Infographic: Ο χάρτης του μεταναστευτικού-Οι αριθμοί, οι διαδρομές και η Κύπρος

Εδώ και μια δεκαετία το μεταναστευτικό έχει αναδειχθεί σε νούμερο ένα πρόβλημα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αμηχανία με την οποία το ευρωπαϊκό οικοδόμημα αντιμετώπισε τις πρώτες ροές μεταναστών, συνέτεινε καθοριστικά, ώστε μέχρι τα μέσα της περασμένης δεκαετίας το πρόβλημα να γιγαντωθεί, με αποτέλεσμα το 2015 τα κράτη μέλη της Ε.Ε. και ειδικά οι χώρες πρώτες γραμμής να δεχθούν μια αφόρητη πίεση.

Ο πόλεμος της Συρίας, και οι μακροχρόνιες πολεμικές συρράξεις σε Μέση Ανατολή και Αφρική, σε συνδυασμό με την οικονομική ανέχεια που ταλαιπωρεί τα αφρικανικά κράτη δημιουργήσαν μια άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση που κλήθηκαν σε πρώτη φάση να διαχειριστούν τα ίδια τα κράτη και σε δεύτερο επίπεδο η Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία μόνο ως ένα βαθμό κατάφερε να ελέγξει την κατάσταση.

Τα επόμενα χρόνια, ειδικά με το ξέσπασμα της πανδημίας οι ροές μειώθηκαν, ωστόσο το 2021 οι μετανάστες πήραν και πάλι τον δρόμο προς την Ε.Ε. για να βρουν ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Μάλιστα ο τρόπος με τον οποίο η Ε.Ε. επιχείρησε να λύσει το πρόβλημα δηλαδή δημιουργώντας ένα τείχος προστασίας στα τουρκικά παράλια, δίνοντας παράλληλα τεράστια ποσά στην Τουρκία, από τα γεγονότα αποδεικνύεται λανθασμένος, αφού πλέον εναπόκειται στην τουρκική κυβέρνηση να ανοίξει ή να κλείσει την στρόφιγγα των μεταναστευτικών ροών, ειδικά προς την Κύπρο και την Ελλάδα, αναλόγως της πίεσης που θέλει να εξασκήσει.

Σήμερα η Ευρώπη βρίσκεται ενώπιον μιας νέας προσπάθειας για επίλυση των προβλημάτων του μεταναστευτικού, μέσω μιας νέας συμφωνίας που θα περιλαμβάνει πολλά επίπεδα ελέγχου σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, από την ώρα που οι μετανάστες θα κατευθύνονται προς τα ευρωπαϊκά σύνορα, μέχρι την ώρα που όσοι δεν μπορούν να λάβουν άσυλο, θα απελαύνονται.

Ωστόσο για να εντοπιστεί η λύση πρέπει πρώτα να αναλυθούν τα δεδομένα και να διαπιστωθεί το μέγεθος του προβλήματος, των κινδύνων για το οικοδόμημα της Ε.Ε. αλλά και των κρατών της, ειδικά αυτών που αποτελούν πρώτες χώρες υποδοχής, όπως είναι και η Κύπρος.

Αξίζει να σημειωθεί πως η Κύπρος βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των 27 χωρών της ΕΕ που το 2020 δέχθηκαν αιτήσεις για άσυλο από μετανάστες. Ειδικότερα η Κύπρος βρίσκεται στην πρώτη θέση με 841 αιτήσεις ανά 100 χιλιάδες κατοίκους, ενώ ακολουθεί η Μάλτα με 468 αιτήσεις και η Ελλάδα με 354. Είναι ενδεικτικό πως άλλες ευρωπαϊκές χώρες που δέχονται πιέσεις από τη μετανάστευση, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, δέχονται 36 αιτήσεις ανά 100 χιλιάδες κάτοικους και 182 αιτήσεις αντίστοιχα.

Το 2020 από τα κράτη μέλη της Ε.Ε. ζήτησαν άσυλο 472 χιλιάδες άνθρωποι εκ των οποίων οι 417 χιλιάδες το έκαναν για πρώτη φορά. Μάλιστα οι 141 χιλιάδες ήταν ανήλικοι, ενώ οι 13500 ήταν ασυνόδευτα παιδιά, τα περισσότερα από το Αφγανιστάν, τη Συρία και το Πακιστάν. Το πρώτο μισό του 2021, η Ε.Ε. δέχθηκε συνολικά 248 χιλιάδες αιτήσεις, 12% περισσότερες από το 2020 αγγίζοντας τα επίπεδα πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας.

Την ίδια ώρα σύμφωνα με τη Frontex το 2020 επιχειρήθηκαν 125100 παράνομες διελεύσεις προς τα σύνορα της Ε.Ε., εκ των οποίων 86100 από τη θάλασσα και 38800 από χερσαία σύνορα. Το πρώτο μισό του 2021, οι διελεύσεις ξεπέρασαν τις 85700 με το ποσοστό να ανεβαίνει κατά 66% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένη στοιχεία της Κομισιόν το 2021 μέχρι τον Οκτώβριο οι παράνομες αφίξεις στις χώρες πρώτης γραμμής έφτασαν τις 104806, ενώ τραγικοί είναι και οι αριθμοί των θανάτων, μεταναστών που ταξίδεψαν με το όνειρο για μια καλύτερη ζωή, αφού οι απώλειες έφτασαν μόνο για το 2021 τους 2455.

Όπως καταγράφεται και στον πίνακα από τον Ιανουάριο του 2021, μέχρι τον περασμένο Οκτώβριο, οι Frontex κατάφερε να ανακόψει σε 15769 περιπτώσεις, ομάδες μεταναστών που επιχειρούσαν να περάσουν σε ευρωπαϊκά σύνορα. Ωστόσο σχεδόν το σύνολο αυτών των ανακοπών έγινε σε περιοχές όπου η παρουσία της ευρωπαϊκής δύναμης είναι πιο έντονη, όπως στο Αιγαίο, τον Έβρο και τα σύνορα της Βουλγαρίας με την Τουρκία.  

Σε ότι αφορά τους δρόμους που επιλέγουν οι μετανάστες για να περάσουν στην Ε.Ε. οι Βρυξέλλες έχουν καταγράψει τουλάχιστον τέσσερις συνήθεις διαδρομές. Ξεκινώντας από τα δυτικά, Αφρικανοί μετανάστες περνούν με πλοιάρια προς τα Κανάρια Νησιά στον Ατλαντικό και αυτομάτως εισέρχονται σε ευρωπαϊκό έδαφος. Από την αρχή του χρόνου η Frontex κατέγραψε 54694 τέτοιες απόπειρες. Πολύ λιγότεροι μετανάστες περίπου 16337 επιχειρούν να μπουν στην Ισπανία διασχίζοντας τη Μεσόγειο. Η Ισπανία από την αρχή του χρόνου δέχθηκε, σύμφωνα με τα δεδομένα του ισπανικού Υπουργείου Εσωτερικών, 44922 αφίξεις.

Σε ότι αφορά τον Κεντρικό διάδρομο της Μεσογείου, που επηρεάζει την Ιταλία και τη Μάλτα, από τις αρχές του χρόνου η Frontex κατέγραψε 16710 διελεύσεις, ενώ οι τοπικές αρχές της Μάλτας κατέγραψαν μόλις 662 αφίξεις μεταναστών, ενώ οι αντίστοιχες της Ιταλίας 59135.

Σε ότι αφορά την περιοχή μας, δηλαδή την ανατολική Μεσόγειο, ενδεχομένως λόγω και της δυσκολίας φύλαξης, τόσο των χερσαίων όσο και των θαλασσίων συνόρων, οι αποστολές της Frontex κατέγραψαν μόλις 15769 διελεύσεις, με την Κύπρο να καταγράφει τις περισσότερες αφίξεις. Ειδικότερα στην Κύπρο καταγράφηκαν μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου 8870 παράνομες αφίξεις, ενώ στην Ελλάδα 7381 και στη Βουλγαρία 5863. Σήμερα ο αριθμός για την Κύπρο, έχει ξεπεράσει τις 10 χιλιάδες παράνομες διελεύσεις.

Το σημαντικό για την Κύπρο, είναι πως σε αντίθεση με το σύνολο των ευρωπαϊκών κρατών, ο αριθμός των αιτητών ασύλου που εισήλθαν παράνομα στη χώρα ξεπερνά το 4% του πληθυσμού, την ώρα που στα υπόλοιπα 26 ευρωπαϊκά κράτη, το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνά το 1%.