Η κακοποιητική συμπεριφορά παιδιών, τα σωστά πρότυπα και η συλλογική πόλωση

Μάστιγα έχει καταντήσει η παρεκκλίνουσα συμπεριφορά παιδιών, εφήβων και νέων. Τα περιστατικά βίας που αφορούν παιδιά αυξάνονται συνεχώς και συγκλονίζουν την κοινωνία μας καθημερινά. Παράδειγμα είναι η πρόσφατη υπόθεση κακοποίησης και θανάτωσης ζώων σε σχολείο της επαρχίας Λευκωσίας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Πονοκέφαλος η κακοποίηση ζώων-«Μπορεί να προχωρήσουν σε άλλα εγκλήματα»

Τι είναι, όμως, αυτό που μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί ή έναν έφηβο στο να απομακρυνθεί από τους κοινωνικούς, ηθικούς και νομικούς κανόνες μιας κοινωνίας; Ποια είναι τα κοινωνικά χαρακτηριστικά που προσέχουν οι ειδικοί και πώς το σχολείο μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη ορθών κοινωνικών προτύπων;

Σε μια προσπάθεια να εξηγήσει αυτό το κοινωνικό φαινόμενο, η σχολική ψυχολόγος, Ιφιγένεια  Στυλιανού, μιλώντας στον REPORTER, ξεκαθάρισε αρχικά πως πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις μαθητών ή εφήβων, όπως υπάρχουν μεμονωμένες περιπτώσεις ενήλικων με παρεκκλίνουσα συμπεριφορά στην κοινωνία.

«Απευθυνόμαστε δηλαδή σε μια μικρή ομάδα και θεωρώ σωστό να μην χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα όλους τους έφηβους. Προσωπικά πιστεύω πως δεν πρέπει όταν ένα γεγονός γίνεται γνωστό, ο καθένας μας να λέει την άποψή του λες και βρισκόμαστε σε δημόσιο δικαστήριο, είναι ωστόσο λογικό να προβληματιζόμαστε σαν κοινωνία», είπε.

Οι λόγοι που οδηγούν ένα παιδί σε παραβατική συμπεριφορά

Όπως εξήγησε η κα Στυλιανού, «ένα παιδί ή έφηβος μπορεί να αναπτύξει παραβατικές συμπεριφορές από πολυαιτιακό παράγοντα με διάφορα αίτια. Δηλαδή, είναι ο τρόπος με τον οποίο το περιβάλλον επιδρά στην ανάπτυξη του εφήβου, όπως το τι βλέπει, τι ακούει, σε τι περιβάλλον ζει και αναπτύσσεται. Σ΄αυτές τις περιπτώσεις δεν εννοούμε μόνον το γονεϊκό πρότυπο αλλά και το πρότυπο  των φίλων, ακόμη και τα πρότυπα στη γειτονιά όπου διαμένουν, που θα μπορούσε να επηρεάσει τη συμπεριφορά ενός παιδιού. Μεγάλο κομμάτι στην ανάπτυξη τέτοιων συμπεριφορών κατέχει και ο γενετικός παράγοντας, η ιδιοσυγκρασία δηλαδή του ατόμου. Ένα άτομο μπορεί να μεγαλώσει σ΄ ένα περιβάλλον ή σε μια οικογένεια που του είναι εύκολο να παρατηρεί παραβατικές συμπεριφορές, ωστόσο να μην αναπτύξει αποκλίνουσα συμπεριφορά, γιατί τον προστατεύει η ιδιοσυγκρασία του. Γιατί έχει αυτοέλεγχο και ενσυναίσθηση».

Συμπεριφορές τόσο βίαιες και έντονες όπως το περιστατικό με τα γατάκια στο σχολείο της Λευκωσίας, όπως ανέφερε η κα Στυλιανού δεν μπορούν να δικαιολογηθούν μόνο από το περιβάλλον ανάπτυξης. «Κάτι στην ιδιοσυγκρασία όχι αυτού του περιστατικού αλλά και παρόμοιων περιστατικών, κάτι στην προσωπικότητά των παιδιών, μπορεί να ευνοεί και να δημιουργεί προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί μια τέτοια συμπεριφορά. Υπάρχουν διάφορες διαταραχές, όπως για παράδειγμα διαταραχές στην συμπεριφορά από μικρή ηλικία, όπως  η εναντιωματική προκλητική διαταραχή, δηλαδή η τάση ενός ανθρώπου να πηγαίνει ενάντια στους κανόνες και να μην ακολουθεί τα πρέπει. Στην ενήλικη ζωή, υπάρχουν άτομα, που ενώ έχουν χαρακτηριστικά αυτής της διαταραχής από μικρή ηλικία, συνεχίζουν τις παραβατικές συμπεριφορές και τότε η διάγνωση αλλάζει και ονομάζεται διαταραχή διαγωγής. Όταν δηλαδή τα άτομα από την εφηβεία και μετά αναπτύσσουν πιο βάναυσες συμπεριφορές», σημείωσε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Φρικιαστικό... Βασάνισαν γατάκια, έβαψαν με το αίμα τους τοίχο και τα κρέμασαν σε σχολείο

Παιδιά και κακοποίηση ζώων

Όταν τα άτομα, όπως σ΄αυτή την περίπτωση παιδιά, συμπεριφέρονται βάναυσα, δηλαδή κακοποιούν είτε ζώα είτε ανθρώπους ή ακόμη και σε ιδιωτική περιουσία, η κα Στυλιανού είπε πως πρέπει να προσεγγίζονται με διαφορετικό τρόπο. «Στην περίπτωση που αφορά παιδί, πρέπει να προχωρήσουμε σε αξιολόγηση. Αφού η Aστυνομία εντοπίσει τα παιδιά, θα πρέπει να γίνει μια καλή αξιολόγηση από ειδικούς ψυχικής υγείας, ώστε να δουν τη συστηματικότητα των συμπεριφορών και την μεταμέλεια που υπάρχει. Ένας νεαρός παραβάτης για να ονομαστεί παραβάτης, θα πρέπει αυτές τις συμπεριφορές να τις κάνει συστηματικά ή να έχει έντονη συμπεριφορά. Όταν αξιολογηθούν αυτά, θα πρέπει να υπάρξει εξατομικευμένη παρέμβαση και πάλι από ειδικούς. Αυτή η παρέμβαση ονομάζεται τριτογενής παρέμβαση, δηλαδή παρεμβαίνουμε, όταν το πρόβλημα είναι πλέον έντονο».

Όσον αφορά τη συλλογικότητα παραβατικών πράξεων που γίνονται από περισσότερα από ένα άτομα, η κα Στυλιανού εξήγησε πως, αυτό περιγράφεται ως συλλογική πόλωση. «Είναι όταν άτομα που δημιούργησαν μια ομάδα, είτε πρόκειται για μαθητές, είτε για οπαδούς ποδοσφαιρικής ομάδας, και το ένα μέλος επηρεάζει το άλλο και πέφτουν στο τραπέζι πολλές, έντονες ιδέες παρατραβηγμένων συμπεριφορών από ένα ή δύο άτομα της ομάδας νιώθουν όλοι την ανάγκη να συμμετάσχουν. Έχουν την ανάγκη να μοιάσουν στην ομάδα. Τους παρασύρει το συναίσθημα και δυσκολεύονται να πουν όχι. Ένα παράδειγμα κοινωνικής επιρροής αποτελούν τα αποτελέσματα από το γνωστό πείραμα του Asch, όπου, ενώ οι συμμετέχοντες ήξεραν ότι κάτι είναι  σωστό απαντούσαν λάθος ή έπαιρναν μια λάθος απόφαση γιατί ανησυχούσαν ότι θα τους κατακρίνει ή θα τους αξιολογήσει αρνητικά η ομάδα στην οποία ανήκαν. Αυτό το βλέπουμε κυρίως σε χούλιγκαν».

Αυτό που πρέπει να γίνει, σύμφωνα με την Σχολική Ψυχολόγο, Ιφιγένεια Στυλιανού είναι να προστεθούν στα σχολεία προγράμματα ψυχοεκπαίδευσης. Υπάρχουν παιδιά και έφηβοι, που δεν έχουν επίγνωση των συναισθημάτων τους, ούτε συνειδητοποιούν τον πόνο που μπορεί να προκαλέσουν στον άλλο. Η καλή πρόληψη είναι σαν μια λίμνη που κάνει πολλούς κύκλους δηλαδή θα πρέπει να κάνουμε δράσεις σε όλους τους κύκλους που αφορούν παιδί. Ο ένας κύκλος είναι η οικογένεια, ο άλλος είναι η κοινωνία. Επίσης θα πρέπει να δίνουμε στα παιδιά ορθά πρότυπα. Εάν παρατηρούν πολίτες ή τους γονείς τους, να μην ακολουθούν τους νόμους θα κάνουν το ίδιο ή ακόμη εάν παρατηρούν τους παραβάτες να μην τιμωρούνται θα προχωρούν σε παραβάσεις γιατί τους καλλιεργείται η άποψη ότι δεν θα τιμωρηθούν για την πράξη τους».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Χωρίς τέλος οι κτηνωδίες-Έβαλαν στόχο γατάκι και το χτυπούσαν με φλομπέρ (pics)