Από τη θητεία του Αυξεντίου στο Κιλκίς, στο Αυξέντιο Ξάνθης-Οδοιπορικό REPORTER

Θράκη 1926...

Λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Ξάνθη, δεκάδες οικογένειες είναι βυθισμένες στη φτώχεια, τη δυστυχία και την ανέχεια. Η μικρασιατική καταστροφή τους ανάγκασε να εγκαταλείψουν το χωριό τους που ονομαζόταν Γιαϊλατζίκ και βρισκόταν έξω από την Προύσα στα βορειοδυτικά της Τουρκίας και να ψάξουν για μια καλύτερη ζωή στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληθυσμών, μεταξύ των δύο χωρών.  

Η ελληνική κυβέρνηση τους παραχωρεί γη σε μια περιοχή λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Ξάνθης. Δίπλα βρίσκεται το μουσουλμανικό χωριό, Κατράμιο. Χωρίς να ερωτηθούν, ο οικισμός που κτίζουν ονομάζεται Νέο Κατράμιο. Για πολλά χρόνια, οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, χωρίς να ξεχνούν τις ρίζες τους, θα καταφέρουν να κτίσουν τις νέες τους ζωές, ωστόσο ουδέποτε ικανοποιήθηκαν από την ονομασία του χωριού τους που πλέον αριθμούσε μερικές εκατοντάδες κατοίκους. Κι αυτό διότι, η λέξη κατράμι, ήταν τουρκική και σήμαινε μαύρο. Όπως ήταν άλλωστε και οι ζωές τους τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς. Πλέον όμως επιζητούν, κάτι πιο δυνατό, κάτι πιο ελπιδοφόρο και κάτι που θα κρατήσει τη φλόγα στην καρδιά τους άσβεστη.

Κιλκίς 1926.

Στις 11 Νοεμβρίου, με βασιλικό διάταγμα, το χωριό Βλαδάγκας μετονομάζεται σε Ακρίτας. Πρόκειται για το πιο ακριτικό χωριό της Ελλάδας που βρίσκεται πάνω στα σύνορα με τα Σκόπια, τέσσερα χιλιόμετρα από τη Λίμνη Δοϊράνη. Απέχει 25 χιλιόμετρα από το Κιλκίς και πλέον κατοικείται, όπως πολλά χωριά της Μακεδονίας, από πρόσφυγες που μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες. Σε αντίθεση με το Νέο Κατράμιο στον Ακρίτα βρίσκουν καταφύγιο Πόντιοι που εγκατέλειψαν το 1922 το Χανάχ του Καυκάσου.

Λύση 1928.

Στο σπίτι του Πιερή και της Αντωνούς Αυξεντίου, που βρίσκεται στην πλατεία του χωριού, επικρατεί ευφορία. Το ζεύγος πλέει σε πελάγη ευτυχίας, αφού έρχεται στον κόσμο το πρώτο τους παιδί, που αποφασίζουν να το ονομάσουν Γρηγόρη.

Ο Πιερής Αυξεντίου κρατά στα χέρια του τον μικρό Γρηγόρη

Ελλάδα 1949.

Η χώρα μόλις έχει βγει πληγωμένη και λαβωμένη από τον εμφύλιο πόλεμο. Τα σύνορα στα βόρεια της χώρας δεν μετρούν πολλά χρόνια που σχηματίστηκαν. Το φτωχό και καταπονημένο, από τα δέκα χρόνια συνεχούς πολέμου, ελληνικό κράτος απειλείται και ο στρατός δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στη διαφύλαξη των βόρειων συνόρων του. Δύο νέα παιδιά, ο Σταύρος Ζέρβας και ο Βασίλης Σπανός, καλούνται να υπηρετήσουν στον στρατό. Κατάγονται από τη Θράκη - από χωριά κοντά στο Νέο Κατράμιο - και το φύλλο πορείας που λαμβάνουν τους στέλνει περίπου 200 χιλιόμετρα μακριά από τα σπίτια τους, στο φυλάκιο του Ακρίτα, έξω από το Κιλκίς, στα σύνορα.

Την ίδια ώρα στην Κύπρο, ο Γρηγόρης, το καμάρι του Πιερή και της Αντωνούς, έχει μεγαλώσει και κάνει όνειρα για το μέλλον. Αρχικά θέλει να γίνει φιλόλογος, όμως τα οικονομικά του Πιερή, αλλά και ο συντηρητικός χαρακτήρας του, βάζουν φρένο στις φιλοδοξίες του Γρηγόρη. Παρά τις προσπάθειες και τις παραινέσεις και τρίτων που έβλεπαν στα μάτια του φέρελπη νέου την αγάπη για την ελληνική ιστορία και γραμματεία, στάθηκε αδύνατο να μεταπεισθεί ο πατέρας του.

Ο Γρηγόρης όμως είναι αποφασισμένος. Θέλει να σπάσει τα δεσμά που τον κρατούν γαντζωμένο στα στενά σύνορα του χωριού του. Εξάλλου ποτέ δεν ήταν για τα εύκολα. Ποτέ δεν ήταν ικανοποιημένος με τα λίγα. Και μετά από λίγα χρόνια, το μεγαλείο του έμελλε να εμπνεύσει και να συγκινήσει, όχι μόνο τους Έλληνες, αλλά όλο τον κόσμο.

Ο Γρηγόρης παίρνει τη μεγάλη απόφαση. Νέος του μεγάλος στόχος να γραφτεί στη Σχολή Ευελπίδων και να γίνει αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού. «Δεν υπάρχει καλύτερο πράμαν από το να πεθαίνεις για την πατρίδα. Αυτό ήταν το μήνυμα που φρόντισε να στείλει σε όλους, φίλους και συγγενείς που έσπευσαν να τον αποχαιρετίσουν πριν μπει στο πλοίο της γραμμής για να ταξιδέψει από τη Λάρνακα στον Πειραιά. Εφοδιασμένος με τις γνώσεις που έλαβε από τους δασκάλους του, τις συμβουλές των γονιών του και λίγες χρυσές λίρες που είχε κρυμμένες στη σόλα των παπουτσιών του, αφού απαγορευόταν από τους Βρετανούς η εξαγωγή χρυσού, έφυγε για το μεγάλο ταξίδι.

Τα πράγματα βέβαια δεν πήγαν όπως τα περίμενε. Η αδυναμία του να γράψει έκθεση στην καθαρεύουσα, μάλλον ήταν αυτή που δεν του επέτρεψε να εισαχθεί στη Σχολή. Κάπως έτσι θα μπορούσε να γραφτεί ο επίλογος της σύντομης ιστορίας του Αυξεντίου να φορέσει το χακί, αν λίγες ημέρες πριν την επιστροφή του στην Κύπρο κατ΄ εντολή του πατέρα του, μετά την αποτυχία να μπει στην Ευελπίδων, δεν ανακάλυπτε τη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικός. «Ορκίστηκα φεύγοντας να υπηρετήσω την Ελλάδα. Θα το κάνω. Όταν όμως σας έγραψα το προηγούμενο μου γράμμα δεν είχα υπόψη μου τη σχολή Εφέδρων Αξιωματικών. Μετά από λίγες μέρες θα πάω στην Κόρινθο…», γράφει στον πατέρα του.

Τον Σεπτέμβριο του 1949 λαμβάνει την ελληνική υπηκοότητα που ήταν προϋπόθεση για να υπηρετήσει τον ελληνικό στρατό. «Μη λυπάσαι μητέρα που έφυγα από την αγκαλιά σου, γιατί τώρα βρίσκομαι στην αγκαλιά της Ελλάδας, της πιο στοργικής μάνας όλου του κόσμου, που είναι υλικά φτωχή αλλά ψυχικά είναι η πλουσιότερη μάνα όλων των αιώνων», γράφει στην Αντωνού.

ΚΕΝ Κορίνθου 1950.

Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, ο Γρηγόρης Αυξεντίου κατατάσσεται στο Κέντρο Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων Κορίνθου. Τέσσερις μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 1950, μετατίθεται στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Σύρου. Τον Οκτώβριο λαμβάνει μετάθεση στο 613 Τάγμα Πεζικού.

Ο Γρηγόρης Αυξεντίου δεξία με την ομάδα του στο Κιλκίς

Κατά τη διάρκεια της θητείας του στο ΚΕΝ Κορίνθου, η Κύπρος ζει κοσμοϊστορικές στιγμές. Τον Ιανουάριο, η Εθναρχούσα Εκκλησία οργανώνει το Ενωτικό Δημοψήφισμα. Ο Αυξεντίου λαμβάνει γράμμα από τον φίλο του Σωτήρη Έλληνα που του περιγράφει το εθνικό παραλήρημα καθώς και το πάθος των συμπατριωτών του, με το οποίο σπεύδουν να υπογράψουν τους τόμους του δημοψηφίσματος.

Η στρατιωτική ταυτότητα του Γρηγόρη Αυξεντίου

«Πήρα το γράμμα σου το γραμμένο με τη θέρμη της καρδιά σου σε στιγμές έξαλλου ενθουσιασμό, στιγμές ή καλύτερα μέρες, που τις έζησα και εγώ με την ίδια θέρμη και με το ίδιο πύρωμα της καρδιάς. Την Λευτεριά μας, το ιδανικό των ιδανικών μας, την υπόγραψα κι εγώ, όχι μόνο σε χαρτί μα φορώντας την τιμημένη στολή του Έλληνα φαντάρου και θα την υπογράψω οποιαδήποτε στιγμή το ζήτησε η Κύπρος μας και με το αίμα μου, όπως και κάθε Κύπριος. Δεν είναι θαύμα η εξύψωση των ταπεινών, των χωρίς ιδανικά ανθρώπων σε αγωνιστές. Αυτός είναι ο Έλληνας. Τη Λευτεριά την έχει μέσα του. Την έχει στο υποσυνείδητό του μπορεί να πει κανείς, μα σαν έλθει η κρίσιμη στιγμή τότε ξεπετάγεται ην κάνει συνείδηση και ζωή του, οι ταπεινός, ο μικρόχαρος, μεταβάλλεται σε μαχητή ακατάβλητο. Ο νικημένος αυτός στον αγώνα της ζωής από το χρήμα και την ταπεινότητα, γίνεται στις στιγμές του εθνικού συναγερμού νικητής του θανάτου. Έτσι γινήκαν όλα τα ελληνικά θαύματα. Οι άλλοι οι άνθρωποι με ιδανικά, αυτοί που προσπαθούσαν να δώσουν από πριν ένα νόημα στη ζωή τους, την ώρα τούτη τη μεγάλη γίνονται το προζύμι και γίνονται οι οδηγοί που κρατούν πάντα αναμμένη τη λαμπάδα των ιδανικών», έγραψε στο απαντητικό γράμμα του ο Αυξεντίου.

Ο Γρηγόρης Αυξεντίου στον Ελληνικό Στρατό

Φυλάκιο Ακρίτας 1951.

Στις 31 Μαρτίου του 1951, ο Γρηγόρης Αυξεντίου, μετρά ήδη ένα χρόνο και μερικούς μήνες στον Ελληνικό Στρατό. Τότε λαμβάνει φύλλο πορείας που τον μεταθέτει στο 132 Σύνταγμα Προκαλύψεως για Υπηρεσία στη Δοϊράνη και συγκεκριμένα στο φυλάκιο Ακρίτας. Εκεί είναι που συναντά και γίνεται φίλος με τους στρατιώτες Σταύρο Ζέρβα και Βασίλη Σπανό που κατάγονται από τη Θράκη. Σε αυτό το φυλάκιο θα παραμείνει μέχρι τις 15 Νοεμβρίου του 1952. Υπηρετεί συνολικά ενάμιση χρόνο και αποκτά φιλικούς δεσμούς με τους στρατιώτες των οποίων έχει την επίβλεψη, ενώ εκμεταλλεύεται την εγγύτητα με τη Θεσσαλονίκη και ανά δεκαπενθήμερο ταξιδεύει για την πρωτεύουσα της Μακεδονίας, όπου τυγχάνει να σπουδάζει ο έτερος μετέπειτα ήρωας του αγώνα της ΕΟΚΑ, ο Κυριάκος Μάτσης.

Για το πώς πέρασε εκείνους τους μήνες στο ακριτικό φυλάκιο δεν υπάρχουν πολλές αναφορές. Όμως λίγα χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ, βρίσκει ευκαιρία για να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις και τις εμπειρίες του στους συντρόφους του. Συχνά πυκνά, ο Γρηγόρης Αυξεντίου τους εξιστορεί διάφορα από τα όσα συνέβησαν κατά την παραμονή του στο φυλάκιο Ακρίτας στο Κιλκίς.

Η πορεία του αυξεντίου στον Ελληνικό Στρατό

Στο φυλάκιο του Ακρίτα, που σήμερα έχει μετατραπεί σε Μουσείο Γρηγόρη Αυξεντίου, γνωρίζει και συνδέεται με τους στρατιώτες των οποίων έχει την ευθύνη και οι οποίοι βγάζουν σκοπιές εναλλάξ με βάση το πρόγραμμα που εκδίδει ο Αυξεντίου. Σε μια από τις επισκέψεις του στη Θεσσαλονίκη, κι ενώ οι Αυξεντίου, Κυριάκος Μάτσης και Ανδρέας Αζίνας, περπατούν αμέριμνοι στην οδό Τσιμισκή, ξαφνικά βλέπουν ένα αυτοκίνητο να στρίβει, να κατευθύνεται προς τα πάνω τους και στη συνέχεια να σταματά ξαφνικά. Την ώρα που οι άλλοι δύο αιφνιδιάστηκαν, ο Γρηγόρης Αυξεντίου, άρχισε να γελά και να χαιρετά τον οδηγό.

Προτομή του Γρηγόρη Αυξεντίου στο χωριό Ακρίτας του Κιλκίς

Όπως τους διηγήθηκε στη συνέχεια, ο οδηγός ήταν στρατιώτης του ο οποίος είχε απολυθεί από τον στρατό πρόσφατα αλλά του έταξε πως όταν τον πετύχει στη Θεσσαλονίκη, όπου εργαζόταν ως οδηγός, θα τον πατούσε με το αυτοκίνητο. «Κύριε ανθυπολοχαγέ, άμα φύγω από φαντάρος εγώ θα σε πατήσω γιατί με βασανίζεις. Κάθε βράδυ με βάζει σκοπιά». Και το έκανε. Τον αναγνώρισε και έστριψε κατά πάνω του το αυτοκίνητο, βέβαια για πλάκα.

Ο Γρηγόρης Αυξεντίου με τους συναδέλφους του στο Κιλκίς

Αυτός ήταν ο Γρηγόρης Αυξεντίου στον Ακρίτα, σύμφωνα με τις μαρτυρίες. Ένας άνθρωπος διψασμένος για ζωή, με πλάκες και πατριωτικές ανησυχίες. Η γνωριμία του με τον Σπανό και τον Ζέρβα, ήταν αυτή που λίγα χρόνια αργότερα θα καθόριζε την ιστορία, ενός ολόκληρου χωριού έξω από την Ξάνθη.

Το φυλάκιο Ακρίτας στη Ξάνθη

Μαχαιράς 1957

Ο αγώνας της ΕΟΚΑ, συμπληρώνει σχεδόν δύο χρόνια. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου αποτελεί τον Νο2 καταζητούμενο της Οργάνωσης από τους Βρετανούς. Η στρατιωτική του εμπειρία σε συνδυασμό με την άσβεστη πατριωτική φλόγα πείθουν τον Γεώργιο Γρίβα Διγενή για να τον χρήσει υπαρχηγό της Οργάνωσης. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου αποτελεί τη βασική πηγή εκπαίδευσης και έμπνευσης για δεκάδες αγωνιστές που έχουν την τύχη να πολεμήσουν στο πλευρό του στα βουνά του Πενταδακτύλου, του Μαχαιρά και του Τροόδους. Τον Μάρτιο του 1957, ο Γρηγόρης Αυξεντίου χτυπιέται από τον ιό που κατακαίει της σάρκες της ΕΟΚΑ. Την προδοσία.

Το φυλάκιο του στον Μαχαιρά περικυκλώνεται. Η συνέχεια γνωστή. Μολών λαβέ, πολύωρη μάχη και ο Γρηγόρης Αυξεντίου ανεβαίνει τα σκαλοπάτια που τον οδηγούν στη Λευτεριά. Η θυσία του βυθίζει την Κύπρο στο πένθος. Την ίδια ώρα αποτελεί πηγή έμπνευσης και περηφάνιας για κάθε Έλληνα από άκρη σε άκρη στον πλανήτη.

Η θυσία του γίνεται πρώτο θέμα και στην Ελλάδα. Τα μαντάτα δεν αργούν να φτάσουν και στα αυτιά των στρατιωτών που υπηρέτησαν μαζί του στο φυλάκιο Ακρίτας στο Κιλκίς.

Νέο Κατράμιο 1960.

Πέρασαν ήδη τρία χρόνια από τη θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου. Στο προσφυγικό χωριό, σύμφωνα με μαρτυρίες, κάποιος μεταφέρει στο καφενείο μια φωτογραφία του Γρηγόρη Αυξεντίου. Στο μεταξύ εδώ και καιρό οι κάτοικοι του χωριού διαβουλεύονται και συζητούν την αλλαγή του ονόματος του χωριού τους. Το Νέο Κατράμιο δεν τους ικανοποιεί. Αφενός η προέλευση της από τα τουρκικά και αφετέρου η σημασία της, δεν τους ενθουσιάζει. Τότε είναι που σύμφωνα με τις μαρτυρίες, οι Σπανός και Ζέρβας αναφέρονται στον έφεδρο αξιωματικό και μετέπειτα ήρωα της Κύπρου, Γρηγόρη Αυξεντίου. «Να το ονομάσουμε Αυξέντιο», είναι η πρόταση τους.

Οι κάτοικοι του χωριού, πείθονται. Εξάλλου η θυσία του υπαρχηγού της ΕΟΚΑ, δεν είχε αφήσει κανένα ασυγκίνητο. Οι μνήμες του πολέμου που ανάγκασαν τους ίδιους να προσφυγοποιηθούν σιγοκαίνε ακόμη στις καρδιές τους. Το 1960 η Κύπρος βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο. Ο αγώνας της ΕΟΚΑ, έχει ολοκληρωθεί, το όραμα της Ένωσης ενταφιάζεται και η Κυπριακή Δημοκρατία είναι πλέον γεγονός.

Τότε λαμβάνεται η απόφαση της κοινότητας με γραμματέα της κοινότητας τον Ν. Μαθιουδάκη, το Υπουργείο Εσωτερικών της Ελλάδας συμφωνεί για τη μετονομασία του χωριού. Κι επίσημα από το 1961 το όνομα του χωριού άλλαξε από Νέο Κατράμιο σε Αυξέντιο.

Αυξέντιο 1998

Έχουν περάσει 37 χρόνια, από τότε που οι κάτοικοι του μικρού χωριού του Νομού Ξάνθης πήραν την απόφαση για τη μετονομασία του χωριού τους προς τιμήν του Γρηγόρη Αυξεντίου. Έχει μεσολαβήσει η τουρκική εισβολή του 1974. Η Λύση, η γενέτειρα του Γρηγόρη Αυξεντίου, βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή. Ο πόνος της προσφυγιάς, μετατοπίστηκε από τους πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας τη δεκαετία του 20΄ στους πρόσφυγες της Αμμοχώστου και της Κερύνειας.

Τότε ήταν που ο Θεόδωρος Τοφέας, κοινοτικός σύμβουλος Αυξεντίου, μαζί με τον δάσκαλο Γούναρη Γεώργιο, αποστέλλουν επιστολή με παραλήπτη τον Ανδρέα Ττοφιά, δήμαρχο του κατεχόμενου δήμου της Λύσης. Στην επιστολή αφού τον ενημερώνουν για την ύπαρξη του χωριού με το όνομα του Γρηγόρη Αυξεντίου, ζητούν βοήθεια για τη δημιουργία ενός μνημείου για τον Γρηγόρη Αυξεντίου.

«Θέλοντας να κάνουμε γνωστό στον κόσμο της Ξάνθης τη σημασία του ονόματος του χωριού μας και ταυτόχρονα να τιμήσουμε τον ήρωα της Κύπρου Γρηγόρη Αυξεντίου που είναι και ήρωας ολόκληρης της Ελλάδας, υπενθυμίζοντας στους συμπατριώτες μας Ξανθιώτες τον κοινό αγώνα για ανεξαρτησία που συνδέει τους λαούς των δύο περιοχών, σκοπεύουμε να διαμορφώσουμε στο προαύλιο του δημοτικού σχολείου, κατάλληλο χώρο για να στηθεί η προτομή του ήρωα», ανέφεραν μεταξύ άλλων σε εκείνη την πρώτη τους επιστολή οι Γούναρης και Τοφέας.

Η προτομή του Γρηγόρη Αυξεντίου στο Αυξέντιο Ξάνθης

Πράγματι ο Δήμος Λύσης αναλαμβάνει τα έξοδα και στις 27 Οκτωβρίου του 1999 γίνονται τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Γρηγόρη Αυξεντίου στην πλατεία του χωριού. Το παρόν τους στην εκδήλωση δίνουν ιδιαίτερα συγκινημένοι και οι δύο φαντάροι που υπηρέτησαν με τον Γρηγόρη Αυξεντίου στο Κιλκίς.

Σε προχωρημένη ηλικία πια, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της εποχής, δηλώνουν στους δημοσιογράφους πως ήταν τιμή τους που υπηρέτησαν στο πλάι του, σημειώνοντας πως δεν ξέχασαν τις στιγμές που πέρασαν μαζί του στα παγωμένα βόρεια σύνορα της Ελλάδας. «Ήταν παλικάρι ο Γρηγόρης», δηλώνουν με μια φωνή, ενώ ο Σταύρος Ζέρβας επιδεικνύει με καμάρι μια αναμνηστική φωτογραφία που έβγαλε στο φυλάκιο Ακρίτας με τον Αυξεντίου.

Οι δύο στρατιώτες του Γρηγόρη Αυξεντίου, χάριν στους οποίους το Κατράμιο μετονομάστηκε σε Αυξέντιο

Αυξέντιο 2007

Το 2007 υπήρξε έτος σταθμός στην ιστορία του Αυξέντιου. Από το 1998 οι σχέσεις μεταξύ Αυξεντίου και Κύπρου πυκνώνουν, ενώ σε κάποια στιγμή πέφτει στο τραπέζι η ιδέα για κατασκευή ενός μουσείου προς τιμήν του Γρηγόρη Αυξεντίου στο χωριό. Η ιδέα αγκαλιάζεται από όλους. Καταλυτική ωστόσο υπήρξε από κάθε άποψη η δυναμική παρουσία της πρόεδρου του Συλλόγου Κυπρίων Νομού Ξάνθης, Ελένης Χατζηγεωργίου, η οποία αναλαμβάνει και υλοποιεί όλες τις διαδικασίες για να εντοπιστεί η χώρος και να αντληθούν τα χρήματα για κατασκευή του. Η κα. Χατζηγεωργίου συντάσσει τη μελέτη και την πρόταση ένταξης στο πρόγραμμα της Ε.Ε. LEADER+ και εξασφαλίζει χρηματοδότηση 345 χιλιάδων ευρώ. Σε χρόνο ρεκόρ το οίκημα που φιλοξενεί το Μουσείο του Γρηγόρη Αυξεντίου κατασκευάζεται και αρχίζει ο εξοπλισμός του για τον οποίο καταλυτικός ο ρόλος είναι της αείμνηστης υπουργού Παιδείας Κλαίρης Αγγελίδου. Στις 21 Μαΐου του 008 το Μουσείο εγκαινιάζεται από τον αείμνηστο υπουργό Άμυνας Κώστα Παπαακώστα και τον υπουργό Ανάπτυξης της Ελλάδος Αλέξανδρο Κοντό.

Το κτίριο είναι καθαρά κυπριακού ρυθμού με πάντρεμα όμως με το θρακιώτικό ρυθμό, αφού η αψίδα με την κόγχη της Κύπρου, δένει με το έρκερ της Θράκης.

Το μουσείο του Γρηγόρη Αυξεντίου στο Αυξέντιο Ξάνθης

Ο Σύλλογος Κυπρίων Ξάνθης, έχει να επιδείξει ένα σπουδαίο και πολυδιάστατο έργο στην περιοχή, λόγω της δυναμικής παρουσίας της κας. Χατζηγεωργίου, η οποία μέχρι και σήμερα συνεχίζει να υπηρετεί με ζήλο τους σκοπούς του συλλόγου για τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των δύο περιοχών. Εξάλλου για την ίδια το Μουσείο αποτελεί μια κατάθεση ψυχής, αφού συνεχίζει να εκτελεί χρέη ξεναγού για Κύπριους και ξένους που επισκέπτονται τον χώρο.

Ο πρώτος όροφος του Μουσείου

Ο REPORTER ταξίδεψε στην ακριτική Ξάνθη και συνάντησε την κα. Χατζηγεωργίου, η οποία μας ξενάγησε στους χώρους του μουσείου. Μπαίνοντας κανείς στο Μουσείο, βυθίζεται κατευθείαν στα χρόνια της ΕΟΚΑ. Από τα σημαντικά κειμήλια ξεχωρίζει ένα κομμάτι μισοκαμένο ύφασμα από το σακάκι που φορούσε ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ τη μέρα που κάηκε. Μας εξηγεί η κα. Χατζηγεωργίου πως το εν λόγω ιερό κειμήλιο το έστειλε μετά από τα εγκαίνια του Μουσείου η Κλαίρη Αγγελίδου. «Δεν το είχαμε στα εγκαίνια το έστειλε η Κλαίρη Αγγελίδου μετά. Έτρεμαν τα χέρια μου γιατί γνώριζα τι περιείχε το πακέτο. Ήταν σαν να έπιανα τον Αυξεντίου στα χέρια μου», διηγείται εμφανώς συγκινημένη η πρόεδρος του Συλλόγου Κυπρίων Ξάνθης.

Διακρίνεται κομμάτι από το καμένο σακάκι του Γρηγόρη Αυξεντίου

Οι πινακίδες στο ισόγειο του κτηρίου μυούν τον επισκέπτη στην ηρωική ιστορία του Γρηγόρη Αυξεντίου και της ΕΟΚΑ. Όπως μας εξήγησε η κα. Χατζηγεωργίου πρόκειται για πινακίδες, που είναι ακριβές αντίγραφο των αντίστοιχων που υπάρχουν στο Μουσείο στον Μαχαιρά. Την ειδική προθήκη με το σακάκι του Γρηγόρη Αυξεντίου πλαισιώνει ένα βάζο με χώμα από τα Φυλακισμένα Μνήματα, καθώς επίσης και στάχτη που μετέφεραν από την Κύπρο στη Ξάνθη αγωνιστές της ΕΟΚΑ.

Κομμάτι από το σακάκι του Αυξεντίου που δώρισε στο Μουσείο η Κλαίρη Αγγελίδου

Στο ισόγειο του Μουσείου ξεχωρίζει επίσης το αντίγραφο της ανάγλυφης επιτύμβιας στήλης του Έλληνα πολεμιστή με την επιγραφή «Διονύσιος Καρδιανός» η οποία εντοπίστηκε έξω από τη Λύση και ανάγεται από την Κυπρο-Κλασσική εποχή και εκτίθεται στο Κυπριακό Μουσείο στη Λευκωσία

Το ισόγειο του Μουσείου

Λύση 500 π.Χ.

Γράφει ο Σπύρος Παπαγεωργίου στο βιβλίο του: «Εκεί όπου το υνί έσκαφτε να αφρατέψει τη γη για να δεχτεί τη σπορά, νάσου ένα συντετριμμένο κιονόκρανο νάσου μια μισοσπασμένη επιγραφή, ένα σπασμένο αγγείο με λαμπρά υποχθόνιοι επισκεπτήριο κάποιου προγόνου φερμένο από το βάθος των αιώνων. Μια μέρα λοιπόν εκεί στη Λύση βρέθηκε κάτω από το χώμα μια ταφική στήλη καμωμένη από κυπριώτικό ασβεστόλιθο. Απάνω της φτιαγμένος ένας νέος πολεμιστής με περικεφαλαία, ασπίδα, δόρυ και σπαθί. Ένα παλληκάρι που είχε σπείρει κι αυτό τα κόκκαλα του στην αχόρταγη γη της Κύπρου. Κι απάνω απάνω δεξιά μια επιγραφή «Διονύσιος Καρδιανός». Οι αρχαιολόγοι είπαν ότι η στήλη είναι του πέμπτου αιώνα προ Χριστού, τότε που οι Έλληνες πολεμούσαν να σώσουν την Κύπρο από τους Πέρσες. Ο πολεμιστής που άκλαφτος από μάνα θάφτηκε εκεί στη Λύση, ήταν από την Καρδία της Θράκης και είχε σκοτωθεί σε μια από τις εκστρατείες του Κίμωνα για την απελευθέρωση της Κύπρου…