Ο μουσικοσυνθέτης που έκανε γνωστό το όνομα της Κύπρου ανά το παγκόσμιο

Έχει καταφέρει να κάνει το όνομα της Κύπρου γνωστό ανά το παγκόσμιο. Έχει γίνει περιζήτητος, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Ασία. Από την Αυστρία, τον ζήτησαν στην Ρωσία και από εκεί στην Ιαπωνία. Ο Μάριος Ιωάννου Ηλία, ο μουσικοσυνθέτης με καταγωγή από την Κερύνεια, έχει καταφέρει να κερδίσει τον κόσμο, μέσα από την μουσική του και να κάνει όλους τους Κύπριους υπερήφανους.

Τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στην Ιαπωνία, αφού τον έχει καλέσει η Ιαπωνική Κυβέρνηση για να δημιουργήσει την μουσική ταυτότητα του Κιότο. Μίας πόλης με τεράστια ιστορία πίσω της, αφού για εκατοντάδες χρόνια ήταν η αυτοκρατορική πρωτεύουσα της χώρας, ενώ μέχρι και σήμερα είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ιαπωνίας. Πριν από αυτό, βρισκόταν στο Βλαδιβοστόκ, για τον ίδιο ακριβώς λόγο.

Ο Μάριος Ιωάννου Ηλία, μιλά στον REPORTER για τι σημαίνει η πολιτιστική ταυτότητα μίας πόλης, το πόσο δύσκολο είναι για κάποιον να το κάνει αυτό, ειδικά όταν προέρχεται από διαφορετική κουλτούρα, ενώ θυμάται και πώς ξεκίνησε όλο αυτό το ταξίδι.

«Κάθε ταξίδι δεν είναι τυχαίο, αν και οι συγκυρίες πάντα ευνοούν την κάθε εξέλιξη. Στη Ρωσία με είχαν αρχικά καλέσει για να τους παρουσιάσω ένα σκεπτικό, ώστε να υπάρξει μία δραστηριοποίηση της πόλης, όσον αφορά την σύγχρονη τέχνη και τη μουσική. Ο στόχος ήταν να γίνει κάτι που να αφορά την ίδια την πόλη και να της αποδίδει μία πολιτιστική μετεξέλιξη. Τους πρότεινα τον “Ήχο του Βλαδιβοστόκ” – ένα σκεπτικό, το οποίο βασίζεται στην μουσικοποίηση ενός γεωγραφικού χώρου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, μίας πόλης. Αυτό όλο το σκεπτικό, αν και εφαρμόζεται για πρώτη φορά σε τέτοια μορφή, δεν είναι κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά. Μια άλλη εφαρμογή του έλαβε χώρα στο Μάνχαϊμ, όπου είχα μουσικοποιήσει ένα θέμα, άμεσα συνδεδεμένο με την ταυτότητα της πόλης. Συγκεκριμένα, την εφεύρεση του αυτοκινήτου. Εκεί έγινε μία συναυλία στην κεντρική πλατεία, όπου τα κυριότερα μουσικά στοιχεία της πόλης, συμπεριλαμβανομένων 80 αυτοκινήτων, έλαβαν μέρος.

Στο Βλαδιβοστόκ συνέβη κάτι διαφορετικό. Χρησιμοποιήθηκε όχι μία πλατεία ή ένας συγκεκριμένος χώρος, αλλά διάφορα γεωγραφικά σημεία της πόλης, ως σκηνές, στα οποία συνέβαιναν μουσικά δρώμενα, ή ήταν πηγές συγκεκριμένων ήχων. Όλα αυτά, θα έπρεπε να μπαίνουν σε μία συγκεκριμένη χρονική συνέχεια, ώστε να συνδέονται μεταξύ τους και να υπάρχει συνέχεια στην εξέλιξη των δρωμένων. Έτσι, έπρεπε να βρεθεί ένα μέσο, το οποίο θα ένωνε όλα αυτά τα σημεία. Αυτό ήταν η κινηματογραφική ταινία, η οποία ενώνει το μωσαϊκό των διάφορων γεωγραφικών θέσεων μαζί. Ως εκ τούτου, ο παραλήπτης, ως ακροατής και θεατής, αντιλαμβάνεται τη συνεχικότητα όλων αυτών που λαμβάνουν μέρος στους διάφορους τόπους, εφόσον πρόκειται για ένα πολυτοπικό έργο. Έτσι, η ταινία προστέθηκε ως στοιχείο της υλοποίησης της μουσικής ιδέας. Βεβαίως πάμε και ένα βήμα παρακάτω: Xρησιμοποιούμε την οπτική ποιητικότητα που προσφέρεται μέσω της ταινίας εντάσσοντας επιπρόσθετα σημεία/στοιχεία της πόλης, ώστε να υλοποιηθεί ένα οπτικοακουστικό πορτρέτο που είναι και το αποτέλεσμα όλης αυτής της προσπάθειας.

Ο “Ήχος του Βλαδιβοστόκ” διαικπεραιώθηκε με επιτυχία. Μετά επιλέγηκε μία πρόταση που είχα καταθέσει στην Ιαπωνία, από την Ιαπωνική Κυβέρνηση και το Τμήματ Πολιτιστικών Υποθέσεων της, και ακολούθως μου έγινε η ανάθεση μαζί με την πόλη του Κιότο και το κέντρο τεχνών του Κιότο, για να ξεκινήσει ο “Ήχος του Κιότο”. Αρχικά οι συμπράττοντες ήταν αυτοί που προανέφερα. Μετά από δύο χρόνια εξέλιξης του έργου, συμμετέχουν τώρα 43 φορείς. Αυτό είναι ενδεικτικό της σημασίας του έργου και αντανακλά την ποιότητα του».

Μπορεί ο Μάριος Ηλία να έζησε για χρόνια στο εξωτερικό όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι βρισκόταν κοντά στον πολιτισμό αυτών των χωρών. Έπρεπε να δουλέψει σκληρά, για να καταφέρει να βγάλει το αποτέλεσμα που ήθελε.

«Το κάθε έργο για να πραγματοποιηθεί χρειάζεται μία βάση. Την κάθε μου προσπάθεια την βασίζω σε κάποια συγκεκριμένη θεματική ενότητα ή μία αφορμή, ένα έναυσμα. Επομένως, για κάθε νέα προσπάθεια, η πρώτη φάση αφιερώνεται στην μελέτη, στην κατανόηση, στην ανάπτυξη μίας προσωπικής αντίληψης του θέματος, προτού προχωρήσω στην μουσικοποίηση όλων αυτών των στοιχείων. Ένας άγνωστος ή όχι τόσο γνωστός πολιτισμός, είναι μία επιπλέον πολυπλοκότητα, με την έννοια ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος κατανόησης του περιβάλλοντος και των δεδομένων. Αυτή τη στιγμή, αν και δημιουργώ ένα έργο που είναι Ελλάδα, που ως πολιτισμός είναι άμεσα συνδεδεμένος μαζί μας, εντούτοις ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, είναι τόσο μεγάλος ο πλούτος, το εύρος και το βάθος του θέματος που υπάρχει, που η πολυπλοκότητα υφίσταται και πάλι. Μιλώ για το θέμα της ελευθερίας, με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και την ανεξαρτησία της Ελλάδας. Άρα, το κάθε θέμα έχει τη δική του απαιτητικότητα. Όταν δε πρόκειται για δημιουργία σε μια μακρινή και αποκλίνουσα από την Ευρώπη γεωγραφική θέση, πολιτισμό και κουλτούρα, αυτό είναι μία επιπλέον απαίτηση. Αυτό βέβαια το κάνει διπλά ενδιαφέρον, με εξιτάρει, μου δίνει νέες δυνατότητες, ενώ με ωθεί στην ανάπτύξη της δικής μου θεωρίας, ώστε να μπορώ να υλοποιήσω την αρχική ιδέα με νέες μεθόδους, νέες τεχνικές και νέες συνεργασίες. Ως εκ τούτου, η προσωπική εξέλιξη φθάνει ακόμη πιο μακριά. Επομένως, όλα τα προαναφερθέντα είναι αναγκαία και ουσιαστικά στην όλη εξέλιξη».

Ο στόχος που θέλει να πετύχει μέσα από τα έργα του και η αγάπη του κόσμου

Να γνωρίζει κάποιος την πόλη, τους κατοίκους, τον πολιτισμό τους και να δουν πόσο διαφορετικοί και αξιόλογοι είναι. Αυτός είναι ο βασικότερος στόχος των έργων του και με τη βοήθεια των τοπικών μουσικών συνόλων και σχημάτων, προσπαθεί να το αποδώσει καλύτερα, μέσα από τις συνθέσεις του.

«Η σημασία στην διαφορετικότητα και πρωτοτυπία εστιάζεται στην ανάδειξη της ακουστικής πλευράς της εν λόγω ταυτότητας της πόλης. Ο ήχος είναι ο πυρήνας πάνω στον οποίο βασίζεται η όλη προσπάθεια. Όταν λέω ήχος, δεν εννοώ ότι τα ηχητικά στοιχεία της καθημερινότητας, της φύσης, της πόλης και των άνθρωπων ηχογραφούνται και αναπαράγονται ως έχουν, δηλαδή ως ηχητική βιβλιοθήκη στην πρωτογενή τους μορφή. Το ζητούμενο είναι η αξιοποίηση της μουσικότητας τους, η οποία πηγάζει μέσα από αυτά. Βασιζόμενος στην ιστορία, στην πολιτιστική σημασία αυτού του τόπου, στην αρχιτεκτονική του αισθητική, καθοδηγούμαι στο να φτιάχνω αυθεντικές μουσικές συνθέσεις, για συγκεκριμένα σύνολα. Στο Κιότο συμπράττουν 18 μουσικά σύνολα. Το εύρος τούς είναι πολύμορφο: από συμφωνική ορχήστρα, ορχήστρα μαντολίνων, παραδοσιακά ιαπωνικά όργανα, αλλά και νεότερα, μοντέρνα στοιχεία, όπως το ηλεκτρονικό όργανο ματριομίν που έχει εφευρεθεί στην Ιαπωνία και είναι το μόνο σύνολο-ορχήστρα που υπάρχει παγκοσμίως. Επομένως, όλα αυτά τα στοιχεία, και εδώ είναι η δεύτερη βαθμίδα της πολυπλοκότητας όλου αυτού του εγχειρήματος, είναι πως μπορούν οι ετερογενείς ήχοι, η μουσική, η εικόνα, η διαμόρφωση και το περιβάλλον των χώρων/σκηνών, να ενωθούν σε ένα ενιαίο πλαίσιο, σε μία αρμονία, και να συντελέσουν μία πολυφωνική ταυτότητα, η οποία είναι η προσωπική μου αποτύπωση του Κιότο.

Υπάρχει ένα σημείο στην χορωδία, που λέει “το Κιότο είναι η Ιαπωνία σε ένα καρυδότσουφλο”. Αυτή η λεκτική αποτύπωση αποδίδει το πως αντιλήφθηκα τη σημασία του Κιότο για την Ιαπωνία, επειδή ήταν η αυτοκρατορική πρωτεύουσα της χώρας για 1000 και πλέον χρόνια και εξακολουθεί να είναι η πολιτιστική της πρωτεύουσα. Έχει συγκρατήσει και φυλάξει αυτή την αυθεντική, παραδοσιακή κουλτούρα. Θεωρώ ότι το Κιότο είναι η καρδιά του πολιτισμού ολόκληρης της χώρας. Το οπτικοακουστικό πορτρέτο στοχεύει να ευαισθητοποιεί με ακουστικό τρόπο τους ίδιους τους κατοίκους του Κιότο και τους Ιάπωνες γενικότερα. Γνωστά και άγνωστα ηχητικά μέσα μεταφέρονται σε ένα νέο πλαίσιο μέσω της συνθετικής δημιουργίας».

Η προσπάθειά του αυτή αγκαλιάστηκε από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, τόσο στη Ρωσία, όσο και στην Ιαπωνία. Κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η απόλυτη επιτυχία, αφού πρόκειται για έργο ενός ξένου συνθέτη, που αποτυπώνει την ιστορία των πόλεών τους.

«Θα έλεγα ότι το μέγεθος της εμπλοκής του κόσμου και των φορέων είναι η απάντηση στο ότι έγινε κάτι, που εξ’ όσων μου έχουν ειπωθεί και γνωρίζω, για πρώτη φορά σε ένα τέτοιο πλαίσιο. Στο Βλαδιβοστόκ συμμετείχαν πέραν των 350 μουσικών και 18 φορέων, ενώ στο Κιότο, συμμετείχαν πέρα των 560 μουσικών, 18 μουσικών συνόλων και 43 φορέων. Υπήρξε μία κινητικότητα, θέληση για συμμετοχή. Μπορώ να εκμυστηρευτώ πως ακόμα και μετά που ολοκληρώσαμε και παρουσιάσαμε το έργο στο Βλαδιβοστόκ, υπήρχε η απαίτηση ότι πρέπει να γίνει και δεύτερο μέρος, επειδή υπήρχουν περισσότερα στοιχεία και περισσότερος κόσμος και σύνολα που ήθελαν να εμπλακούν. Κι ενώ είχαμε κάνει την ταυτότητα σε μία περίοδο που εστιαζόταν στο χειμερινό τοπίο της πόλης, θεωρούσαν ότι θα έπρεπε να έχει και ένα δεύτερο μέρος, κατά την περίοδο του καλοκαιριού, για να είναι ολοκληρωμένη η ταυτότητα και η φυσιογνωμία του Βλαδιβοστόκ. Ο Ήχος του Βλαδιβοστόκ παρουσιάστηκε επανειλημένα στη Ρωσική Ομοσπονδία, αντιπροσώπευσε το Βλαδιβοστόκ σε διάφορες εκδηλώσεις και εκθέσεις στη Μόσχα, ενώ απέσπασε και το Grand Prix «Silver Archer» της Άπω Ανατολής. Ακολούθως, είχα πάρει μία νέα ανάθεση από τη Φιλαρμονική Πριμόριε και είχα δημιουργήσει μία ναυτική συμφωνία, η οποία ήταν αφιερωμένη στο ναυτικό στόλο του Ειρηνικού, γεγονός που συνδέεται άμεσα με το λόγο που χτίστηκε το Βλαδιβοστόκ, το 1860, για στρατιωτικούς σκοπούς, ως έξοδος της Ρωσίας στον Ειρηνικό Ωκεανό. Το Βλαδιβοστόκ είναι μία σύγχρονη πόλη, σε αντίθεση με το Κιότο.

Στην Ιαπωνία, ενώ ξεκίνησα το 2018 το έργο στο Κιότο, το 2019 συνέχισα με δύο νέες συνεργασίες, η μία με το πανεπιστήμιο της Οσάκα, για την πόλη της Οσάκα, και η άλλη στα πλαίσια ενός Ρεκόρ Γκίνες, στο οποίο έγραψα τη μουσική για 289 μουσικούς που εκτελούν το όργανο ματριομίν. Το ρεκόρ έγινε στο Κόπε της Ιαπωνίας, το Σεπτέμβριο του 2019».

Δεν τα έβαλε κάτω παρά τις όποιες δυσκολίες

Μπορεί για κάποιον, όταν του ζητηθεί να γράψει την μουσική ταυτότητα μίας ξένης πόλης, να φαντάζει Γογλοθάς και όνειρο άπιαστο, για τον Μάριο Ηλία ήταν απλώς μία πρόκληση. Μπορεί να σήμαινε περισσότερη μελέτη, για να κατανοήσει όσα πρέπει να δείξει, ωστόσο δεν τα έβαλε κάτω. Πάλεψε, επέμενε και τα κατάφερε.

«Αυτό είναι κάτι που έχω γενικά ως αντίληψη, ότι δεν σταματάμε ποτέ. Βεβαίως υπάρχουν πάντα δυσκολίες και αντιξοότητες, όμως θεωρώ ότι όταν υπάρχει υπομονή, κατανόηση και η κατάλληλη επικοινωνιακή μεθοδολογία, όλες αυτές οι δυσκολίες εξελίσσονται σε κάτι άκρως δημιουργικό. Είτε μπορεί κάποια πορεία να σταματήσει εκεί που βρίσκεται για να πάρει νέα κατεύθυνση, είτε να γίνει η αφορμή ώστε να εφευρεθούν νέες δυνατότητες, νέες συνεργασίες, νέες μέθοδοι, νέες τεχνικές και νέες εφαρμογές, για την υλοποίηση του στόχου. Στην Ιαπωνία, η κουλτούρα είναι ένα στοιχείο, που κάποιος για να μπορεί να λειτουργήσει μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο της καθημερινότητας και συνεργασίας, οφείλει να είναι γνώστης της, να την αντιλαμβάνεται και να την διαχειρίζεται σοφά για να μπορεί να λειτουργήσει άμεσα και επεικοδομητικά. Ενώ ζούσα σε Γερμανία και Αυστρία για 15 χρόνια, αντιλήφθηκα ότι η σοβαρότητα, η υπευθυνότητα και τα χρονοδιαγράμματα στην Ιαπωνία, είναι κάτι πολύ περισσότερο αυστηρά σε σχέση με την κεντρική Ευρώπη. Επίσης, ο προγραμματισμός. Επιβάλλεται να υπάρχει εγκυρότητα, να έχουν εγκαίρως εκδοθεί άδειες, όσα συμφωνούνται κατά γράμμα υλοποιηθούνται, τα διαδικαστικά τηρούνται χωρίς αποκλίσεις. Το δε σύστημα οργάνωσης, αφοσίωσης και επαγγελματικής απόδοσης είναι δεδομένο. Όλες αυτές οι εμπειρίες έχουν εξελίξει τόσο εμένα όσο και το έργο μου. Οι όποιες δυσκολίες, με έχουν φέρει προσωπικά και επαγγελματικά ένα βήμα παρακάτω».

Τα επόμενά του βήματα

«Είμαι το άτομο που έχω μάθει να μην προτρέχω των γεγονότων, όμως μπορώ να αναφέρω τι έχει ήδη προγραμματιστεί. Σε συνεργασία με την Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση Α.Ε. εξελίσσεται αυτή τη στιγμή το πιο πρόσφατο μου έργο, με αφορμή των 200 χρόνων από την ελληνική επανάσταση του 1821. Εστιάζεται στον αγώνα για ελευθερία, συνάμα στην αξία της ίδιας της ελευθερίας, είτε είναι εθνική, πολιτική, κοινωνική, ψυχολογική, πνευματική ή ηθική και παραμένει αρχές του 20ου αιώνα επίκαιρη. Το έργο θα υλοποιηθεί από τα μουσικά σύνολα της ΕΡΤ, την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, τη χορωδία της, σολίστες και κάποια ιδιάζουσα ηχητικά στοιχεία, άμεσα συνδεδεμένα με το θέμα μας. Η υλοποίηση προγραμματίζεται να γίνει πρώτα με τηλεοπτική κάλυψη και η παραγωγή θα ξεκινήσει τέλη Σεπτεμβρίου.

Ταυτόχρονα να αναφέρω ότι η Κυπριακή Δημοκρατία μου έχει αναθέσει ένα πολυσύνθετο και απαιτητικό έργο, που πιστεύω πρώτη φορά συμβαίνει σε τέτοιο βάθος και διάσταση στην Κύπρο. Πρόκειται για το ορατόριο “Πονεμένες Παναγίες”, το οποίο εξυμνεί την τραγικότητα και το δράμα της Κύπριας μαυροφορεμένης μάνας, η οποία δεν είναι άλλη από τη μάνα των αγνοουμένων. Η μορφή της μάνας παίρνει μια οικουμενική διάσταση. Ενώ θα πραγματοποιείτο πέρσι και φέτος στις 20 Ιουλίου, στο Προεδρικό Μέγαρο, έχει επίσημα ανακοινωθεί από την Προεδρία ότι η πρεμιέρα του έργου θα πραγματοποιηθεί στις 20 Ιουλίου 2022».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

• Ο 93χρονος ψάλτης που στέκεται στο ίδιο στασίδι για 70 χρόνια και ψάλλει...
• Η Αντρεανή τα παράτησε όλα και κάνει τα όνειρά της πραγματικότητα στο Hollywood
• «Υπήρξαν στιγμές που είπα θα παρατήσω γιατί παλεύεις χωρίς να έχεις τα βασικά»