Έπεσαν με τα μούτρα στις μεταρρυθμίσεις κατά της διαφθοράς Κυβέρνηση και κόμματα

Σε εξέλιξη βρίσκεται εδώ και μερικές εβδομάδες η μεγάλη συζήτηση για τα ζητήματα διαφθοράς, με την Κυβέρνηση να ετοιμάζεται ώστε να εξαγγείλει μια σειρά μέτρων που θα διασφαλίζουν τη πάταξη του φαινομένου σε όλα τα επίπεδα της πολιτείας. 

Μετά από τις έκτακτες συσκέψεις, με τη συμμετοχή εμπλεκόμενων φορέων και μη κυβερνητικών οργανώσεων στο Προεδρικό, η Κυβέρνηση αποφάσισε να ζητήσει και τις προτάσεις των κομμάτων, ώστε να επιλέξει μέσα από μια μεγάλη δεξαμενή προτάσεων, εκείνες που θα καταπολεμούν το φαινόμενο που σαν σαράκι τρώει τις σάρκες της Κυπριακής Δημοκρατίας. 

Ήδη αρκετά κόμματα και ανεξάρτητοι θεσμοί έχουν καταθέσει τις προτάσεις τους για το ζήτημα της διαφθοράς, ενώ το όλο εγχείρημα βασίζεται και στο Εθνικό Σχέδιο, που είχε ετοιμάσει ο τέως υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως, Ιωνάς Νικολάου. Το προσχέδιο που δημοσιοποιήθηκε στις αρχές Νοεμβρίου τιτλοφορείται  «Κράτος Δικαίου. Διαφάνεια - Λογοδοσία», έχει ορίζοντα υλοποίησης τα πέντε έτη και προβλέπει ετήσια αξιολόγηση της προόδου που επιτυγχάνεται. Ο σχεδιασμός στοχεύει στη βελτίωση του πολιτικού, οικονομικού, κοινωνικού και νομοθετικού περιβάλλοντος μέσα από συντονισμένες δράσεις σε τρεις βασικούς πυλώνες, την πρόληψη, τον νομοθετικό εκσυχρονισμό και την εποπτεία.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Το πακέτο μέτρων κατά της διαφθοράς-Νέα εργαλεία για άρση τραπεζικού απορρήτου

Μιλώντας για το ζήτημα την περασμένη Τετάρτη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υπέδειξε πως τα νέα μέτρα θα εξαγγελθούν πριν από το τέλος του χρόνου, εξηγώντας πως η καθυστέρηση στην εξαγγελία τους εντοπίζεται στην επιθυμία της Κυβέρνησης να λάβει τις απόψεις όλων των εμπλεκομένων.

Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο λόγος καθυστέρησης είναι διότι επιθυμεί να έχει απόψεις από όλους όσοι εμπλέκονται και επιδίωξη τους είναι η πάταξη της διαφθοράς. Η επεξεργασία των προτάσεων γίνεται σε συνεργασία του Υπουργείου Δικαιοσύνης και του Γενικού Εισαγγελέα. Οι προτάσεις πέραν από το στρατηγικό πλάνο που έχει εξαγγελθεί επί θητείας του Ιωνά Νικολάου θα υπάρξουν νέες προτάσεις, ώστε να επιτυγχάνεται αποτελεσματική αντιμετώπιση, ριζική αντιμετώπιση του φαινομένου της διαφθοράς.

Μια μελέτη των προτάσεων που υπάρχουν ενώπιον της Κυβέρνησης, όπως έχουν κατατεθεί από τα κόμματα, δίνει το στίγμα της κατεύθυνσης που αναμένεται να ακολουθηθεί. Μια σειρά προτάσεων από αυτές που κατατέθηκαν μέχρι αυτή τη στιγμή, έχει κοινά σημεία που θα μπορούσαν εύκολα να υιοθετηθούν από την Κυβέρνηση και να λάβουν την ανάλογη στήριξη στη Βουλή. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Το πλάνο για τη διαφθορά, ο ρόλος της Βουλής και το σφυροκόπημα που συνεχίζεται

Οι εργασίες στη Βουλή
Παράλληλα με τα όσα η Κυβέρνηση ετοιμάζεται να ανακοίνωση στη Βουλή ξεκίνησε παράλληλα σε δύο επιτροπές η διαβούλευση σε θέματα που σχετίζονται με τα Νομοσχέδια της Διαφθοράς. Συγκεκριμένα στην Επιτροπή Νομικών, ξεκίνησε την Τετάρτη η κατ’ άρθρο συζήτηση του αναθεωρημένου κειμένου για τη δημιουργία της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της διαφθοράς. 

Στόχος είναι η δημιουργία μιας Αρχής που θα έχει βασικό πυλώνα της λειτουργίας της, να καταπολεμήσει τη διαφθορά στο σύνολό της. Η συζήτηση θα συνεχιστεί τις ερχόμενες εβδομάδες ώστε το συντομότερο δυνατόν να οδηγηθεί στην Ολομέλεια προς ψήφιση. 

Παράλληλα στην Επιτροπή Θεσμών βρίσκεται μια σειρά ζητημάτων όπως η τροποποίηση του Πόθεν Έσχες, ο Κώδικας Δεοντολογίας Βουλευτών και η διαμόρφωση νομοθεσίας για ομάδες πίεσης άσκησης προς βουλευτές για οικονομικά συμφέροντα ή άλλες επιδιώξεις, τα λεγόμενα Lobbies. 

Η συζήτηση για τα Lobbies ξεκίνησε την περασμένη Τετάρτη ενώπιον της Επιτροπής συζητώντας τις τροπολογίες που κατέθεσε το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξης. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Επιτροπής, Ζαχαρία Ζαχαρίου, μετά από τη συζήτηση και τον καθορισμό του τι ζητά η Βουλή και οι ανεξάρτητοι αξιωματούχοι το Υπουργείο Δικαιοσύνης, έχει αναλάβει πρωτοβουλία, να συνεχίσει έναν κοινωνικό διάλογο μέχρι τις 14 του Γενάρη με βάση το τι ισχύει στις υπόλοιπες χώρες αλλά και με βάση την κυπριακή πραγματικότητα, για τη διαμόρφωση της συγκεκριμένης νομοθεσίας που απαιτείται από την έκθεση της GRECO. 

Όπως εξήγησε ο κ. Ζαχαρίου, στη συγκεκριμένη νομοθεσία απαιτείται όπως επαφές αξιωματούχων βουλευτών, άλλων αξιωματούχων του κράτους, της εκτελεστικής εξουσίας αλλά και της τοπικής αυτοδιοίκησης, αν είναι μέσω γραφείων προώθησης συμφερόντων δηλαδή μέσω γραφείων επ’ αμοιβή, θα πρέπει να αναφέρονται σε ένα ειδικό μητρώο να καταγράφονται ώστε να υπάρχει διαφάνεια να ξέρει ο πολίτης με ποιους συναντόμαστε και τι ζητούν από εμάς και να δημιουργεί και ένα πρακτικό.

Οι Βουλευτές ξεκαθάρισαν πως δεν θέλουν το νομοσχέδιο και ο νόμος να φτάνει και να πλήττει τα συνταγματικά τους δικαιώματα σαν βουλευτές στην επαφή τους με τον απλό τον κόσμο. Στόχος είναι να διεξαχθεί ο διάλογος, να γίνουν οι συγκεκριμένες τροπολογίες και ο Νόμος να ψηφιστεί πριν το κλείσιμο της Βουλής. Σημειώνεται πως της ψήφισης του συγκεκριμένου Νομοσχεδίου θα πρέπει να προηγηθεί ο νόμος περί διαφάνειας που συζητείται στην Επιτροπή Νομικών. 

Εξάλλου, την ερχόμενη εβδομάδα αναμένεται να ολοκληρωθεί ο Κώδικας Δεοντολογίας Βουλευτών που εκτός απροόπτου στις 10 Δεκεμβρίου θα πάρει τον δρόμο προς ψήφιση στην Ολομέλεια. Σε ότι αφορά τις αλλαγές στο Νομοσχέδιο για το Πόθεν Έσχες, η συζήτηση, αναμένεται να ξεκινήσει με τον νέο χρόνο. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Πρόβλημα στη δημοσιοποίηση της λίστας Γιωρκάτζη εντοπίζει η γνωμάτευση νομικών

Οι προτάσεις των κομμάτων
Στο μεταξύ στον απόηχο των όσων είδαν και βλέπουν το φως της δημοσιότητας για ζητήματα διαφθοράς τα κόμματα συνεχίζουν να καταθέτουν προτάσεις με στόχο την πάταξη του φαινομένου και την αποκατάσταση του κυρούς της Βουλής αλλά και των ίδιων των κομμάτων. 

Άλλα με παλιές και άλλα με νέες, άλλα με πολλές και άλλα με λίγες, τα κόμματα κατέθεσαν εντός Νοεμβρίου, μετά το κάλεσμα και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τις προτάσεις τους. Προτάσεις που εάν υιοθετηθούν, αναμφίβολα θα είναι προς την ορθή κατεύθυνση. Το αμαρτωλό παρελθόν, ωστόσο, αποδεικνύει πως μέχρι οι ακατέργαστες προτάσεις των κομμάτων να οδηγηθούν προς ψήφιση, πετσοκόβονται και το αποτέλεσμα πέραν από λειψό είναι σε μερικές περιπτώσεις και αστείο. Όπως για παράδειγμα στον εν ισχύει Νόμο για το Πόθεν Έσχες, όπου κάθε χρόνο, ο κάθε βουλευτής ή κρατικός αξιωματούχος καταθέτει ότι και όπως θέλει χωρίς να έχει την παραμικρή συνέπεια. 

Συνεπώς, το πρώτο συστατικό για να επιτευχθούν οι προτάσεις των κομμάτων κατά της διαφθοράς είναι η αποφασιστικότητα τους για ρηξικέλευθες τομές που θα έχουν ως αποτέλεσμα ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων για πάταξη της διαφθοράς. 

Αυτούσιες οι προτάσεις των κομμάτων:
ΔΗΣΥ
Ο Δημοκρατικός Συναγερμός, μέχρι στιγμής δεν έχει δημοσιοποιήσει τις προτάσεις του αναφορικά με την πάταξη της διαφθοράς, ωστόσο ο Αβέρωφ Νεοφύτου με αφορμή τις πρόσφατες συστάσεις της Επιτροπής GRECO και των εισηγήσεων του Γενικού Ελεγκτή, Οδυσσέα Μιχαηλίδη, ζήτησε με επιστολή του από τον πρόεδρο της Βουλής την άμεση συζήτηση των μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν τη διαφάνεια, θωρακίζουν το κύρος και την αξιοπιστία της πολιτείας και των εκλεγμένων αντιπροσώπων της αλλά και αναβαθμίζουν την αξιοπιστίας της δημοκρατικής λειτουργίας.

Ο Πρόεδρος του Δημοκρατικού Συναγερμού ζητεί την άμεση συζήτηση, 

• Των μεταρρυθμίσεων για καταπολέμηση της διαφθοράς, με σκοπό την περισσότερη διαφάνεια και τη λογοδοσία.

• Των μεταρρυθμίσεων για βελτίωση της λειτουργίας της πολιτείας.

• Την αποκατάσταση της αξιοπιστίας της Βουλής και των βουλευτών με την εφαρμογή των συστάσεων της GRECO καθώς και των εισηγήσεων του Γενικού Ελεγκτή.

• Την οριζόντια ψηφοφορία, το Ασυμβίβαστο και την Επιστολική Ψήφο.

ΑΚΕΛ
Το ΑΚΕΛ, από τον περασμένο Οκτώβριο έχει ανακοινώσει μια σειρά από προτάσεις που εισηγείται για πάταξη της διαφθοράς, Συγκεκριμένα προτείνει

• Θεσμική ρύθμιση περιορισμού θητειών σε διάφορα πολιτειακά αξιώματα και εναλλαξιμότητα σε νευραλγικές θέσεις της Δημόσιας Υπηρεσίας.

• Δυνατότητα δημόσιου ελέγχου όλων των προσφορών που κατακυρώνονται από το δημόσιο και ημιδημόσιο τομέα.

• Διεύρυνση του καταλόγου των ελεγχόμενων προσώπων για σκοπούς υποβολής δήλωσης «πόθεν έσχες», η οποία να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, τις τρεις εξουσίες (εκτελεστική, νομοθετική, δικαστική) και γενικά όλους όσοι διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα ασκώντας δημόσια εξουσία ή ως εκ της θέσεώς τους λαμβάνουν σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν τα δημόσια οικονομικά ή τη δημόσια διοίκηση.

• Νομοθετική ρύθμιση των οικονομικών δραστηριοτήτων μη κυβερνητικών οργανώσεων με στόχο τη διαφάνεια και έλεγχο στη χρηματοδότησή τους.

• Δημοσιοποίηση των εξελεγμένων λογαριασμών των ΜΜΕ με ταυτόχρονη πληροφόρηση της κοινής γνώμης για τους πραγματικούς ιδιοκτήτες (beneficial owners), περιλαμβανομένων θυγατρικών και συνδεδεμένων εταιρειών.

• Ολοκληρωμένη ρύθμιση των οικονομικών υποχρεώσεων της Εκκλησίας της Κύπρου και διαφάνεια στην επιχειρηματική σχέση της με το κράτος.

• Πλήρης διαχωρισμός του κράτους από την Εκκλησία.

• Εκσυγχρονισμός του θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου που διέπει τις προσφορές και αγορές εξοπλιστικών προγραμμάτων έχοντας πάντοτε υπόψη την πτυχή της εθνικής ασφάλειας, καθώς και του απόρρητου που διέπει τον τομέα της Άμυνας.

• Υποχρεωτική δήμευση περιουσίας πρώην και νυν πολιτειακών αξιωματούχων και δημόσιων λειτουργών, οι οποίοι καταδικάζονται για αδικήματα φοροδιαφυγής, δεκασμού και διασπάθισης δημόσιου χρήματος.

• Νομοθετική ρύθμιση αυστηρότερων ποινών, έτσι που οι επιπτώσεις από τυχόν διάπραξη αδικημάτων εις βάρος του Δημοσίου να είναι αποτρεπτικές για τη διάπραξή τους.

• Αξιοποίηση της διεθνούς εμπειρίας σε πολιτικές και συστήματα ελέγχου.

• Βελτίωση της προσβασιμότητας του πολίτη στις Αρχές, ειδικότερα σε θέματα εξασφάλισης δημοσίων εγγράφων, εξυπηρέτησης και διαφάνειας σε σχέση με αποφάσεις που τον επηρεάζουν, μέσα από δημόσιες ακροάσεις και λογοδοσία.

• Εφαρμογή αποτελεσματικών μηχανισμών εσωτερικού ελέγχου σε κάθε Υπουργείο, Ημικρατικό Οργανισμό ή δημόσια αρχή. Σύσταση αντίστοιχων υπηρεσιών παραπόνων για τους πολίτες.

• Εκσυγχρονισμός, αλλά και ουσιαστική εφαρμογή της νομοθεσίας που αφορά στο ασυμβίβαστο και στη σύγκρουση συμφερόντων κρατικών και πολιτειακών αξιωματούχων.

ΔΗΚΟ
Το ΔΗΚΟ συμμετέχοντας στον δημόσιο διάλογο για τη διαφθορά έχει καταθέσει 11 προτάσεις προς την Κυβέρνηση. Δείτε τις προτάσεις του ΔΗΚΟ για πάταξη της διαφθοράς:
• Παροχή ανεμπόδιστης πρόσβασης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας σε έγγραφα και στοιχεία κάθε υπόθεσης που επιθυμεί να διερευνήσει. 

• Θέσπιση ασυμβίβαστου διορισμού πρώην υπουργών, βουλευτών ή δημάρχων στις θέσεις του Γενικού Εισαγγελέα και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα.

• Δημιουργία πραγματικά Ανεξάρτητης Αρχής Κατά της Διαφθοράς, η οποία ΔΕΝ θα διορίζεται από την κυβέρνηση αλλά θα εγκρίνεται από  τη Βουλή.

• Δημιουργία ειδικού Συμβουλευτικού Σώματος για την Πάταξη της Διαφθοράς που θα απαρτίζεται από ειδικούς και το οποίο θα καταρτίσει ένα κώδικα δεοντολογίας για κρατικούς αξιωματούχους και Βουλευτές.

• Ετήσιος έλεγχος της περιουσιακής κατάστασης των πολιτικών προσώπων της εκτελεστικής εξουσίας, ανώτερων κρατικών, ανεξάρτητων αξιωματούχων, ανώτερων δημοσίων λειτουργών και δημάρχων, από ανεξάρτητο ελεγκτικό οίκο, ώστε να διαπιστώνεται εάν τα περιουσιακά τους στοιχεία δικαιολογούνται από τα εισοδήματα τους.

• Αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός του ελέγχου του Πόθεν Έσχες των Βουλευτών για να γίνεται πραγματικός έλεγχος. 

• Άμεση προώθηση της νομοθεσίας των πληροφοριοδοτών (whistleblowers).

• Διορισμός μη-εκτελεστικών διοικητικών συμβούλων στα συμβούλια ημικρατικών οργανισμών που θα έχουν καθήκον να ελέγχουν το υπόλοιπο ΔΣ. Ο διορισμός τους θα γίνεται από κατάλογο που δεν θα καταρτίζει η Κυβέρνηση αλλά επαγγελματικές ομάδες.

• Άμεση και σε πραγματικό χρόνο δημοσιοποίηση όλων των αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου που αφορούν ή/και σχετίζονται ή/και ωφελούν,  άμεσα ή έμμεσα, τον Προέδρο της Δημοκρατίας, τους Υπουργών και μέλη της οικογένειας τους.

• Άμεση και αναδρομική δημοσιοποίηση όλων των αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου των τελευταίων 7 ετών που αφορούσαν ή/και σχετίζονταν ή/και έχουν ωφελήσει,  άμεσα ή έμμεσα, τον Προέδρο της Δημοκρατίας, τους Υπουργών και μέλη της οικογένειας τους.

• Δημιουργία Καταλόγου Τμημάτων Εναλλαξιμότητας στη δημόσια υπηρεσία, ο οποίος θα περιλαμβάνει τμήματα και υπηρεσίες του κράτους στα οποία δεν θα επιτρέπεται η συνεχής υπηρεσία ανώτατων λειτουργών για περισσότερο από 3 χρόνια.

ΕΔΕΚ
Σε ανακοίνωση που εξέδωσε τον περασμένο μήνα η ΕΔΕΚ τονίζει ότι είναι σε ανοικτό πόλεμο με την διαφθορά και υπενθυμίζει ορισμένες από τις προτάσεις της που είχαν κατατεθεί, τόσο στη Βουλή όσο και δημόσια για το θέμα. 

• Όλα τα πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα να δημοσκοπούν την ετήσια φορολογική τους δήλωση και όχι απλά τη δήλωση για το πόθεν έσχες.

• Άνοιγμα όλων των φακέλων για σκάνδαλα τα οποία καταγγέλθηκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια και στα οποία εμπλέκονται πολιτικά πρόσωπα ή ανώτεροι δημόσιοι λειτουργοί. Όπως για παράδειγμα τα σκάνδαλα του χρηματιστηρίου, των φαρμακευτικών υπηρεσιών, του ακτινοθεραπευτικού του νοσοκομείου Λεμεσού, του τραπεζικού τομέα κ.ά. Δημοσιοποίηση στον διαδικτυακό χώρο «Εξάντας» όλων των ερευνών που γίνονται και αφορούν σκάνδαλα, ευνοϊκή μεταχείριση, φαινόμενα διαπλοκής δημοσίων λειτουργών και αξιωματούχων, φαινόμενα διαφθοράς κ.ά.

• Απόδοση ευθυνών και τιμωρία όσων επιβεβαιώνεται η εμπλοκή τους σε τέτοιου είδους σκάνδαλα. Αποστέρηση των ωφελημάτων που λαμβάνουν εκ του αξιώματός τους πολιτειακοί αξιωματούχοι ή δημόσιοι λειτουργοί σε περίπτωση καταδίκης τους για αδικήματα διαφθοράς.

Συμμαχία Πολιτών
Πακέτο με 21 ολοκληρωμένες προτάσεις με στόχο την πάταξη της διαφθοράς και διαπλοκής στην Κύπρο, απέστειλε ο Πρόεδρος της Συμμαχίας Πολιτών, Γιώργος Λιλλήκας, στον Πρόεδρο της Βουλής, Αδάμο Αδάμου. Οι 21 προτάσεις  της Συμμαχίας χωρίζονται σε δύο μέρη. Τις προτάσεις για τη Μεταρρύθμιση του Κράτους και προτάσεις για Μεταρρύθμιση του Πολιτικού Συστήματος μέσα από την εμβάθυνση της Δημοκρατίας. 

Α’ Μέρος: Μεταρρύθμιση του Κράτους
• Καθιέρωση της Αξιοκρατίας: Η αναξιοκρατία και το ρουσφέτι είναι μια από τις πηγές που τροφοδοτούν το σύστημα των πελατειακών σχέσεων, την εξάρτηση και την ανταπόδοση μέσα από το σύστημα της διαπλοκής. Ταυτόχρονα, συμβάλει στην αναποτελεσματικότητα του Κράτους στην εξυπηρέτηση του πολίτη αλλά και στην άσκηση αποτελεσματικών ελέγχων.

Για να επιτύχουμε την αξιοκρατία στις προαγωγές πρέπει να καθοριστούν μετρήσιμα κριτήρια για την αξιολόγηση των δημοσίων και ημιδημόσιων υπαλλήλων. Η αξιολόγηση-βαθμολόγηση να γίνεται σε μια κλίμακα από το 1 έως το 100, με στόχο να τερματιστεί η πρακτική της ισοπέδωσης του τύπου «όλοι εξαίρετοι». Οι αξιολογούντες λειτουργοί να φέρουν προσωπική ευθύνη για την αξιολόγηση τους και να αξιολογούνται από τους υφιστάμενους τους. 

• Διοικητικά Συμβούλια και Ανεξάρτητες Αρχές: Για τους διορισμούς Μελών των Διοικητικών Συμβουλίων ή Ανεξάρτητων Αρχών, να καθοριστούν με Νόμο τα προσόντα που πρέπει να πληρούνται και να συσταθεί Ανεξάρτητη Επιτροπή στην οποία να απευθύνεται όποιος ενδιαφέρεται για διορισμό στους Οργανισμούς και στις Ανεξάρτητες Αρχές. Να απαγορευτεί η υποβολή καταλόγου από τα κόμματα. Τα μέλη των Ημικρατικών και των Ανεξάρητων Αρχών να φέρουν προσωπική αστική και ποινική ευθύνη, για τις αποφάσεις τους. Οι επιλεγέντες για διορισμό να περνούν από δημόσια ακρόαση. 

• Για εκσυγχρονισμό των Θεσμών προτείνουμε όπως: 
α. Γενική Εισαγγελία Ο Γενικός, ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας και η Γενική Εισαγγελία, με μειωμένο προσωπικό, να διατηρήσουν το καθεστώς του Νομικού Συμβούλου του Κράτους.  Οι εξουσίες και οι αρμοδιότητες που αφορούν την άσκηση ή αναστολή ποινικών διώξεων να μεταφερθούν σε ένα ανεξάρτητο Σώμα Εισαγγελέων, το οποίο να διορίζεται από το Ανώτατο Δικαστήριο. 

β. Βουλή: Να τηρείται ονομαστική παρουσία και να δημοσιοποιούνται επί μηνιαίας βάσης οι παρουσίες των Βουλευτών. 

Οι αδικαιολόγητες απουσίες να επιφέρουν μείωση στη μισθοδοσία των Βουλευτών. 

· Να καθοριστεί με Νομοθεσία οροφή 3 θητειών για τους Βουλευτές. 

· Να ρυθμιστεί νομοθετικά το Ασυμβίβαστο με κυρώσεις για όποιους το παραβιάζουν. 

· Η μη δήλωση συμφέροντος από Βουλευτή για υπό συζήτηση και ψήφιση Νομοσχεδίου ή Πρότασης Νόμου να οδηγεί σε κυρώσεις. 

• Όσον αφορά στην πάταξη της γραφειοκρατίας προτείνουμε:

α. Την εισαγωγή της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης 

β. Απλοποίηση των διαδικασιών Δημόσιας Διοίκησης 

γ. Κατάργηση Πολεοδομικής Άδειας και της Άδειας Οικοδομής με την ανάληψη ευθύνης από τον μελετητή του έργου. 

• Για την επίτευξη της Διαφάνειας προτείνουμε εφαρμογή της αρχής «Όλα στο Φως»

α. Να καθιερωθεί ο θεσμός της διαφάνειας, σύμφωνα με τον οποίο η Αρχή της Ανοικτής και Δημόσιας Ακρόασης θα πρέπει να αποτελεί τον κανόνα και να διαχέει την λειτουργία των οργανισμών κοινής ωφελείας και όχι μόνο. Οι συνεδρίες των Διοικητικών Συμβουλίων και επιτροπών να είναι ανοικτές στα Μέλη του Συμβουλίου Καταπολέμησης της Διαφθοράς. 

β. Οι συνεδρίες των Δημοτικών Συμβουλίων και άλλων Συμβουλίων να μεταδίδονται ζωντανά από το διαδίκτυο. Τα πρακτικά των συνεδριάσεων να αναρτώνται σε ιστοσελίδα.  

• Για τις ευθύνες του Κράτους έναντι του Πολίτη προτείνουμε: Με νομοθετική ρύθμιση να επιβάλλονται κυρώσεις εκεί όπου δεν εφαρμόζονται, παραγνωρίζονται ή δεν εκτελούνται οι αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου από Υπουργούς, Μέλη των Δ.Σ. Ημικρατικών Οργανισμών, Μέλη Ανεξάρτητων Αρχών ή δημόσιους λειτουργούς. Εκκρεμεί Πρόταση Νόμου της Συμμαχίας Πολιτών στη Βουλή.

Β’ ΜΕΡΟΣ: Μεταρρύθμιση του Πολιτικού Συστήματος/ Εμβάθυνση της Δημοκρατίας

• Εισαγωγή του Ανακλητού: Να δοθεί η νομική δυνατότητα στους πολίτες, με δημοκρατικές διαδικασίες να ανακαλούν τους εκλελεγμένους αντιπρόσωπους τους (Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Βουλευτές, Δημάρχους κλπ) πριν τη λήξη της θητείας τους.

• Πάταξη της διαφθοράς με:

α. Τροποποίηση του «Πόθεν Έσχες» Πολιτειακών Αξιωματούχων με τη δημιουργία ανεξάρτητης Ελεγκτικής Επιτροπής, η οποία να διαθέτει ερευνητικές εξουσίες. Η δήλωση των Πολιτειακών αξιωματούχων να υποβάλλεται από εγκεκριμένο λογιστή βάση των διεθνών προτύπων. 

β. Δημιουργία Νομοθετημένου Συμβούλιου Καταπολέμησης της  Διαφθοράς.

γ. Για τη Χρηματοδότηση των κομμάτων να υιοθετηθούν με Νομοθεσία όλες οι εισηγήσεις που περιέχονται στην Έκθεση GRECO. Να μελετηθεί η δυνατότητα πλήρους χρηματοδότησης των κομμάτων από το κράτος, βάση μιας συμφωνημένης δομής, δεδομένου ότι η αποδοχή της όποιας εισφοράς από εταιρείες ή πολίτες θα καταστεί ποινικό αδίκημα για την ηγεσία του κόμματος. 

• Εισαγωγή του Θεσμού του Δημοψηφίσματος: Να δημιουργηθεί το Νομοθετικό πλαίσιο που θα επιβάλλει στην εκάστοτε Κυβέρνηση τη διεξαγωγή Δημοψηφίσματος για τη λήψη απόφασης από τον ίδιο το λαό για πολιτικές σε ιδιαίτερα σημαντικά ζητήματα.

• Συμμετοχή των Πολιτών: Τα Νομοσχέδια και οι Προτάσεις Νόμου, να αναρτώνται σε συγκεκριμένη ιστοσελίδα, για να μπορούν οι πολίτες να ενημερώνονται αλλά κυρίως να μπορούν να υποβάλλουν τις δικές τους παρατηρήσεις και προτάσεις, εντός 15 ημερών.

• Οριζόντια Ψηφοφορία: Οι 14 από τους 56 Βουλευτές, δηλαδή το 25% να εκλέγονται με τη μέθοδο της Οριζόντιας Ψηφοφορίας σε επαρχιακό επίπεδο. 

• Αυτόματη εγγραφή όσων κλείνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους στον εκλογικό κατάλογο. 

Κίνημα Οικολόγων
Το Κίνημα Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών εισηγείται τα εξής:  

• Επέκταση της ηλεκτρονικής διεκπεραίωσης των διοικητικών διαδικασιών,για ελαχιστοποίηση της προσωπικής επαφής δημόσιων λειτουργών με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων σε όλες τις Κρατικές και Ημικρατικές Υπηρεσίες καθώς και τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμους, Κοινότητες), και τη διασύνδεση τους για την ανταλλαγή πληροφοριών.

• Συμμόρφωση, το συντομότερο δυνατό, με τις συστάσεις της Ομάδας Κρατών κατά της Διαφθοράς του Συμβουλίου της Ευρώπης (GRECO).Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την τελευταία δημοσιοποιημένη έκθεση της GRECO (2019) η Κύπρος συμμορφώθηκε μόνο σε 2 από τις 16 συστάσεις/ υποδείξεις, ενώ δεν συμμορφώθηκε σε 8 (ποσοστό 50%) και συμμορφώθηκε μερικώς σε 6.

• Ενίσχυση και πλήρης ανεξαρτητοποίηση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας και παρακολούθηση της υλοποίησης των συστάσεων της.

• Ενίσχυση και αναμόρφωση των υφιστάμενων δομών του Εσωτερικού Ελέγχου για τη διοικητική και λειτουργική αυτοτέλεια του.

• Δημιουργία ενός σώματος καταπολέμησης της διαφθοράς το οποίο θα εκπαιδεύει, επιβλέπει και εφαρμόζει τα μέτρα κατά της διαφθοράς.

• Θεσμοθέτηση των πράξεων διαφθοράς όπως η δωροδοκία, ο επηρεασμός της διαδικασία λήψης απόφασης, ο εκβιασμός, το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, η εύνοια, ο νεποτισμός και πολλά άλλα να είναι ποινικά αδικήματα με αντίστοιχες τιμωρίες.

• Ύπαρξη διαδικασίας για ανάκτηση από το κράτος  χρημάτων ή/και  περιουσίας.Φυσικά για την ανάκτηση περιουσίας από το εξωτερικό χρειάζεται να υπάρχει συμφωνία συνεργασίας μεταξύ κρατών.

• Θέσπιση θεσμικού πλαισίου για την ασφαλή διαχείριση καταγγελιών και την πλήρη προστασία των πληροφοριοδοτών (whistleblowing).Να υπάρχει δηλαδή διαδικασία με την οποία να μπορεί κάποιος να κάνει καταγγελία για διαφθορά το οποίο να περιλαμβάνει πρόνοιες για προστασία αυτού που καταγγέλλεται (γιατί μπορεί να είναι κακόβουλη η καταγγελία), προστασία αυτού που κάνει την καταγγελία από αντίποινα τώρα και μετά.

• Η διαδικασία αυτή υπάρχει σε όλα τα προοδευμένα κράτη του κόσμου αλλά και σε όλες τις μεγάλες εταιρείες και είναι γνωστή σαν Whistleblowing. Υπάρχει και σχετική οδηγία από την ΕΕ. Παράλληλα πρέπει να γίνει προώθηση δράσεων απενοχοποίησης της υποβολής καταγγελιών και ενίσχυσης της ευαισθητοποίησης των πολιτών (awareness raising). 

• Σύσταση Μονάδας Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος,ως αυτοτελούς Μονάδας, κατάλληλα στελεχωμένης με το αναγκαίο προσωπικό (αστυνομικό και επιστημονικό), άρτια εκπαιδευμένο και, εξοπλισμένη με τα απαραίτητα υλικοτεχνικά μέσα. Η Μονάδα αυτή θα αναλαμβάνει τη διερεύνηση όλων των υποθέσεων που αφορούν οικονομικό έγκλημα και θα τις διεκπεραιώνει σε σύντομο χρονικό διάστημα όντας επαρκώς στελεχωμένη.

• Εκπαίδευση δημόσιων λειτουργών στην τεχνογνωσία εντοπισμού πρακτικών Διαφθοράςκαι ενημέρωσης τους ως προς τα μέσα και τις διαδικασίες που έχουν στη διάθεσή τους.

• Πλήρης διαφάνεια και βελτίωση της νομοθεσίας για έλεγχο της χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων και προεκλογικών εκστρατειών.

• Εφαρμογή του προτύπου ISO 37001 ANTI-BRIBERY MANAGEMENT SYSTEM σε υπηρεσίες όπου διαχειρίζονται μεγάλα συμβόλαια. Το πρότυπο αυτό είναι σχεδιασμένο για να βοηθά εταιρείες και υπηρεσίες να εφαρμόζουν μέτρα που να τις προστατεύουν και εισάγει κουλτούρα ηθικής και ειλικρίνειας και αυξάνει την εμπιστοσύνη.

• Βελτίωση της πληροφόρησης του κοινού πάνω σε όλα τα θέματα που το ενδιαφέρουν και το δικαίωμα του να βλέπει αρχεία και πληροφορίες των δημοσίων αρχών. Ψηφίστηκε σχετικός νόμος αλλά η κυβέρνηση πίεσε και πέτυχε καθυστέρηση στην εφαρμογή του. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια θα μπορούσαμε π.χ. να βλέπαμε με ποια δικαιολογία καταλήγουν συμβόλαια σε ορισμένους ή γιατί εγκρίθηκαν επεκτάσεις συμβολαίων καθώς και τις πληρωμές που γίνονται.

• Εισαγωγή πρακτικών διαφάνειας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων μέσω δημόσιων διαβουλεύσεων με σωστά πρακτικά που αντανακλούν τις απόψεις που εκφράστηκαν από όλες τις πλευρές. Το Κίνημα Οικολόγων έχει καταθέσει εδώ και χρόνια πρόταση νόμου που ρυθμίζει τη διαδικασία των Διαβουλεύσεων αλλά έκτοτε μπήκε μόνο μία φορά για συζήτηση.

• Μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος και επίσπευση της απόδοσης δικαιοσύνης. Επιπλέον, εισαγωγή μηχανισμών για την εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων και η εισαγωγή νομικού πλαισίου που να επιτρέπει στο Ανώτατο Δικαστήριο να επιβάλλει ποινές για τη μη εφαρμογή τους.

• Ριζική καταστολή του ρουσφετιού και της διαπλοκής που υποσκάπτουν την εξέλιξη της κοινωνίας μέσω νομοθετικής ρύθμισης με στόχο την απαγόρευση της άσκησης ρουσφετιού από άτομα, οργανώσεις ή πολιτικά κόμματα και ανάλογη επιβολή ποινής.

• Θέσπιση απλοποιημένων διαδικασιών/μηχανισμών άμεσης/ταχείας πρόσβασης σε τραπεζικούς λογαριασμούς και σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές καθώς και σε τηλεφωνικά δεδομένα υπόπτων.

• Παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη ολοκληρωμένης πολιτικής κατά της Διαφθοράς και της δωροδοκίας και σχετικού κώδικα δεοντολογίας στις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα.

• Θέσπιση/Βελτίωση του Κώδικα Δεοντολογίας για τους Υπουργούς, Βουλευτές, Δικαστές, Αξιωματούχους και σύσταση ανεξάρτητου μηχανισμού ελέγχου τήρησης του με πρόνοιες/επιπτώσεις σε περίπτωση παραβίασης του.

ΕΛΑΜ
Το ΕΛΑΜ κατέθεσε για το ζήτημα της διαφθοράς 16 προτάσεις: 
• Πρώτο, παραδειγματικές τιμωρίες και δημιουργία αποτρεπτικού πλαισίου, μέσω της αύξησης των ποινών, όπως είναι η δήμευση περιουσίας.

• Δεύτερο, άμεση σύσταση ομάδων για εξέταση όλων των σκανδάλων που διαπράχθηκαν, όπως επίσης προώθηση για αξιοποίηση των υφιστάμενων πορισμάτων για σκάνδαλα, που δυστυχώς δεν είχαν ποτέ καμία τιμωρία.

• Τρίτο, παροχή στους πολίτες και ηλεκτρονικής διαφάνειας (e-διαφάνεια)

• Τέταρτο, το «Πόθεν Έσχες» Πολιτειακών Αξιωματούχων, να ελέγχεται από μια ανεξάρτητη ελεγκτική επιτροπή

• Πέμπτο, δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού Συστήματος Εσωτερικού και Εξωτερικού Ελέγχου με βάση τα διεθνή πρότυπα.

• Έκτο, ενίσχυση και υποστήριξη του έργου των δικαστικών λειτουργών

• Έβδομο, απλοποίηση των διαδικασιών Δημόσιας Διοίκησης, μέσω του διαδικτύου.

• Όγδοο, πάταξη φαινομένων πελατειακών σχέσεων, ρουσφετιού και αναξιοκρατίας

• Ένατο, ενδυνάμωση και ενοποίηση του νομικού πλαισίου για την καταγγελία φαινομένων διαφθοράς (whistleblowing) και δημιουργία καθεστώτος «Μάρτυρα Δημοσίου Συμφέροντος» ή κατά την πολιτική διεθνή ονοματολογία «μάρτυρα στέμματος»

• Δέκατο, αξιολόγηση των δημοσίων στελεχών και αυστηρές αποτρεπτικές τιμωρίες για όσους εμπλέκονται σε υποθέσεις απάτης και διαφθοράς.

• Εντέκατο, δημιουργία ασφαλιστικών δικλίδων για αποτροπή φαινομένων σύγκρουσης συμφερόντων.

• Δωδέκατο, δημιουργία πλαισίου για τις εταιρίες που επιλέγουν να μην  έχουν ανάμειξη σε υποθέσεις διαφθοράς.

• Δέκατο τρίτο, επιβράβευση δημόσιων λειτουργών για τυχόν συμβολή στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση της διαφθοράς

• Δέκατο τέταρτο, ταχύτερες διαδικασίες αναφορικά με την καταστολή της διαφθοράς.

• Δέκατο πέμπτο, δημιουργία νομοθετικού πλαισίου για το Lobbying, βάσει του οποίου πρέπει να εγγράφονται και να δηλώνουν όλες τις δράσεις, επαφές και δαπάνες τους. Κατ’ αντίστοιχο τρόπο, να αυστηροποιηθεί το πλαίσιο και για τις ΜΚΟ.

• Δέκατο έκτο, εναλλαγή του προσωπικού στις θέσεις-κλειδιά και η η εφαρμογή της «αρχής των πολλών ματιών», με την εισαγωγή ενός κεντρικού μητρώου διαφθοράς.