Ψήλωσαν οι τόνοι στην Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τα επιδόματα-Έντονη η Ειρήνη

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αυτισμό και οι οικογένειές τους, αλλά και την επείγουσα ανάγκη να καταρτιστεί μίας Εθνικής Στρατηγικής, η οποία θα καλύπτει αυτά τα παιδιά, αλλά και ένα σχέδιο δράσης για τον αυτισμό, απασχόλησαν την μακροσκελή συνεδρία της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Μια συνεδρία που άρχισε σε ήρεμους ρυθμούς, ωστόσο όταν η συζήτηση έφτασε στο θέμα των επιδομάτων και τον τρόπο κατανομής αυτών, άρχισαν να υψώνονται οι τόνοι, με την πρόεδρο της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, να ζητά από το Υπουργείο Εργασίας και το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, όπως τους ενημερώσουν με γραπτή επιστολή για το θέμα, εντός μίας εβδομάδας.

Παρόντες στη συνεδρία ήταν γονείς παιδιών με αυτισμό, καθώς και εκπρόσωποι διάφορων οργανώσεων και συνδέσμων, οι πρόεδροι ΠΟΕΔ και ΟΕΛΜΕΚ, καθώς και εκπρόσωποι των Υπουργείων Παιδείας, Εργασίας και Υφυπουργείου Κοινωνικής Ευημερίας. Το θέμα εξετάστηκε έπειτα από εισήγηση τόσο της προέδρου της Επιτροπής, Ειρήνης Χαραλαμπίδου, όσο και των βουλευτριών του ΔΗΣΥ, Ρίτας Σούπερμαν και Φωτεινής Τσιρίδου, αλλά και της βουλεύτριας των Οικολόγων, Αλεξάνδρας Ατταλίδου.

Στην αρχική της τοποθέτηση, η Ειρήνη Χαραλαμπίδου σημείωσε πως το θέμα είχε συζητηθεί ξανά το 2017 και είχε γίνει λόγος για την ανάγκη μίας εθνικής στρατηγικής για τα παιδιά με αυτισμό, προσθέτοντας πως εθνική στρατηγική θα έπρεπε να υπάρχει για όλες τις μορφές αναπηρίας, που χρειάζονται διαφορετική διαχείριση. Η βουλεύτρια του ΑΚΕΛ τόνισε πως έχουν γίνει κάποια βήματα, όμως υπάρχουν σοβαρά ζητήματα, κατά κύριο λόγο στην εκπαίδευση και τον καταρτισμό ατόμων που αναλαμβάνουν να χειριστούν τα άτομα με αυτισμό στις αίθουσες διδασκαλίες, ενώ το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακόμη ξεκάθαρος αριθμός παιδιών με αυτισμό στην Κύπρο.

«Έχει δεκαέξι χρόνια που ασχολούμαι με τα θέματα του αυτισμού και έχω αποκτήσει εμπειρία για το τι δουλεύει και τι όχι σε αυτό το θέμα. Συνήθως σε έτσι συναντήσεις γίνεται ένας καυγάς για το παρέχεται και τι δεν παρέχεται. Δεν είμαι εδώ να σας πω ότι όλα είναι σε μία κακή κατάσταση στην Κύπρο. Ξέρουμε ότι το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης έχει δημιουργήσει τα λεγόμενα σπιτάκια και σε μία συνάντηση με την υπουργό Εργασίας της είπα “κα. Αιμιλιανίδου, τώρα μπορώ να πεθάνω”, επειδή πλέον υπάρχει κάτι που 100% το κράτος μπορεί να αναλάβει τις ευθύνες».

Αυτά ήταν τα λόγια ενός πατέρα δύο παιδιών με αυτισμό, ενώπιον της συνεδρίας της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, του Παναγιώτη Σαββίδη. Ο κ. Σαββίδης είναι πατέρας του Άρη και του Ανδρέα, που είναι 14 και 18 ετών αντίστοιχα και έχουν διαγνωστεί και τα δύο παιδιά με αυτισμό και καλέστηκε στην Επιτροπή να μιλήσει εκ πείρας για την κατάσταση που επικρατεί τόσα χρόνια. Αναφέρθηκε, δε και στο γεγονός ότι πρέπει να υπάρχει ανάγκη για πολιτικές, ώστε να υπάρχει πρώιμη παρέμβαση, ώστε να γίνεται διάγνωση στα παιδιά εγκαίρως, ενώ τόνισε πως ενώ γίνονται προγράμματα για αυτά τα παιδιά, γίνονται αργοπορημένα, αφού η εκάστοτε Κυβέρνηση περιμένει ξένα λεφτά.

«Περιμένουμε από ξένους, για να γίνουν τα προγράμματα. Πότε θα βάλουμε δικά μας λεφτά; Μας πήραν δεκαετίες πράγματα για να γίνουν. Δεν μπορούμε να περιμένουμε ακόμη άλλες τόσες δεκαετίες».

Ο κ. Σαββίδης αναφέρθηκε και στους τομείς που εντοπίζονται τα προβλήματα. Ένας από αυτούς είναι και ο τομέας της εκπαίδευσης, αφού δεν υπάρχουν άτομα που να έχουν εξειδικευτεί στον αυτισμό και στον τρόπο που χειρίζονται αυτά τα παιδιά. Ουσιαστικά, όπως υπέδειξε, υπάρχουν εκπαιδευτικοί της ειδικής εκπαίδευσης, όμως δεν είναι εξειδικευμένοι μόνο στον αυτισμό με αποτέλεσμα, όταν καλούνται να χειριστούν παιδιά με αυτισμό, να μην έχουν αποτέλεσμα. Πρόσθεσε, δε, ότι το θέμα είναι ξεκάθαρα πολιτικό ζήτημα.  

«Είμαι και πρόεδρος στο Σύνδεσμο Γονέων, στο Ειδικό σχολείο Λευκωσίας. Αρκετά παιδιά έρχονται και φεύγουν από τη δημόσια εκπαίδευση. Απλούστατα επειδή δεν υπάρχουν καταρτισμένοι εκπαιδευτικοί. Αποκλείουμε τα παιδιά με αυτισμό από τη γενική εκπαίδευση».

Ο κ. Σαββίδης αναφέρθηκε και στο ζήτημα που προκύπτει μετά την εκπαίδευση και συγκεκριμένα όταν ένα παιδί με αυτισμό κλείσει τα 21 έτη. Τότε, όπως υπέδειξε, αντί να ενταχθούν στην κοινωνία «τα βάζουμε σε ένα σπίτι και τους λέμε να μείνουν εκεί. Δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου η ιδέα να τους εκπαιδεύσουμε για να πιάσουν μία δουλειά. Το μεγάλο μου παράπονο είναι ότι έχουμε σχεδόν κρατικοποιήσει κάποια ιδρύματα, αλλά υπάρχει ένα απαρχαιωμένο πρόγραμμα για να μπορέσει να προσφέρει υπηρεσίες στα άτομα με αυτισμό. Δεν είναι λεφτά πετάμενα. Θεωρούν ότι είναι λεφτά πεταμένα, αν δεν υπάρχει ευρωστία εκεί, φανταστείτε τι μηνύματα στέλνουμε σε άλλους. Η εθνική στρατηγική είναι σημαντική, για να μπορέσει να μπαίνουν στόχους και να προχωρούμε».

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο Σταύρος Βρόντης, ο οποίος εκπροσωπούσε το Σύνδεσμο για άτομα με αυτισμό «Μαζί», ενώ είναι και ο ίδιος πατέρας ενός αυτιστικού παιδιού, της Θέας. Όπως σημείωσε, η διαχείριση που γίνεται σε θέματα εκπαίδευσης, είναι μία διαδικασία κουραστικά επαναληπτική για τους γονείς, αφού γίνεται συζήτηση κάθε Σεπτέμβριο και μετά δεν υπάρχει κάποια αλλαγή και κάλεσε τα μέλη της Επιτροπής να μελετήσουν γιατί δεν υπάρχει αλλαγή.

Ο κ. Βρόντης τόνισε πως υπάρχει μία φοβερή διάκριση όσον αφορά στη διαχείριση του αυτισμού. «Για να πάρουμε φροντίδα, πρέπει να περάσουμε τις αξιολογήσεις, που είναι αρκετά αμφιλεγόμενες και τα επιδόματα που έρχονται είναι σαν να και δεν αναγνωρίζουν τον αυτισμό. Επειδή υπάρχουν ελαφριές και δύσκολες περιπτώσεις, υπάρχει αντίληψη ότι είμαστε και ευλογημένοι που έχουμε τα άτομα με αυτισμό στο σπίτι μας».

Προσθέτοντας, τόνισε πως αυτό που θέλουν είναι ίση διαχείριση, ενώ όσον αφορά στο Κέντρο Παρέμβασης είναι μία καλή αρχή, όμως δεν είναι η λύση. Ο αυτισμός, όπως σημείωσε, δεν απαιτεί κεντρική διαχείριση, αλλά μικρά κέντρα σε διάφορα σημεία. «Χρειάζεται αποκέντρωση στη διαχείριση γενικότερα».

Στη συνεδρία της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων βρέθηκαν εκπρόσωποι και του Παγκύπριου Συνδέσμου Ατόμων με Αυτισμό και το λόγο πήρε η Χριστιάνα Τρύφωνος, η οποία είναι μέλος του και τόνισε πως ως Σύνδεσμος έχουν ετοιμάσει ένα υπόμνημα, το οποίο αναλύει τις παραβιάσεις που γίνονται στην Κύπρο, σε θέματα εκπαίδευσης, αλλά και φαρμακευτικών αγωγών, σε σχέση με την Ευρώπη. Μάλιστα, στο εν λόγω υπόμνημα γίνεται αναφορά και στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών.

Τόνισε, μάλιστα, ότι ο σύνδεσμός τους βλέπει πολλά προβλήματα σε αρκετούς τομείς, κάνοντας μάλιστα αναφορά και στην εκπαίδευση, αφού όπως φαίνεται είναι το μεγαλύτερο μέτωπο, που αιμορραγεί. Ένα από τα προβλήματα που καταγράφουν ως σύνδεσμος, σημείωσε η κα. Τρύφωνος, είναι τα κέντρα ημέρας και η απουσία πολιτικής για το τι γίνεται όταν τα άτομα με αυτισμό ενηλικιωθούν, τονίζοντας ότι θα πρέπει να κοινωνικοποιούνται. «Από τη μέρα της γέννησης μέχρι το τέλος της ζωής του παιδιού, υπάρχουν αμέτρητα προβλήματα που επιβαρύνουν τους γονείς».

Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στο αναπηρικό επίδομα, τονίζοντας ότι παίρνουν 848 ευρώ και δεν αρκεί. Και αυτό, σε περίπτωση που κριθεί ότι το παιδί φέρει σοβαρό αυτισμό, καθώς σε παιδιά που κριθούν ότι φέρουν ήπιας μορφής αυτισμό, δεν δίνεται επίδομα.

«Σε αρκετές περιπτώσεις δεν δίνεται το επίδομα, με αυτό να έχει συνέπεια στη ζωή του παιδιού. Το ΓΕΣΥ καλύπτει μόνο 18 θεραπείες ετησίως, οι οποίες είναι 10 ευρώ η κάθε μια. Είναι δώρο άδωρο όταν παίρνει ένας γονιός αυτή τη βοήθεια, αλλά πληρώνει την ίδια ώρα».

Η κα. Τρύφωνος, αναφερόμενη στον τομέα της εκπαίδευσης, σημείωσε ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένα δημόσιο σχολείο, το οποίο θα είναι ενιαίο και θα αγκαλιάζει όλα τα παιδιά. «Υπάρχουν παιδιά που έχουν ταλέντο και δυνατότητες. Πολλά παιδιά ΑμεΑ, στο εξωτερικό, δουλεύουν. Στην Κύπρο; Δεν υπάρχουν δομές να αγκαλιάσουν αυτά τα παιδιά μετά τα 21 τους. Είναι το κράτος που πρέπει να τα κάνει αυτά. Αν θα τα κάνουμε εμείς, πρέπει να μας χρηματοδοτεί το ίδιο το κράτος. Πρέπει να καλύψουμε ανάγκες αρκετών οικογενειών».

Αναγνωρίζουν το πρόβλημα οι εκπαιδευτικοί

Μετά τις τοποθετήσεις των συνδέσμων, το λόγο πήραν οι εκπαιδευτικές οργανώσεις. Πρώτα, δόθηκε ο λόγος στην ΠΟΕΔ, με την πρόεδρό της Μύρια Βασιλείου να σημειώνει ότι σε πολλά σημεία συγκλίνουν οι απόψεις τους, με αυτές των γονιών. Αναφέρθηκε στην πρώιμη παρέμβαση, τονίζοντας ότι πρέπει να γίνεται παρέμβαση από το νηπιαγωγείο.

Αναφερόμενη στη Δημοτική Εκπαίδευση, τόνισε πως υπάρχουν τρία πλαίσια. Το πρώτο είναι ότι τα παιδιά τοποθετούνται σε γενική τάξη, το δεύτερο είναι ότι τα παιδιά είναι στην μονάδα, αλλά και στη γενική τάξη και το τρίτο είναι ότι τα παιδιά φοιτούν σε ειδικά σχολεία. «Εκεί που γίνεται ένταξη, στο πρώτο και δεύτερο πλαίσιο, ο εκπαιδευτικός αντιμετωπίζει τα παιδιά με αυτισμό όπως όλα τα άλλα παιδιά και είναι εδώ που χρειάζεται η εξειδίκευση, για να μπορούν να τα βοηθούν».

Η κα. Βασιλείου τόνισε πως είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη και ο αριθμός των παιδιών που βρίσκονται σε κάθε τάξη, υπογραμμίζοντας πως όταν υπάρχουν 25 παιδιά σε μία αίθουσα, σίγουρα δεν είναι εφικτή η στήριξη. «Θα πρέπει να υπάρχει χρόνος που τα παιδιά θα δέχονται την εκπαίδευση και στην κάθε περίπτωση ξεχωριστά, να δίνεται ο χρόνος για στήριξη και να μην υπάρχουν διαφοροποιήσεις. Είναι και η ανάγκη να υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παιδιών αυτών».

Την ίδια ώρα, υπέδειξε η κα. Βασιλείου, οι εκπαιδευτικοί καλούνται να ευαισθητοποιήσουν τα παιδιά, για το θέμα της διαφορετικότητας. Όπως επεσήμανε, οι ίδιοι οι δάσκαλοι βρίσουν υλικό πολλές φορές, για να ενημερωθούν αυτοί πρώτα και μετά μα ενημερώσουν τα παιδιά.

Από πλευράς των καθηγητών, ο πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ, Κώστας Χατζησάββας, ανέφερε ότι αυτό που χρειάζεται είναι ο έγκαιρος εντοπισμός των παιδιών με αυτισμό και στη συνέχεια, η άμεση ενημέρωση των διευθύνσεων και των καθηγητών. Στη συνέχεια υπέδειξε πως είναι αναγκαίο οι εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν πώς να χειρίζονται αυτά τα παιδιά, ενώ τόνισε πως υπάρχει έλλειψη της γενικότερης πολιτικής, αυτό που πρέπει να γίνει είναι να μελετηθεί τι γίνεται στην Ευρώπη και να το φέρουμε στην Κύπρο.

Τα παιδιά με αυτισμό σε αριθμούς

Η εκπρόσωπος της Δημοτικής Εκπαίδευσης, του Υπουργείου Παιδείας, άρχισε την δική της τοποθέτηση δίνοντας αριθμούς για τα παιδιά με αυτισμό, που υπάρχουν στην Δημοτική Εκπαίδευση. Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε, στην Δημοτική φοιτούν 65,000 παιδιά, από τα οποία τα 580 έχουν διαγνωστεί με αυτισμό. Όπως υπέδειξε, στην ειδική εκπαίδευση παρέχεται ειδική συμπεριφορά, με στόχο να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους για να καταφέρουν να ενταχθούν στην κοινωνία. Πρόσθεσε, δε, ότι η ειδική εκπαίδευση προσφέρει μαθησιακές δεξιότητες ζωής.

«Οι εκπαιδευτικοί της Δημοτικής είναι για όλα τα παιδιά, έχουν γνώσεις να απευθύνονται σε όλα τα παιδιά. Υπάρχουν και οι ειδικοί εκπαιδευτικοί, που μπορούν να διδάξουν σε αυτά τα παιδιά. Κάποιοι έχουν ιδιαίτερες γνώσεις για τον αυτισμό και το Υπουργείο Παιδείας προσπαθεί να τους αξιοποιεί εκεί που υπάρχουν ανάγκες».

Όσον αφορά στο θέμα της έγκαιρης παρέμβασης, η εκπρόσωπος του Υπουργείου τόνισε πως θα πρέπει να γίνεται από 0-3 ετών και όχι από τα 3 και πάνω, αφού όσο πιο έγκαιρη είναι η παρέμβαση, τόσο πιο εύκολο είναι το έργο τους.

Από πλευράς Μέσης Εκπαίδευσης, το λόγο πήρε η Ζωή Πολυδώρου, η οποία σημείωσε πως στη Μέση Εκπαίδευση, υπάρχουν 170 μαθητές με αυτισμό, εκ των οποίων οι 120 φοιτούν σε γενική τάξη και 50 σε ειδική τάξη. Τόνισε πως ασφαλώς και υπάρχουν προβλήματα, και θέματα και ανταλλάζονται απόψεις με τους συνεργάτες τους και εξωτερικούς φορείς.

Όσον αφορά στην Εθνική Στρατηγική, η κα. Πολυδώρου υπέδειξε πως υπάρχει μία στρατηγική, όμως χρειάζεται ενίσχυση. «Αλλά αυτά τα παιδιά εντάσσονται στο δημόσιο, εντάσσονται ανάλογα με τις δυνατότητες τους αυτά τα παιδιά».

Αναφερόμενη στις ανάγκες εκπαιδευτικών, υπέδειξε πως αναγνωρίζουν ότι πρέπει να προσφέρονται περισσότερα στους εκπαιδευτικούς, τονίζοντας πως άρχισαν να εντάσσονται πιλοτικά εξειδικευμένοι εκπαιδευτικοί στα σχολεία.

Στην συνεδρία βρέθηκαν και εκπρόσωποι των Επιτρόπων Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού και Διοικήσεως, με την πρώτη να κάνει λόγο ότι έχει δεχθεί αρκετά παράπονα η Επίτροπος για το θέμα των επιδομάτων και μάλιστα το 2018 είχε δημόσια τοποθέτησή της, ενώ δεν ήταν σε θέση να απαντήσει αν έγινε κάτι άλλο από εκείνη τη στιγμή και μετά, δεδομένου ότι αντικαθιστούσε συνάδελφό της, η οποία νοσούσε με κορωνοϊό. Όσον αφορά στο γραφείο της δεύτερης Επιτρόπου, ο εκπρόσωπος σημείωσε πως δέχονται παράπονα για τα επιδόματα και υπέβαλα σχετική έκθεση για την καθυστέρηση στις θεραπείες το 2019, με αποτέλεσμα τελικά να ενταχθούν οι θεραπείες στο ΓΕΣΥ.

Υψώθηκαν οι τόνοι για τα επιδόματα

Όταν το λόγο πήραν οι εκπρόσωποι του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας και του Υπουργείου Εργασίας, οι τόνοι υψώθηκαν αφού κανείς δεν ήταν σε θέση να αναφέρει ποιο Υπουργείο είναι αρμόδιο για την επιβολή των επιδομάτων.

Όπως ανέφερε η εκπρόσωπος του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, ως Υφυπουργείο δεν ασχολούνται εξειδικευμένα με τα θέματα αναπηρίας, αφού αυτά τα αξιολογεί το Υπουργείο Εργασίας, όμως επιχορηγεί κάποια προγράμματα, τα οποία εξυπηρετούν άτομα με αυτισμό. Συνήθως, υπέδειξε είναι κέντρα ενηλικών και κέντρα απασχόλησης παιδιών, ενώ σήμερα επιδοτεί το Υφυπουργείο οκτώ προγράμματα παγκύπρια.

Η εκπρόσωπος του Υπουργείου Εργασίας υπέδειξε πως τα άτομα με αυτισμό συνήθως ταυτοποιούνται με σοβαρή αναπηρία, ενώ ο αυτισμός υπάγεται στην ψυχική αναπηρία. Η  νοητική και ψυχική αναπηρία, ως επί το πλείστο αναγνωρίζεται ως σοβαρή, τόνισε, προσθέτοντας πως όπου χρίζει γίνονται επαναξιολογήσεις.

Όσον αφορά στο σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής, το τμήμα Κοινωνικής Πρόνοιας θεωρεί πως η στρατηγική για την αναπηρία είναι αρκετή, μία αναφορά που προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Ειρήνης Χαραλαμπίδου, η οποία θεώρησε πως αυτό έρχεται σε έντονη αντίθεση με τα όσα ακούστηκαν στην Επιτροπή.

Στη συνέχεια, οι τόνοι υψώθηκαν όταν η πρόεδρος της Επιτροπής ζήτησε να μάθει ποιο Υπουργείο είναι αρμόδιο για την καταβολή των επιδομάτων και αν όντως γίνεται διάκριση, με τις εκπροσώπους να μην είναι σε θέση να απαντήσουν ξεκάθαρα. Τότε, η Ειρήνη Χαραλαμπίδου σε έντονο ύφος ζήτησε όπως σταλεί μία απαντητική επιστολή στην Επιτροπή, ξεκαθαρίζοντας το θέμα, δίνοντας περιθώριο μία εβδομάδα.