Κουρδίζοντας τη νοσταλγία-Ξεχασμένα παιγνίδια αποκτούν νέα ζωή στο διαδίκτυο

Παιγνίδια ξεχασμένα. Σε μια γωνιά της μνήμης, σε μια χαραμάδα της ψυχής. Μια πηγή χαράς άλλου καιρού, που την ξεγέλασε ο χρόνος και την έκρυψε στα βάθη μιας σοφίτας. Αυτά τα παιγνίδια, των παιδικών αναζητήσεων και των όμορφων αναμνήσεων, της νοσταλγίας και της ιστορίας, μια οικογένεια δεν τα ξέχασε ποτέ. Κι όχι απλώς δεν τα ξέχασε, αλλά με τη βοήθεια της τεχνολογίας βρήκε τρόπο να τα αξιοποιήσει, δίνοντας τους μια νέα ζωή.  

Η μεγάλη συλλογή παιγνιδιών της εκπαιδευτικού Μάρως Πολυδώρου και των άλλων μελών της οικογένειάς της, έχει τις ρίζες της στην προσφυγιά. Κατά κάποιο τρόπο, αυτή η τεράστια αγάπη γεννήθηκε ως αντίδραση στην προσφυγιά, το 1974. Και πάντοτε σημείο αναφοράς θα είναι η Αμμόχωστος, που δεν ξεχνούν ποτέ, όπως δεν θα αφήσουν ποτέ τα παιγνίδια τους να ξεχαστούν. Δράση γι’ αυτό ανέλαβε ο μικρός της γιος, παίρνοντας την σκυτάλη ως η τρίτη γενιά συλλεκτών της οικογένειας, ο οποίος δημιούργησε το «The Forgotten Toys Project».  

«Ήμασταν μία οικογένεια μεσαίας τάξης από την Αμμόχωστο. Είχαμε τα παιγνιδάκια μας, το σπιτάκι μας. Ο πατέρας μου, Ξενοφών Σεργίου, ήταν ένας κουλτουριάρης άνθρωπος, όπως και η μητέρα μου. Μας αγόραζαν τα παιγνιδάκια μας, τα φροντίζαμε, τα είχαμε σε προθήκες. Ήταν μεγάλη απογοήτευση για τον πατέρα μου, όταν βρεθήκαμε στο camp στη Ξυλοφάγου, όπου εργαζόταν, με κάποια χρησιμοποιημένα παιγνίδια που μας έστελναν οι μη πρόσφυγες. Ο αδελφός μου, που ήταν έξι χρόνια πιο μικρός από μένα, κρατούσε αυτά τα παιγνίδια και έπαιζε. Τα κουβαλούσε δεξιά κι αριστερά. Μετά από περίπου ένα χρόνο πήγαμε στη Λεμεσό κι ο αδελφός μου πήρε αυτά τα παιγνίδια μαζί του. Ο παπάς μου ένοιωθε πολύ άβολα που δεν είχε την ευχέρεια να μας αγοράσει ένα παιγνίδι», θυμάται η κ. Πολυδώρου.  

Ο Ξενοφών Σεργίου. 

Επιθυμώντας να προσφέρει στα παιδιά του λίγη από τη χαρά που στερήθηκαν, ο κ. Σεργίου άρχισε να επισκέπτεται στη Λεμεσό καταστήματα παιγνιδιών και μεταπωλητές. Καθόταν κι έπιναν καφέ και μοιράζονταν μαζί του την ανησυχία τους ότι σ’ αυτές τις δύσκολες στιγμές, μετά την εισβολή, δεν πουλούσαν καθόλου παιγνίδια, καθώς οι προτεραιότητες του κόσμου ήταν διαφορετικές. Αυτό αφορούσε ιδιαίτερα τα καλής ποιότητας παιγνίδια από την Ιαπωνία, την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ. Ως εκ τούτου, είχαν ξεκινήσει να φέρνουν φτηνά, πλαστικά παιγνίδια, τα οποία έβαζαν στις βιτρίνες τους και αυτά τα καλά παιγνίδια τα άφηναν μέσα στις αποθήκες.  

«Κουβέντα στη κουβέντα, ο παπάς μου κατάφερε να μπει σ’ αυτές τις αποθήκες και σιγά σιγά αγόραζε ένα ή δύο παιγνίδια κάθε μήνα και μας τα έφερνε. Έγινε μια όμορφη συνήθεια και σταδιακά αποκτήσαμε μια όμορφη συλλογή με καλής ποιότητας παιγνίδια, που ήταν πλέον εξαφανισμένα από την αγορά». Με ένα παιγνιδάκι τον μήνα, στα πρώτα, δύσκολα χρόνια της προσφυγιάς, ξεκίνησε το μεγάλο κυνήγι του παλιού παιγνιδιού.   

«Πέρασαν τα χρόνια, βρήκαμε τα πόδια μας οικονομικά, πήγαμε για σπουδές, επιστρέψαμε και ο αδελφός μου κι εγώ, έχοντας σαν μαγιά εκείνα τα παιγνίδια των πρώτων χρόνων μετά την εισβολή, σκεφτήκαμε ότι αυτοί οι άνθρωποι που είχαν τις αποθήκες, σίγουρα θα είχαν ακόμη παιγνίδια. Μόλις πιάσαμε κάποια λεφτά στα χέρια μας, με τη βοήθεια του παπά μου ξεκινήσαμε να βρίσκουμε αυτούς τους ανθρώπους, οι οποίοι με πολλή χαρά μας έλεγαν ‘μπείτε μέσα, διαλέξτε όσα θέλετε και θα σας τα δώσουμε στην τιμή που τα αγοράσαμε’. Ξεκινήσαμε το κυνήγι του παλιού παιγνιδιού με πολλή αγάπη, με πολύ ενθουσιασμό, με πολλή λαχτάρα. Όπου βρίσκαμε διπλά τα μοιράζαμε και σιγά σιγά αγοράζαμε τις ίδιες τις αποθήκες. Χίλιες λίρες, δυο χιλιάδες λίρες, τρεις χιλιάδες λίρες. Και φύγαμε από τη Λεμεσό, προχωρήσαμε σε άλλες πόλεις, ακόμη και σε μικρά πολυκαταστήματα χωριών, που είχαν απ’ όλα πάνω στα πατάρια τους. Η συλλογή μας μαζεύτηκε σε τρία διαφορετικά σπίτια. Ο αδελφός μου πρέπει να ομολογήσω ότι έχει περισσότερα από εμένα».  

Η Μάρω Πολυδώρου.

Όπως περιγράφει η κ. Πολυδώρου, με την πάροδο του χρόνου, τα παλιά παιγνίδια έγιναν ένα με την οικογένειά τους. «Το σπίτι μας δεν είχε ποτέ ασημικά, κρύσταλλα κτλ. Ήταν στολισμένο με παιγνίδια. Ήμουν ίσως από τους πρώτους ανθρώπους στην Κύπρο που εμπιστεύτηκα το Ebay γι’ αυτόν τον σκοπό. Το 2000 άρχισα να αγοράζω απ’ εκεί σπάνια γιαπωνέζικα παιγνίδια. Η μαγεία του παιγνιδιού ξεκινά με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Προηγουμένως, η χώρα που έκανε κυρίως τσίγκινα παιγνίδια ήταν η Γερμανία. Έλιωναν τον τσίγκο και τα ζωγράφιζαν στο χέρι οι καλλιτέχνες. Τα εργοστάσια ήταν γεμάτα καλλιτέχνες, που ζωγράφιζαν εμπνεόμενοι από φιγούρες από όλο τον κόσμο. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, η Γερμανία δεν μπορούσε πλέον να παράγει και έμειναν κυρίως οι ΗΠΑ, αλλά δεν ήταν αρκετή η παραγωγή για να καλύψει όλο τον κόσμο. Παρά την αντιπαλότητά τους με την Ιαπωνία, τους επέτρεπαν να παράγουν παιγνίδια με σκοπό να σταλούν στην Αμερική. Οι Ιάπωνες άρπαξαν την ευκαιρία και έκαναν τότε τη μεγαλύτερη παραγωγή παιγνιδιών. Έχουμε ακόμα και παιγνίδια που γράφουν πάνω made in occupied Japan. Και οτιδήποτε λέει made in Japan, το θεωρούμε ένα μικρό διαμαντάκι».  

Παρόλο που η Μάρω Πολυδώρου δεν σταμάτησε ποτέ να αγοράζει παλιά παιγνίδια (και πλέον και κάποια νεότερα, τα οποία, όπως λέει, κάποτε θα γίνουν παλιά), κάποια στιγμή κουράστηκε και ήθελε να κληροδοτήσει αυτή τη λαχτάρα στην επόμενη γενιά. Ρώτησε τα τρία της παιδιά αν ενδιαφέρονταν να ασχοληθούν με τη συλλογή των παιγνιδιών και ανταποκρίθηκε θετικά ο μικρός της γιος, Ξένιος, που είναι γυμναστής.   

Μιλώντας για τον τρόπο που γοητεύουν τον ίδιο τα παλιά παιγνίδια, ο Ξένιος Πολυδώρου ανέφερε πως «κάθε παιγνίδι μας λέει τι γίνεται ιστορικά σ’ εκείνη την εποχή. Για παράδειγμα, την περίοδο του space race Αμερικής-Ρωσίας, γινόταν πανικός με παιγνίδια που σχετίζονταν με το διάστημα και όλοι μάζευαν τέτοια παιγνίδια. Την περίοδο του πολέμου ήταν τα στρατιωτάκια και τα τανκς. Ύστερα ξεκίνησαν τα παιγνίδια μηχανικής, που τα παιδιά έχτιζαν μοτοσικλέτες και αυτοκινητάκια. Η κάθε ιστορική περίοδος αποτυπώνονταν. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό για τους συλλέκτες, γιατί μπορεί να βρεις μια ιστορική περίοδο που σου αρέσει και να δημιουργήσεις ένα χρονοδιάγραμμα». Επίσης, αναφέρει πως σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του παιγνιδιού διαδραμάτισε η μπαταρία. Δηλαδή παιγνίδια που υπήρχαν τη μία δεκαετία ως κουρδιστά, την επόμενη δεκαετία κυκλοφορούσαν με μπαταρίες, έχοντας περισσότερη κίνηση, ήχο και νέες δυνατότητες. Αυτή η εξέλιξη φαίνεται ακόμη και στα κουτιά, που γίνονται όλο και πιο περίπλοκα, χρησιμοποιούν περισσότερες γλώσσες με την πάροδο του χρόνου.  

Ο Ξένιος Πολυδώρου. 

Ο κ. Πολυδώρου χρησιμοποιεί βιβλία για να ανατρέχει στην ιστορία των παιγνιδιών, καθώς είναι περιορισμένες οι πληροφορίες που υπάρχουν στο διαδίκτυο και αφορούν κυρίως παιγνίδια μεταγενέστερων δεκαετιών. Εν μέρει αυτό είναι που τον ώθησε να δημιουργήσει το «The Forgotten Toys Project» ήταν η δυνατότητα να καταγράφει ο ίδιος πληροφορίες. Η σελίδα προσφέρεται στην Αγγλική γλώσσα, καθώς απευθύνεται στο παγκόσμιο κοινό των συλλεκτών και όσων αγαπούν τα παλιά παιγνίδια. «Έχω το όνομα του παππού μου, του μοιάζω, έχω το πάθος του. Κληρονόμησα τα παιγνίδια του, υπό τον όρο να φροντίσω να κάνουν τους ανθρώπους τόσο ευτυχισμένους όσο έκαναν αυτόν», γράφει. Παρέχει πληροφορίες αναφορικά με την αυθεντικότητα, την συλλεκτική αξία αλλά και την ιστορία των παλιών παιγνιδιών, τις οποίες εμπλουτίζει συνεχώς.  

Στη σελίδα  υπάρχει, επίσης, διαδικτυακό κατάστημα, όπου πωλούνται κάποια παιγνίδια από την μεγάλη οικογενειακή συλλογή, με την προοπτική μελλοντικά να ανοίξει και σε τρίτους από όλο τον κόσμο, οι οποίοι θα μπορούν να την χρησιμοποιούν ως εξειδικευμένη πλατφόρμα πώλησης παιγνιδιών εποχής. Το κάθε παιγνίδι προς πώληση συνοδεύεται από όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες, όπως τη δεκαετία και τη χώρα κατασκευής του,  το εργοστάσιο κ.α. αλλά και πολύ πιο αναλυτικές, αν μπορεί ο Ξένιος Πολυδώρου να τις βρει μέσα από την έρευνά του.  

«Τα παιγνίδια μας είναι σε αποθήκες, κάτω από τις σκάλες, σε κουτιά. Τα έχουμε σαν μπιμπελό. Ήξερα ότι στα διαμερίσματα που ζούμε σήμερα, δεν θα μπορούσαμε να τα φυλάξουμε ποτέ όλα. Γι’ αυτό και ξεκίνησα να πουλώ κάποια, διαπιστώνοντας πόσο μεγάλη αγορά υπάρχει στο εξωτερικό. Αλλά ήθελα να συνδυάσω την πώληση με την αγάπη που έχουμε ως συλλέκτες, επειδή θεωρούμε σημαντικό να προσφέρουμε εκπαίδευση γι’ αυτά. Δεν είναι το οικονομικό που ήταν το κίνητρό μου. Ήταν η νοσταλγία, η αγάπη, ο σεβασμός. Ένα παλιό παιγνίδι μπορεί να είναι μουσειακό κομμάτι, μπορεί να είναι η αρχή μιας συζήτησης. Μπορεί όμως να είναι και επένδυση. Είναι κάτι σπάνιο, που ξέρεις ότι δεν θα ξαναγίνει. Αποφάσισα να δημιουργήσω την πλατφόρμα για να συνδυάσω όλες αυτές τις διαστάσεις και να φέρω κάτω από μία ομπρέλα τους συλλέκτες και αυτούς που θέλουν να γίνουν να γίνουν συλλέκτες».  

Την ίδια στιγμή, η μητέρα του χρησιμοποιεί τον εκπαιδευτικό χώρο που διαθέτει στη Λευκωσία (Πολυχώρος Αμελεί) για να εκθέτει περιοδικά μέρος της συλλογής της. Τα εκθέματα δεν είναι προς πώληση, αλλά για να τα ξαναφέρνουν στη ζωή και να τα χαίρονται κι άλλοι άνθρωποι. Να αποτελούν λόγο κοινωνικής σύναξης. «Όταν κάποιος δεν έρχεται με την προϋπόθεση να αγοράσει αλλά να δει, έχει μια άλλη ζεστασιά. Εμείς θέλουμε να δείχνουμε, να πίνουμε καφέ και να ενημερώνουμε. Αυτά που πωλούμε είναι στο e-shop», εξήγησε.   

Η λατρεία της οικογένειας για τα παλιά παιγνίδια έχει τις ρίζες της εκεί που έχουν τις ρίζες τους: Στην Αμμόχωστο. Ρωτήσαμε τη Μάρω Πολυδώρου αν υπάρχει κάποιο παιγνίδι που έχει ως απωθημένο, που το ψάχνει όλα αυτά τα χρόνια και δεν κατάφερε να το βρει ποτέ. «Λίγους μήνες πριν από την εισβολή, ο θείος μου μας έφερε ένα μεγάλο γιαπωνέζικο ρομπότ, που ήταν τελευταίας τεχνολογίας. Περπατούσε και έβγαζε ήχους. Δεν το χάρηκα. Δεν ξέρω καν την μάρκα. Το ψάχνω μανιωδώς στο ίντερνετ και δεν το βρήκα πουθενά. Το ψάχνει το κοριτσάκι από την Αμμόχωστο κι ίσως δεν το βρω ποτέ…».