Λαβύρινθος δεκατριών ετών οι κάμερες στους δρόμους-Πώς φθάσαμε στην υλοποίηση

Δεκατρία χρόνια φαγούρας ήταν η εγκατάσταση συστημάτων φωτοεπισήμανσης στους δρόμους, όπου τέθηκαν σε εφαρμογή τους τελευταίους μήνες, επιλύοντας σημαντικά ζητήματα σε θέματα οδικής ασφάλειας και συνείδησης των οδηγών. Μάλιστα, μετά την εγκατάσταση τεσσάρων σταθερών και τεσσάρων κινητών καμερών στους κυπριακούς δρόμους τους προηγούμενους μήνες, έχει αρχίσει ήδη η επόμενη φάση διάρκειας έξι μηνών, με την εγκατάσταση νέων καμερών σε έξι νέα σημεία που έχουν καθοριστεί ως ευάλωτα.

Το σύστημα φωτοεπισήμανσης, ήρθε στη ζωή μας με απώτερο στόχο να αποφευχθούν τροχαίες παραβάσεις και ατυχήματα και γι' αυτό τον λόγο συνεχίζεται κανονικά η εγκατάστασή τους σε περισσότερα σημεία. Πιο συγκεκριμένα, στη Λεωφόρο Λεμεσού με Αρμενίας, έχουν τοποθετηθεί ήδη δύο κάμερες και βρίσκεται προ των πυλών η εγκατάσταση συστήματος φωτοεπισήμανσης στη Λεωφόρο Γρίβα Διγενή με Προδρόμου όπου θα τοποθετηθούν άλλες τέσσερις κάμερες.

Όσον αφορά τα άλλα τέσσερα σημεία που προγραμματίζεται να γίνει εγκατάσταση καμερών, έχουν καθοριστεί οι χώροι, αν και υπάρχουν σκέψεις για αλλαγές αυτών των σημείων. Σημειώνεται πως μέχρι σήμερα, τα πρόστιμα που έχουν εκδοθεί από τα συστήματα φωτοεπισήμανσης για παραβάσεις, έφθασαν τις 110.000, ενώ έχουν επιδοτηθεί περίπου 70.000 πρόστιμα.

Πάντως, η έκθεση του Γενικού Ελεγκτή, Οδυσσέα Μιχαηλίδη, εντόπισε τα όσα έλαβαν χώρα τα τελευταία χρόνια, όπου χαρακτήρισε ως υπερβολικά μεγάλο τον χρόνο που υπήρξε για την εγκατάσταση καμερών στους δρόμους. Όπως προκύπτει από την έκθεση, μετά και τον τερματισμό της σύμβασης για την εγκατάσταση συστήματος φωτοεπισήμανσης το 2007, υπογράφτηκε νέα σύμβαση 13 χρόνια μετά, χρόνος υπερβολικά μεγάλος, ιδίως για ένα σύστημα το οποίο θεωρείται από τον χρήστη του, την Αστυνομία δηλαδή, υψίστης σημασίας για την οδική ασφάλεια, ενώ οι σχετικές νομοθεσίες εφαρμογής του ψηφίστηκαν μετά την υπογραφή της σύμβασης.  

Συγκεκριμένα, στις Ετήσιες Εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, από το 2005 μέχρι και το 2012, γίνεται εκτενής αναφορά στους διάφορους διαγωνισμούς που προκήρυξε το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας για την εγκατάσταση του εν λόγω συστήματος και που δεν τελεσφόρησαν για διάφορους λόγους. Εκτενής αναφορά γίνεται επίσης στις Ετήσιες Εκθέσεις για τα έτη 2005 και 2006 για μία σύμβαση, η οποία υπεγράφη το 2005 αλλά τερματίστηκε από το κράτος τον Σεπτέμβριο του 2007, εφόσον είχε κριθεί ότι ο Ανάδοχος δεν ανταποκρινόταν στις συμβατικές του υποχρεώσεις.

Μετά τον τερματισμό της πιο πάνω σύμβασης, το αρμόδιο Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας, όπως αναφέρεται, προκήρυξε ακόμα δύο διαγωνισμούς τον Ιούνιο του 2008 και τον Δεκέμβριο του 2010, οι οποίοι ακυρώθηκαν, ο μεν πρώτος τον Απρίλιο του 2009, λόγω ουσιαστικών τροποποιήσεων που έχριζαν τα έγγραφά του, ο δε δεύτερος τον Ιανουάριο του 2012, εφόσον είχε κριθεί ότι καμία από τις πέντε υποβληθείσες προσφορές δεν πληρούσε τους όρους του διαγωνισμού.

Τον Αύγουστο του 2018, μετά από σχετική επιστολή της Ελεγκτικής Υπηρεσίας προς τους αρμόδιους Υπουργούς Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων (ΥΜΕΕ) και Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως (ΥΔΔΤ), η τότε Υπουργός ΜΕΕ πληροφόρησε την Ελεγκτική Υπηρεσίας, πως το ΗΜΥ ετοίμαζε έγγραφα νέου διαγωνισμού, η προκήρυξη του οποίου προγραμματιζόταν τον Σεπτέμβριο του 2018, η υπογραφή της σύμβασης τον Μάρτιο του 2019, ενώ η εγκατάσταση των πρώτων πιλοτικών συσκευών φωτοεπισήμανσης αναμενόταν να ξεκινήσει εντός του 2019.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Καίει ΗΜΥ ο Ελεγκτής για σύστημα κινητών-Καθυστερήσεις, αδράνεια και παρεμβολές

Τελικά, τον Ιούλιο του 2019, επτάμιση χρόνια μετά την ακύρωση του τελευταίου διαγωνισμού, τα οποία αναλώθηκαν σε συζητήσεις μεταξύ των δύο εμπλεκόμενων Υπουργείων και των Τμημάτων/ Υπηρεσιών τους, δηλαδή του ΥΜΕΕ/ΗΜΥ και ΥΔΔΤ/Αστυνομίας, κυρίως για θέματα αρμοδιότητας και ευθύνης λειτουργίας του συστήματος, τα οποία απαιτούσαν τροποποίηση των σχετικών νομοθεσιών, του τρόπου λειτουργίας του συστήματος, καθώς και του τρόπου χρηματοδότησης του έργου, προκηρύχθηκε νέος διαγωνισμός για τη μελέτη, εγκατάσταση, συντήρηση και λειτουργία Συστήματος Φωτοεπισήμανσης για 7 χρόνια, με εκτίμηση δαπάνης €47.800.0000.

Όπως σημειώνει στη συνέχεια η έκθεση του, «μετά από τη μελέτη των εγγράφων του διαγωνισμού, εκφράσαμε τις επιφυλάξεις μας για την ορθότητα/καταλληλόλητα πρόνοιας των εγγράφων, με βάση την οποία περιλαμβανόταν στις υποχρεώσεις του Αναδόχου και η προσωπική επίδοση των κλήσεων. Οι επιφυλάξεις μας βασίζονταν στο γεγονός ότι, πέραν του ότι η εν λόγω υπηρεσία, η οποία ήταν άσχετη με το κύριο αντικείμενο του διαγωνισμού, αναμενόταν λόγω του ψηλού κόστους της να επηρεάσει τη σειρά κατάταξης των προσφοροδοτών και κατ΄ επέκταση την ανάθεση του διαγωνισμού, δεν καλυπτόταν μέχρι τότε από τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας».

Εισήγηση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, ήταν όπως το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας μελετήσει το ενδεχόμενο να αφαιρεθεί η εν λόγω υπηρεσία από το αντικείμενο του διαγωνισμού και τις υποχρεώσεις του Αναδόχου, όπως είχε γίνει και με την ταχυδρόμηση των κλήσεων και αυτή να τύχει ξεχωριστού χειρισμού από το Κράτος, μέσω των νενομισμένων διαδικασιών, χωρίς να επηρεάζεται η εκτέλεση της παρούσας σύμβασης από εξωγενείς παράγοντες, όπως ήταν η εν λόγω πρόνοια.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Αδυναμίες, παραλείψεις και σπατάλες στο Υπουργείο Μεταφορών-Η έκθεση Ελεγκτή

Τον Μάιο του 2020, όπως αναφέρεται, υποβλήθηκαν πέντε προσφορές, οι τιμές των οποίων κυμαίνονταν από €27 εκ. έως €36,3 εκ. περίπου και τον Οκτώβριο του 2020 κατακυρώθηκε από το ΣΠ του ΥΜΕΕ ο διαγωνισμός στον χαμηλότερο έγκυρο προσφοροδότη, για το συνολικό ποσό των €34.076.970+ΦΠΑ, για τη μελέτη, εγκατάσταση, συντήρηση και λειτουργία του συστήματος για πέντε χρόνια, με δικαίωμα επέκτασης της σύμβασης για ακόμη δύο χρόνια με τις ίδιες τιμές μονάδας.

Τα πιο πάνω τροποποιητικά νομοσχέδια, σχετικά με την επίδοση των κλήσεων από τον Ανάδοχο ψηφίστηκαν από τη Βουλή των Αντιπροσώπων τον Οκτώβριο του 2021, παρόλο ότι το εν λόγω θέμα είχε τεθεί από την Αστυνομία από το 2014, με τροποποίησή τους, όσον αφορά στην επίδοση κλήσεων των οδηγών οχημάτων ενοικίασης.

Τον Ιανουάριο του 2022, ο Αν. Διευθυντής του Τμήματος, πληροφόρησε την Ελεγκτική Υπηρεσία, ότι η προσπάθεια για τον καλύτερο συντονισμό με άλλες υπηρεσίες πρέπει να θεωρείται δεδομένη, ωστόσο, η υπό αναφορά σύμβαση αφορά σε ένα πολυσύνθετο έργο, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, στην πορεία του οποίου ανεφύησαν θέματα που δεν ενέπιπταν στην αρμοδιότητα του Τμήματός του.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Δούρειος ίππος το σύστημα των Κεντρικών Φυλακών για παρακολουθήσεις;

Όπως προκύπτει από το ιστορικό του διαγωνισμού, το μεγαλύτερο μέρος του χρονικού διαστήματος, που μεσολάβησε από την αρχική λήψη της απόφασης για την υλοποίηση του έργου τον Νοέμβριο του 2013, μέχρι την προκήρυξη του αρχές Ιουλίου του 2019, αναλώθηκε στην επίλυση των πολύπλοκων νομικών θεμάτων που προέκυπταν από την ανάθεση της επεξεργασίας των παραβάσεων σε ιδιώτη Ανάδοχο και στην εξεύρεση χρηματοδότησης για την υλοποίηση του έργου και, κατά συνέπεια, την επιλογή της μεθόδου υλοποίησης (είτε με συμβατική μέθοδο, είτε μέσω Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα). Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρθηκε στην Ελεγκτική Υπηρεσία, το Τμήμα Ηλεκτρομιχανολογικής ανταποκρίθηκε άμεσα και αποτελεσματικά και εντός πολύ στενών χρονοδιαγραμμάτων σε ότι του είχε ζητηθεί, είτε αυτό αφορούσε σε ετοιμασία εγγράφων διαγωνισμού είτε ετοιμασία σημειωμάτων και εισηγήσεων που αφορούσαν στην υλοποίηση του έργου.

Τέλος, σε σχέση με την ψήφιση των νομοθεσιών που αφορούν στην επίδοση των ειδοποιήσεων και εξωδίκων που προκύπτουν από τη λειτουργία του συστήματος, η Ελεγκτική Υπηρεσία πληροφορήθηκε ότι το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικής δεν ήταν αρμόδιο για την προώθηση των υπό αναφορά νομοθεσιών, αλλά έχει διασφαλίσει, με τη βοήθεια της Νομικής Υπηρεσίας και μέσω κατάλληλων προνοιών στα έγγραφα διαγωνισμού, τη λειτουργία του συστήματος ακόμη και σε περίπτωση που τα νομοσχέδια δεν θα είχαν ψηφιστεί από τη Βουλή.

Καταλήγοντας, η Ελεγκτική Υπηρεσία σημειώνει πως, «δεν διαφωνούμε με τη θέση του Τμήματος, ότι την ευθύνη έγκαιρης ολοκλήρωσης των απαιτούμενων ρυθμίσεων λειτουργίας του συστήματος φέρει ο ιδιοκτήτης του, που είναι η Αστυνομία. Ωστόσο, μέρος της ευθύνης για την καθυστέρηση υλοποίησης του υπό αναφορά έργου στην ολότητά του φέρει και το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας, περισσότερο διαχρονικά ως Αναθέτουσα Αρχή των προκηρυχθέντων σχετικών διαγωνισμών, παρά για τους χειρισμούς της στον υπό αναφορά διαγωνισμό».