Κόκκινες γραμμές, γκρίζες ζώνες και στο βάθος άτυπη πενταμερής

Μια ξεκάθαρη εικόνα για το τι η κάθε πλευρά θα επιδιώξει στην τράπεζα της άτυπης πενταμερούς, παρουσιάζεται από χθες, ύστερα από την επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Λευκωσία. Πλέον, μετά την παράνομη επίσκεψη του Τσαβούσογλου στο ψευδοκράτους και τις επαφές του Βρετανού Υπουργού Εξωτερικών με τον Νίκο Αναστασιάδη και τον κατοχικό ηγέτη, την προηγούμενη εβδομάδα, έχει ολοκληρωθεί ένας πρώτος κύκλος προκαταρκτικών επαφών που βοηθά στην εξαγωγή σημαντικών συμπερασμάτων.

Κι αυτό διότι χθες ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στην παρουσία του Έλληνα Πρωθυπουργού, οριοθέτησε τις πράσινες και τις κόκκινες περιοχές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δίνοντας το πλαίσιο μέσα στο οποίο Αθήνα και Λευκωσία, σε πλήρη ταύτιση θα κινηθούν ενώπιον του Αντόνιο Γκουτέρες, αναδεικνύοντας παράλληλες τις γκρίζες ζώνες, που αναμένεται να προκύψουν. 

Οι βασικές επιδιώξεις της δικής μας πλευράς, εμπερικλείονται στο τρίπτυχο, λύση ΔΔΟ, τερματισμός συνθήκης εγγυήσεων και στρατού και διασφαλισμένη βιωσιμότητα. Όπως επανέλαβε για πολλοστή φορά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η λύση δεν μπορεί να αποκλίνει από τα σχετικά ψηφίσματα και τις αποφάσεις του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά ούτε από τις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σε ό,τι αφορά τις Συνθήκες εγγυήσεων και την παρουσία κατοχικών στρατευμάτων, Αθήνα και Λευκωσία συμφώνησαν πως δεν μπορεί να υπάρξει λύση χωρίς τον τερματισμό τους, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να τονίζει πως η Ελλάδα παραμένει αμετακίνητη από τη θέση της, ότι η κατάργηση του αναχρονιστικού, όπως το χαρακτήρισε, συστήματος των εγγυήσεων, όπως και η ταχύτατη απόσυρση των κατοχικών στρατευμάτων αποτελούν προαπαιτούμενο.

Αναφορικά με τη βάση λύσης, επιβεβαιώθηκε κατά τη διάρκεια των χθεσινών επαφών, ως μόνη βιώσιμη λύση η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, με τα γνωστά απαράβατα χαρακτηριστικά, όπως ο Έλληνα Πρωθυπουργός περιέγραψε: Με πολιτική ισότητα των δύο κοινοτήτων, όπως αυτή ορίζεται στις αποφάσεις, ένα κράτος με μία διεθνή προσωπικότητα, μία κυριαρχία και μία ιθαγένεια και με διασφάλιση της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Επί της ουσίας, το διακύβευμα της άτυπης πενταμερούς, η ημερομηνία της οποίας δεν έχει ακόμη κλειδώσει, παραμένει το πλαίσιο που θα συμφωνηθεί για την επανέναρξη των ουσιαστικών διαπραγματεύσεων, που καλώς εχόντων των πραγμάτων τοποθετείται χρονικά εντός του καλοκαιριού. Σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο πλαίσιο, θέση της Λευκωσίας και των Αθηνών, παραμένει πως θα πρέπει να εδράζεται στην Κοινή Δήλωση Αναστασιάδη-Ακιντζί της 25ης Νοεμβρίου 2019 στο Βερολίνο, όπου στην παρουσία του Αντόνιο Γκουτέρες τέθηκαν οι παράμετροι μέσα στις οποίες μπορεί να κινηθεί ο διάλογος.

Υπενθυμίζεται πως οι συγκεκριμένες παράμετροι είναι:

α) Η Κοινή Διακήρυξη της 11ης Φεβρουαρίου 2014,

β) οι μέχρι τώρα επιτευχθείσες συγκλίσεις,

γ) τα έξι σημείων της παραμέτρου που έθεσε ο Γενικός Γραμματέας στο Κρανς Μοντανά.

Εξάλλου μέσα και από τα λεγόμενα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ το τελευταίο διάστημα, αλλά κι από τα συμφραζόμενα από την τελευταία επίσκεψη της Τζέιν Χολ Λουτ στη Λευκωσία, αυτές τις παραμέτρους φαίνεται να προκρίνει και ο ίδιος ο Αντόνιο Γκουτέρες.

Αναστασιάδης και Μητσοτάκης, δεν άφησαν αναπάντητες, ούτε τις αναφορές Τατάρ και Τσαβούσογλου κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του τελευταίου στο ψευδοκράτος. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός χαρακτήρισε εκτός πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών και ανεδαφική τη θέση περί δύο κρατών, υπενθυμίζοντας πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό ούτε από την Ελλάδα, ούτε από την Κυπριακή Δημοκρατία, ούτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά ούτε κι από τον ΟΗΕ.

Οι αντίστοιχες θέσεις των Τούρκων
Το πλαίσιο των δικών τους σκέψεων και θέσεων ενόψει της άτυπης πενταμερούς, έδωσαν αντίστοιχα και ο Ερσίν Τατάρ με τον Μελβούτ Τσαβούσογλου πριν από ακριβώς μια εβδομάδα, όταν ο δεύτερος πραγματοποίησε ακόμη μια παράνομη επίσκεψη στο ψευδοκράτος.

Θέση των Τούρκων, είναι πως δεν πάνε στην άτυπη πενταμερή για να συζητήσουν μια ομοσπονδία ως μορφή λύσης, αλλά μια μορφή δύο ίσων, κυρίαρχων κρατών που θα ζουν δίπλα δίπλα, θέση δηλαδή που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από κανένα από τα εμπλεκόμενα στο Κυπριακό μέρη.

Είναι δεδομένο πως βασική επιδίωξη Τσαβούσογλου και Τατάρ ενώπιον του Αντόνιο Γκουτέρες, θα είναι η αναδρομή στην ιστορία του Κυπριακού, σε μια προσπάθεια, αφενός να πείσουν πως οι μεγάλες ευθύνες για τη μη επίλυση του μέχρι σήμερα, βαραίνουν τους Έλληνες και αφετέρου να αποδείξουν πως η συζήτηση για λύση στη βάση της ΔΔΟ έχει εξαντληθεί και είναι ο κατάλληλος χρόνος για την αναζήτηση νέου πλαισίου.

Η δήλωση του από την κατεχόμενη Λευκωσία πριν από μια εβδομάδα είναι ενδεικτική των προθέσεών του. «Εμείς είπαμε ότι δεν θα κάνουμε ξανά διαπραγματεύσεις για ομοσπονδία, όμως δεν λέμε ότι δεν θα αρχίσουμε διαπραγματεύσεις για την ομοσπονδία και τελεία. Εξηγούμε το γιατί: Δεν υπάρχει λόγος να διαπραγματευτούμε κάτι το οποίο δεν θα γίνει. Γιατί δεν συνέβη αυτό για 52 χρόνια; Ποια είναι η εγγύηση ότι αυτό που δεν έγινε για 52 χρόνια, θα γίνει αύριο; Υπάρχει εγγύηση; Όχι».

Επιπλέον σε ότι αφορά τα μεγάλα αγκάθια και τις ευαισθησίες των Τουρκοκυπρίων, θα επιμείνουν στην πολιτική ισότητα, όπως οι ίδιοι την αντιλαμβάνονται, προτείνοντας ως εναλλακτική την κυριαρχική ισότητα, ένα νεοφανή όρο που εισήγαγε ο ίδιος ο Τσαβούσογλου, που όμως δεν μπήκε στον κόπο να αναλύσει μέχρι σήμερα. Μάλιστα ο ίδιος ο Τσαβούσογλου απειλεί, πως αν οι τουρκικές θέσεις για δύο κράτη, δεν γίνουν σεβαστές στην άτυπη πενταμερή, το επόμενο βήμα θα είναι η ενδυνάμωση του ψευδοκράτους, με ό,τι αυτό κι αν σημαίνει.

Ένα άλλο θέμα, που οι Τούρκοι θα δώσουν ιδιαίτερη βαρύτητα, είναι αυτό των φυσικών πόρων της περιοχής. Το αφήγημα τους ξεκινά πάντα με την κατηγορία ότι, «η ε/κ πλευρά δεν θέλει να διαμοιραστεί ούτε εξουσία, ούτε πλούτο και ένας από τους βασικούς λόγους στο πρόβλημα της Ανατολικής Μεσογείου είναι αυτός. Δεν θέλουν να μοιραστούν ούτε τους υδρογονάνθρακες ούτε τα έσοδα από αυτούς».

Παράλληλα οι Τούρκοι προετοιμάζουν τις γραμμές άμυνας τους, απέναντι και στα επιχειρήματα της δικής μας πλευράς. Ήδη Άγκυρα και ψευδοκράτος, διαμηνύουν πως τα ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ, είναι εκεί για να αλλάζουν, εκφράζοντας τη θέση πως αν στην άτυπη πενταμερή συμφωνηθεί ένα νέο πλαίσιο, τότε το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν θα μπορεί να το παραγνωρίσει.

Επίσης, σε ότι αφορά τη ξεκάθαρα θέση της Ε.Ε. πως δεν πρόκειται να στηρίξει μια λύση δύο κρατών, θέση της Τουρκίας είναι πως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει καμία δουλειά να εμπλέκεται με το Κυπριακό, υπενθυμίζοντας πως ο ρόλος των Βρυξελλών στις διαπραγματεύσεις είναι αυτός του παρατηρητή.

Στη γωνία οι Βρετανοί
Η πεντάδα των εμπλεκομένων μερών, συμπληρώνεται με τους Βρετανούς, που το τελευταίο διάστημα φροντίζουν με κάθε ευκαιρία να επιδεικνύουν το «θερμό» ενδιαφέρον τους για την ανακίνηση του Κυπριακού. Δεν είναι τυχαίο ότι μετά από αρκετά χρόνια Βρετανός υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε την Κύπρο και είχε συναντήσεις και στις δύο πλευρές του συρματοπλέγματος.

Τα βασικό μήνυμα, τουλάχιστον δημόσια, που στέλνει το Λονδίνο είναι πως, τόσο στην άτυπη πενταμερή όσο και στην επικείμενη διάσκεψη, όλες οι πλευρές θα πρέπει να είναι έτοιμες να πραγματοποιήσουν γενναίες υποχωρήσεις, για να είναι εφικτή η επίλυση του Κυπριακού.

Εξίσου σημαντικό, ενδεχόμενα και ενδεικτικό της στάσης που η Βρετανοί θα κρατήσουν στην άτυπη πενταμερή, να είναι και το γεγονός, ότι ο Ντόμινικ Ράαμπ, δεν έκανε  καμία αναφορά στην επιδιωκόμενη λύση και δη στην Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία από τη Λευκωσία. Σε συνδυασμό με τις πληροφορίες που θέλουν τη μηχανή παραγωγής παρασκηνιακής διπλωματίας του Λονδίνου να έχει βάλει μπρος, εγείρονται μια σειρά από ζητήματα ή καλύτερα προσκόμματα που αργά ή γρήγορα Αθήνα και Λευκωσία θα βρουν μπροστά τους.