Η ήττα Αναστασιάδη-Σαββίδη στο Ανώτατο και το... αλάθητο των γνωματεύσεων

Ποικίλων αναγνώσεων, νομικών και πολιτικών, τυγχάνει η απόφαση του Ανωτάτου να απορρίψει ως απαράδεκτη την προσφυγή του Προέδρου της Δημοκρατίας, με την οποία ζητούσε όπως η τροπολογία που πέρασε από τη Βουλή, που ανέτρεψε την απόφαση του για να μονιμοποιηθούν οι τέσσερις συνεργάτιδες του που δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι, κριθεί ως αντισυνταγματική.  

Για την ιστορία, το θέμα της μονιμοποίησης των τεσσάρων συνεργάτιδων του Νίκου Αναστασιάδη, ανέδειξε ο Γενικός Ελεγκτής, Οδυσσέας Μιχαηλίδης, ο οποίος ενημέρωσε τη Βουλή για το θέμα. Η Βουλή, με τροπολογία της Ειρήνης Χαραλαμπίδου, ενσωμάτωσε στα Νομοσχέδια του Κρατικού Προϋπολογισμού σχετική πρόνοια, έτσι ώστε οι συνεργάτιδες του Προέδρου, οι οποίες μάλιστα προέρχονται από τον Δημοκρατικό Συναγερμό, να απομακρυνθούν από το δημόσιο, με το πέρας της θητείας του.

Η εν λόγω πρόταση πέρασε από τη Βουλή, με τις ψήφους του ΑΚΕΛ, του ΔΗΚΟ, των Οικολόγων, αλλά και της ΔΗΠΑ-Συνεργασίας, κάτι που τότε εξόργισε το Προεδρικό. Ο Νίκος Αναστασιάδης, αφού συσκέφθηκε με τους συνεργάτες του τον περασμένο Ιανουάριο και αφού έλαβε γνωμάτευση από τον Γενικό Εισαγγελέα, προσέφυγε στο Ανώτατο, ζητώντας να καταργηθεί η εν λόγω πρόνοια, χαρακτηρίζοντας την ως αντισυνταγματική. Προηγουμένως βέβαια, ο Νίκος Αναστασιάδης αμφιταλαντεύτηκε εάν θα υπέγραφε τον Νόμο για τον Κρατικό Προϋπολογισμό, ωστόσο τελικά αποφάσισε να τον υπογράψει για να μην δημιουργηθούν αλυσιδωτά προβλήματα και στην οικονομία και ακολούθως προσέφυγε στη Δικαιοσύνη.

Οι γνωματεύσεις στο στόχαστρο

Αυτό πρότεινε και η γνωμάτευση που έλαβε από τον νομικό του σύμβουλο, δηλαδή τον Γενικό Εισαγγελέα, που αναμφίβολα η απόφαση του Ανώτατου, δεν αποτελεί τίποτα λιγότερο από μια ήττα και για τον ίδιο, αφού πρακτικά αυτός πρότεινε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας την τακτική που ακολουθήθηκε, για να υπογραφεί ο προϋπολογισμός και στη συνέχεια να γίνει προσφυγή στο Ανώτατο.

Πέραν από την ουσία του ζητήματος με τις τέσσερις συνεργάτιδες του, από την συγκεκριμένη υπόθεση αναδεικνύεται για άλλη μια φορά και το θέμα με τις γνωματεύσεις του Γενικού Εισαγγελέα. Ειδικά επί των ημερών του Γιώργου Σαββίδη, λόγω και του πολιτικού του παρελθόντος ως υπουργού της Κυβέρνησης, αναπόφευκτα γίνονται, ειδικά από την αντιπολίτευση, συνειρμοί, σε σχέση με την κατεύθυνση και την πολιτική χροιά των αποφάσεων και των γνωματεύσεων που εκδίδει.

Η γνωμάτευση για Αγαθαγγέλου

Και αυτή την περίοδο στην επικαιρότητα είναι μια ανάλογη γνωμάτευση, που εξέδωσε ο Γενικός Εισαγγελέας ως νομικός σύμβουλος του κράτους, αυτή τη φορά για το θέμα της συμμετοχής του προέδρου του ΠΙΣ, στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΑΥ. Αυτή η γνωμάτευση που ουδείς πέραν από τους συντάκτες και τον υπουργό Υγείας είδε, ανάβει, σύμφωνα με τον κ. Χατζηπαντέλα, το πράσινο φως για τον διορισμό του Πέτρου Αγαθαγγέλου, ενός πολέμιου του ΓεΣΥ στον ΟΑΥ.

Ήδη εγνωσμένου κύρους νομικοί, έχουν εκφράσει τη διαφωνία και τις επιφυλάξεις τους για το αν υπάρχουν νομικά επιχειρήματα που δεν καθιστούν τον εν λόγω διορισμό ως αντισυνταγματικό. Ένας εξ αυτών, το σημαίνων στέλεχος του Δημοκρατικού Συναγερμού και έγκριτος νομικός, Κρις Τριανταφυλλίδης, ο οποίος υπέδειξε πως από εδώ και πέρα, μετά τον διορισμό Αγαθαγγέλου, οι αποφάσεις του ΔΣ του ΟΑΥ κινδυνεύουν να ακυρώνονται από το Διοικητικό Δικαστήριο - με το συνεπακόλουθο κόστος και χάος - λόγω της παράνομης συμμετοχής σε αυτό του συγκεκριμένου ιατρού. Μάλιστα, τόνισε πως η συμμετοχή του προέδρου του ΠΙΣ γίνεται κατά παράβαση των Νόμων, ενώ εξέφρασε την άποψη πως η επιτροπή ασυμβιβάστου είναι γνωμοδοτικό όργανο και οι αποφάσεις της δεν είναι δεσμευτικές.

Μάλιστα, πέραν από οποιοδήποτε νομικό ζήτημα εντοπίζουν νομικοί, προκύπτει και η εξίσου σημαντική ηθική διάσταση του ζητήματος, για το αν ένας άνθρωπος που με κάθε ευκαιρία επιχειρούσε να καταστείλει κάθε προσπάθεια, αρχικά ψήφισης και μεταγενέστερα εφαρμογής του ΓεΣΥ, δικαιούται να βρίσκεται στο ΔΣ του Οργανισμούς Ασφάλισης Υγείας.

Ο έλεγχος των γνωματεύσεων

Επιστρέφοντας στο ζήτημα που προκύπτει με την πόρτα που έριξε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας το Ανώτατο, θα πρέπει να σημειωθεί πως στην ουσία το Ανώτατο Δικαστήριο δεν εξέτασε την ουσία της υπόθεσης, αφού εντόπισε πως προκύπτουν πολύ πιο ουσιώδη ζητήματα, από το γεγονός ότι ο Νίκος Αναστασιάδης υπέγραψε τον Νόμο του προϋπολογισμού και στη συνέχεια ζήτησε να καταργηθεί η τροπολογία που ήταν ενσωματωμένη σε αυτόν, για τις τέσσερις συνεργάτιδες του. Στην προκείμενη, το Ανώτατο Δικαστήριο δεν εξέτασε την ουσία της υπόθεσης, παρά εστίασε στο ότι, η εκ των υστέρων μερική αμφισβήτηση του εν λόγω Νόμου, υπερβαίνει τα όρια εξουσίας του Προέδρου της Δημοκρατίας και προσλαμβάνει «μορφή κατασταλτικού ελέγχου αντισυνταγματικότητας», που δεν διαθέτει.

Ακόμα και έτσι να είναι όμως και εάν δεν προέκυπτε το συγκεκριμένο ζήτημα που θα εμπόδιζε το Ανώτατο να εξετάσει την ουσία της υπόθεσης, δεν παύει από το να είναι μια σειρά ενεργειών που έπραξε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στη βάση της γνωμάτευσης του Γενικού Εισαγγελέα. Συνεπώς οι ευθύνες της αποτυχίας της προσφυγής, βαραίνουν και τους δύο. 

Ποιος ελέγχει τον Γενικό Εισαγγελέα

Εδώ είναι που αναδεικνύεται για άλλη μια φορά το θέμα για το ποιος ελέγχει την ορθότητα των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα, όταν το θέμα δεν φτάνει μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο, όπως συνέβη στην προκειμένη περίπτωση ή ακόμα και για τις υποθέσεις που μπαίνουν στο αρχείο. Υπενθυμίζεται πως το θέμα είχε θίξει πριν από περίπου ένα μήνα η Ειρήνη Χαραλαμπίδου, η οποία κατέθεσε στη Βουλή πρόταση Νόμου για αποτελεσματικό κοινοβουλευτικό έλεγχο των κρατικών αξιωματούχων. Η εν λόγω πρόταση προβλέπει όπως ο Γενικός Εισαγγελέας, να είναι υποχρεωμένος να προσέρχεται στις κοινοβουλευτικές επιτροπές, οι οποίες θα ελέγχουν, εκεί και όπου θεωρούν ότι θίγεται το δημόσιο συμφέρον, ενώ εάν εντοπίζεται οτιδήποτε μεμπτό εναντίον του, θα ενημερώνεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Διαχρονικό ζήτημα

Πάντως για το θέμα αρθρογράφησε με άλλη αφορμή στο παρελθόν, ο γνωστός νομικός Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, ο οποίος σε άρθρο του στο dikaiosyni.com, υπενθύμισε μια ξεχασμένη ιστορία όταν ξέσπασε διαμάχη στη Βουλή για το δικαίωμα κοινοβουλευτικού ελέγχου των πράξεων του Γενικού Εισαγγελέα.

Ο βουλευτής Χριστόφορος Χριστοφίδης, είχε εγγράψει σχετικό θέμα στη Βουλή. Ο τότε Γενικός Εισαγγελέας Κρίτων Τορναρίτης, με γνωμάτευση του κατέληξε στο συμπέρασμα πως η Βουλή δεν είχε δικαίωμα ελέγχου των ενεργειών του Γενικού Εισαγγελέα με βάση το Σύνταγμα. Ο βουλευτής Χριστοφίδης από την άλλη εξασφάλισε γνωμάτευση από τον ιδιώτη νομικό Κίκη Ταλαρίδη, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα πως χωρεί κοινοβουλευτικός έλεγχος διότι οι εξουσίες του Γενικού Εισαγγελέα συνιστούν τμήμα του έργου της εκτελεστικής εξουσίας.

Μάλιστα ο κ. Χριστοφίδης παρουσίασε 14 υποθέσεις αναστολής ποινικής δίωξης ενώπιον της Βουλής, για τις οποίες, κατηγόρησε για κατάχρηση εξουσίας την τότε Κυβέρνηση και συγκεκριμένα τον υπουργό Δικαιοσύνης Λεύκο Κληρίδη. Ο Τορναρίτης απάντησε για κάθε υπόθεση ξεχωριστά γιατί υπήρξε αναστολή δίωξης, ενώ εξέφρασε τη θέση πως ο Γενικός Εισαγγελέας ήταν ανεξάρτητος, τόσο σε σχέση με την εκτελεστική εξουσία, όσο και με τη νομοθετική και τη δικαστική. Οι απαντήσεις Τορναρίτη, όπως σημειώνει ο Αχιλλέας Αιμιλιανίδης ικανοποίησαν τους βουλευτές πλην του κ. Χριστοφίδη. «Η μεταγενέστερη νομολογία ισχυροποίησε τη θέση για το ανέλεγκτο των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα», σημειώνει στο άρθρο του ο κ. Αιμιλιανίδης.

Άλλο η γνωμάτευση, άλλο Νόμος

Στο κάδρο χωρεί και ένα άλλο ζήτημα που προέκυψε στο παρελθόν. Μόλις τον Οκτώβριο του 2019 η κοινή γνώμη παρακολουθούσε την κόντρα που ξέσπασε μεταξύ της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και της Επιτρόπου Διοικήσεως, η οποία αρνήθηκε τη διεξαγωγή διαχειριστικού ελέγχου από την υπηρεσία του Οδυσσέα Μιχαηλίδη στο γραφείο της.

Τότε για το θέμα είχε γνωματεύσει ο τέως Γενικός Εισαγγελέας, Κώστας Κληρίδης, ότι ορθά ο Γενικός Ελεγκτής επιχειρούσε να διεξάγει τον έλεγχο, αφού η Νομοθεσία του δίνει αυτό το δικαίωμα. Ωστόσο, η Επίτροπος αρνήθηκε και παρουσίασε γνωμάτευση από ιδιώτη δικηγόρο, στη βάση της οποίας ο Γενικός Ελεγκτής δεν είχε δικαίωμα να διεξάγει έλεγχο. Είχαμε δηλαδή έναν κρατικό αξιωματούχο, ο οποίος δήλωνε πως έχει το δικαίωμα να αγνοήσει τη γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα, που τοποθετήθηκε ως δικηγόρος της Δημοκρατίας. Υπενθυμίζεται πως οι σχέσεις του τέως Γενικού Εισαγγελέα, Κώστα Κληρίδη, ήταν οριακές με την Κυβέρνηση Αναστασιάδη και άριστες με τον Γενικό Ελεγκτή. Ακριβώς το αντίθετο δηλαδή από αυτό που ισχύει σήμερα.

Η ιστορία της επιτρόπου ουσιαστικά μας διδάσκει πως οι γνωματεύσεις από Νομικούς, είτε αυτοί υπηρετούν ως Γενικοί Εισαγγελείς, είτε ως ιδιώτες, μπορούν να εκδοθούν με τέτοιο τρόπο που να εξυπηρετούν ένα συγκεκριμένο σκοπό. Συνεπώς, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να προσεγγίζονται ως αλάθητες, ενώ σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τα Δικαστήρια. Απόδειξη τούτου και η απόφαση του Ανωτάτου για τις συνεργάτιδες του Προέδρου της Δημοκρατίας, που ουσιαστικά άδειασαν τη γνωμάτευση Σαββίδη.

Μεγεθύνεται το αίσθημα αδικίας

Η αλά καρτ επιλογή γνωματεύσεων είναι ένα θέμα που συνεχώς απασχολεί την κοινωνία. Την απασχόλησε εξάλλου και με το θέμα των διαβατηρίων, όταν για μια γνωμάτευση από τη μια και το πείσμα των κομμάτων της αντιπολίτευσης από την άλλη κόντεψε να μείνει η χώρα χωρίς προϋπολογισμό το 2021. Υπενθυμίζεται ότι τότε ο Γιώργος Σαββίδης με γνωμάτευση του, πρότεινε στο Υπουργείο Εσωτερικών να μην παραδώσει τους φακέλους των πολιτογραφήσεων στον Γενικό Εισαγγελέα, πριν ολοκληρωθεί η έρευνα της Επιτροπής Νικολάτου.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης καλούσαν την Κυβέρνηση να δώσει τους φακέλους αγνοώντας τη γνωμάτευση, έτσι ώστε να προχωρήσει η έρευνα του Οδυσσέα Μιχαηλίδη, με το ΔΗΚΟ μάλιστα, με αφορμή την άρνηση της Κυβέρνησης να καταψηφίζει τον προϋπολογισμό.

Όλα αυτά τα θέματα προβληματίζουν και απασχολούν την κοινωνία. Το σίγουρο όμως είναι πως δουλεύουν κατασταλτικά στην όποια προσπάθεια γίνεται για να αναβαθμιστεί το κύρος των θεσμών του κράτους και να αποκατασταθεί το αίσθημα της δικαιοσύνης, μετά από τόσα σκάνδαλα ανάμεσα στους πολίτες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στο κενό η προσφυγή Προέδρου για συνεργάτιδες του-Επικυρώθηκε η απόλυση τους