Αντί καθολική φραγή κινητών, ζητούσε παράνομες παρακολουθήσεις ακόμα και πολιτών η Δράκου

Την ώρα που στην Ευρωβουλή άνοιξε η συζήτηση για το κατά πόσο κατέχει και η Κύπρος το λογισμικό Pegasus, το οποίο είναι σε θέση να διαβάζει μηνύματα κειμένου, να παρακολουθεί κλήσεις, να συλλέγει κωδικούς πρόσβασης, να παρακολουθεί τοποθεσία, να έχει πρόσβαση στο μικρόφωνο και την κάμερα της συσκευής που τοποθετήθηκε και να συλλέγει πληροφορίες από τις εφαρμογές που είναι εγκατεστημένες στο κινητό, την ώρα που η φημολογία δίνει και παίρνει για το ποιοι ήταν ενήμεροι για τις επικείμενες καταγγελίες της Διεύθυνσης των Φυλακών και την ώρα που κάποιοι καταλογίζουν γνώση των συνομιλιών σε αξιωματούχους, άλλη μια αποκάλυψη που αφορά τα κινητά τηλέφωνα στις Φυλακές και γιατί δεν αναβαθμιζόταν το σύστημα απενεργοποίησης, έρχεται να προκαλέσει τεράστια ερωτήματα, παρά το γεγονός πως το εν λόγω ζήτημα δεν συνδέεται με τις καταγγελίες της Άννας Αριστοτέλους και δεν διερευνάται από τον ανεξάρτητο ποινικό ανακριτή.  

Σύμφωνα με επιστολή της υπουργού Δικαιοσύνης που δόθηκε στη δημοσιότητα από τον Φιλελεύθερο, έρχεται να προκαλέσει τεράστια ερωτήματα ως προς τους χειρισμούς που έγιναν, αφού αποδεικνύεται πως η αναβάθμιση του συστήματος σκάλωσε, καθώς η Διεύθυνση των Φυλακών ζητούσε επιτακτικά καθολική φραγή όλων των κινητών, ώστε να δοθεί τέλος στο πρόβλημα, ωστόσο το Υπουργείο Δικαιοσύνης δεν ήθελε κάτι τέτοιο, αλλά αυτό που ήθελε είναι να παρακολουθεί τηλέφωνα όλων των πολιτών που εισέρχονταν στις Φυλακές. Κάτι, που νομικοί κύκλοι τονίζουν πως είναι παράνομο, αφενός γιατί για παρακολουθήσεις τηλεφώνων χρειάζεται σχετικά διάταγμα και αφετέρου, στις Φυλακές εισέρχονται πολίτες (δικηγόροι, επισκέπτες, μεταξύ αυτών και κρατικοί αξιωματούχου και ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στα φυλακισμένα μνήματα, προσωπικό κτλ), ενώ το σύστημα θα είχε πρόσβαση ακόμα και στα τηλεπικοινωνιακά δεδομένα των κατοίκων της περιοχής ή σε οποιουδήποτε πολίτη που μπορεί να περνούσε τυχαία περιμετρικά των φυλακών, κάτι για το οποίο είπε η Διεύθυνση των Φυλακών εξέφρασε επιφυλάξεις, υποδεικνύοντας πως πρόκειται για παράνομη διαδικασία.

Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, για το εν λόγω ζήτημα, σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε και επεξηγήθηκαν τα σοβαρά ζητήματα που προκύπτουν από τις οδηγίες της υπουργού Δικαιοσύνης, η οποία φαίνεται να ήταν σε συνεννόηση με την Αστυνομία, άναψε κόκκινο και ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, δίνοντας ξεκάθαρες οδηγίες όπως όλες οι ενέργειες που θα γίνουν για απενεργοποίηση των κινητών θα πρέπει να είναι νόμιμες.

Πάντως ερωτήματα προκαλεί το γεγονός πως η σχετική επιστολή με τις οδηγίες προς της Διεύθυνση, για να προβεί «άμεσα σε όλες τις δέουσες ενέργειες σε συνεννόηση με το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών για υλοποίησή της», αποστάλθηκε σε χρόνο που συγκλίνει με την περίοδο επικοινωνίας του διοικητή της ΥΚΑΝ με τον βαρυποινίτη. 

Στο μεταξύ, υπενθυμίζεται ότι το Ανώτατο Δικαστήριο στις 27.10.2021, κατά πλειοψηφία έκρινε πως η κατακράτηση των δεδομένων από τους παροχείς αντιβαίνει των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Σύμβασης και θεωρείται παράνομη, ενώ ακολούθησαν σχετικές αποφάσεις μετά από άλλες προσφυγές. Όπως τόνισε το Ανώτατο, «εν προκειμένω, τα άρθρα 3,6,7,7,9 και 10 του Νόμου, περιλαμβάνουν πρόνοιες για τη γενική και χωρίς διάκριση διατήρηση τηλεπικοινωνιακών δεδομένων, με την έννοια ότι προβλέπεται η διατήρηση όλων των δεδομένων κινήσεως και των δεδομένων θέσεως όλων των συνδρομητών και των εγγεγραμμένων χρηστών που αφορούν τα μέσα ηλεκτρονικής επικοινωνίας, με σκοπό την διερεύνηση σοβαρών ποινικών αδικημάτων, ώστε να εγείρεται το ερώτημα, η «καθολική» αυτή διατήρηση δεδομένων είναι συμβατή με την ενωσιακή νομοθεσία, όπως έχει ερμηνευτεί στη νομολογία του ΔΕΕ, και ειδικότερα με τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στον Χάρτη της ΕΕ».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Φακέλωναν όλους τους πολίτες για διερεύνηση υποθέσεων-Το χαστούκι και το ντόμινο

Τι ζητούσε η Δράκου 

Σύμφωνα με την επιστολή που δημοσιοποιεί και η εφημερίδα Πολίτης, η υπουργός ζητούσε από τη Διεύθυνση των Φυλακών:

Για κάθε προσπάθεια κλήσης μέσω κινητής τηλεφωνίας ή προσπάθειας αποστολής μηνύματος, από οποιοδήποτε βρισκόταν στην ακτίνα των φυλακών, το σύστημα θα κατέγραφε: 

• Το ΙΜΕΙ του κινητού 
• Το τύπο/μοντέλο της συσκευής 
• Τις συντεταγμένες του τηλεφώνου 

Αξιοποιώντας τις πιο πάνω συντεταγμένες, ο χρήστης με την κατάλληλη διαβάθμιση πρόσβασης δύναται να εντοπίσει, σε μηχανογραφημένο χάρτη των φυλακών, την τοποθεσία από την οποία γίνεται προσπάθεια κλήσης, με ακρίβεια περίπου 10m2. 

Επίσης, η Δράκου ζητάει την εγκατάσταση συστήματος με στόχο την άμεση ενημέρωση της Διεύθυνσης των Φυλακών και της Αστυνομίας, για όλα ή και μέρος δεδομένων του συστήματος, κάτι που νομικοί κύκλοι τονίζουν πως είναι παράνομο με βάση τις νομοθεσίες.  

Έμμεση παραδοχή

Αυτό που προκύπτει είναι πως από το σύστημα που έχει εγκατασταθεί στις Φυλακές δεν έχει μόνο δυνατότητες απενεργοποίησης κινητών, αλλά μπορεί να συλλέγει και τηλεπικοινωνιακά δεδομένα, χωρίς δικαστικό διάταγμα, τα οποία θα τυγχάνουν διαχείρισης, κατά την εισήγηση της Δράκου, από Φυλακές και Αστυνομία. 

Κάτι που εγείρει τεράστια ερωτήματα, αφού η υπουργός Δικαιοσύνης, ενδεχομένως και άθελα της, παραδέχεται πως η Κύπρος ή και η Αστυνομία κατέχει σύστημα που μπορεί να παρακολουθήσει πολίτες χωρίς σχετικό διάταγμα, με το ερώτημα αυτή τη στιγμή που καλείται να απαντήσει η Στέφη Δράκου είναι ποιος ελέγχει και ποιον τρόπο αυτούς που χρησιμοποιούν το σύστημα και πώς χρησιμοποιούνται τα τηλεπικοινωνιακά δεδομένα που εξασφαλίστηκαν παράνομα. Επίσης, ένα ερώτημα που προκύπτει, είναι εάν το εν λόγω σύστημα απενεργοποίησης χρησιμοποιείτο άτυπα και για παρακολουθήσεις. Πάντως, σε αυτό το σημείο, σημειώνεται πως το τελευταίο διάστημα υπάρχει έντονη φημολογία πως ένα τέτοιο σύστημα κατέχει συγκεκριμένο τμήμα, στο οποίο εργάζονται πρόσωπα κλειδιά, με κάποιους μάλιστα να προαναγγέλλουν αποκαλύψεις.  

Υπέδειξε την παρανομία η Διεύθυνση 

Στην απαντητική της επιστολή η Διεύθυνση των Φυλακών, αναφέρει πως σε σχέση με «τη νομιμότητα να αξιοποιηθεί το σύστημα απενεργοποίησης των κινητών τηλεφώνων για σκοπούς συλλογής τηλεπικοινωνιακών δεδομένων, καθότι η λειτουργία αυτή δεν θα περιορίζεται μόνο στους κρατούμενους, αλλά θα επεκτείνεται σε όλους ανεξαιρέτως τους χρήστες κινητών που αναγνωρίζονται από το σύστημα απενεργοποίησης», προσθέτοντας πως «στην ουσία ζητείται η Διεύθυνση του Τμήματος Φυλακών να αναλάβει την ευθύνη της εφαρμογής ενός μέτρου που το θεωρεί ως παράνομο».

Η Διεύθυνση παρέπεμψε την υπουργό Δικαιοσύνης στις σχετικές νομοθεσίες αλλά και σε αποφάσεις δικαστηρίων, αναφέροντας πως δεν συμφωνεί με την παράνομη παρακολούθηση κινητών, τονίζοντας πως πρόκειται για ποινικό αδίκημα, ξεκαθαρίζοντας πως συμφωνεί με την φραγή των κινητών, αφού στην ουσία αυτός είναι και ο στόχος, ώστε να απενεργοποιηθεί καθολικά η χρήση τηλεφώνων.  

Μάλιστα, η Διεύθυνση των Φυλακών, υπέδειξε στη κ. Δράκου, πως ναι μεν οι επισκέπτες των Φυλακών παραδίδουν τα κινητά τους τηλέφωνα προτού εισέλθουν στο κτήριο, ωστόσο αυτό δεν αφορά για τους επισκέπτες στα φυλακισμένα μνήματα ή τους χώρους στάθμευσης, τόσο εντός όσο και εκτός των φυλακών, ή τους περίοικους ή τους περαστικούς ή ακόμα και την Ύπατη Αρμοστεία, αφού το σύστημα θα κάλυπτε περιμετρικά και θα παρακολουθεί όλα τα τηλέφωνα και θα έχει πρόσβαση στα κινητά όλων των πολιτών, αφού δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει εάν ο χ πολίτης είναι περαστικός ή επισκέπτης στα φυλακισμένα μνήματα ή κρατούμενος της πτέρυγας δίπλα από τα φυλακισμένα μνήματα. 

Κάτι το οποίο υποδείχθηκε στην απάντηση της Διεύθυνσης των Φυλακών στη Στέφη Δράκου, η οποία αναφέρει πως «το σύστημα απενεργοποίησης θα αναγνωρίζει τη χρήση και τον χρήστη κάθε κινητού τηλεφώνου το οποίο ευρίσκεται εντός της εμβέλειας αναγνώρισής του και δεν θα περιορίζεται στην αναγνώριση της χρήσης των κινητών τηλεφώνων από τους κρατούμενους εντός των Φυλακών, αλλά θα αναγνωρίζει τη χρήση κινητού τηλεφώνου από τη Διεύθυνση και το προσωπικό του Τμήματος, τους δικηγόρους, τους επισκέπτες στις Φυλακές και στα Φυλακισμένα Μνήματα, περιλαμβανομένων του Προέδρου της Δημοκρατίας, των Υπουργών, των κυβερνητικών και άλλων αξιωματούχων και άλλων που διαμένουν στην περιοχή όπως είναι στη Βρετανική Πρεσβεία και κατοίκους».

Ερωτήματα για την Αστυνομία 

Όπως προκύπτει, εάν το σύστημα αναβαθμιζόταν, τότε, όπως είναι και η θέση της Διεύθυνσης των Φυλακών, θα υπήρχε απενεργοποίηση όλων των κινητών και ως εκ τούτου πλέον το ζήτημα θα θεωρείτο λήξαν, ωστόσο το ερώτημα που τίθεται εάν τελικά η υπουργός Δικαιοσύνης και η Αστυνομία ήθελαν φραγή κλήσεων ή παρακολουθήσεις. Δηλαδή, σύμφωνα με τα όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας, η Διεύθυνση των Φυλακών εδώ και ενάμιση χρόνο απέστελλε επιστολές για αναβάθμιση του συστήματος ώστε να υπάρχει καθολική απενεργοποίηση, κάτι που θα έβαζε τέλος στα παράνομα κινητά, και αντί αυτού, δεν αναβαθμιζόταν το σύστημα, αφού αυτό που ζητείται είναι οι παρακολουθήσεις.  

Ως εκ τούτου, με τη θέση της Διεύθυνσης, ουδείς θα μπορούσε να έχει πρόσβαση σε κινητά, συνεπώς το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι γιατί να παρακολουθούνται και μετά να εντοπίζονται και γιατί να μην κοπεί το πρόβλημα από τη ρίζα;  

Η εισήγηση για παρακολουθήσεις όλων αντί η καθολική απενεργοποίηση, αναμφίβολα δημιουργεί τεράστια ερωτήματα και αποδεικνύεται πως ενδεχομένως να υπάρχει διαφορετικό κίνητρο πίσω από το εν λόγω θέμα. Κάτι που προκύπτει και από το γεγονός πως η Δράκου εισηγείτο να ενημερώνεται η Αστυνομία, με τη Διεύθυνση από τη μια να τονίζει πως η συλλογή τηλεπικοινωνιακών δεδομένων με αυτό τον τρόπο είναι παράνομη και από την άλλη να υποδεικνύει πως η Αστυνομία δεν έχει καμία αρμοδιότητα στις Φυλακές και κάτι τέτοιο αντίκειται στους ευρωπαϊκούς κανόνες των φυλακών και στον ευρωπαϊκό κώδικα αστυνομικής δεοντολογίας που τονίζουν τη διάκριση των ρόλων Αστυνομίας και Φυλακών. 

Πάντως, νομικοί που μίλησαν στον REPORTER, ανέφεραν πως κάτι τέτοιο είναι παράνομο και εγείρονται σοβαρά ερωτήματα γύρω από τη στάση της υπουργού Δικαιοσύνης και της Αστυνομίας, τονίζοντας πως απαγορεύονται οι παρακολουθήσεις χωρίς σχετικό διάταγμα και χωρίς εύλογη υπόνοια για διάπραξη αδικημάτων, ενώ παραπέμπουν στις αποφάσεις των Δικαστηρίων.