Θ. Αντωνίου: Η πανδημία ήταν ένα καλό τεστ αντοχής για το ΓεΣΥ

«Το ΓεΣΥ ανήκει σε όλο τον κυπριακό λαό από κοινού και γι’ αυτό πρέπει να το προσέχουμε, να το υπερασπιζόμαστε και να το περιφρουρούμε με όλες μας τις δυνάμεις, από τους καταχραστές και από αυτούς που θα θελήσουν στο μέλλον να το υποσκάψουν και να το ανατρέψουν. Είναι το κληροδότημα μας στις επόμενες γενιές».

Είναι το μήνυμα ενός ανθρώπου με μεγάλη συμβολή στην υλοποίηση του Γενικού Σχεδίου Υγείας στη χώρα μας. Του Προέδρου του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας.

Σε συνέντευξή στον REPORTER ο Θωμάς Αντωνίου αναφέρεται στους αγώνες που έγιναν για εφαρμογή του ΓεΣΥ, στους στόχους του καθώς και στην καθοριστική συμβολή της κοινωνίας, του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Γιώργου Παμπορίδη και του Κωνσταντίνου Ιωάννου, στην υλοποίησή του.

Αυτούσια η συνέντευξη του Προέδρου του ΟΑΥ

Ποια είναι η αποτίμηση των δύο χρόνων από την εφαρμογή του ΓεΣΥ;

Το ΓεΣΥ έχει ξεπεράσει τις προσδοκίες όσων πίστεψαν, δούλεψαν και πάλεψαν για την εφαρμογή του, αλλά και διέψευσε όσους καλοπροαίρετα ή όχι προεξοφλούσαν την αποτυχία και την κατάρρευση του. Ο καθένας θα ανάμενε ότι η εφαρμογή της μεγαλύτερης και σημαντικότερης κοινωνικής μεταρρύθμισής των τελευταίων δεκαετιών στον τόπο μας, ήταν από μόνη της αντικειμενικά ένα εξαιρετικά πολύπλοκο και δύσκολο έργο και δεν θα εφαρμοζόταν χωρίς προβλήματα. Αυτό έγινε ακόμα πιο δύσκολο από την έλευση της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης, που προκάλεσε η πανδημία, και αυτό, στα πρώτα στάδια εφαρμογής του ΓεΣΥ και δύο μόνο μήνες πριν την έναρξη της δεύτερης φάσης του Συστήματος. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η αποτίμηση έχει σαφώς θετικό πρόσημο και αδιάψευστοι μάρτυρες γι’ αυτό είναι οι ίδιοι οι πολίτες / ασθενείς.

Έχει ήδη αγκαλιαστεί και από την μεγάλη πλειονότητα των γιατρών και των άλλων επαγγελματιών υγείας. Ενδεικτικά, σήμερα συμμετέχουν στο ΓεΣΥ πέραν των 1,800 ειδικών ιατρών, 560 προσωπικών ιατρών, 190 παιδίατρων, 150 εργαστηρίων, 550 φαρμακείων, 50 νοσηλευτηρίων και 1,800 άλλων επαγγελματιών υγείας παρέχοντας σε όλους εμάς ένα ολοκληρωμένο φάσμα υπηρεσιών φροντίδας υγείας.

Ποιοι ήταν αυτοί που είχαν καταλυτική συμβολή στην εφαρμογή του ΓεΣΥ;

Το ΓεΣΥ είναι μια πρωτοποριακή, τεράστια σε μέγεθος και σημασία κοινωνική μεταρρύθμιση, και δεν θα ήταν δυνατή δίχως μια ευρεία κοινωνική συναίνεση και βούληση. Είναι δεκάδες οι θεσμικοί φορείς και τα άτομα που συμμετείχαν ενεργά και είχαν καταλυτική συμβολή στο να προχωρήσει η εφαρμογή του συστήματος και θα αδικούσαμε πολλούς αν αναφερόμασταν μόνο σε μερικούς. Θα ήταν όμως από την άλλη αβλεψία να μην αναφερθώ στον καθοριστικό ρόλο, πρώτα και κύρια των συντεχνιών των εργαζομένων ΣΕΚ, ΠΕΟ, ΠΑΣΥΔΥ και ΔΕΟΚ όπως και της Ομοσπονδίας Ασθενών (ΟΣΑΚ) και των μελών της, αλλά και προσωπικά όλων των μελών του ΔΣ του ΟΑΥ που εκπροσωπούσαν τους πιο πάνω φορείς και θεσμούς αλλά και των ΚΕΒΕ, ΟΕΒ, Υπουργείων Υγείας και Οικονομικών.

Πέραν των πιο πάνω, δεν θα ήταν δυνατή η εφαρμογή του συστήματος και χωρίς πολιτική συναίνεση και πολιτική βούληση. Και αυτό αφορά από την μια τον ΠτΔ και την Κυβέρνηση που αντικειμενικά είχε την πρωτοβουλία των κινήσεων και από την άλλη, τον καταλυτικό ρόλο που έπαιξε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης αλλά και άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης στη Βουλή και όχι μόνον, που εκφράστηκε κυρίως με τις ομόφωνες αποφάσεις των κομμάτων στην σύσκεψη υπό τον πρόεδρο της δημοκρατίας αλλά και με την ομόφωνη ψήφιση του νομοσχεδίου του ΓεΣΥ.

Θα υπογραμμίσω όμως τέλος και όχι εσχάτως, ότι κεφαλαιώδους και καταλυτικής σημασίας ήταν η πολιτική τόλμη, το σθένος και η επάρκεια των Γιώργου Παμπορίδη και εν συνέχεια του Κωνσταντίνου Ιωάννου, των δύο υπουργών με τους οποίους είχα την τύχη να συνεργαστώ στενά, και που επί υπουργίας τους κατέστη δυνατός ο επανασχεδιασμός του συστήματος, η ψήφιση του νομοσχεδίου και των κανονισμών και η εφαρμογή των δύο φάσεων του ΓεΣΥ.

Ήσασταν και εσείς ένα από τα άτομα που συνέβαλαν τα μέγιστα στην εφαρμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας. Ποια προβλήματα αντιμετωπίσατε στην αρχή, πριν την εφαρμογή του;

Είχα την τύχη να συνεργαστώ με όλους όσους προανάφερα και είχα την τιμή να μου δοθεί η ευκαιρία να συμμετάσχω μαζί και με πολλούς άλλους, σε ένα έργο που ήδη έχει φέρει σημαντικά οφέλη στους συμπολίτες και στη χώρα μας. Δώσαμε την μάχη για το ΓεΣΥ σε μια εποχή που οι πολέμιοι του ήταν πολλοί και ισχυροί. Δεν είναι μυστικό ότι η μεταρρύθμιση άγγιξε συμφέροντα και δημιούργησε εχθρούς. Έπρεπε λοιπόν να πείσουμε για την αναγκαιότητα του Συστήματος και να επιμείνουμε σε εξαιρετικά δύσκολους καιρούς. Τα οφέλη που αποκομίζουμε από το ΓεΣΥ είναι πολλαπλά. Τα καταφέραμε επειδή υπερίσχυσε το γενικό συμφέρον και η κοινωνική αναγκαιότητα, η δύναμη δηλαδή του κοινωνικού αγαθού της υγείας.

«Σε γερά θεμέλια»

Πριν την εφαρμογή του συστήματος, αλλά και κατά την πρώτη φάση κάποιοι προέβλεπαν κατάρρευση του συστήματος, ωστόσο διαψεύστηκαν. Υπάρχει τέτοιος κίνδυνος στο μέλλον;

Θέλω να τονίσω ότι δεν θεωρούμε ότι όλοι όσοι ανησυχούσαν ή/και προέβλεπαν προβλήματα – μέχρι και κατάρρευση του συστήματος – το έκαναν με κακή πίστη. Ούτε έχουμε μεταφέρει στο ΓεΣΥ αντιπαραθέσεις και κακά αισθήματα που προέκυψαν στην περίοδο πριν την εφαρμογή του Συστήματος. Το ΓεΣΥ είναι εδώ και είναι για όλους.  Δουλειά μας ήταν να διαψεύσουμε, και διαψεύσαμε κατά τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο τέτοιες προβλέψεις και εκτιμήσεις.

Το ΓεΣΥ εδράζεται σε γερά θεμέλια: Αυτά τα θεμέλια είναι κυρίως ο πολύ καλά οργανωμένος, με σωστή φιλοσοφία και εξαίρετους λειτουργούς ΟΑΥ, είναι επίσης ο πρωτοποριακός σχεδιασμός του ΓεΣΥ και η κοινωνική αναγκαιότητα για την ύπαρξη του Συστήματος. Αυτό το Σύστημα δοκιμάστηκε και άντεξε στις πολύ δύσκολες συνθήκες που συνεπάγονταν τα πρώτα στάδια εφαρμογής του, που έκανε ακόμα πιο δύσκολες η έλευση της πανδημίας στα μέσα της διαδικασίας εφαρμογής του. Η πανδημία θεωρώ ότι ήταν ένα καλό τεστ αντοχής για το ΓεΣΥ, καθώς άντεξε στους κραδασμούς υπό πρωτόγνωρες συνθήκες.

Πώς το ΓεΣΥ συνέβαλε στην αντιμετώπιση της πανδημίας;

Την σημασία του ΓεΣΥ στην αντιμετώπιση της πανδημίας την έχουν δικαίως και επανειλημμένα υπομνήσει και Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Υπουργός Υγείας. Και όντως, δεν θα θέλαμε να φανταστούμε πως θα ήταν η κατάσταση, αν μη τυχόν δεν ξεκινούσε το ΓεΣΥ και ωθούνταν οι χιλιάδες συνταξιούχοι, χρόνιοι ασθενείς και άλλοι δικαιούχοι των δημόσιων νοσηλευτηρίων, να συγχρωτίζονται στα λίγα φαρμακεία των ΔΝ και όχι στα 550 του ΓεΣΥ, στις μερικές δεκάδες προσωπικών ιατρών και παιδιάτρων και όχι στις 750 του ΓεΣΥ, στους 500 περίπου ιδικούς ιατρούς και όχι στους 1800 του ΓεΣΥ κτλ.

Το ΓεΣΥ αποδείχτηκε πυλώνας αντιμετώπισης του COVID-19 τόσο για την ετοιμότητα που επέδειξαν τα δημόσια νοσηλευτήρια, όσο για τις υποδομές που τέθηκαν στην υπηρεσία των πολιτών. Oι Προσωπικοί Ιατροί βοήθησαν τα μέγιστα στη διαχείριση των συμπολιτών μας που νόσησαν, αλλά και στους εμβολιασμούς που είναι σε εξέλιξη τώρα. Oι ασθενείς εξασφάλιζαν τα φάρμακα τους απρόσκοπτα εν μέσω πανδημίας και lockdown για την συνέχιση των θεραπειών τους, ενώ με τη συνεργασία των ιδιωτικών και δημόσιων νοσηλευτηρίων εξυπηρετήθηκαν όλοι οι ασθενείς που χρειάστηκαν ενδονοσοκομειακή φροντίδα υγείας. Τέλος, στη φάση των εμβολιασμών, αποδείχτηκε πως ήταν ανεκτίμητης σημασίας τα στοιχεία και η υποδομή που παρείχε το σύστημα πληροφορικής του ΓεΣΥ, παρά τα προβλήματα που προέκυψαν από τον τρόπο χειρισμού της πύλης.

Έφτασε σε σημείο σταθεροποίησης και ομαλοποίησης το ΓεΣΥ;

Ως Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας επαναλαμβάνουμε συνεχώς ότι το ΓεΣΥ είναι ένα Σύστημα εν εξελίξει. Η ολοκλήρωση και της δεύτερης φάσης τον περασμένο Δεκέμβριο έδωσε στο ΓεΣΥ την τελική του μορφή, αφού πλέον καλύπτει όλο το φάσμα των υπηρεσιών φροντίδας υγείας. Σταθεροποίηση λοιπόν υπήρξε, όμως οι προκλήσεις δεν έχουν εκλείψει. Δυσλειτουργίες και προβλήματα βεβαίως επίσης υπάρχουν, όμως αυτή ακριβώς είναι η δουλειά μας: να εντοπίζουμε τα προβλήματα και να τα επιλύουμε.

Σε τι ενέργειες έχετε προβεί ώστε να επιλυθεί το θέμα των καταχρήσεων;

Οι καταχρήσεις αποτελούν μια από τις παθογένειες όλων των συστημάτων υγείας, ανεξαρτήτως μορφής και σχεδιασμού. Το βλέπουμε σε συστήματα πολύ μεγαλύτερα και ώριμα από το δικό μας. Για αυτό, η προσπάθεια περιορισμού του φαινομένου θα είναι μια συνεχής και αέναη διαδικασία. Πέραν των μέτρων που λαμβάνουμε σε συνεχή βάση σε συνεργασία με τον ΠΙΣ και τις Επιστημονικές Εταιρείας των ιατρών, παίρνουμε μέτρα προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης της σωστής κουλτούρας στους δικαιούχους και αυτό απαιτεί βεβαίως χρόνο.

Για παράδειγμα, τους τελευταίους 6 μήνες έχουμε εστιάσει στην ενημέρωση του κοινού, για ένα ευαίσθητο θέμα που αφορά στη σημασία του ρόλου του Προσωπικού Ιατρού. Εάν οι δικαιούχοι εμπιστευτούν τον γιατρό τους για να τους καθοδηγήσει σε σχέση με τις υπηρεσίες που χρειάζεται να λάβουν, τότε θα έχουμε και μείωση των καταχρήσεων. Αυτή η καλλιέργεια κουλτούρας απαιτεί χρόνο, όμως θα επιμείνουμε και είμαι αισιόδοξος ότι τελικά θα τα καταφέρουμε.

Ο Οργανισμός έχει προχωρήσει στην καταγραφή πρωτοκόλλων που θα καθορίζουν τα ποιοτικά κριτήρια και τις προϋποθέσεις για σημαντικό αριθμό ιατρικών πράξεων. Επίσης, το Σύστημα Πληροφορικής του ΓεΣΥ συνεχώς εξελίσσεται, και είναι ένα αναγκαίο και αξιόπιστο εργαλείο τόσο για την πρόληψη και έλεγχο των καταχρήσεων, όσο και για τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Καταληκτικά, πιστεύουμε ότι μέσω των  ελέγχων, των ποινών, αλλά και της συνεχούς καθοδήγησης και ενημέρωσης των παρόχων και δικαιούχων και της αξιοποίησης του ηλεκτρονικού μας συστήματος, θα μπορέσουμε αποτελεσματικά να περιορίσουμε σημαντικά το πρόβλημα.

Οι καινοτομίες του ΓεΣΥ

Πρόσφατα αναφέρατε ότι το Γενικό Σύστημα Υγείας της Κύπρου, έχει κάποιες καινοτομίες σε σχέση με αυτά άλλων χωρών. Ποιες είναι αυτές;

Το ΓεΣΥ σχεδιάστηκε λαμβάνοντας υπόψιν (θετική και αρνητική), εμπειρία άλλων ώριμων συστημάτων αναπτυγμένων χωρών. Ταυτόχρονα όμως έλαβε υπόψιν και την κυπριακή πραγματικότητα και ιδιαιτερότητα, ξεπερνώντας σε κάποια στοιχεία σχεδιασμού το παράδειγμα άλλων χωρών.

Για παράδειγμα, ο τρόπος λειτουργίας του θεσμού των παιδιάτρω, όπου ο δικαιούχος έχει απευθείας πρόσβαση στον Παιδίατρο του, ενώ σε άλλες χώρες η πρόσβαση σε Παιδιάτρους εξασφαλίζεται μέσω των Προσωπικών Ιατρών. Επίσης, η απευθείας πρόσβαση στην ειδικότητα της γυναικολογίας και πάλι χωρίς την έκδοση παραπεμπτικού για λήψη των εν λόγω υπηρεσιών. Είναι και η ανάπτυξη ενός ενιαίου Συστήματος Πληροφορικής, όπου (αντίθετα από τα αντίστοιχα ΣΠ όλων σχεδόν των χωρών της ΕΕ) τα δεκάδες υποσυστήματα επικοινωνούν σε πραγματικό χρόνο και δίνουν αντίστοιχα σε πραγματικό χρόνο όλη την αναγκαία πληροφόρηση.

Πώς διασφαλίζεται η συνεχής βελτίωση των υπηρεσιών του ΓεΣΥ και τι αλλαγές προγραμματίζονται στο μέλλον;

Ο ΟΑΥ είναι ανοικτός στην κοινωνία. Η διαφάνεια και η κοινωνική συναίνεση είναι κτισμένες θεσμικά στη λογική του νόμου του ΓεΣΥ και της λειτουργίας του ΟΑΥ. Να θυμίσω ότι στο ΔΣ του ΟΑΥ συμμετέχουν το Υπ. Οικονομικών, το Υπ. Υγείας, οι συντεχνίες των εργαζομένων, οι οργανώσεις των εργοδοτών, των ασθενών και των αυτοτελώς εργαζομένων. Και αυτό πιστεύω είναι η εγγύηση της συνεχούς βελτίωσης του ΓεΣΥ.

Σε αυτό το πλαίσιο είναι συνεχής η συνεργασία με το Υπουργείο, τον ΠΙΣ, τον ΠΑΣΙΝ, την ΟΣΑΚ, και τους εκπροσώπους των άλλων παρόχων με στόχο την συνεχή αναβάθμιση των υπηρεσιών φροντίδας υγείας εντός του ΓεΣΥ.

Ο Οργανισμός έχει θέσει ως προτεραιότητα του, την ανάπτυξη της υποδομής και των μηχανισμών για θεσμοθέτηση της διαδικασίας για την υιοθέτηση, προσαρμογή, έλεγχο και ανάπτυξη ενός πλαισίου συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας των ιατρικών υπηρεσιών. Μέσω της υιοθέτησης πρωτοκόλλων και κατευθυντήριων οδηγιών, ενισχύεται το δίκτυ προστασίας του συστήματος και των ασθενών, μειώνονται οι καταχρήσεις και αναβαθμίζεται η ποιότητα υγείας προς όφελος των ασθενών. Και χαίρομαι να επισημάνω ότι σε αυτό τον στόχο είμαστε ευθυγραμμισμένοι με την οργανωμένη ιατρική επιστημονική κοινότητα του τόπου μας, που εκφράζεται από τον ΠΙΣ και τις επιστημονικές εταιρείες.

Επίσης, για την ενίσχυση αυτών του των προσπαθειών, ο Οργανισμός βρίσκεται σε επικοινωνία με το αρμόδιο Ινστιτούτο του Ηνωμένου Βασιλείου (NICE) για θέματα ποιότητας, κατευθυντήριων οδηγιών και πρωτοκόλλων.

Ποια είναι η πιο μεγάλη πρόκληση για το ΓεΣΥ και ποια θα είναι η μετεξέλιξή του;

Όλο αυτό το διάστημα, καταφέραμε όλοι μαζί να υπερπηδήσουμε εμπόδια και αντιξοότητες, παραδίδοντας στους δικαιούχους ένα καθολικό, ισότιμο και ανθρωποκεντρικό σύστημα υγείας όπως προβλέπεται από τον νόμο του ΓεΣΥ.  Οι πολίτες μπορούν πλέον να απολαμβάνουν το βασικό δικαίωμα, το πολυτιμότερο αγαθό, αυτό της υγείας, και να επιλέγουν ελεύθερα τις υπηρεσίες που ιατρικώς χρειάζονται. Το ΓεΣΥ αποτελεί μια κοινωνική κατάκτηση ενός πολυπόθητου στόχου, τον οποίο πετύχαμε όλοι με σκληρή δουλεία, υπομονή και επιμονή, που δεν επιδέχεται πισωγυρίσματα.

Η μεγάλη πρόκληση, είναι να στεριώσει ακόμα περισσότερο στις συνειδήσεις όλων των πολιτών και να αντιληφθούν όλοι ότι αποτελεί κοινό μας κτήμα, κοινή ιδιοκτησία και ότι έχουμε όλοι από κοινού ευθύνη να το προστατεύσουμε.

Απομένουν αρκετές προκλήσεις που θα εστιάσουμε ως οργανισμός στο επόμενο διάστημα, που είναι η περεταίρω σταθεροποίηση του Συστήματος, ο περεταίρω περιορισμός των καταχρήσεων, η έμφαση και ενίσχυση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και του ιατρικού ελέγχου, η περεταίρω ανάπτυξη του συστήματος πληροφορικής, η ενίσχυση των μηχανισμών εσωτερικού ελέγχου και η ενίσχυση σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και την ιατρική κοινότητα, των προληπτικών προγραμμάτων.

Τέλος, ποιο είναι το μήνυμα του ΟΑΥ προς τους πολίτες;

Την 1 Ιουνίου 2021, το ΓεΣΥ έκλεισε δύο χρόνια λειτουργίας. Μία από τις μεγαλύτερες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και κοινωνικές κατακτήσεις του λαού μας από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι πλέον πραγματικότητα.

Το ΓεΣΥ ανήκει σε όλο τον κυπριακό λαό από κοινού και γι’ αυτό πρέπει να το προσέχουμε, να το υπερασπιζόμαστε και να το περιφρουρούμε με όλες μας τις δυνάμεις, από τους καταχραστές και από αυτούς που θα θελήσουν στο μέλλον να το υποσκάψουν και να το ανατρέψουν. Είναι το κληροδότημα μας στις επόμενες γενιές.