Η ακατάπαυστη κόντρα, ο πόλεμος από την πρώτη μέρα και το χαρτί του Ανωτάτου

Δύο χρόνια στην καρέκλα του Γενικού Εισαγγελέα, συμπληρώνει τον ερχόμενο Ιούνιο ο Γιώργος Σαββίδης κι αν είναι κάτι που στιγμάτισε την πορεία του μέχρι σήμερα, είναι οι επικές κόντρες και οι διαφωνίες του με τον Γενικό Ελεγκτή, Οδυσσέα Μιχαηλίδη, ο οποίος ήδη διάγει τον όγδοο χρόνο του στο τιμόνι της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.  

Οι σχέσεις των δύο ποτέ δεν ήταν εύκολες. Εξ αρχής διαφάνηκε πως η πάλαι ποτέ ισχυρή συμμαχία μεταξύ των δύο εκ των κορυφαίων θεσμών του κράτους, που άκμασε επί των ημερών του προκατόχου του Γιώργου Σαββίδη, Κώστα Κληρίδη, είχαν παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Από τη μια το γεγονός ότι ο Γιώργος Σαββίδης εγκατέλειπε ένα Υπουργείο για να αναλάβει καθήκοντα, καθιστώντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο τον διορισμό του ως πολιτικό, σε μια θέση, ωστόσο που απαιτεί ανεξαρτησία, ενώ από την άλλη οι δύσκολες υποθέσεις που νωρίς νωρίς βρέθηκαν ενώπιον του, καθιστούσε πλέον τη σύγκρουση μεταξύ των δύο αναπόφευκτη.

Εξ αρχής το ζήτημα της ανεξαρτησίας του προσώπου που κρατάει τα κλειδιά της Νομικής Υπηρεσίας είχε τεθεί, τόσο από πολιτικά κόμματα όσο και από προσωπικότητες που είχαν υπηρετήσει τον χώρο. Από τους πρώτους, ο Κώστας Κληρίδης έστειλε το μήνυμα πως ο Γενικός Εισαγγελέας δεν θα πρέπει να προέρχεται από την πολιτική σκηνή του τόπου, ωστόσο οι περισσότεροι ανέμεναν να κρίνουν το έργο και αφού θα έβλεπαν τα πρώτα δείγματα γραφής, τόσο του Γενικού Εισαγγελέα όσο και του βοηθού του, Σάββα Αγγελίδη, που επίσης ήταν πρώην υπουργός της Κυβέρνησης. 

Η αρχή των προβλημάτων

Η ημέρα της σύγκρουσης και της διαφωνίας μεταξύ Σαββίδη και Μιχαηλίδη δεν άργησε και πολύ να έρθει. Μόλις τρεις μήνες μετά τον διορισμό του πρώτου, ξεσπά το σκάνδαλο του Al Jazzeera με τις φοβερές αποκαλύψεις σε σχέση με τα χρυσά διαβατήρια, με την εμπλοκή πολιτικών και οικονομικών παραγόντων. Το πρώτο ημίχρονο της κόντρας μεταξύ των δύο αφορούσε τις έρευνες για το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, με τον Γενικό Ελεγκτή να ζητά από την Κυβέρνηση πρόσβαση στους φακέλους των πολιτογραφήσεων και τον Γενικό Εισαγγελέα να δίνει γνωμάτευση στο Υπουργείο Εσωτερικών, πως από τη στιγμή που βρίσκεται σε εξέλιξη η έρευνα από την Ερευνητική Επιτροπή που διορίστηκε από τον ίδιο καθ΄ υπόδειξη του Προέδρου της Δημοκρατίας, δεν μπορεί να υπάρξει παράλληλη έρευνα από την Ελεγκτική Υπηρεσία.

Η διάσταση απόψεων έκανε την σύγκρουση αναπόφευκτη, με τους δύο να ερμηνεύουν με διαφορετικό τρόπο το Σύνταγμα. Τότε ήταν που αποφάσισαν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι για να βρουν μια λύση, ωστόσο επί της ουσίας συμφώνησαν ότι διαφωνούν, ανακοινώνοντας ωστόσο ανακωχή, η οποία όμως δεν άργησε να σπάσει.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στη δημοσιότητα το ογκωδέστατο πόρισμα για το ΚΕΠ-Οι ευθύνες και τα μαυρισμένα

Αποδόμηση και αμφισβήτηση

Χαρακτηριστικό της ανεξέλεγκτης πλέον κατάστασης που είχε ξεφύγει από τους καθωσπρεπισμούς που χαρακτηρίζουν τις σχέσεις μεταξύ των διαφόρων ανεξάρτητων υπηρεσιών ή θεσμών, ήταν οι δηλώσεις του Γενικού Εισαγγελέα τον Οκτώβριο του 2020, για τον Οδυσσέα Μιχαηλίδη.

Ο Γιώργος Σαββίδης τον κατηγόρησε μεταξύ άλλων για, «άνευ προηγουμένου εκστρατεία παρεμβάσεων στα ΜΜΕ με προφανή σκοπό να πιέσει ή να εκφοβίσει ή ακόμα να αποδημήσει προκαταβολικά το Γενικό Εισαγγελέα», «προσπάθεια να μειώσει το Γενικό Εισαγγελέα λέγοντας ότι δεν είναι υπόχρεος να υπακούσει στη νομική του συμβουλή», «προκατάληψη και εκτροπή παρά τις περί αντιθέτου διακηρύξεις του», «37 απαράδεκτες δημόσιες τοποθετήσεις», καθώς και για «εργολαβική προσπάθεια να αποδομεί και να αμφισβητεί τους πάντες».

Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, ήταν η κίνηση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη να δημοσιοποιήσει, όσο ήταν ακόμα σε εξέλιξη το έργο της Ερευνητικής, νέα έκθεση η οποία σχετιζόταν με το ΚΕΠ, με τον Γενικό Εισαγγελέα να κατηγορεί πλέον ανοικτά τον Ελεγκτή για υπέρβαση εξουσιών, απειλώντας μάλιστα ακόμα και με προσφυγή στο Ανώτατο.

Ειδικότερα, ο Ελεγκτής δημοσιοποίησε τον Νοέμβριο του 2020, Ειδική Έκθεση για τους επενδυτές του καζίνο θέρετρου, προκαλώντας την οργή της Νομικής Υπηρεσίας. Μάλιστα πριν τη δημοσιοποίηση της έκθεσης, ο Γενικός Εισαγγελέας προειδοποίησε τον Οδυσσέα Μιχαηλίδη πως ελλοχεύουν κίνδυνοι και θα προκύψουν σοβαρά προβλήματα από τη δημοσιοποίηση της Ειδικής Έκθεσης, κάνοντας ειδική αναφορά σε σειρά σοβαρών νομικών και διαδικαστικών ζητημάτων. Η Έκθεση ωστόσο δημοσιοποιήθηκε, δείχνοντας μάλιστα σοβαρές ευθύνες τόσο του Υπουργικού Συμβουλίου, στο οποίο συμμετείχαν ως υπουργός Δικαιοσύνης και υπουργός Άμυνας ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, αντίστοιχα, όσο και εναντίον συγκεκριμένων υπουργών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Η απομυθοποίηση Οδυσσέα, το «εγώ εν τζαι» και οι... αποστάσεις Νικόλα

Έκρυψαν την κόντρα κάτω από το χαλί

Αυτό ήταν το χρονικό σημείο που για πρώτη φορά ακούστηκε η πρόθεση είτε της Κυβέρνησης είτε της Νομικής Υπηρεσίας για να προσφύγουν στο Ανώτατο Δικαστήριο, ζητώντας επί της ουσίας την παύση ή και την οριοθέτηση των εξουσιών του Οδυσσέα Μιχαηλίδη, τον οποίο κατηγόρησαν ότι δρα ανεξέλεγκτα, υπερβαίνοντας τις εξουσίες που του παρέχει το Σύνταγμα.

Αν και την επιλογή του Ανώτατου για οριοθέτηση των εξουσιών και επίλυση των διαφορών, έδειξε και ο ίδιος ο Γενικός Ελεγκτής, τελικά ούτε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ούτε ο Γενικός Εισαγγελέας, αλλά ούτε κι ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης, τόλμησαν αυτό το βήμα καθ΄ όλη τη διάρκεια της κόντρας που διήρκησε μήνες. Και βέβαια το ζήτημα από νομικό ή καλύτερα από θέμα ερμηνείας του Συντάγματος για την οριοθέτηση των εξουσιών της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, μετεξελίχθηκε σε αμιγώς πολιτικό. Κι αυτό διότι, αφενός τα κόμματα της αντιπολίτευσης, με αιχμή του δόρατος το ΔΗΚΟ, έκαναν σημαία τον Οδυσσέα Μιχαηλίδη, ενώ από την άλλη, Κυβέρνηση και κυβερνών κόμμα, υπεραμύνθηκαν των χειρισμών του Γιώργου Σαββίδη.

Ωστόσο, από τη στιγμή που πλέον η Κύπρος βρισκόταν σε προεκλογική περίοδο ενόψει των βουλευτικών εκλογών, όλα πήραν το δρόμο τους και η χώρα, λόγω της σύγκρουσης μεταξύ των δύο κορυφαίων θεσμών και της επιμονής αμφοτέρων στις θέσεις που προέβαλαν, κινδύνεψε να μείνει χωρίς προϋπολογισμό, αφού η πλειοψηφία των βουλευτών καταψήφισε τον προϋπολογισμό για το 2021.

Οι μήνες πέρασαν, ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης συνεργάστηκε καταθέτοντας στην Ερευνητική Νικολάτου, η οποία λίγο αργότερα εξέδωσε και το ενδιάμεσό της πόρισμα, με το οποίο συμφώνησε ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης και γενικότερα τα πνεύματα ηρέμησαν.

Ωστόσο ο Γενικός Ελεγκτής ποτέ δεν ξέχασε πως ο Γιώργος Σαββίδης τον εμπόδισε από το να διεξάγει την έρευνα για το ΚΕΠ. Μάλιστα με αφορμή την έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ελεγκτικών Υπηρεσιών ΙΝΤΟSAI, αμφότεροι δήλωναν δικαιωμένοι για τη στάση τους. Η έκθεση ούτε λίγο ούτε πολύ, δεν είχε κανένα δεσμευτικό χαρακτήρα και δήλωνε πως ναι μεν ο περιορισμός πρόσβασης στον Γενικό Ελεγκτή ήταν αντίθετος με το πνεύμα των διακηρύξεων, από την άλλη όμως αναγνώριζε την αδυναμία του να εισέλθει σε νομικά ζητήματα ενός κράτους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Ένας χρόνος Cyprus Papers-H ρελάνς της Κυβέρνησης, η ρεβάνς του Οδυσσέα

Λάδι στη φωτιά

Ο Οδυσσέας δεν τα έβαλε κάτω και λίγο αργότερα δημοσιοποίησε νέα έκθεση που αυτή τη φορά αφορούσε την Μαρίνα της Αγίας Νάπας, η οποία και πάλι σχετιζόταν με το ΚΕΠ. Αυτή τη φορά, οι δύο έβγαλαν μαχαίρια ενώπιον των βουλευτών της Επιτροπής Ελέγχου, η οποία διήγαγε μια από τις τελευταίες συνεδρίες της πριν το κλείσιμο της Βουλής για τις βουλευτικές εκλογές του 2021.

Τον Απρίλιο του 2021, Σαββίδης και Μιχαηλίδης, διαφώνησαν για ακόμα μια φορά, με αφορμή τις αρμοδιότητες του Γενικού Ελεγκτή, με τον Γενικό Εισαγγελέα να κάνει λόγο για «συνταγματική εκτροπή», «νομική ρητορική» και «γνωματεύσεις του Οδυσσέα Μιχαηλίδη εκ μέρους του».

Μάλιστα τον κατήγγειλε ότι με τις δηλώσεις του επιχειρεί να τον εξευτελίσει, να τον θίξει, να τον προσβάλει, να τον υποτιμήσει και πως έχει ξεκινήσει εκστρατεία άρνησης και διαφωνίας με τον ίδιο, από την πρώτη μέρα ανάληψης των καθηκόντων του. Από την πλευρά του ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης, απάντησε πως «ο Γενικός Εισαγγελέας φαίνεται θέλει να γράφει τις εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας», ενώ αμφότεροι καλέστηκαν για να προσφύγουν στο Ανώτατο για επίλυση των διαφορών, πράγμα πάντως που ουδένας έπραξε. Αργότερα ο Γιώργος Σαββίδης σε ανακοίνωση που εξέδωσε, έλεγε μεταξύ άλλων πως, «το βάραθρο, στο οποίο κατρακυλούν κάποιοι πολιτικοί και κάποιοι αξιωματούχοι, (εννοώντας τον Οδυσσέα Μιχαηλίδη), δεν φαίνεται να έχει πάτο».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Οι αστοχίες της Δικαιοσύνης, η στάση των κομμάτων και τα ξύλα της παπαθκιάς

Η πρώτη νίκη

Ο επόμενος σημαντικός σταθμός στην κόντρα των δύο, ήταν η δημοσιοποίηση του τελικού πορίσματος της Επιτροπής Νικολάτου, το οποίο άφηνε εκτεθειμένο τον Γενικό Ελεγκτή για τους χειρισμούς της υπηρεσίας του, κάνοντας λόγο για αδυναμία ελέγχου του ΚΕΠ.

Στο πόρισμα, μεταξύ άλλων, καταγραφόταν ανεπάρκεια σε ό,τι αφορά τους ελέγχους της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, ενώ γινόταν αναφορά στον έλεγχο που πραγματοποιήθηκε το 2016, για τον οποίο δεν έγινε καμία επισήμανση ή αναφορά σε έκθεση, αλλά ούτε συστάσεις προς το Υπουργείο Εσωτερικών. Μάλιστα υποδείκνυε με νόημα, ότι ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης, για πρώτη φορά, ζήτησε να πραγματοποιήσει έρευνα για το ΚΕΠ τον Αύγουστο του 2020, μετά τις αποκαλύψεις του Al Jazeera. 

Αυτές οι διαπιστώσεις, αν και δεν είχαν να κάνουν ξεκάθαρα και σε πρώτο πλάνο με την ουσία της κόντρας των δύο θεσμών, προκάλεσαν από τη μια πλευρά την οργή του Γενικού Ελεγκτή, ο οποίος υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη συνεχή επίθεση στην οποία βρισκόταν και να υπεραμυνθεί των χειρισμών της υπηρεσίας του, ενώ στην αντίπερα όχθη, ήταν μια μικρή δικαίωση του Γιώργου Σαββίδη, ο οποίος είχε την ευκαιρία για πρώτη φορά από την έναρξη της αντιπαράθεσης να βγει μπροστά και να κουνήσει αυτός το δάκτυλο στον Οδυσσέα.

Όπως αποδεικνύεται από τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, από τότε οι σχέσεις των δύο ανώτατων αξιωματούχων δεν βελτιώθηκαν. Αντίθετα με την πρώτη ευκαιρία, βγήκε ξανά στην επιφάνεια η κόντρα αλλά και η ουσία της διαφωνίας τους που ποτέ δεν επιλύθηκε. Κι αυτή δεν είναι άλλη από την οριοθέτηση των εξουσιών, των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων του Γενικού Ελεγκτή.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Η περίοδος χάριτος, τα... ναρκοπέδια και η ετυμηγορία για Σαββίδη-Αγγελίδη

Το πιο πρόσφατο επεισόδιο

Αυτή την φορά η αφορμή δόθηκε από την δημοσιοποίηση της έκθεσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για την Αρχή Ραδιοτηλεώρασης, στην οποία μεταξύ άλλων ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης εντοπίζει ποινικά αδικήματα. Αδικήματα ωστόσο με τα οποία φαίνεται πως δεν συμφώνησε ο Γιώργος Σαββίδης οποίος αποφάσισε πως δεν προκύπτει μαρτυρία που να δικαιολογεί ποινικές διώξεις.

Το λεκτικό που χρησιμοποιήθηκε στην έκθεση σε σχέση με την απόφαση του Γενικού Εισαγγελέα, δεν άρεσε καθόλου στον Γιώργο Σαββίδη, ο οποίος φέρεται να χαρακτήρισε ως «αχρείαστη» ή ότι «αφήνει την εντύπωση για προσπάθεια κριτικής και απόπειρας ελέγχου επί των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα», εκ μέρους του Γενικού Ελεγκτή.

Σε απαντητική του επιστολή, ο Γενικός Ελεγκτής κουνάει το δάκτυλο στον Γενικό Εισαγγελέα, υποδεικνύοντας του πως δεν έχει τις εξουσίες ώστε να του πει τι θα κάνει, ενώ μίλησε για συνεχή υπόσκαψη της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. 

Μάλιστα ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης χαρακτηρίζει ως «πραγματικά λυπηρό που κατ’ επανάληψη δείχνετε να περιφρονείτε την ανεξαρτησία της Υπηρεσίας μας, πολλές φορές μάλιστα χρησιμοποιώντας γλώσσα σε υποτιμητικό ύφος και τόνο, υποσκάπτοντας συνεχώς την ομαλή συνεργασία των δύο Υπηρεσιών, που θα έπρεπε να είναι σε όλα τα επίπεδα άψογη και συνεχής».   

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στο ρινγκ Ελεγκτής Vs Σαββίδης-Κατηγορία για υπόσκαψη με φόντο υπόθεση διαφθοράς

Το τελευταίο επεισόδιο

Μετά από σχεδόν δύο χρόνια κόντρας, διαφωνιών και ανταλλαγής χαρακτηρισμών, απολύτως τίποτα δεν προμηνύει πως υπάρχει πρόθεση, είτε από τη μία είτε από την άλλη πλευρά για να υπάρξει συμβιβασμός και οι δύο θεσμοί, που εκ της φύσεως τους απαιτείται να έχουν αγαστή συνεργασία, θα μπορούν να λειτουργήσουν όπως ορίζεται να λειτουργούν από το Σύνταγμα.

Το ζήτημα μπορεί να ξεκίνησε ως νομικό και στη συνέχεια να μετατράπηκε σε πολιτικό, σήμερα όμως αναδεικνύεται καθαρά ως προσωπικό. Φράσεις όπως, «το βάραθρο του Γενικού Ελεγκτή δεν έχει πάτο», ή η κατηγορία για συνεχή υπόσκαψη της Ελεγκτικής Υπηρεσίας από τον Γιώργο Σαββίδη, ή ακόμα και η παραδοχή Σαββίδη πως, «ο Οδυσσέας με πολεμά από την πρώτη ημέρα», αναμφίβολα δεν έχουν καμία θέση στον πολιτειακό βίο της Κυπριακής Δημοκρατίας, που έτσι κι αλλιώς δεν διάγει της λαμπρότερες των ημερών της.

Συνεπώς, ενδεχομένως αυτή η πιο πρόσφατη διαφωνία να πρέπει να γίνει και η αφορμή για να δοθεί μια οριστική λύση στα προβλήματα που δημιουργεί αυτή η συνεχής κόντρα μεταξύ των δύο και που επί της ουσίας άπτεται μιας βασικής διαφωνίας των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Αυτό το τελευταίο επεισόδιο της κόντρας θα μπορούσε να παιχθεί, μόνο ενώπιον των Δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου, που θα εξέταζαν την προσφυγή ενός εκ των δύο κορυφαίων αξιωματούχων, για να δοθεί μια οριστική λύση στο πρόβλημα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Τα τρία τελευταία κεφάλαια, ο επίλογος και το τέλος στο τσιμπούσι της διαφθοράς