Τα άτομα με απώλεια ακοής φωνάζουν για χρόνια και οι αρμόδιοι κλείνουν τα αυτιά

Έχουν περάσει 18 μήνες από τότε που μπήκε στην ζωή μας η πανδημία του κορωνοϊού και άλλαξε τις ζωές όλων μας. Η πανδημία ήταν η αφορμή κάποιοι να αναθεωρήσουν, κάποιοι να αλλάξουν τρόπο ζωής, ενώ την ίδια ώρα, μας έφερε αντιμέτωπους με σημαντικά προβλήματα, που πριν εθελοτυφλούσαμε και δεν θέλαμε να κοιτάξουμε κατάματα. Η πανδημία ήταν η αφορμή να βγουν στην επιφάνεια χρόνια προβλήματα, που αντιμετωπίζουν αρκετές ομάδες του πληθυσμού, δίνοντας τους μία ώθηση, για να διεκδικήσουν με περισσότερο ζήλο αυτά που δικαιούνται, ξεγυμνώνοντας την κοινωνία και την πολιτεία, που δεν στάθηκε στο πλευρό τους, όταν η κατάσταση ήταν πιο εύκολη.

Μία ομάδα του πληθυσμού, που ήταν ένα από τα μεγαλύτερα «θύματα» της πανδημίας, είναι και τα άτομα με απώλεια ακοής. «Θύματα», που ειρήσθω εν παρόδω είναι επίτηδες σε εισαγωγικά, αφού δεν πρόκειται για επί της ουσίας θύματα, επειδή αν δεν υπήρχαν άτομα που ενδιαφέρονταν για το καλό της κοινότητας αυτής, θα έμεναν στην άγνοια, χωρίς ενημέρωση για τα σημαντικά θέματα. Ένα από αυτά τα άτομα και η Δέσποινα Ιωάννου, η νέα πρόεδρος της Ομοσπονδίας Κωφών Κύπρου, που ανέλαβε αμέσως δράση, γεμίζοντας το κενό που έπρεπε να είχαν καλύψει άλλοι.

Η Δέσποινα, μαζί με την αντιπρόεδρο Β’ της Ομοσπονδίας, Ειρήνη Λοΐζου και με τη βοήθεια της διερμηνέως Παναγιώτα Θεμιστοκλέους, άνοιξαν τα χαρτιά τους στον REPORTER και μίλησαν για τα προβλήματα που αντιμετώπισαν τα άτομα με απώλεια ακοής κατά την περίοδο της πανδημίας, τα προβλήματα με την επικοινωνία και φυσικά αναφέρθηκαν και στα διαχρονικά προβλήματα, που αντιμετωπίζουν τα άτομα με απώλεια ακοής.

Αυτό που τονίζεται είναι ότι σε καμία στιγμή της συνέντευξης δεν αναφερθήκαμε σε κωφάλαλους, αφού είναι ένας ορισμός που είναι προσβλητικός για τα άτομα με απώλεια ακοής. Οπόταν πλέον ο όρος άλαλος απαλείφεται και παραμένει το Κωφός. Τα άτομα με απώλεια ακοής επικοινωνούν με τα χέρια ή με τη χειλεανάγνωση ή και με το γραπτό λόγο.

Μπήκαμε απευθείας στο θέμα. Δεν υπήρχε άλλωστε λόγος να χρονοτριβούμε. Δεν ήταν η πρώτη φορά, που μας μιλούσαν για τα προβλήματα, που ως κοινότητα Κωφών καλούνταν και ακόμη καλούνται να αντιμετωπίσουν. Αν δεν αλλάξει κάτι, δεν θα είναι και η τελευταία. Ξεκίνησε η Δέσποινα, με την πρώτη αναφορά να γίνεται για το σημαντικότερο ζήτημα που προέκυψε από την αρχή.

«Όταν ξεκίνησε η πανδημία του κορωνοϊού, βλέπαμε στα δελτία ειδήσεων ότι η ενημέρωση που λαμβάναμε δεν ήταν αρκετή. Δεν υπήρχε πρόσβαση για μας, επειδή δεν υπήρχαν σε όλα τα δελτία παράθυρα για τη Νοηματική Γλώσσα. Εγώ προσωπικά, εννέα μήνες περίπου πριν φτάσει ο κορωνοϊός στην Κύπρο, δημιούργησα μία ιστοσελίδα αφιλοκερδώς που είναι ανεξάρτητη από τα Σωματεία των Κωφών και της Ομοσπονδίας Κωφών Κύπρου, που θα ασχολείτο με την ενημέρωση, τι γίνεται στο εξωτερικό και ποια είναι η κουλτούρα για τα άτομα με απώλεια ακοής, πώς θα μπορούσαμε να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας στην Κύπρο και να μάθουμε περισσότερες λεπτομέρειες.

Όταν άρχισε ο κορωνοϊός, παρατηρούσαμε ότι πρώτα από όλα δεν υπήρχε ενημέρωση. Για παράδειγμα, στο πρώτο διάγγελμα,  ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, έκανε ανακοίνωση μέτρων και εμείς ως άτομα με απώλεια ακοής, μέναμε στην άγνοια. Τα εμπόδια ήταν πολλά και δεν υπήρχε καμία πρόσβαση σε καμία ενημέρωση. Εγώ είμαι βαρήκοη, μπορούσα να ακούσω αλλά δεν μπορούσα να καταλάβω 100% τι έλεγε, δεν μπορούσα να διαβάσω καθαρά τα χείλη του, ώστε να μπορώ να αντιληφθώ το λόγο του. Γενικά για τα άτομα με ακουστική αναπηρία, είναι πολύ δύσκολο γενικά να παρατηρούν και να βασίζονται στη χειλανάγνωση για να μπορούν να λαμβάνουν πληροφορίες.

Βλέποντας την απογοήτευση και ταυτόχρονα την αγωνία των Κωφών, πήρα την πρωτοβουλία στην αρχή και μετά μου πρότεινε η Θέκλα Νεοκλέους, ένα άλλο κωφό άτομο που χρησιμοποιεί το κοχλιακό εμφύτευμα, να συνεργαστούμε και να βοηθήσουμε την κοινότητα των Κωφών με τις επίσημες ανακοινώσεις του κράτους, τις μελετούσαμε και τις διερμηνεύσαμε στη Κυπριακή Νοηματική Γλώσσα  και τις διοχετεύαμε έξω προς την κοινότητα των Κωφών. Στόχος μας ήταν να μεταφέρουμε διάφορες πληροφορίες, να δώσουμε το μήνυμα, να εξηγήσουμε τις διαδικασίες που έπρεπε να ακολουθήσουμε. Όταν πληροφορηθήκαμε ότι τη Μεγάλη Εβδομάδα το τηλεοπτικό κανάλι δεν θα μετάδιδε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων τη Νοηματική Γλώσσα, πήραμε τη πρωτοβουλία να διαμαρτυρηθούμε με το δικό μας τρόπο. Φτιάξαμε λοιπόν το βίντεο με απλά, λιτά και σημαντικά μηνύματα ώστε να μάθει ο κάθε Κύπριος πολίτης για ποιο λόγο διαμαρτυρόμαστε δημόσια. Το βίντεο αυτό δεν είχε ήχο για να δώσουμε να καταλάβουν ότι δεν ακούμε, νοηματίσαμε και ταυτόχρονα είχαμε και τους υπότιτλους. Είχαμε επιτυχία διότι οι Κωφοί συνέχιζαν να ενημερώνονται και δεν ήταν απομονωμένοι. Η τηλεόραση και το διαδίκτυο είναι τα μόνα μέσα που μπορούν όλα τα άτομα με απώλεια ακοής να παρακολουθούν και να ενημερώνονται με παράθυρο διερμηνέα Νοηματικής Γλώσσας και σημαντικό ρόλο έχουν και οι ταυτόχρονοι υπότιτλοι για τα άτομα που δεν γνωρίζουν καλά τη Νοηματική Γλώσσα.

Η Ομοσπονδία Κωφών Κύπρου ετοίμασε μία επιστολή, προς την Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου και αναφερόμενοι στους τηλεοπτικούς σταθμούς που δεν είχαν διερμηνέα κατά τις ανακοινώσεις και με κοινοποίηση στο Προεδρικό Μέγαρο. Έγινε η ενημέρωση, χωρίς να λάβουμε οποιαδήποτε απάντηση. Δεν πήραμε από πουθενά καμία απάντηση».

Η συζήτηση, για λίγο, στράφηκε προς την Παναγιώτα, η οποία εκτός από διερμηνέας, παρουσιάζει στη Νοηματική Γλώσσα το απογευματινό δελτίο ειδήσεων. Η Παναγιώτα όπως και οι άλλοι διερμηνείς, είχαν σημαντικό ρόλο στην ενημέρωση των ατόμων με απώλεια ακοής, που κατά την περίοδο της πανδημίας έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο, αφού σχεδόν σε όλα τα διαγγέλματα του Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά και στις σημαντικές ανακοινώσεις, από το Υπουργείο Υγείας, βρισκόταν στα καθήκοντα και ενημέρωνε τα άτομα με απώλεια ακοής.

«Υπάρχουν οι κανονισμοί, υπάρχουν οι οδηγίες, αλλά είναι πολύ σημαντικός και ο ρόλος του κάθε διερμηνέα μέσα στον τηλεοπτικό σταθμό που δουλεύει. Δηλαδή, εγώ γνωρίζω ότι απόψε θα έχει διάγγελμα ο Πρόεδρος. Την πρώτη φορά ζήτησα να υπάρχει παράθυρο. Τη δεύτερη φορά, η ίδια η διεύθυνση μου ζήτησε να μείνω, επειδή το είχε καταλάβει ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη, να υπάρχει δίπλα ένα παράθυρο για να μπορεί να είναι προσβάσιμο στα Κωφά άτομα. Οπότε έγινε κουλτούρα στον σταθμό ότι όταν θα υπάρχουν έκτακτες ανακοινώσεις, θα υπάρχει διερμηνέας Νοηματικής Γλώσσας. Πολλές φορές, όταν δεν ήμουν στον σταθμό, με έπαιρναν τηλέφωνο από τον σταθμό, έλα μέσα επειδή θα έχει διάγγελμα ή ανακοίνωση. Η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης είχε στείλει σύσταση στα τηλεοπτικά κανάλια με αριθμό εγκυκλίου 7/2020 με θέμα: Πρόσβαση ατόμων με οπτική αναπηρία σε σημαντικές ή/κα επίσημες ανακοινώσεις όσον αφορά στις εξελίξεις σχετικά με τη μετάδοση του νέου κορωνοϊού».

Τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι Κωφοί κατά την πανδημία

Καθώς προχωρούσαμε στη συνέντευξη, φτάσαμε στο σημείο που, αναπόφευκτα, θα μιλούσαμε για τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετώπισαν τα άτομα με απώλεια ακοής, κατά την περίοδο της πανδημίας. Κοινός παρονομαστής σε όλα, η χρήση της μάσκας.

Πρώτη, πήρε το λόγο η Ειρήνη, που είχε ένα αρκετά συγκεκριμένο παράδειγμα να διηγηθεί, το οποίο περιέγραφε και το μέγεθος του προβλήματος. «Να πω ένα παράδειγμα, για το πόσο δύσκολη είναι η επικοινωνία με την Αστυνομία. Έτυχε να σταματήσει ένα άτομο Κωφό στο δρόμο και είχε διαπιστωθεί από τους αστυνομικούς ότι ο Κωφός δεν είχε πληρώσει την άδεια κυκλοφορίας του αυτοκινήτου του. Οι αστυνομικοί φορούσαν μάσκα κι όταν ανακοίνωναν γιατί σταμάτησαν το συγκεκριμένο άτομο και λόγω του ότι ο Κωφός δεν μπορούσε να καταλάβει τι λέγονταν και δεν μπορούσε να απαντήσει ή να μιλήσει με τον αστυνομικό, του έστειλαν το πρόστιμο στο σπίτι χωρίς να μπορεί να υπερασπίσει τη θέση του.

Μπορούν να χρησιμοποιήσουν μάσκες, αλλά να γνωρίζουν οι διάφορες υπηρεσίες και φορείς, ότι υπάρχουν μάσκες με διαφάνεια, οι οποίες είναι όπως την πυραμίδα, έρχονται μπροστά ως γωνία και δεν κολλούν στο στόμα, με αποτέλεσμα να θολώνει η διαφάνεια από σάλιο και να μην είναι προσβάσιμο οπτικά».

Η Δέσποινα, συνεχίζοντας, παρέμεινε στο θέμα της επικοινωνίας των αστυνομικών με άτομα με απώλεια ακοής. «Υπάρχουν περιπτώσεις που μας ανέφεραν Κωφά άτομα, ότι ο αστυνομικός τους σταμάτησε, φορούσε τη μάσκα και μιλούσε συνεχώς και ο Κωφός έδειχνε συνεχώς πάνω στη μάσκα. Του έλεγε “συγγνώμη είμαι κωφός, αν μπορείς να κατεβάσεις τη μάσκα σου” και αρνήθηκε ο αστυνομικός να το κάνει. Δυστυχώς, αυτό που βλέπουμε είναι ότι υπάρχει έλλειψη στα ζητήματα ενημέρωσης και της πληροφόρησης.

Πάλι εμφανίζονται μπροστά μας αρνητικά στοιχεία, τα οποία απογοητεύουν την κοινότητα των κωφών. Νιώθουν ότι βρίσκονται και πάλι στο περιθώριο. Αντιδρούμε προφανώς, ασκούμε πιέσεις. Ξέρουμε ότι έχουμε δικαιώματα και ξέρουμε ότι πρέπει να τα διεκδικήσουμε και τα διεκδικούμε με τρόπο τέτοιο που να αντικατοπτρίζονται και στους νόμους του κράτους. Το θέμα, όμως είναι να έρθει άνοιγμα και από την κοινωνία, να δεχθεί τις ανάγκες μας. Αυτό το αντιμετωπίζουμε, όχι τόσο από τους ιδιωτικούς φορείς, όσον από τους δημόσιους φορείς.

Πάρα πολλές φορές, οι Κωφοί έπρεπε να πάνε στις πρώτες βοήθειες και απαγορεύτηκε τα Κωφά άτομα να συνοδεύονται από διερμηνέα Νοηματικής Γλώσσας. Έπρεπε να περιμένουν τρεις-τέσσερις ώρες στην αναμονή, ή μπορεί να έβγαιναν έξω και να φώναζαν το όνομα του ατόμου, αλλά επειδή ήταν Κωφός να παρέμεινε εκεί, αφού δεν μπορούσε να ακούσει και το είχε δηλώσει ότι είναι Κωφός. Ως Κωφά άτομα, ενώ θα έπρεπε, δεν έχουμε προτεραιότητα στα νοσηλευτήρια. Λένε μόνο, τα άτομα με σοβαρή αναπηρία, αλλά και εμείς ως Κωφά άτομα, είναι τέτοιας φύσης η αναπηρία μας, που δημιουργούνται άλλα σοβαρά ζητήματα, στο θέμα της επικοινωνίας. Οπότε αν κάποιο Κωφό άτομο χτυπήσει σοβαρά και πάει στις πρώτες βοήθειες και εκεί υπάρχει ακόμη ένα άλλο άτομο, που επίσης έχει χτυπήσει σοβαρά, αλλά ακούει, μπορεί να μιλήσει με τους γιατρούς και να τον καθησυχάσουν οι γιατροί, αλλά το Κωφό άτομο περιμένει μόνο του, χωρίς να μπορεί να μιλήσει, να επικοινωνήσει, να νιώσει ανακούφιση, να προχωρήσει στη θεραπεία, επειδή αποφασίστηκε ότι απαγορεύονται στις πρώτες βοήθειες τα Κωφά άτομα να συνοδεύονται από διερμηνείς». Αναγκαστήκαν οι Κωφοί να υπερχρεωθούν με τα δεδομένα του κινητού τους ώστε να βρουν διερμηνέα που μπορει να τους εξυπηρετήσει μέσω βιντεοκλήσης. Προσπαθούμε να βρούμε διάφορους τρόπους που να μπορούν τα άτομα με απώλεια ακοής να εξυπηρετούνται καλύτερα.

Δεν μπορούσαν να έχουν σωστή επικοινωνία με την ιχνηλάτηση

Τα πράγματα για τα άτομα με απώλεια ακοής γίνονταν ακόμη πιο περίπλοκα, όταν θεωρούνταν επαφή κρούσματος ή νοσούσαν από κορωνοϊό, αφού δεν μπορούσαν να σηκώσουν το τηλέφωνο στην ομάδα ιχνηλάτησης και να ενημερωθούν σωστά.

«Όταν βλέπαμε τις αναπάντητες και ζητούσαμε από τους συγγενείς μας ή κάποιον άλλο να πάρει πίσω, ποτέ δεν απαντούσαν τα τηλέφωνα, για να ξέρουμε για ποιο λόγο μας έπαιρναν τηλέφωνο, τι πρέπει να κάνω και ποια συμπεριφορά να έχω κατά τη διάρκεια της καραντίνας», εξήγησε η Δέσποινα.

Από πλευράς της, η Ειρήνη συμπλήρωσε ότι στάθηκε τυχερή. «Υπήρξα θετική στον κορωνοϊό, όμως ήμουν στο ίδιο σπίτι με την κόρη μου και το γαμπρό μου, που είναι ακούοντες, οπότε έδινα το τηλέφωνο στην κόρη μου. Η επικοινωνία με τον γιατρό γινόταν μέσω των παιδιών μου. Όμως δεν έχουν όλοι αυτή την ευκαιρία, να έχουν ακούοντες μαζί τους ανά πάσα στιγμή, που θα μπορούσαν να τους εξυπηρετήσουν. Ξέρω ένα παράδειγμα που και οι δύο κωφοί και ήταν θετικοί στον κορωνοϊό, έπρεπε να επικοινωνήσουν με το γιο τους, ο γιος τους να στείλει μήνυμα, να έρθει πίσω το μήνυμα από το γιο τους και ήταν πολύ δύσκολη όλη αυτή η διαδικασία.

Επίσης, οι Κωφοί όταν είναι μόνοι τους  στο γιατρό και δεν έχουν κάποιο ακούοντα μαζί τους, δυσκολεύονται στην επικοινωνία. Μπορούν να στείλουν κάποια μηνύματα με γραπτό λόγο, αλλά η απάντηση που θα λάβουν από το γιατρό μπορεί να είναι σε επιστημονικό επίπεδο και να μην μπορούν να αναγνωρίσουν τις λέξεις. Γι ‘αυτό και εμείς, ως Ομοσπονδία Kωφών Κύπρου, συμβουλεύουμε πάντα τα Κωφά άτομα να καλούν μαζί τους διερμηνέα της Νοηματικής γλώσσας, για ασφάλεια».

Η Δέσποινα πρόσθεσε «πρόσφατα είχα πάει να κάνω το έλεγχο ταχείας ανίχνευσης. Ένας από τους ανθρώπους εκεί μιλούσε χωρίς να καταλαβαίνω το τι έλεγε και δεν γνώριζα ότι μιλούσε σε εμένα. Έπρεπε να έρθει ο γιος μου κοντά μου, να κατεβάσει τη μάσκα του και να μου πει ότι ήθελε το νούμερο μου. Επειδή δεν μου αρέσουν να γίνονται αδικίες γενικά, πήρα το θάρρος και του ανάφερα το εξής «συγνώμη που δεν σας άκουσα, αλλά οφείλω να σας πω όταν λέτε σε κάποιον κάτι και δεν σας απαντά, αυτό σημαίνει ότι δεν σας αγνοεί αλλά ίσως να έχει απώλεια ακοής επειδή δεν μπορεί να ακούσει. Θα έπρεπε εσείς που εξυπηρετείτε το κόσμο, να φοράτε μάσκες διαφανείς ώστε τα άτομα με ακουστική αναπηρία να μπορέσουν να διαβάσουν τα χείλη σας ή τουλάχιστον να βρείτε τρόπους που να μπορέσετε να επικοινωνήσετε εσείς μαζί τους». Απάντηση δεν πήρα, ούτε μια συγνώμη ούτε καν ένα ευχαριστώ για την ενημέρωση. Δεν θέλω να νιώσω άσχημα και να αυτοταμπέλωνω τον εαυτό μου και να λέω κάθε φορά που πηγαίνω να κάνω το τεστ, συγνώμη έχω απώλεια ακοής και χρειάζομαι καθοδήγηση. Αυτό αποδεικνύει το πόσο πίσω είναι η κοινωνία μας με την ενημέρωση.

Τα διαχρονικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με απώλεια ακοής

Τα προβλήματα για τα άτομα με απώλεια ακοής, φυσικά δεν ξεκίνησαν, κατά την περίοδο της καραντίνας. Τα προβλήματα χρονίζουν και δυστυχώς, αν δεν αλλάξει κάτι στην κουλτούρα, στους νόμους και στον τρόπο σκέψης της κοινωνίας και της πολιτείας μας, θα συνεχίσουν να υπάρχουν, για αρκετό καιρό ακόμη. Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται άμεσα να αλλάξει είναι η νοοτροπία που υπάρχει, όσον αφορά στην αντιμετώπιση του άγνωστου. Πρέπει να σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε τους άλλους, μόνο με ό,τι βλέπουμε και ακούμε.

«Πολλές φορές, ως Ειρήνη, έχω καθαρό λόγο και το θέμα είναι ότι όταν πάω κάπου, παραπλανόνται οι ακούοντες και επειδή μιλώ καθαρά, σημαίνει ότι μπορώ να ακούσω τι λέγεται και όταν τους ζητήσω να κατεβάσουν την μάσκα, για να μπορώ να δω και τα χείλη τους, θεωρούν ότι τους κοροϊδεύω. Πολλοί κωφοί ζητούν βοήθεια, επειδή μιλώ καθαρά, αλλά δεν είναι δική μου δουλειά αυτό, είναι άλλου η υποχρέωση αυτή». Η Δέσποινα ανάφερε ότι της συνέβηκε παρόμοια περίπτωση που πήγε να παραγγείλει φαγητό και δυσκολευόταν να επικοινωνήσει με τον υπάλληλο. «Είστε πίσω από το διαφανές τοίχο και σας παρακαλώ κατεβάστε τη μάσκα σας για να μπορέσω να κάνω χειλεανάγνωση και να σας πω την παραγγελία μου». Αρνήθηκε κατηγορηματικά και του ζήτησα να βρει ένα τρόπο να με εξυπηρετήσει. «Μα εσύ μιλάς» μου είπε. Του έδειξα το ακουστικό βαρηκοΐας μου και του εξήγησα ότι χωρίς το ακουστικό δεν ακούω και για να μιλώ καθαρά χρειάστηκα πολλά χρόνια λογοθεραπείας. Στο τέλος, με εξυπηρέτησε. «Αλλά ένιωσα τόσο χάλια και έχασα τη γη από τα πόδια μου.»

Μια άλλη περίπτωση ανάφερε η Ειρήνη, «όταν για παράδειγμα πάμε σε κάποιο γιατρό, είμαι υποχρεωμένη να μπαίνω μαζί με τους γονείς μου. Ο πατέρας μου δεν μπορεί να περπατήσει, αλλά πρέπει να τον παίρνω μαζί μου, επειδή υπάρχει πρόβλημα επικοινωνίας. Όταν είναι κάτι έκτακτο και δεν υπάρχει διαθέσιμος διερμηνέας, είμαι “υποχρεωμένη” να πάω με τους γονείς μου. Πώς θα καλέσω ένα διερμηνέα για να έρθει, όταν είναι κάτι έκτακτο;».

Συνέχισε η Δέσποινα, η οποία αναφέρθηκε στο καυτό θέμα των ακουστικών βαρηκοΐας και τη μείωση της χορηγίας με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Κυβέρνησης.

«Έχουμε ήδη στείλει επιστολή το Υπουργείο Υγείας για την μείωση της χορηγίας, για τα ακουστικά βοηθήματα, επειδή πριν παρέχονταν δωρεάν στα Κωφά άτομα, ενώ τώρα πρέπει να πληρώνουμε βάση κριτηρίων και είναι ακόμη μία απόδειξη για το μη σεβασμό, επειδή δεν μας απάντησαν ποτέ. Μπορούμε να καταλάβουμε ότι είναι μία δύσκολη περίοδος για όλους, Τα ακουστικά βαρηκοΐας είναι τεράστια ανάγκη. Εγώ εργάζομαι και έχω ανάγκη τα ακουστικά για να μπορώ να δουλέψω. Βγαίνω έξω, κι αν βρέχει καταστρέφονται τα ακουστικά, σημαίνει ότι δεν μπορώ να επιστρέψω στη δουλειά μου, χωρίς τα ακουστικά βαρηκοΐας, επειδή είναι ένα ακριβό τεχνικό μέσο.

Η Ομοσπονδία Κωφών Κύπρου άρχισε την προσπάθεια να βλέπει, να καθαρίζει και να λύνει παλιά προβλήματα. Πάντα θα υπάρχουν προβλήματα, εμείς βλέπουμε μπροστά και ο στόχος μας είναι, από μικρή ηλικία μέχρι και την τελευταία στιγμή, να μεριμνούμε για τα άτομα με απώλεια ακοής. Να μην είναι μόνοι τους, να μην νιώθουν μοναξιά, να μην νιώθουν απομόνωση. Δυστυχώς, υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις, όσον αφορά στην παροχή υπηρεσιών στη διερμηνεία. Υπάρχουν ανάγκες διερμηνέων στην εκπαίδευση, υπάρχουν Κωφά παιδιά, χρήστες της νοηματικής σε πολύ καλό επίπεδο. Υπάρχουν διερμηνείς, όμως σε περίπτωση που χρειαστεί κάποια αντικατάσταση ή να βρεθεί κάποιος επιπλέον διερμηνέας, δεν έχουμε τη δυνατότητα να το κάνουμε. Δεν θέλουμε τα Κωφά παιδιά που είναι ενταγμένα στην ενιαία εκπαίδευση να μην έχουν διερμηνέα Νοηματικής Γλώσσας.

Το Υπουργείο Παιδείας επιδιώκει την ένταξη όλων των παιδιών με αναπηρία, είναι κάτι το σεβαστό και μπορούμε να προχωρήσουμε με τροποποιήσεις στην ειδική εκπαίδευση, όμως οι ανάγκες των Κωφών ατόμων είναι πολύ διαφορετικές, επειδή οι διερμηνείς που εξυπηρετούν τα κωφά παιδιά μέσα στο σχολικό περιβάλλον, δεν πρέπει να λειτουργούν ως συνοδοί, είναι διερμηνείς. Ο ρόλος του διερμηνέα είναι να αντιλαμβάνεται την ώρα του μαθήματος τι συμβαίνει και να το μεταφέρει από τον προφορικό λόγο στη νοηματική, για να γίνει αντιληπτό και από τα παιδιά που είναι χρήστες της νοηματικής γλώσσας. Δεν είναι εύκολη αυτή η διαδικασία, τη στιγμή που ακούει να το μεταφέρει και στη νοηματική».

Επίσης υπάρχουν αρκετά άτομα τυφλοκωφά που χρειάζονται διερμηνέα και συνοδό ώστε να παρακολουθήσουν προγράμματα της Σχολής Τυφλών όπου σχετίζονται με εποικοδομητικές δραστηριότητες. Τα τυφλοκωφά άτομα χρειάζονται κι αυτά την στήριξη μας ώστε να μην απομονωθούν εντελώς στους τέσσερις τοίχους.

Πριν συνεχίσουμε, η Ειρήνη θέλησε να πει ένα μεγάλο ευχαριστώ προς τη νέα πρόεδρο της Ομοσπονδίας Κωφών Κύπρου και τη συνεργάτιδα της την Θέκλα Νεοκλέους, για όλη τη βοήθεια που παρείχε, κατά την περίοδο της πανδημίας και όχι μόνο.

«Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τη Δέσποινα αλλά και την Θέκλα που αφιλοκερδώς αφιέρωσαν από το προσωπικό τους χρόνο αμέτρητες προσπάθειες που έκαναν μέσω της ιστοσελίδας, επειδή αν δεν υπήρχε αυτή η ιστοσελίδα οι Κωφοί δεν θα μπορούσαν να ενημερωθούν ποτέ, έστω και για το παραμικρό. Ήταν μία σωτήρια παρέμβαση η ιστοσελίδα, που δημιουργήθηκε για την ενημέρωση των Κωφών ατόμων στην Κύπρο και είναι κάτι που πρέπει να το πούμε ότι ουσιαστικά μας έσωσαν, επειδή μας έβγαλαν από την άγνοια και από την μη ενημέρωση. Κάθε φορά που μας ενημέρωναν μέσα από αυτή την ιστοσελίδα, νιώθαμε μία ανακούφιση επειδή ξέραμε τι συμβαίνει και περιμέναμε το επόμενο».

Αλλαγή στην κουλτούρα στην Κύπρο

Απαντήσεις στις επόμενες ερωτήσεις μού έδωσε η Δέσποινα. Μίλησε για την κουλτούρα που πρέπει να δημιουργηθεί στην Κύπρο, όσον αφορά στα άτομα με αναπηρία, τι γίνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη και όσα κατάφεραν να κερδίσουν ως Ομοσπονδία Κωφών Κύπρου.

«Αν υπήρχαν οι βασικές πρόνοιες, ο σεβασμός, να σέβονταν τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα άτομα με αναπηρία, που είναι το κύριο στοιχείο που δίνει οδηγίες, για τον τρόπο που θα διαχειριστείς αυτή την περίπτωση και μετά να κατέβουμε στις δημόσιες υπηρεσίες, στους λειτουργούς, τότε ναι. Αν υπήρχε αυτή η κουλτούρα, τότε η ζωή μας θα ήταν πιο εύκολη. Δεν θέλουμε να λέμε μόνο τα δικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Το ζήτημα είναι ολόκληρο το αναπηρικό κίνημα να αντιμετωπίζεται ισότιμα μέσα στην κοινωνία. Ούτε κάποια αναπηρία να είναι ανώτερη κάποια άλλης. Πρέπει να υπάρχει δίκαιη μεταχείριση, για μία καλύτερη ζωή για όλους.

Εμείς βλέπουμε τι γίνεται στο εξωτερικό και δεν θέλω να λέω μεγάλα λόγια, αλλά θα πρέπει να παίρνουμε παραδείγματα. Πριν λίγες μέρες συμμετείχα στην Γενική Συνέλευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης των Κωφών και είχα μάθει τόσα πολλά πράγματα και όσα συμβαίνουν στην Ευρώπη, που θα ήθελα με ένα μαγικό τρόπο, αυτά να εφαρμοστούν στην Κύπρο και να μας δοθεί η δύναμη να πάμε μπροστά. Ως Ομοσπονδία Κωφών συμμετέχουμε στην Κυπριακή Συνομοσπονδία Οργανώσεων Ατόμων με Αναπηρία και το ζήτημα είναι να ακούμε και να στηρίζουμε όλα τα άτομα με αναπηρία και να διεκδικούμε τα δικαιώματα που τους ανήκουν. Γι΄ αυτό εμείς ζητούμε ισότητα».

Η Κύπρος σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες

«Πριν λίγους μήνες συμμετείχα σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που αφορούσε τον ρόλο των ατόμων με αναπηρία ως τουρίστες. Είχα γνωρίσει κάποιες κοπέλες από την Πολωνία, που ασχολούνται με τα δικαιώματα των ανθρώπων με απώλεια ακοής. Επικοινωνήσαμε μαζί στα αγγλικά αν και χρησιμοποιούσε η καθεμιά τη δικιά της εθνική Νοηματική Γλώσσα και μετά μου είπαν να μιλήσω με μία Κωφή φίλη τους Πολωνή. Είχαμε επικοινωνία, μέσω βιντεοκλήσης με την κοπέλα και μου είπε διάφορα πράγματα που γίνονται στην Πολωνία. Κάθε φορά που μου έλεγε κάτι διαφορετικό, διαπίστωνα πόσα εμπόδια υπάρχουν στην Κύπρο, που δεν τα γνώριζα μέχρι εκείνη τη στιγμή, επειδή δεν γνώριζα τι συμβαίνει στις άλλες χώρες. Μου είπε “μην ανησυχείς, αυτά τα προβλήματα που υπάρχουν στην Κύπρο, τα είχαμε στην Πολωνία πριν 50 χρόνια”. Βλέπουμε το επίπεδο των χωρών μεταξύ τους και τις δράσεις που αναλαμβάνουν και βλέπουμε ότι εμείς μείναμε στάσιμοι και οι άλλοι προχωρούν.

Η πανδημία του κορωνοϊού επηρέασε όλους τους Κωφούς, ανά το παγκόσμιο και κυρίως το ζήτημα της μάσκας προκάλεσε ανασφάλεια, εμπόδια, δυσκολίες, αλλά υπάρχει η τεχνολογία και μπορούμε να επικοινωνούμε άνετα μέσω βιντεοκλήσης. Το σημαντικό είναι, η ίδια η κοινωνία να θέλει να κατανοήσει, να καταλάβει και να βοηθήσει και να στηρίξει, όχι μόνο λόγια.

Ό,τι κατακτήσαμε, το πετύχαμε μόνοι μας, χωρίς την βοήθεια κανενός. Για παράδειγμα, το τμήμα Κοινωνικής ενσωμάτωσης ατόμων με Αναπηρίες, έπρεπε στις οποιεσδήποτε ανακοινώσεις να παρέχει ένα βιντεάκι στη Νοηματική Γλώσσα. Υπήρχε ένα βίντεο στην ιστοσελίδα του τμήματος, αλλά υπήρχαν τόσες ανακοινώσεις, τόσες ενημερώσεις. Θα έπρεπε ως ιστοσελίδα να ήταν η πρώτη που ήταν προσβάσιμη για άτομα με αναπηρία και στους Τυφλούς και στους Κωφούς. Θα έπρεπε να ήταν παράδειγμα προς μίμηση για άλλες ιστοσελίδες. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι δεν υπάρχει οποιαδήποτε στήριξη προς τους Κωφούς, ακόμη και από τμήματα που καταπιάνονται με την αναπηρία.

Άλλο παράδειγμα, ζητάς από ένα φορέα μία συνάντηση για να θέσουμε τις απορίες, να δούμε πώς προχωρούμε, για να θέσουμε τις θέσεις μας για τη μη ενημέρωση, αλλά δεν λαμβάνουμε απάντηση. Υπάρχει συνεργασία με τα σωματεία Κωφών Κύπρου και με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία. Πόσο να φωνάξουμε; Μέχρι που να φτάσει η φωνή μας; Χτυπά στον τοίχο και επιστρέφει πίσω έτσι κι αλλιώς. Το κράτος πρέπει να ανοιχτεί προς εμάς, να μας δεχτεί ως Κωφά άτομα, να αλλάξουν τον τρόπο που σκέφτονται, την ιδιοσυγκρασία και την αντίληψη που έχουν για τα άτομα με αναπηρία, με στόχο να υπάρχει καλή επικοινωνία. Είναι πολύ σημαντικό το κράτος να έχει επικοινωνία με όλο το αναπηρικό κίνημα. Όταν νιώθει ο καθένας ότι είναι μόνος του και του στερούνται τα δικαιώματα, τι γίνεται στο τέλος»;

Αλλαγή στην παιδεία για ένα καλύτερο μέλλον

«Η Κυπριακή Νοηματική Γλώσσα είναι αναγνωρισμένη από τη Βουλή από το 2006 με νόμο και με τροποποίηση του 2008, όμως μείναμε μέχρι εκεί. Μετά το 2008 δεν έχει γίνει καμία κίνηση για την εφαρμογή της νομοθεσίας. Ούτε καμία εξέταση για τους διερμηνείς, ούτε καμία επαγγελματική αναγνώριση, ούτε επιπλέον εκπαίδευση στις σχολές. Τίποτε. Μοιάζει λες και το Υπουργείο Παιδείας έκανε αυτή την αναγνώριση και μετά την έβαλε μέσα στο συρτάρι. 

Γίνεται δυστύχημα, καλείται ασθενοφόρο. Το πλήρωμα θα γνωρίζει πώς να επικοινωνήσει με τα Κωφά άτομα; Επειδή απαγορεύεται να υπάρχει συνοδός. Θα πρέπει να δείξει που είναι ο πόνος. Πώς θα γίνει η συνεννόηση; Άρα χάνεται η επικοινωνία. Μπορεί να γίνει κάποιο λάθος στη διάγνωση.

Σε περίπτωση πυρκαγιάς, ποιος θα ειδοποιήσει κάποιον κωφό ότι έχει ξεσπάσει πυρκαγιά; Μπορεί να χρειάζεται να αποκοπούν δρόμοι. Πώς θα ενημερωθεί ο κωφός από κάποιον αρμόδιο;», υπέδειξε η Δέσποινα, για να συμπληρώσει η Ειρήνη «όταν σταματήσει ένα ασανσέρ. Πώς θα φωνάξουν; Πώς θα ακούσουν ότι κάποιος είναι έξω; Πώς θα ακούσουν το άτομο που θα του μιλήσει, όταν χτυπήσει το κουδούνι;».

Το μήνυμα τους προς την κοινωνία

Το μήνυμα που έστειλαν προς την κοινωνία απλό, αλλά ταυτόχρονα και με πολλά μηνύματα. Ξεκίνησε πρώτα η Ειρήνη και την συμπλήρωσε η Δέσποινα.

«Σεβασμός. Όχι μόνο για τους κωφούς, αλλά για όλα τα άτομα με αναπηρία και όλους τους ανθρώπους. Σεβασμός στα δικαιώματά τους. Να είσαι ανοιχτός στο διαφορετικό και αποδοχή της διαφορετικότητας και των δυνατοτήτων του κάθε ατόμου. Οι αδυναμίες του κάθε ατόμου δεν πρέπει να τύχουν εκμετάλλευσης για εμπαιγμό και υποτίμηση. Πρέπει να ανυψώνεις τον άλλο». 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Η ιστορία της Παναγιώτας που από μικρή εξηγεί τη διαφορετικότητα των γονιών της
• Η πανδημία της απομόνωσης… Ένα χρόνο στο περιθώριο τα άτομα με αναπηρίες
• Η κραυγή απόγνωσης των ατόμων με απώλεια ακοής-Ακούει κανείς;
• «Ήταν Δευτέρα του Πάσχα, το μωρό δεν ξυπνούσε, είχαμε πάθει σοκ»
• «Οι τρίχες δεν κάνουν τον άνθρωπο, ήμουν η ίδια... Αποδέχτηκα τον εαυτό μου»
• «Νόμιζα ότι ο παιδικός καρκίνος ήταν μακριά... Ένα απόγευμα άλλαξε η ζωή μας»
• «Όταν ήμουν 15 ετών έπεσα σε κώμα, όταν επανήλθα καθηλώθηκα σε τροχοκάθισμα»