Ο REPORTER παρουσιάζει την έκθεση PEGA-Όσα καταγράφονται για τις παρακολουθήσεις

Τα όσα καταγράφει στο προσχέδιο της έκθεσης της η Επιτροπή PEGA για την Κύπρο σε σχέση με το φλέγον ζήτημα των παρακολουθήσεων, έρχονται να ρίξουν και άλλο λάδι στη φωτιά, αφού από τη μια δείχνει την χώρα μας ως κύριο κόμβο εξαγωγών κακόβουλων λογισμικών, τα οποία μάλιστα φέρεται να χρησιμοποιήθηκαν, ενώ από την άλλη αφήνονται σκιές γύρω από το κλείσιμο της υπόθεσης του κατασκοπευτικού βαν.    

Ο REPORTER, εξασφάλισε το προσχέδιο της έκθεσης PEGA και παρουσιάζει αυτούσιο και μεταφρασμένο το κεφάλαιο που αφορά την Κύπρο: 

201. Η Κύπρος είναι ένα σημαντικό εξαγωγικό κέντρο για την κατασκοπευτική βιομηχανία. Στα χαρτιά, υπάρχει ένα καλό νομικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένων των κανονισμών της ΕΕ, όμως στην πράξη η Κύπρος είναι ένας ελκυστικός τόπος για εταιρείες που πουλούν κατασκοπευτικές τεχνολογίες. Τα πρόσφατα σκάνδαλα έχουν προκαλέσει ζημιά στη φήμη της χώρας όμως, και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2023 μια δέσμη από νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες, που ενισχύουν το νομικό πλαίσιο και βελτιώνουν τη συμμόρφωση.

202. Το 2019, η Κύπρος σείστηκε από ένα σκάνδαλο, μετά από μία συνέντευξη του Ταλ Ντίλιαν στο Forbes, που επεδείκνυε το γεμάτο με σύγχρονη κατασκοπευτική τεχνολογία μαύρο βαν του. Στις έρευνες που ακολούθησαν, φάνηκε ότι είχε λάβει άδεια από την Κυβέρνηση για ένα πείραμα στο εθνικό αεροδρόμιο, συλλέγοντας προσωπικά δεδομένα επιβατών, μέσω του WiFi του αεροδρομίου.

203. Η έρευνα για το βαν του Ντιλιαν-WiSpear έδειξε περαιτέρω ότι η Κύπρος κατέστη πρόσφορο έδαφος για τον πειραματισμό με κατασκοπευτικό εξοπλισμό, από τις ίδιες τις εταιρείες που είχαν ως βάση τους την Κύπρο. Σύμφωνα με το βασικό κόμμα της αντιπολίτευσης, ΑΚΕΛ, περισσότερες από 9,5 εκατομμύρια κινητές συσκευές εντοπίζονταν παράνομα στο πλαίσιο της μαζικής κατασκοπευτικής δοκιμής του Ντίλιαν, παραβιάζοντας πολλά ατομικά δικαιώματα προστασίας προσωπικών δεδομένων.

204. Αυτό το περιστατικό μπορεί να έχει πολιτική σημασία πέραν της παραβίασης της ιδιωτικότητας των επιβατών. Δεδομένου ότι η Κύπρος βρίσκεται στο σταυροδρόμι με πολλούς τρόπους, υπάρχουν αρκετές τρίτες χώρες που θα μπορούσαν δυνητικά να ενδιαφέρονται να αποκτήσουν επίγνωση των κινήσεων των ταξιδιωτών μέσω του αεροδρομίου Λάρνακας: Για παράδειγμα η Τουρκία, το Ισραήλ, η Ρωσία και οι ΗΠΑ.

Κλείσιμο υπόθεσης βαν και πόρισμα

205. Το Δικαστήριο επέβαλε πρόστιμο 76,000 ευρώ στην εταιρεία του Ντιλιαν WiSpear και η Αρχή Προστασία Προσωπικών Δεδομένων πρόστιμο 925,000 ευρώ υπό το φως των παραβιάσεων GDPR. Όμως, ο Γενικός Εισαγγελέας σταμάτησε τις υποθέσεις εναντίον όλων των προσώπων. Οι λόγοι για την απόφαση να μην τους διώξει είναι απόρρητοι, όπως και η έκθεση της ειδικής έρευνας που διέταξε ο (προηγούμενος) Γενικός Εισαγγελέας. Υπάρχει μια αξιοσημείωτη αντίθεση μεταξύ του ισχυρισμού, από τη μία πλευρά, πως το επεισόδιο με το μαύρο βαν αγγίζει ζητήματα εθνικού ενδιαφέροντος και ζωτικής σημασίας υποδομών και, από την άλλη, τις φαινομενικά ελαφριές κυρώσεις για τους δράστες.

206. Υπάρχουν στενοί δεσμοί μεταξύ της Κύπρου και της Ελλάδας σε ό,τι αφορά το θέμα των spyware. Η Intellexa του Ταλ Ντίλιαν ιδρύθηκε στην Ελλάδα και το spyware Predator χρησιμοποιήθηκε στα ελληνικά σκάνδαλα hacking.

207. Πέραν της υποβοήθησης από το ευνοϊκό εξαγωγικό κλήμα, η κυπριακή Κυβέρνηση φέρεται να έχει χρησιμοποιήσει και η ίδια κατασκοπευτικά συστήματα, παρόλο που δεν είναι πολλά γνωστά για τα θύματα σε σχέση με άλλα κράτη-μέλη, ούτε είναι ξεκάθαρο αν χρησιμοποιήθηκε spyware ή άλλες κατασκοπευτικές μέθοδοι ή και τα δύο. Ο δημοσιογράφος Μακάριος Δρουσιώτης φέρεται να παρακολουθείτο από την Κυβέρνηση από τον Φεβρουάριο του 2018. Η Κυβέρνηση αρνείται την παρακολούθηση.

208. Στα χαρτιά, υπάρχει το νομικό πλαίσιο, που ορίζει την προστασία των ιδιωτικών συνομιλιών, την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων και το δικαίωμα του ατόμου στην ενημέρωση. Στην πράξη, όμως, μόλις γίνει επίκληση της εθνικής ασφάλειας, δεν υπάρχουν ξεκάθαροι κανόνες που να ορίζουν την χρήση συσκευών παρακολούθησης και την προστασία των συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών.

Σχέσεις Κύπρου-Ισραήλ

209. Η Κύπρος φαίνεται να έχει πολύ στενή συνεργασία με το Ισραήλ στον τομέα των τεχνολογιών παρακολούθησης. Η Κύπρος διαβουλεύτηκε με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ για τις μεταρρυθμίσεις στο νομικό της πλαίσιο. Η Κύπρος είναι ένας δημοφιλής προορισμός για πολλές ισραηλινές εταιρείες spyware.

210. Το υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, μέσω του κλάδου άδειας εξαγωγής στρατηγικών ειδών ρυθμίζει την εξαγωγή προϊόντων διπλής χρήσης. Απαντώντας στο ερωτηματολόγιο της PEGA που στάλθηκε σε όλα τα κράτη-μέλη, η Κύπρος δήλωσε ότι ελέγχει και αξιολογεί όλες τις αιτήσεις για εξαγωγή για είδη διπλής χρήσης ξεχωριστά, σε πλήρη συμφωνία με τα σχετικά καθεστώτα κυρώσεων. Αυτά τα καθεστώτα είναι το Παγκόσμιο Καθεστώς Κυρώσεων της ΕΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, όπως επίσης και οι κανονισμοί της Ε.Ε. για τον έλεγχο των εξαγωγών, της διαμεσολάβησης, της τεχνικής βοήθειας, της διαμετακόμισης και μεταφοράς αντικειμένων διπλής χρήσης [Κανονισμός (EU) 2021/821], που καθοδηγείται από τα κριτήρια των σχετικών Κοινών Θέσεων του Συμβουλίου (2008/944/CFSP). Η Κύπρος είναι το μοναδικό κράτος-μέλος της ΕΕ που δεν υπέγραψε τη Συμφωνία του Wassenaar, λόγω του τουρκικού βέτο. Όμως η Κυβέρνηση δηλώνει ότι τηρεί τα ίδια πρότυπα.

211. Το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας μπορεί να συμβουλεύεται τη λεγόμενη Συμβουλευτική Επιτροπή για να επιτρέψει μια άδεια εξαγωγής. Η Επιτροπή αποτελείται από εκπροσώπους του Υπουργείου Άμυνας, του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, του Υπουργείου Εξωτερικών, του Τμήματος Τελωνείων, μεταξύ άλλων τμημάτων. Σύμφωνα με την κυπριακή Κυβέρνηση, ζητείται συχνά η άποψη ης Επιτροπής κατά την εξέταση αδειών εξαγωγής. Σε αρκετές περιπτώσεις, η εξαγωγή ειδών διπλής χρήσης σε τρίτες χώρες απορρίφθηκε, λόγω της αρνητικής θέσης της Επιτροπής. Το Εμπορικό Επιμελητήριο συνήθως δεν παρέχει πληροφορίες για τον αριθμό των αδειών για software-marketing που εγκρίνονται ή απορρίπτονται.

212. Κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με την Επιτροπή PEGA, οι Υπουργοί Νατάσα Πηλείδου και Κυριάκος Κόκκινος δήλωσαν ότι υπήρξε μεγάλη μείωση στον αριθμό των εταιρειών που είναι ενεργές στην Κύπρο. Τριάντα δύο εταιρείες είναι εγγεγραμμένες, όμως σύμφωνα με την Υπουργό, αυτή τη στιγμή μόνο 8-10 είναι ενεργές, εκ των οποίων οι 3-4 παράγουν spyware.

213. Στην πράξη, η Κύπρος φαίνεται να είναι επιεικής στην παροχή αδειών εξαγωγής σε εταιρείες spyware. Οι εταιρείες χρησιμοποιούν κόλπα για να παρακάμψουν τος κανόνες. Δηλαδή, το hardware του προϊόντος αποστέλλεται στη χώρα-παραλήπτη χωρίς να έχει φορτωθεί το λογισμικό. Ένας άλλος τρόπος ήταν να δηλώνουν ότι το προϊόν εξάγεται μόνο για σκοπούς επίδειξης, παρόλο που προστίθεται μια λεπτομερής περιγραφή του προϊόντος.

214. Πολλές ισραηλινές εταιρείες έρχονται στην Κύπρο για  να ξεκινήσουν την ευρωπαϊκή δραστηριότητά τους. Διαφορετικές πηγές ανέφεραν περαιτέρω ότι η χώρα αποτελεί έδρα για περίπου 29 ισραηλινές εταιρείες. Το εμπόριο spyware και οι διπλωματικές σχέσεις συνδέονται στενά. Σε αντάλλαγμα για τη διευκόλυνση των αδειών για ισραηλινές εταιρείες, η Κύπρος φέρεται να έλαβε κάποια από τα προϊόντα που αυτές οι εταιρείες αναπτύσσουν και εξάγουν, όπως το Pegasus spyware από την NSO, όπως επίσης και υλικά spyware από την WiSpear.  

215. Ο περί Προστασίας του Απορρήτου της Ιδιωτικής Επικοινωνίας Νόμος 92(Ι)/1996, προνοεί ότι η αίτηση για άδεια παρακολούθησης ιδιωτικής επικοινωνίας πρέπει να υποβάλλεται στο Δικαστήριο. Η αίτηση για έγκριση ή επέκταση της παρακολούθησης ιδιωτικής επικοινωνίας από εξουσιοδοτημένο πρόσωπο υποβάλλεται στο Δικαστήριο από τον Γενικό Εισαγγελέα. Ο Αρχηγός της Αστυνομίας, ο διοικητής της ΚΥΠ ή ένας ανακριτής μπορεί να αιτηθεί τέτοια άδεια από τον Γενικό Εισαγγελέα. Επιπλέον, κάποιος υπό ή εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Κύπρου δεν  μπορεί να υποβάλει αίτημα και δεν μπορεί να εγκριθεί από δικαστή η άδεια για παρακολούθηση ιδιωτικής επικοινωνίας. Αυτές οι πρόνοιες, όμως, μπορούν να προσπεραστούν σε υποθέσεις όταν η παρακολούθηση ιδιωτικής επικοινωνίας είναι προς το συμφέρον ασφάλειας της Κύπρου ή για πρόληψη, διερεύνηση ή δίωξη αδικημάτων.

216. Μετά την αίτηση, ο Αρχηγός της Αστυνομίας –κατόπιν συμφωνίας από τον Υπαρχηγό της Αστυνομίας και τον διοικητή της ΚΥΠ- παρέχει γραπτή εξουσιοδότηση στους υπαλλήλους της υπηρεσίας τους να παρακολουθούν ιδιωτικές επικοινωνίες και/ή να αποκτούν πρόσβαση σε εξοπλισμό παρακολούθησης για την τεχνική εργασία.

217. Περαιτέρω, το άρθρο 4(2) του Νόμου 92(Ι)1996, όπως τροποποιήθηκε στο 20200391, ορίζει ότι αν μία συσκευή ή μηχάνημα σχεδιάστηκε, παράχθηκε, προσαρμόστηκε ή κατασκευάστηκε κυρίως με σκοπό να επιτρέψει ή να υποβοηθήσει την υποκλοπή ή παρακολούθηση ιδιωτικών επικοινωνιών, κανένα άτομο δεν έχει το δικαίωμα να εισάγει, κατασκευάζει, διαφημίζει, πωλεί ή με άλλο τρόπο να διανέμει τέτοιου είδους συσκευές ή μηχανές. Η παραβίαση αυτού του άρθρου μπορεί να οδηγήσει σε πρόστιμο 50,000 ευρώ ή/και μέχρι και πέντε χρόνια φυλάκιση. Αυτές οι πρόνοιες δεν εφαρμόζονται εάν ο πάροχος ενημέρωσε την ΚΥΠ, την Αστυνομία και τον Επίτροπο και έλαβε την έγκρισή τους. Επίσης, αυτές οι πρόνοιες δεν εφαρμόζονται στα συστήματα παρακολούθησης που χρησιμοποιούνται από τον Αρχηγό Αστυνομίας και τον διοικητή της ΚΥΠ.

218. Στην Κύπρο, ο Νόμος περί Επεξεργασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (Προστασία του Ατόμου) του 2001, σημειώνει ότι αν τα προσωπικά δεδομένα χρησιμοποιηθούν ή αν ένα άτομο υπήρξε αντικείμενο επεξεργασίας, το εν λόγω άτομο έχει το δικαίωμα να ενημερωθεί. Αυτό το δικαίωμα μπορεί να παρακαμφθεί όταν ο Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα αποφασίσει διαφορετικά, υπό το φως λόγων εθνικής ασφάλειας, μεταξύ άλλων.

219, Εξάλλου, ο Νόμος περί Προστασίας του Απόρρητου της Ιδιωτικής Επικοινωνίας, όπως συμφωνήθηκε το 1996, διευκρινίζει ότι σε περίπτωση υποκλοπής ιδιωτικής επικοινωνίας από υπηρεσίες επιβολής του νόμου, ο Γενικός Εισαγγελέας έχει την υποχρέωση να ενημερώσει το εν λόγω άτομο. Η ειδοποίηση θα πρέπει να γίνει εντός περιόδου 90 ημερών το αργότερο από την έναρξη της εκτέλεσης του δικαστικού διατάγματος. Ο Γενικός Εισαγγελέας οφείλει να παραθέσει στο εν λόγω άτομο μία έκθεση, που να εξηγεί λεπτομερώς την έκδοση δικαστικού διατάγματος, την ημερομηνία έκδοσής του και το γεγονός πως εντός αυτής της περιόδου έλαβε χώρα υποκλοπή ή πρόσβαση σε ιδιωτική επικοινωνία. Η υποχρέωση μπορεί να καθυστερήσει εάν ο Γενικός Εισαγγελέας αποφασίσει πως η απόκρυψη αυτής της πληροφορίας είναι προς το συμφέρον της ασφάλειας της Κύπρου, μεταξύ άλλων. Το Δικαστήριο μπορεί επίσης να διατάξει τη μη αποκάλυψη της πληροφορίας, υπό το φως των συμφερόντων ασφάλειας της Κύπρου.

220. Στα χαρτιά, η παραβίαση της προστασίας των προσωπικών επικοινωνιών είναι de jure ποινικό αδίκημα. De facto, αυτή η παρανομία συχνά κρύβεται πίσω από την επίκληση της εθνικής ασφάλειας. Δεν υπάρχει νομοθεσία που να καλύπτει πώς η Αστυνομία ή άλλες υπηρεσίες πληροφοριών χρησιμοποιούν συσκευές υποκλοπής, ποιος ρυθμίζει τις διαδικασίες της υποκλοπής και πώς η προστασία των συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών είναι εγγυημένη. Οι σχετικοί κανονισμοί και τα πρωτόκολλα εκκρεμούν στη Βουλή των Αντιπροσώπων για συζήτηση και έγκριση. Μέχρι στιγμής, αυτές οι πρόνοιες παραμένουν χωρίς έλεγχο.

221. Η νομιμότητα των ενεργειών της ΚΥΠ αξιολογείται από τριμελή επιτροπή, όπως προνοείται στον Περί της Κυπριακής Υπηρεσίας Πληροφοριών Νόμος 74(Ι)2016. Η τριμελής επιτροπή διορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο, μετά από εισήγηση του Προέδρου της Δημοκρατίας.

222. Ο νόμος 92(Ι)1996 τροποποιήθηκε το 2020 και ενισχύθηκε το πλαίσιο εποπτείας της Δημοκρατίας, ιδιαίτερα οι πρόνοιες που αφορούν την τριμελή επιτροπή. Στο πλαίσιο της εντολής της, η επιτροπή μπορεί να ξεκινήσει αυτεπάγγελτα έρευνες για τις υποδομές, τεχνικό εξοπλισμό και αρχειοθετημένο υλικό της ΚΥΠ. Όπως αναφέρεται στο άρθρο 17 Α(1) του Νόμου 92(Ι)/1996, όπως τροποποιήθηκε από τον Νόμο 13(Ι)/2020, η επιτροπή μπορεί επίσης να κάνει έρευνα για τις υποδομές, τον τεχνικό εξοπλισμό και αρχειακό υλικό της Αστυνομίας. Υπό το φως αυτών των ερευνών, η επιτροπή μπορεί να αποταθεί στον Γενικό Εισαγγελέα, τον Επίτροπο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα ή τον Επίτροπο Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων για περαιτέρω δράση. Η επιτροπή επίσης παρουσιάζει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ετήσια έκθεση, στην οποία καταγράφει τις δραστηριότητές της, διατυπώνει παρατηρήσεις και εισηγήσεις και επισημαίνει παραλήψεις.

223. Ο Πρόεδρος της Κύπρου έχει σημαντικό λόγο στη σύσταση της επιτροπής, η οποία έχει την ικανότητα να ξεκινά σημαντικές έρευνες για τις ενέργειες της ΚΥΠ. Επιπλέον, οι ετήσιες εκθέσεις με τα ευρήματα της επιτροπής πρώτα αποστέλλονται στον Πρόεδρο. Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχουν πληροφορίες για την ακριβή σύνθεση της επιτροπής, το έργο της και τον έλεγχο που διενεργεί.

Η σύνδεση Ντίλιαν με Αστυνομία και η εκπαίδευση 

224. Ο Ταλ Ντίλιαν διαδραμάτισε βασικό ρόλο σε πολλές από τις εξελίξεις που υπήρξαν στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Απέκτησε υπηκοότητα Μάλτας το 2017. Ο Ταλ Ντίλιαν υπηρέτησε σε διάφορες ηγετικές θέσεις των Ενόπλων Δυνάμεων του Ισραήλ για 25 χρόνια, πριν να συνταξιοδοτηθεί από τον στρατό το 2002. Ξεκίνησε την καριέρα του ως «ειδικός πληροφοριών, οικοδόμος κοινοτήτων και κατά συρροή επιχειρηματίας» στην Κύπρο, με την ίδρυση της Aveledo Ltd, η οποία αργότερα έγινε γνωστή ως Ws WiSpear Systems ltd και ακολούθως Passitora Ltd.

225. Στην Κύπρο, ο Ντιλιαν σχετίστηκε στενά με τον Αβραάμ Σαχάκ Άβνι. Ο Άβνι συνδεόταν ως ειδικός ντετέκτιβ με τις ειδικές δυνάμεις της ισραηλινής Αστυνομίας. Τον Νοέμβριο του 2015, απέκτησε κυπριακή ιθαγένεια και ένα χρυσό διαβατήριο, επειδή προχώρησε σε επένδυση 2,9 εκατομμυρίων ευρώ σε ακίνητα. Ο Άβνι ίδρυσε την κυπριακή NCIS Intelligence Services Ltd, μια εταιρεία που φέρεται να είναι αναμεμειγμένη με τις πιο ισχυρές εταιρείες με τεχνολογικό προσανατολισμό στον κόσμο. Η NCIS Intelligence and Security Services παρείχε λογισμικό ασφάλειας στο Αρχηγείο Αστυνομίας μεταξύ του 2014 και 2015 και δίδαξε στους υπαλλήλους του Γραφείου Ανάλυσης και Στατιστικής Εγκλημάτων μεταξύ του 2015 και 2016. Το κυβερνών κόμμα ΔΗΣΥ είναι επίσης μέρος του πελατολογίου της εταιρείας. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Άβνι έχει εγκαταστήσει εξοπλισμό ασφάλειας στα γραφεία του κόμματος. Πέραν των εξοπλισμών ασφάλειας του Άβνι, τα υλικά του Ντίλιαν επίσης πωλούνταν στην Κυπριακή Υπηρεσία Καταπολέμησης Ναρκωτικών και την Κυπριακή Αστυνομία. 

226. Σε κάποιο σημείο, το ΤΑΕ Αρχηγείου της Αστυνομίας διαπίστωσε παραβιάσεις του απορρήτου της ιδιωτικής επικοινωνίας, που σχίζονταν με την εταιρεία του Άβνι. Η Αστυνομία, ωστόσο, αποφάσισε να κλείσει την υπόθεση.

227. Οι συνδέσεις μεταξύ του Ντίλιαν και του Άβνι είναι πολλές. Η εταιρεία του Ντιλιαν WiSpear μοιραζόταν ένα κτίριο στη Λάρνακα και μέρος του προσωπικού της με τον Άβνι. Το 2018, οι δύο άντρες ίδρυσαν την εταιρεία Poltrex, που αργότερα μετονομάστηκε σε Alchemycorp Ltd. Η Poltrex φιλοξενείται στο Novel Tower, το οποίο μοιράζεται με τον Άβνι και είναι επίσης μέρος της Intellexa Alliance. Οι σχέσεις του Σεχάκ με τον ΔΗΣΥ φέρεται να δημιουργούσαν πεδίο δοκιμών για τα προϊόντα του Ντίλιαν. 

228. Μετά την πώληση της Circles technologies και την ίδρυση της WiSpear, ο Ταλ Ντίλιαν ίδρυσε επίσης την Intellexa Alliance το 2019, η οποία περιγράφεται στη σελίδα ως μια «εταιρεία με βάση και ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ, με στόχο την ανάπτυξη και ενσωμάτωση τεχνολογιών για την ενδυνάμωση των υπηρεσιών πληροφοριών». Υπάρχουν διάφοροι προμηθευτές παρακολούθησης που εμπίπτουν κάτω από την ταμπέλα μάρκετινγκ της Intellexa Alliance, όπως οι Cytrox, Wispear –που αργότερα μετονομάστηκε σε Passitora Ltd- Nexa technologies και Poltrex Ltd. Αυτοί οι διαφορετικοί προμηθευτές υπό την συμμαχία του Ντίλιαν, προσφέρουν μία ευρεία γκάμα λογισμικού παρακολούθησης και υπηρεσιών, που η Intellexa μπορεί να προσφέρει και να συνδυάσει για τους πελάτες της. Πιο λεπτομερής πληροφόρηση για την εταιρική δομή στο κεφάλαιο για την Βιομηχανία Spyware.

229. Στις 5 Αυγούστου του 2019, ο Ντίλιαν έδωσε συνέντευξης το περιοδικό Forbes για το μαύρο βαν της WiSpear, δείχνοντας τις διαφορετικές ικανότητες spyware που προσφέρει η συμμαχία του. Αυτό το βαν αξίας 9 εκατομμυρίων ευρώ ήταν ικανό να χακάρει συσκευές σε ακτίνα 500 μέτρων. Η δημόσια προσοχή που προκάλεσε η συνέντευξη οδήγησε σε έρευνα από τις κυπριακές Αρχές. Ο δικηγόρος Ηλίας Στεφάνου διορίστηκε ως ανεξάρτητος ποινικός ανακριτής για αυτή την έρευνα. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, οι Αρχές ανακάλυψαν ακόμη μία από τις επιχειρήσεις του Ντίλιαν, που περιλάμβανε το Διεθνές Αεροδρόμιο Λάρνακας.

230. Στις 16 Ιουνίου 2019, ο Ταλ Ντίλιαν φέρεται να συνήψε μη συμβατική συμφωνία με την Hermes Airports για να χρησιμοποίει τον εξοπλισμό της WiSpear για τον ισχυριζόμενο σκοπό της ενίσχυσης του σήματος WiFi για τους επιβάτες του αεροδρομίου Λάρνακας και στην συνέχεια εγκαταστάθηκαν τρεις αντένες. Παρόλο που δεν είναι εγγεγραμμένη στην Κύπρο, η ισραηλινή εταιρεία Go Networks εμπλέκεται επίσης στις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στον διακανονισμό. Ο πραγματικός λόγος της συμφωνίας, όμως, ήταν να δοκιμάσουν την τεχνολογία υποκλοπής της WiSpear. Τα υποκλεμμένα δεδομένα των επιβατών σώζονταν στο δωμάτιο σέρβερ του αεροδρομίου, σε κοντινή απόσταση από τα γραφεία της WiSpear στη Λάρνακα, τα οποία  μοιραζόταν με τον Άβνι. Κατά τη διάρκεια της περιόδου που οι αντένες λειτουργούσαν, ανακτήθηκαν υποκλεμμένα δεδομένα 9,507,429 κινητών συσκευών.

Κατασχέθηκε το βαν, άγνωστο τι απέγινε ο εξοπλισμός

231. Μετά τις καταγγελίες εναντίον του Ντίλιαν, κατέστη ξεκάθαρο ότι η ισραηλινή Go Networks φέρεται να συσχετίζεται με την Intellexa αφού μοιράζονταν ιδιοκτησιακό καθεστώς στην Ιρλανδία. Πρώην ανώτεροι εκπρόσωποι φέρονται να είχαν κορυφαία λειτουργία στην Intellexa. Επιπλέον, οι αστυνομικές έρευνες βρήκαν ότι οι άδειες εξαγωγής δόθηκαν στην WiSpear για μηχανισμό υποκλοπής σχεδιασμένο για την εξαγωγή φωνής ή δεδομένων, που μεταφέρονται μέσω της διεπαφής αέρα. Υπενθυμίζεται ότι, όπως προαναφέρθηκε, οι εταιρείες του Ντίλιαν, όπως δηλώθηκε από το Εμπορικό Επιμελητήριο, δεν έλαβαν οποιεσδήποτε άδειες εξαγωγής τα τελευταία δυο χρόνια. Αυτή τη στιγμή, παραμένει ασαφές ποιος εξουσιοδότησε αυτές τις άδειες εξαγωγής.

232. Τα ηλεκτρονικά δεδομένα που εξήχθησαν από τον κατασχεθέντα εξοπλισμό για την έρευνα, υποβλήθηκαν για δικανική εξέταση τριών επιπέδων, από την Αστυνομία, έναν ακαδημαϊκό και την Europol. Το βαν παρέμεινε υπό αστυνομική φρούρηση, αλλά δεν είναι ξεκάθαρο τι απέγινε ο εξοπλισμός παρακολούθησης. Θεωρείται ότι επιστράφηκε στον Ντίλιαν, αλλά δεν υπάρχει επιβεβαίωση.  

233. Στις 15 Νοεμβρίου 2021, η υπόθεση παρουσιάστηκε ενώπιον ποινικών δικαστηρίων με την WS WiSpear Systems Ltd, τον Ταλ Ντίλιαν και δύο άλλους υπαλλήλους της WiSpear ως κατηγορούμενους. Τελικά, ο Γενικός Εισαγγελέας Γιώργος Σαββίδης, κράτησε την υπόθεση εναντίον της εταιρείας WiSEpar, όμως οι ποινικές διαδικασίες εναντίον του Ντίλιαν και των υπαλλήλων αναστάλθηκαν. Οι λόγοι για αυτή την απόφαση είναι απόρρητοι. Όμως, ο Γενικός Εισαγγελέας θα μπορούσε οποιαδήποτε στιγμή να ξανανοίξει την υπόθεση έναντι των τριών προσώπων.

234. Η Wispear παραδέχθηκε ενοχή σε 42 κατηγορίες και της επιβλήθηκε πρόστιμο 76,000 ευρώ από το Κακουργιοδικείο στις 22 Φεβρουαρίου 2022. Η WiSpear παραδέχθηκε κατηγορίες για παράνομη παρακολούθηση ιδιωτικών επικοινωνιών και παραβιάσεις της προστασίας προσωπικών δεδομένων. Το Δικαστήριο γνωστοποίησε την τελική του απόφαση, δηλώνοντας ότι: Το Κακουργιοδικείο σημείωσε και επισήμανε ότι η παραβίαση που αποδίδεται στην εταιρεία ουδέποτε περιλάμβανε πρόθεση, hacking ή υποκλοπή, δηλώνοντας ότι ποτέ δεν υπήρχε οποιαδήποτε προσπάθεια ή σκοπός για προσωποποίηση οποιονδήποτε δεδομένο. Το Δικαστήριο τόνισε ότι δεν προκλήθηκε ζημιά σε οποιοδήποτε άτομο. Πέραν του προστίμου που επέβαλε το Κακουργιοδικείο, η Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, Ειρήνη Λοϊζίδου Νικολαϊδου, επέβαλε πρόστιμο WiSpear με 925,000 ευρώ, για τις παραβιάσεις GDPR.

Η εμπλοκή του αδελφού του Βοηθού Εισαγγελέα

235. Το 2011, ο Άβνι ίδρυσε μια εταιρεία με τον Μιχάλη Αγγελίδη, τον αδελφό του πρώην Υπουργού και νυν Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα Σάββα Αγγελίδη. Η εταιρεία τους S9S εγγράφηκε στον Έφορο Εταιρειών στις 10 Νοεμβρίου 2011, με τη βοήθεια του πρώην δικηγορικού γραφείου του Σάββα Αγγελίδη. Ο συνεταιρισμός τους διαλύθηκε το 2012. Παρά ταύτα, ο Σάββας Αγγελίδης ήταν το πρόσωπο που είχε την ευθύνη να ελέγχει τον Άβνι και τον Ντίλιαν στην υπόθεση του κατασκοπευτικού βαν. Σε ανακοίνωση Τύπου στις 10 Αυγούστου 2022, ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας αποστασιοποιήθηκε από την επαφή μεταξύ «ενός συγγενή μου που είχε πρόθεση να συνεργαστεί επαγγελματικά με τον κ. Σάχακ Άβνι. Δήλωσε ότι ούτε ο ίδιος ούτε η οικογένειά του έχουν οποιαδήποτε σχέση με τον Ταλ Ντίλιαν και ότι εάν υπήρχαν αποδεικτικά στοιχεία παρακολούθησης ή υποκλοπής, στην περίπτωση του βαν του Ντίλιαν, τότε τα κριτήρια για καθορισμό της πορείας της υπόθεσης θα ήταν διαφορετικά.

236. Το αντιπολιτευόμενο κόμμα ΑΚΕΛ εξέφρασε την οργή του για την αναστολή των υποθέσεων εναντίον του Ντίλιαν και του προσωπικού του και κατήγγειλε την νομική απόφαση ως κουκούλωμα από τον Γενικό Εισαγγελέα. Άλλωστε, η κυπριακή Κυβέρνηση φέρεται να αγόρασε εξοπλισμό από την εταιρεία του Ντίλιαν και ένας από τους κατηγορούμενους υπαλλήλους που φέρεται να δούλευε για την NSO, έδινε στην ΚΥΠ οδηγίες για το πώς να χρησιμοποιούν το spyware Pegasus. Η αναστολή των κατηγοριών επιβεβαίωσε ότι οι πληροφορίες για τις σχέσεις μεταξύ της εταιρείας του Ντίλιαν και της κυπριακής Κυβέρνησης θα παρέμεναν προστατευμένες. Αυτό το παράδειγμα δείχνει ότι η παραβίαση των δικαιωμάτων προστασίας προσωπικών δεδομένων των ατόμων από εξοπλισμό μαζικής παρακολούθησης δεν είναι πλήρως εγγυημένη. Παρόλο που στα χαρτιά υπάρχει νομική θεραπεία, τα δικαστικά αποτελέσματα επηρεάζονται από κυβερνητικές παρεμβάσεις, που αφήνουν το μεμονωμένο θύμα ανυπεράσπιστο.

Η μετακόμιση στην Ελλάδα

237. Ακολουθώντας το επεισόδιο με το βαν και την αγωγή, ο Dilian μετακίνησε τις δράσεις της Intellexa στην Ελλάδα, αν και ποτέ δεν εγκατέλειψε την Κύπρο και είναι ακόμη κάτοικος. Έμμεσοι δεσμοί, ανάμεσα σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, που είναι εγγεγραμμένα στην Κύπρο και στην Ελλάδα, εκθέτουν την διευκόλυνση/υποβοήθηση των εταιριών του Dilian στην Αθήνα. Ακολουθούν ορισμένα από τα ονόματα που αποτελούν μέρος των συνδέσεων Κύπρου-Ελλάδας, αν και ο κύριος ρόλος της Intellexa SA στην Ελλάδα εξηγείται περαιτέρω στο κεφάλαιο για την Ελλάδα.

238. Σύμφωνα με πρόσφατες μαρτυρίες, υπό το φως των δικαστικών ερευνών για την υπόθεση του βαν, ο δικηγόρος Αλέξανδρος Σίνκα είχε σημαντική επιρροή στην μετακίνηση στην Ελλάδα. Ο Σίνκα, που παλαιότερα έπαιζε σημαντικό ρόλο-κλειδί στο κόμμα του κέντρου-δεξιά Δημοκρατικού Συναγερμού, φαίνεται ότι είχε καλές σχέσεις με τον Ντίλιαν και τον Άβνι. Φαίνεται ότι ο Σίνκα ήταν επίσης γνωστός και του πρώην γενικού γραμματέα της Κυβέρνησης της Ελλάδας, Γρηγόρη Δημητριάδη. Οι δύο άνδρες είχαν θέσεις στο γραφείο της φοιτητικής οργάνωσης του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Ευρωπαίοι Δημοκρατικοί Φοιτητές. Τις χρονιές 2003-2004, ο Σίνκα ήταν ο πρόεδρος και ο Δημητριάδης ο αντιπρόεδρος. Ο Δημητριάδης φέρεται ότι γνώρισε τον φίλο του και επιχειρηματία Φέλιξ Μπίτζιος στον Σίνκα, ενόψει της μακροχρόνιας διαμάχης του Μπίτζιου στο κυπριακό δικαστήριο. Ο Σίνκα, με τη σειρά του, πρότεινε τον δικηγόρο Χάρη Κυριακίδη να βοηθήσει τον Μπίτζιο στην διαμάχη. Ο Κυριακίδης είχε καλές σχέσεις με τον ΔΗΣΥ.

239. Οι δικαστικές έρευνες επεκτάθηκαν στην μεταφορά των δραστηριοτήτων της εταιρείας Poltrex των Άβνι και Ντίλιαν στον Yaron Levgoren. Ο Levgoren είναι μόνιμος κάτοικος στον Καναδα. Έγινε μέτοχος, όπως επίσης και διευθυντής και γραμματέας στην Poltrex. Το σημαντικό είναι ότι ο Levgoren έχει συνδεθεί με την Intellexa στην Ελλάδα. Σύμφωνα με το προφίλ του στο Linkedin, εκπροσωπεί την Intellexa που έχει βάση την Ελλάδα στο Apollo Technologies.

Η NSO και η Κύπρος

240. Μετά την Intellexa Alliance, η Κύπρος φέρεται να έγινε σπίτι και για τον όμιλο NSO. Το 2010, ο Tal Dilian, μαζί με τον Boaz Goldman και τον Eric Banoun, δημιούργησαν την εταιρεία Circles Technologies, που ειδικεύεται στην πώληση συστημάτων που εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του συστήματος σηματοδότησης 7 (SS7). Έξι χρόνια αργότερα, η Circles Technologies πωλήθηκαν στην Francisco Partners, για κάτι λιγότερο από 130 εκατομμύρια δολάρια, από τα οποία τα 21,5 εκατομμύρια δολάρια πήγαν στον Dilian. Αυτή η εταιρεία ιδιωτικών κεφαλαίων με έδρα την Καλιφόρνια απέκτησε παρόμοια το 90% του ομίλου NSO, με αποτέλεσμα να συγχωνευθεί με την Circles Technologies, υπό το όνομα L.E.G.D Company Ltd, γνωστό και ως Q Cyber Technologies Ltd, από τις 29 Μαρτίου 2016

241. Σύμφωνα με την απάντηση της Κυπριακής Κυβέρνησης στην Επιτροπή της PEGA, το Τμήμα Εφόρου Εταιρειών και Πνευματικής Ιδιοκτησίας δεν περιλαμβάνει εγγεγραμμένο νομικό πρόσωπο του ομίλου NSO. Ο όμιλος δεν κατέχει μετοχές σε καμία νομική οντότητα, που είναι εγγεγραμμένη στην Κύπρο. Έξι εταιρείες είτε ιδρύθηκαν είτε αγοράστηκαν από μέλη του διοικητικού συμβουλίου του ομίλου NSO. Επιπρόσθετα, το κατασκοπευτικό λογισμικό Pegasus δεν φαίνεται να έχει αναπτυχθεί, ούτε να έχει εξαχθεί επίσημα από την Κύπρο.

242. Μέρος της δήλωσης φαίνεται να είναι ορθή. Η επέκταση υπό την εταιρεία Francisco Partners, μεταξύ των ετών 2014-2019 περιλάμβανε έξι κυπριακές εταιρείες. Η Francisco Partners συμπληρώθηκε με την ITOA Holdings Ltd., εγγεγραμμένη στην Κύπρο και μητρική εταιρεία των CS-Circles Solutions Ltd., Global Hubcom Ltd. και MS Magnet Solutions. Η ms Magnet Solutions είναι ιδιοκτήτρια της Mi Compass Ltd. Η CSCircles Solutions Ltd. επίσης κατέχει την CI-Compass Ltd. Εκτός από τις κυπριακές εταιρείες, η CS-Circles Solutions Ltd. κατέχει επίσης βουλγαρικές οντότητες. Ο όμιλος NSO δήλωσε ότι «[...] Οι βουλγαρικές εταιρείες παρέχουν, βάσει σύμβασης, υπηρεσίες έρευνας και ανάπτυξης στις αντίστοιχες κυπριακές θυγατρικές τους και εξάγουν τα προϊόντα του δικτύου για κρατική χρήση».

243. Η άρνηση της Κυπριακής Κυβέρνησης ότι το Pegasus αναπτύχθηκε και εξήχθη από την χώρα, φαίνεται να είναι λανθασμένη. Στις 21 Ιουνίου 2022, ο αξιωματούχος του ομίλου NSO, Chaim Gelfand δήλωσε ότι οι εταιρείες του NSO στην Κύπρο και τη Βουλγαρία ασχολούνται με λογισμικό που παρέχει υπηρεσίες πληροφοριών. Σύμφωνα με το έγγραφο που κοινοποιήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από το κόμμα της αντιπολίτευσης, ΑΚΕΛ, ο όμιλος NSO είχε εξάγει συστηματικά το λογισμικό κατασκοπείας Pegasus, μέσω μίας εκ των θυγατρικών εταιρειών του στην Κύπρο σε μία εταιρεία στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Μία από τις θυγατρικές εταιρείες φαίνεται να εξέδωσε τιμολόγιο 7 εκατομμυρίων δολαρίων για υπηρεσίες προς την εν λόγω εταιρεία.

244. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο όμιλος NSO είχε μία εν ενεργεία εταιρεία στην Κύπρο, που φαίνεται να φιλοξενούσε κέντρο υποδοχής πελατών. Το 2017, πραγματοποιήθηκε μία συνάντηση μεταξύ αξιωματούχων του ομίλου NSO και πελατών από τη Σαουδική Αραβία, στο ξενοδοχείο Four Season στη Λεμεσό, για να παρουσιάσουν σε αυτούς τις τελευταίες ικανότητες του λογισμικού κατασκοπείας Pegasus, στην τρίτη εκδοχή. Αυτή η εκδοχή είχε τη δυνατότητα μηδενικού κλικ, που μπορούσε να μολύνει μία συσκευή, χωρίς απαραίτητα να πατήσει ο χρήστης σε ένα σύνδεσμο, για παράδειγμα μέσω μίας αναπάντητης κλήσης στο WhatsApp. Οι πελάτες από τη Σαουδική Αραβία αμέσως αγόρασαν την τεχνολογία για 55 εκατομμύρια δολάρια. Σημειώνεται ότι ένα χρόνο αργότερα, στις 2 Οκτωβρίου 2018, το Σαουδικό καθεστώς σκότωσε τον Jamal Khasoggi, στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Τουρκία, μετά από παρακολούθηση του ιδίου και των οικείων του, μέσω του Pegasus.  

245. Σύμφωνα με το CitizenLab, 25 κρατικοί παράγοντες ήταν πελάτες της Circles Technologies το 2020. Ανάμεσα σε αυτούς τους κρατικούς παράγοντες ήταν το Βέλγιο, η Δανία, η Εσθονία και η Σερβία. Από το 2020, ο όμιλος NSO έκλεισε τα γραφεία της Circles στην Κύπρο. Μέχρι την ημέρα που συντάχθηκε η έκθεση, δεν ξεκαθαρίστηκε ποιες εταιρείες της Circles παραμένουν σε λειτουργία.

Η Black Cube

246. Η Black Cube είναι μία εταιρεία που εργοδοτεί πρώην αξιωματούχους των Ισραηλινών Υπηρεσιών Πληροφοριών, όπως η Mossad. Η εταιρεία χρησιμοποιεί πράκτορες με πλαστές ταυτότητες. Σύμφωνα με το New Yorker, ο πρώην εκτελεστικός Διευθυντής του ομίλου NSO, Shalev Hulio, προσλήφθηκε στην Black Cube μετά που τρεις δικηγόροι (Mazen Masri, Alaa Mahajna και Χριστιάνα Μάρκου), κίνησαν αγωγή στον NSO και σε μία θυγατρική εταιρεία σε Ισραήλ και Κύπρο. Το 2018, οι τρεις δικηγόροι έλαβαν αρκετά μηνύματα από λεγόμενους γνωστούς ορισμένων επιχειρήσεων και ατόμων, που τους πρότειναν συναντήσεις στο Λονδίνο. Ο Hulio δήλωσε «για τη μήνυση στην Κύπρο, υπήρξε μία εμπλοκή της Black Cube» αφού η μήνυση «ήρθε από το πουθενά και θέλω να καταλάβω». Η Black Cube εκτέθηκε επίσης σε κατασκοπευτικά σκάνδαλα στην Ουγγαρία και τη Ρουμανία.

Αγορά και χρήση λογισμικού κατασκοπίας από την Κύπρο

247. Εκτός από τις διευκολύνσεις ενός φιλόξενου κλίματος για εξαγωγές σε εταιρείες spyware, η Κυπριακή Κυβέρνηση έχει δική της ιστορία στην αγορά λογισμικών. Επίσης, φαίνεται ότι έχει χρησιμοποιήσει συστήματα παρακολούθησης η ίδια. Μέχρι την ημέρα που συντάχθηκε η έκθεση, δεν έχει ξεκαθαριστεί σε ποιες περιπτώσεις η Κύπρος χρησιμοποίησε συμβατικές μεθόδους παρακολούθησης ή λογισμικά κατασκοπίας.

248. Μετά τις εκλογές του 2013, ο Ανδρέας Πενταράς διορίστηκε ως ο διοικητής της Κυπριακής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΚΥΠ), ενώ ο εμπειρογνώμονας παρακολούθησης, χχχ ήταν υπεύθυνος για την προστασία των επικοινωνιών του Προέδρου Αναστασιάδη. Την ίδια χρονιά, ο χχχ, σύμφωνα με πληροφορίες, επισκέφτηκε την ISS έκθεση παρακολουθήσεων στην Πράγα, όπου φαίνεται να διαπραγματεύτηκε με την Hacking Team για την αγορά του λεγόμενου συστήματος DaVinci. Το σύστημα DaVinci ήταν ικανό να μολύνει εφαρμογές κινητών τηλεφώνων και ως εκ τούτου δεν πληρούσε τις επίσημες απαιτήσεις για την άρση του απορρήτου.

249. Τα στοιχεία επικοινωνίας, που αποκαλύπτονται από τα WikiLeaks, μεταξύ του χχχ και της Hacking Team υποδεικνύουν την παράκαμψη των διαδικασιών υποβολής προσφορών και την απουσία κατάλληλης επιθεώρησης του αποκτημένου συστήματος παρακολούθησης. Στις αρχές του 2014, το λογισμικό σύμφωνα με πληροφορίες εγκαταστάθηκε και τέσσερις υπάλληλοι της ΚΥΠ είχαν εκπαιδευτεί, ανάμεσά τους και ο χχχχ.

250. Όταν τα WikiLeaks αποκάλυψαν την αγορά του λογισμικού παρακολούθησης της Hacking Team, η ΚΥΠ επιβεβαίωσε ότι το σύστημα χρησιμοποιήθηκε για εθνικούς σκοπούς μόνο. Παρά το γεγονός ότι ο χχχχ επικοινώνησε με την Hacking Team, αυτός που παραιτήθηκε μετά τις αποκαλύψεις που είδαν το φως της δημοσιότητας ήταν ο διοικητής της ΚΥΠ, Ανδρέας Πενταράς. Ο Κυριάκος Κούρος τον αντικατέστησε.

251. Μία ακόμη λεπτομέρεια από τα WikiLeaks που είναι σημαντική σε αυτή την περίπτωση, είναι ότι ακόμη ένα τμήμα της Αστυνομίας εξέφρασε ενδιαφέρον να αγοράσει ένα σύστημα παρακολούθησης επικοινωνιών από την Hacking Team. Αυτό το τμήμα προσπάθησε να εξασφαλίσει το σύστημα μέσω του Άβνι.

Ο Μακάριος Δρουσιώτης

252. Στις Αρχές του 2018, ο διερευνητικός δημοσιογράφος Μακάριος Δρουσιώτης φέρεται να παρακολουθείτο από την Κυπριακή Κυβέρνηση. Αυτή η περίπτωση κατασκοπείας ξεκίνησε την περίοδο που ο Δρουσιώτης εργαζόταν ως βοηθός του Κύπριου Επίτροπου Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων της ΕΕ Χρήστου Στυλιανίδη και κατά την περίοδο που διενεργούσε έρευνες για τις οικονομικές συνδέσεις ανάμεσα στον Πρόεδρο Αναστασιάδη και σε ρωσικές φιγούρες όπως ο ολιγάρχης Dmitri Rybolovel. Σύμφωνα με τον Δρουσιώτη, ήταν ο τελευταίος του ρόλος που πυροδότησε την πρώτη προσπάθεια παρακολούθησής του.

253. Κατά τις έρευνες του Δρουσιώτη για τις ρωσικές διασυνδέσεις, άρχισαν να υπάρχουν αποκαλύψεις για τον όμιλο NSO που δραστηριοποιείται στην Κύπρο σε διεθνή ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένης της παρουσίασης του Pegasus 3 στο ξενοδοχείο Four Season. Επιπλέον, το CitizenLab υποπτευόταν ότι η Κύπρος ήταν μία από τις χώρες που χρησιμοποιούσε τις τεχνολογίες του ομίλου NSO για τις ανάγκες παρακολούθησης επικοινωνιών των συστημάτων πληροφορικής του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών. Σε αυτό το σημείο, ο Δρουσιώτης άρχισε να θυμάται αρκετές ενδείξεις που το λογισμικό κατασκοπείας Pegasus διείσδυε στο τηλέφωνό του, συμπεριλαμβανομένου και μίας χαμένης κλήσης από το WhatsApp, γρήγορης εξάντλησης της μπαταρίας και συχνής υπερθέρμανσης της συσκευής του χωρίς να την χρησιμοποιεί. Υπό το φως αυτών των γεγονότων, ο Δρουσιώτης πιστεύει ότι η Κυπριακή Κυβέρνηση και συγκεκριμένα η ΚΥΠ, είναι πίσω από τη «μόλυνση» του κινητού του.

254. Το Μάιο του 2019, ο Δρουσιώτης έστειλε μία επιστολή στον Πρόεδρο Αναστασιάδη, εκφράζοντας τις ανησυχίες του γύρω από την παρακολούθηση του κινητού του. Στην επιστολή, σκιαγράφησε πιθανά κίνητρα πίσω από την παρακολούθηση, καθώς και ότι θα θεωρεί υπεύθυνο τον Πρόεδρο προσωπικά, σε περίπτωση που του συμβεί κάτι μετά την παρακολούθηση. Ο Αναστασιάδης προώθησε το γράμμα στο νέο Διοικητή της ΚΥΠ, Κυριάκο Κούρο. Τόσο ο Αναστασιάδης όσο και ο Κούρος αρνήθηκαν τις κατηγορίες για παρακολούθηση με το λογισμικό κατασκοπίας Pegasus, επαναλαμβάνοντας ότι ο όμιλος NSO δεν ήταν καν εγγεγραμμένος στην Κύπρο.

255. Στους μήνες που ακολούθησαν, σημειώθηκαν αρκετές προσπάθειες εκφοβισμού, συμπεριλαμβανομένης και της εξαφάνισης στοιχείων από τον υπολογιστή του, την αποσύνδεση της κάμερας ασφαλείας από το σπίτι του Δρουσιώτη και της παρακολούθησης του από ξένους. Μετά την δημοσιοποίηση της ιστορίας του και την υποβολή καταγγελίας στην Κυπριακή Αστυνομία, ο Δρουσιώτης ήρθε σε επαφή με τον Προϊστάμενο του Τμήματος Τεχνικής Υποστήριξης της Panda Security, μίας Κυπριακής εταιρείας που ειδικεύεται σε εξοπλισμό antivirus. Ο Δρουσιώτης, ωστόσο, δεν γνώριζε όμως ότι και η Κυπριακή Κυβέρνηση χρησιμοποιήσει επίσης το λογισμικό antivirus για τις δικές της συσκευές. Σε αυτό το υπόβαθρο, ο Προϊστάμενος του Τμήματος Τεχνικής Υποστήριξης φαίνεται να στάλθηκε στο σπίτι του Δρουσιώτη, υπό ψευδή προσχήματα. Πιθανό με στόχο την περαιτέρω διείσδυση περαιτέρω στις συσκευές του Δρουσιώτη, υπό τις οδηγίες της ΚΥΠ.

256. Την άνοιξη του 2019, ο Δρουσιώτης αντιλήφθηκε τις ύποπτες καταχωρήσεις στο Android κινητό του και επικοινώνησε με το One Support της Google, για να επιβεβαιώσει τη φύση αυτών των καταχωρήσεων. Ωστόσο, η Google δεν απαντά, γενικά, σε ζητήματα που συνδέονται με παρακολουθήσεις, παραπέμποντας τον εν λόγω πελάτη να απευθυνθεί στις εθνικές υπηρεσίες επιβολής του νόμου. Ο κ. Δρουσιώτης, όμως, δεν είχε καμία εμπιστοσύνη στην Αστυνομία και συμφώνησε να παραδώσει τις συσκευές του για δικανική έρευνα.

Πρόσθετες παρατηρήσεις

257. Η Κύπρος φαίνεται να διαθέτει ισχυρό νομικό πλαίσιο για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και την ιδιωτικότητα, για την έγκριση της παρακολούθησης και για τις εξαγωγές. Όμως, στην πρακτική φαίνεται ότι οι κανόνες είναι εύκολο να παρακαμφθούν και υπάρχουν στενοί δεσμοί μεταξύ πολιτικών, των υπηρεσιών πληροφοριών και της βιομηχανίας παρακολουθήσεων. Φαίνεται ότι η χαλαρή εφαρμογή των κανόνων κάνει την Κύπρο ως ένα ελκυστικό προορισμό για εμπόριο λογισμικών κατασκοπίας. Η Κύπρος έχει επίσης σημαντικό στρατηγικό ενδιαφέρον για τη Ρωσία, την Τουρκία και τις ΗΠΑ. Επιπρόσθετα, στενές σχέσεις με το Ισραήλ, φαίνεται να έχουν ιδιαίτερα αμοιβαίο όφελος όσον αφορά στο εμπόριο λογισμικού κατασκοπίας. Οι άδειες εξαγωγής για λογισμικά κατασκοπείας έχουν γίνει νόμισμα στις διπλωματικές σχέσεις.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Αποκαλύψεις στην έκθεση PEGA για παρακολουθήσεις-Εμπλέκει ΥΚΑΝ και Αρχηγείο