Ο Καραγκιόζης Ζει φωνάζει ο Θοδωρής...

Λευκό πανί , φώτα , μουσική, ο Καραγκιόζης και παραμύθι αρχινίζει….! Πως ήταν τότε που μαζευόμασταν στην πλατεία ή στο καφενείο του χωριού για να δούμε τον Καραγκιόζη. Χαρά ατέλειωτη.

Δεν περίμενα ποτέ μου να γνωρίσω ένα νέο με τόση ενέργεια και τόση αγάπη για το θέατρο σκιών. Έναν αληθινό Καραγκιοζοπάικτη. Ο Θοδωρής Κωστιδάκης μεγάλωσε στην Αθήνα. Τα τελευταία 5 χρόνια τα έζησε στη Κύπρο ενώ αυτό το διάστημα βρίσκεται στο Λονδίνο για μεταπτυχιακό, αφορμή της συνάντησης μας οι  παραστάσεις του ΚαραγκιοΖείς! στην Κύπρο.

Μεγάλωσε σε μια οικογένεια όπου ο Καραγκιόζης ήταν ο κυριότερος ήρωας της καρδιάς τους. Ο πατέρας του ήταν Καραγκιοζοπαίκτης και το πρώτο του παιχνίδι δεν ήταν άλλο από τον ο εξοπλισμό του Καραγκιόζη. Στέκομαι στα πρώτα του λόγια «Δεν το διάλεξα το θέατρο σκιών. Με διάλεξε » .

Μέσα από την συνέντευξη στον ΡΕΠΟΡΤΕΡ online ο Θοδωρής και μέσα από τα δικά του μάτια αναδεικνύει την παντός καιρού διαχρονική προσωπικότητα του παιδικού μας ήρωα, του Καραγκιόζη.

Λίγοι πλέον ασχολούνται με το θέατρο σκιών. Ποιο γεγονός οδήγησε στην ενασχόληση σου με το θέατρο σκιών;

Δεν το διάλεξα το θέατρο σκιών. Με διάλεξε. Ο πατέρας μου είναι Καραγκιοζοπαίχτης και γεννήθηκα μέσα σε αυτό. Οι φωνές, οι χαρακτήρες και ο εξοπλισμός του Καραγκιόζη ήταν από τα πρώτα μου παιδικά παιχνίδια.

Φτιάχνεις μόνος σου τους ήρωες των παραστάσεων σου;

Οι χαρακτήρες/ τύποι  του θεάτρου σκιών φτάνουν ως σήμερα από την παράδοση. Ο τρόπος που ο κάθε καλλιτέχνης τους αποδίδει για να φτιάξει τις φιγούρες του είναι κάτι προσωπικό. Τις φιγούρες που χρησιμοποιώ τις φτιάχνω εγώ με κάποια σχέδια δικά μου, κάποια του αδερφού μου Σταύρου Κωστιδάκη.

Σε πόσες παραστάσεις έχει συμμετάσχει;

Υπολογίζω ότι μόνο στην Κύπρο έχω παίξει πάνω από 200 παραστάσεις, μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια που ζούσα εδώ.

Τι παίρνεις ως καλλιτέχνης από την εμπειρία και την επαφή με αυτό το είδος θεάτρου;

Η επαφή με το θέατρο σκιών με συνδέει με τις ρίζες μου – τις προσωπικές (με τα παιδικά μου χρόνια), τις πολιτισμικές (με τον πολιτισμό και την παράδοση), αλλά και τις βαθύτερες (με το σκιώδες κομμάτι της ανθρώπινης φύσης). Μου δίνει βάσεις αλλά και ελευθερία για έκφραση.

Τα παιδιά δεν παρακολουθούν πλέον συχνά θέατρο σκιών. Που θεωρείς ότι οφείλεται αυτό;

 Έχει αποδειχθεί ότι τα παιδιά σήμερα παρακολουθούν θέατρο σκιών, ειδικά όταν αυτό παρουσιάζεται με σεβασμό και ποιότητα. Οι μεγάλοι έχουν ξεχάσει τον Καραγκιόζη ή προσπαθούν να τον ξεχάσουν καταχωνιάζοντάς τον στα κιτάπια της ιστορίας.

Γιατί χρησιμοποιείται ο Καραγκιόζης ως βρισιά;

Υπάρχει ντροπή και αμηχανία στον τρόπο που οι ενήλικες αντιμετωπίζουμε τον Καραγκιόζη γιατί δεν ταιριάζει στον καθωσπρεπισμό μας, δεν χωράει στην ηθικοπλαστική λογική μας. Εξωτερικά μοιάζει ανήθικος και άξεστος ο Καραγκιόζης και για αυτό κατέληξε να ονομάζεται σαν βρισιά. Το ανατρεπτικό του χιούμορ και η κατεργάρικη ελευθερία του παραπέμπουν στη σκιά της κοινωνίας και του κάθε ανθρώπου. Ενσαρκώνει ότι δεν θέλουμε να είμαστε ή ότι είμαστε αλλά δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε. Είναι πέρα από κανόνες και συμβάσεις: έχει κατηγορηθεί ότι είναι σκλάβος του Πασά αλλά και της πείνας του, θρασύς, αγενής, ψεύτης και κλέφτης. Όμως, με το να αναδεικνύει αυτές τις σκοτεινές ιδιότητες στο φως, φέρει τη δυνατότητα επαφής με τα βάθη, με την ουσία της ελευθερίας, του σεβασμού και της αλήθειας σε ένα άλλο επίπεδο. Μέσα από το χιούμορ και τον αυτοσαρκασμό του, οι αξίες του αναδεικνύονται πολύ πιο αληθινές και ουσιαστικές από τις χάρτινες μάσκες της κοινωνίας μας.

 
Στις παραστάσεις είσαι η φωνή όλων των ηρώων..παρόλα αυτά δεν είσαι ο πρωταγωνιστής γιατί δεν είσαι εκτεθειμένος στο κοινό. Πως είναι μια τέτοια εμπειρία;

Αυτή είναι η μαγεία του θεάτρου σκιών. Δεν είμαι εγώ ο πρωταγωνιστής αλλά ο Καραγκιόζης. Εγώ απλώς δανείζω στους ήρωες τη φωνή μου για να εκφραστούν. Ταυτόχρονα όμως βρίσκω και δρόμους προσωπικής έκφρασης μέσα από αυτήν την τέχνη. Θα έλεγα λοιπόν ότι κάποια πράγματα που λέω στις παραστάσεις τα λέω γιατί θέλει ο τάδε χαρακτήρας να τα πει. Κάποια άλλα είναι έκφραση των προσωπικών μου ανησυχιών. Όμως, κατά την διάρκεια μιας παράστασης υπάρχει μια πολλαπλή ταύτιση με όλους τους χαρακτήρες. Έτσι, συχνά είναι δύσκολο να διαχωρίσω τι είναι δικό μου και τι δικό τους, αφού εκφράζουν δικά μου διαφορετικά κομμάτια και αποτελούν μέλη του προσωπικού μου εσωτερικού «θιάσου σκιών».

Τα παιδικά παραμύθια συνήθως έχουν διδάγματα. Ποια είναι το αγαπημένο σου παραμύθι;

Αγαπώ  πολύ τα παραμύθια αλλά δεν μου αρέσουν τα παραμύθια με διδάγματα. Ναι. Υπάρχουν πολλά πράγματα να μάθει κανείς από τα παραμύθια αλλά ιδανικά τα διάφορα νοήματα αποτελούν οργανικό κομμάτι των ιστοριών. Όταν η αφήγηση γίνεται πρόφαση για να περάσει διδακτικά ένα μήνυμα, το αποτέλεσμα είναι συνήθως στεγνό και απογοητευτικό. Το νόημα των παραμυθιών είναι η μυσταγωγία της συμμετοχής σε έναν φανταστικό κόσμο. Από τα πολλά παραμύθια που αγαπώ θα ξεχώριζα σήμερα ένα παραμύθι των αδερφών Γκριμ που λέγεται «Πετρόσουπα». Σε αυτό, ο βασικός χαρακτήρας βοηθά ένα ολόκληρο χωριό από καχύποπτους και κλειστούς ανθρώπους να συνεργαστούν χρησιμοποιώντας τη δύναμη του παράδοξου και της φαντασίας (υποστηρίζοντας ότι θα φτιάξει σούπα από μια πέτρα).

Αγαπημένος σου ήρωας θεάτρου σκιών;

Δεν υπάρχει ένας. Κάθε στιγμή είναι άλλος. Μόλις πάω να διαλέξω κάποιον, θυμώνει ένας άλλος.

Νομίζεις πως θα μπορούσε ο Καραγκιόζης να γίνει και πάλι ο ήρωας των παιδιών; Θα μπορούσε να αφήνει μέσα από τις ιστορίες πιο σύγχρονα μηνύματα;

Πιστεύω ότι ο Καραγκιόζης είναι σύγχρονος στα μηνύματά  του. Η φόρμα του είναι παραδοσιακή και μιας άλλη εποχής, αλλά αυτό αντί να εμποδίζει την επαφή των παιδιών (και των μεγάλων) μαζί του, ενισχύει την επίδραση που έχει, λόγω της δύναμης της σκιάς. Τα βασικά θέματα του Καραγκιόζη είναι διαχρονικά: η φτώχια και ο πλούτος, η υποταγή και η εξουσία, το αστείο και το σοβαρό, η υποταγή και η εσωτερική ελευθερία, ο εαυτός και οι άλλοι. Για αυτό το λόγο και τα σύγχρονα παιδιά αγαπούν απροσδόκητα τον Καραγκιόζη: δίνει χώρο έκφρασης στις βαθύτερες ανησυχίες με πολύ ανατρεπτικό και αστείο τρόπο.

Ο καραγκιόζης γίνεται μάγειρας φέτος και κάνει περιοδεία στην Λεμεσό στο θέατρο Ριάλτο. Πως προέκυψε η πρωτοποριακή συνεργασία με το συγκρότημα  Reggetiko Project;

Γνώρισα τους μουσικούς του Reggetiko Project σε ένα φεστιβάλ στην Κύπρο πριν από δύο χρόνια. Ενθουσιάστηκα με την αγάπη τους για τη μουσική (που είναι εμφανής κάθε στιγμή μαζί τους) αλλά και την πρωτοτυπία του ήχου τους. Στην πορεία, εκτίμησα τον τρόπο που δουλεύουν αλλά και τους ίδιους σαν ανθρώπους. Με δεδομένο λοιπόν ότι από το 2011, που ιδρύθηκε το project «ΚαραγκιόΖΕΙΣ παντού!», με ενδιαφέρει ο εμπλουτισμός του θεάτρου σκιών από την επαφή με άλλες τέχνες και προσεγγίσεις, διοργανώσαμε αυτήν την παράταση στο Ριάλτο. Πέρσι, στο ίδιο πλαίσιο, είχαμε άλλο έργο με τους Amalgamation Project όπου οι μουσικές διασκευές ακολουθούσαν άλλους δρόμους.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σου ;

Από τον Γενάρη ξεκινώ παραστάσεις και εργαστήρια θεάτρου σκιών στο Λονδίνο για τους Ελληνόφωνους (και όχι μόνο) εκεί. Με ενδιαφέρει να εξερευνήσω  τη σχέση του Καραγκιόζη με άλλες παραδόσεις από το εξωτερικό, όπως το κουκλοθέατρο, το εφαρμοσμένο θέατρο αλλά και τη δραματοθεραπεία.