολ Λουτ, να προτείνει συγκεκριμένες ημερομηνίες για την πραγματοποίηση της άτυπης πενταμερούς διάσκεψης υπό την αιγίδα του Οργανισμού (5+1). Η τουρκική πλευρά εμφανίζεται να συνδέει τις δύο συναντήσεις, συνυπολογίζοντας και τη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (25-26/3) στις Βρυξέλλες. Η οριστικοποίηση των σχετικών ημερομηνιών πάντως αναμένεται σύντομα.

Σε σχέση με το Κυπριακό πάντως, ζήτημα στο οποίο το Λονδίνο επιζητεί αυξημένο ρόλο στη μετά-Brexit εποχή και με δεδομένο ότι αποτελεί εγγυήτρια δύναμη, πραγματοποιήθηκε εκτενής συζήτηση στη Βουλή των Λόρδων επί του νέου καθεστώτος κυρώσεων που επιβάλλει το Ηνωμένο Βασίλειο μετά την έξοδό της από την ΕΕ. Σε αυτό το πλαίσιο, τουλάχιστον δύο μέλη του σώματος που είναι και μέλη της διακομματική κοινοβουλευτικής επιτροπής για την «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» (σ.σ. οι λόρδοι Νόρθμπρουκ και Μπαλφ) συνέστησαν προς την κυβέρνηση να μην αποκλείει τη «λύση των δύο κρατών» που προτείνει ο Ερσίν Τατάρ και η Άγκυρα, αλλά και να συμπεριλάβει το θέμα του φυσικού αερίου στις προσεχείς συνομιλίες. Ωστόσο, ο υφυπουργός Εξωτερικών και Διεθνούς Ανάπτυξης λόρδος Αχμάντ του Γουϊμπλεντον, που εκπροσώπησε την κυβέρνηση, ακολούθησε ιδιαίτερα προσεκτική στάση. 

«Το μόνο πλαίσιο συζήτησης για το Κυπριακό είναι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία»

Τη θέση ότι το μόνο αποδεκτό πλαίσιο συζήτησης για το Κυπριακό είναι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, επανέλαβε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Σε συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ, ο Έλληνας Πρωθυπουργός τόνισε ότι εντός αυτού του πλαισίου μπορούν να συζητηθούν βαθμοί αυτονομίας αλλά δεν μπορεί να υπάρξει καμία απόκλιση. 

«Υπάρχουν αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, υπάρχει η άποψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχει ένα πλαίσιο. Λέγεται διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Μπορεί να συζητήσει κανείς τους βαθμούς αυτονομίας που θα υπάρξουν σε αυτό το σχήμα, αλλά αυτό είναι το πλαίσιο από το οποίο δεν μπορούμε να αποκλίνουμε. Και όταν θα συγκληθεί η πενταμερής με την Ευρωπαϊκή Ένωση παρατηρητή, πιστεύω ότι από αυτό το πλαίσιο θα ξεκινήσουν και μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να κινηθούν. Αυτό είναι κάτι το οποίο δεν το λέω μόνο εγώ, το λένε όλοι πλην της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων», σημείωσε. 

Σε ό,τι αφορά τα διμερή θέματα, ο κ. Μητσοτάκης σημείωσε ότι η Ελλάδα έχει απευθύνει πρόσκληση στην Τουρκία για τη συνέχιση των διερευνητικών, ξεκαθαρίζοντας εκ νέου ότι το πλαίσιο τους αφορά μόνο την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Παράλληλα, υπογράμμισε ότι στη Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου θα υπάρχει μία έκθεση προόδου για την Τουρκία. «Θα παρουσιάζει συνολικά τη συμπεριφορά της Τουρκίας. Θα δίνει στην Τουρκία μια θετική προοπτική και πρέπει να τη δίνει, αλλά θα βάζει και τις προϋποθέσεις και τους όρους υπό τους οποίους αυτή η λεγόμενη θετική ατζέντα μπορεί να υλοποιηθεί», σημείωσε. Αναφερόμενος στο ζήτημα των κυρώσεων τόνισε ότι «η πολιτική της απειλής των κυρώσεων τελικά είχε το αποτέλεσμα -τουλάχιστον μέχρι σήμερα, μπορεί πάλι κάτι αύριο να αλλάξει- ότι η Τουρκία έκατσε στο τραπέζι των συζητήσεων, δεν έχουμε ένταση στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, το οποίο είναι καλοδεχούμενο, και νομίζω σε αυτό πρέπει να επιμείνουμε».

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε, επίσης, ότι Ελλάδα και Τουρκία αν και είχαν μεγάλες στιγμές έντασης τους τελευταίους μήνες δεν έφτασαν ένα βήμα από θερμό επεισόδιο.

Τέλος, απαντώντας αναφορικά με το αν υπάρχουν οι δυνατότητες επίλυσης των προβλημάτων ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε ότι «η Ελλάδα έχει ένα πλαίσιο με το οποίο προσέρχεται. Πρέπει να υπάρχει καλή διάθεση και από την άλλη μεριά. Εάν το κλίμα δεν είναι καλό, εάν το κλίμα δυναμιτίζεται από συνεχείς δηλώσεις, αν η εξωτερική πολιτική μονίμως γίνεται εργαλείο εσωτερικής πολιτικής κατανάλωσης, τότε τα πράγματα εκ των πραγμάτων δυσχεραίνουν πάρα πολύ. Αλλά να σας πω και κάτι, υπάρχει και το σενάριο να μην είμαστε σε απόλυτη ένταση και να μην έχουμε λύσει τη βασική μας διαφορά. Στο κάτω-κάτω υπήρχαν περίοδοι τα τελευταία 40 χρόνια, μεγάλες περίοδοι, που αυτό συνέβαινε. Αλλά τώρα για να γίνει αυτό πρέπει να μιλάμε και να συζητάμε, έστω κι αν αυτές οι συζητήσεις μπορεί να πάρουν καιρό. Να υπάρχει βασικά μια καλή διάθεση. Από εμένα υπάρχει, αλλά έχω την αυτοπεποίθηση να ξέρω ότι έχουμε το δίκιο με το μέρος μας, ότι έχουμε ισχυρούς συμμάχους και ότι έχουμε και μια ισχυρή αποτρεπτική δυνατότητα, που μέρα με τη μέρα, εβδομάδα με την εβδομάδα, μήνα με τον μήνα, γίνεται όπως βλέπετε πολύ ισχυρότερη».

Οι S-400 και το «μοντέλο της Κρήτης»

Η Άγκυρα προσπαθεί να βρει διέξοδο στο ζήτημα του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 με σκοπό να γεφυρώσει το χάσμα στις σχέσεις με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν. Η τουρκική κυβέρνηση εμφανίζεται διατεθειμένη να αποδεχθεί μία πιο περιορισμένη χρήση των S-400 ή και να υιοθετήσει αυτό που ο τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ ονόμασε «μοντέλο της Κρήτης» – αναφερόμενος στο ρωσικό σύστημα S-300 που είχε αρχικά προμηθευτεί η Κυπριακή Δημοκρατία και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο ελληνικό νησί κατόπιν ασφυκτικών αμερικανικών πιέσεων.

Πιο συγκεκριμένα, ο κ. Ακάρ δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Hurriyet» ότι «πολλές ευρωπαϊκές χώρες που ήταν μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας κα αργότερα εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ εξακολουθούν να έχουν οπλικά συστήματα από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτά τα όπλα διατηρούνται καλά στο σύστημα εντός του ΝΑΤΟ. Είπαμε πως είμαστε ανοιχτοί σε διαπραγματεύσεις για οιοδήποτε μοντέλο χρησιμοποιείται στους S-300 στην Κρήτη. Είπαμε επίσης», πρόσθεσε, «ότι αυτές οι διαπραγματεύσεις μπορούν να διεξαχθούν υπό την ομπρέλα του ΝΑΤΟ. Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούμε διαρκώς (σσ. τους S-400). Αυτά τα συστήματα χρησιμοποιούνται με βάση την κατάσταση της απειλής. Εμείς αποφασίζουμε».

Σύμφωνα και με δημοσίευμα του Bloomberg, το οποίο επικαλείται πληροφορίες από τούρκους αξιωματούχους, η Άγκυρα θέλει να διασφαλίσει ότι δεν θα διακοπεί η ροή ανταλλακτικών και αμυντικού υλικού για τα αμερικανικής προελεύσεως οπλικά συστήματα που διαθέτει. Την ίδια στιγμή, «αγκάθι» αποτελεί και η στάση που σκοπεύει να τηρήσει η Ουάσιγκτον απέναντι στους Κούρδους της Συρίας – ένα ζήτημα υπαρξιακής σημασίας για την Άγκυρα. Ο κ. Ακάρ σημείωσε ότι η Άγκυρα αναμένει από τον Πρόεδρο Μπάιντεν «να ενεργήσει σύμφωνα με τη realpolitik», λέγοντας μάλιστα ότι οι κυρώσεις που επεβλήθησαν στην Τουρκία τη χαρακτήρισαν «εχθρό» των ΗΠΑ, ενώ στην πραγματικότητα είναι στρατηγικός εταίρος και νατοϊκός σύμμαχος.

Η πολυμερής διάσκεψη «3+6» και το φόρουμ «Φιλία»

Με σκοπό την έκδοση μίας κοινής διακήρυξης και την ενδεχόμενη μονιμοποίηση της συνεργασίας τους, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος (οι τρεις χώρες της τριμερούς), τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν, η Ιορδανία, η Γαλλία και το Ιράκ θα συμμετάσχουν, κατόπιν πρωτοβουλίας της Αθήνας και του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια.