Οι τελευταίες ώρες του Βαγορή... «Είχε ζητήσει από τη μάνα μας το σταυρό του»

07:58 - 14 Μαρτίου 2022

ΠΡΟΣΩΠΑ

Όταν τον Μάιο του 1955 ένας λιγομίλητος και ντροπαλός νέος, μόλις δεκαέξι χρόνων, γονάτιζε και ορκιζόταν πως «Θα αγωνισθώ με όλας μου τας δυνάμεις δια την απελευθέρωσιν της Κύπρου από τον Αγγλικό ζυγόν θυσιάζων και αυτήν την ζωή μου», πολλοί ήταν αυτοί που πίστεψαν ότι ο Βαγορής θα τηρήσει στο ακέραιο τον όρκο του. Όσοι γνώριζαν τον νεαρό ποιητή ήταν σίγουροι ότι τα λόγια του πάντα γίνονταν πράξη. Δεν ήταν λόγια του αέρα, ούτε λόγια στιχοπλόκου για να εξεγείρουν τον κόσμο, ενώ αυτός θα κάθεται στο γραφείο του να φτιάξει το επόμενο πατριωτικό του ποίημα, γράφει ο Χρίστος Ανδρέου στο βιβλίο του «Πεθαίνοντας για τη λευτεριά».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Η στέψη της Ελισάβετ, η επανάσταση του Βαγορή και η εκδίκηση τέσσερα χρόνια μετά

Για να καταλάβει κανείς το μέγεθος της θυσία τους Ευαγόρα Παλληκαρίδη αρκεί να ρίξει μια μάτια στα όσα ο ίδιος είπε στους συγγενείς και τους συγκρατούμενους του, λίγες ώρες πριν βαδίσει προς την αγχόνη.

Η 13^η Μαρτίου ήταν η τελευταία μέρα της ζωής του Παλληκαρίδη και οι αρχές των Κεντρικών Φυλακών επέτρεψαν στους στενούς συγγενείς του να τον επισκεφθούν εκείνη τη μέρα δυο φορές, μια το πρωί και μια το απόγευμα.

Αφηγείται η αδερφή του Γιωργούλλα για την επίσκεψη που πραγματοποίησε το πρωί

Η μάνα μας ήταν αμίλητη και αδάκρυτη. Πώς να την παρηγορήσεις που η ίδια βαριά πλάκα μας καθόταν σαν βραχνάς στην καρδιά; Κάποια στιγμή άκουσα τη φωνή μου ψυχρή και ψύχραιμη να της λέει. «Πες πως τον έχασες στον σεισμό. Τότε θα μας τον πλάκωνες ένας γκρεμισμένος τοίχος ενώ τώρα η μοίρα θα μας τον δώσει αθάνατο και ωραίο μετά το μαρτύριο. Θα τον κερδίσει η Δόξα και θα είμαστε περήφανοι για αυτόν.

Στη συζήτηση ο Ευαγόρας πάσκιζε να μας βγάλει από την τραγική μας αμηχανία. «Για μένα ο θάνατος είναι ζήτημα δύο λεπτών. Βέβαια λυπάσαι όταν ξέρεις ότι αυτή είναι η τελευταία σου μέρα αλλά τι να γίνει; Όταν πεθάνω θα πάω Στον Θεό και θα τον παρακαλέσω να είμαι ο τελευταίος. Αν γίνει κάτι να ξέρετε ότι η παράκληση μου εισακούστηκε.

Η αδερφή του Μαρούλα διηγείται

Θυμάμαι το απόγευμα εκείνης της αποφράδας μέρας, ήταν η τελευταία μας επίσκεψη στον αδελφό μου. Είχαμε πάει στις Φυλακές από το πρωί με τους γονείς μου και κάποιους συγγενείς. Ήταν πολύ ψύχραιμος πίσω από εκείνη την πόρτα με το σύρμα το δικτυωτό. Είχε ζητήσει από τη μάνα μας προηγουμένως το σταυρό του και όταν πήγαμε να τον δούμε την ρώτησε εάν του τον έφερε. Ο διευθυντής των φυλακών παρενέβη και είπε πως έχει αυτός τον σταυρό και θα του τον δώσει μετά. Με θυμωμένο ύφος ο Ευαγόρας γύρισε στον διευθυντή και του είπε «χωρίς τον σταυρό εγώ δεν φεύγω από εδώ μέσα».

Τραγική φιγούρα ο πατέρας του Ευαγόρα έγραψε στο χρονικό που διατηρούσε

Εξερχόμενος των Φυλακών κατά την τελευταίαν συνάντησιν μετά του τέκνου ου σκέπτομουν αυτό το 18χρονο παιδί πόσα βασανιστήρια υπέφερε από της 18^ης Δεκεμβρίου και εθαύμαζα το θάρρος και την ψυχραιμία του οπόταν αντικρίζω τους συντάκτας των εφημερίδων πολιουρκούντας με να τους ειπώ κάτι για να γράψουν εις τα φύλλα εις τον Τύπον. Εγώ δε όστις από την 5^ης Δεκεμβρίου 1955 αποχαιρέτησα το παιδί μου η πατρική μου καρδιά μου έλεγε να ξεγράψω το παιδί μου διότι πηγαίνει θυσία για την πατρίδα γιαυτό είπα τα δύο δίστιχα. Ο δρόμος της ελευθερίας είναι αιματοβαμμένος.

Το δέντρον που φυτέψασιν εντζεν ματζηδονήσιν
Που θέλει κόπριν τζιαι νερό για να καρποφορήσει
Τα δέντρα που φυτέψασιν για να καρποφορήσουν
Θέλουν λεβέντικα κομριά γαίμα να τα ποτίσουν

Επίσης ο τραγικός πατέρας εξερχόμενος από τις φυλακές έδωσε στους δημοσιογράφους το πιο κάτω κείμενο τηλεγραφήματος που έστειλε στον Κυβερνήτη.

Αν χαρίστε την ζωήν του παιδιού μου να χαρίζη και εις σας ο Θεός χρόνια. Αν όχι δώσατε μου το πτώμα του δια να το θάψω και ο Θεος να δίδη χρόνια εις τα παιδιά σας. Αν όμως δεν εγκρίνετε τίποτε από αυτά τα δύο τότε έχετε μόνος τας ευχάς του Θεού.

Σύμφωνα με τους δικηγόρους τους που μίλησαν στους δημοσιογράφους λίγο πριν απαγχονιστεί, έδωσε εντολή όπως όλα τα βιβλία του δοθούν στους άλλους θανατοποινίτες και μερικά από τα πουκάμισα του όπως δοθούν σε άλλους κατάδικους.

Δραματικές είναι και οι περιγραφές των συγκρατούμενων του για τις τελευταίες του στιγμές

Ο Φρίξος Λάμπρου μιλώντας στην εφημερίδα «Σημερινή το 1992 είπε:

Στις 8 το βράδυ ο φρουρός έφερε ένα σιδερωμένο κουστούμι. Ήταν τα ρούχα του Παλληκαρίδη τα ρούχα τα καινούρια που φορούσε καθένας λίγο πριν την εκτέλεση. Στις 10 και 30 έβαλα το ξύλινο κρεβάτι στην είσοδο του κελιού μου και από το ψηλό παραθυράκι κοίταξα να δω τι γίνεται. Είδα το φρουρό να μεταφέρει τα σχοινιά της αγχόνης.

Τότε όλοι μαζί οι κρατούμενοι αρχίσαμε να τραγουδάμε εμβατήρια κλαίγοντας από αγανάκτηση για την αδικία που θα γινόταν στον 19χρονο φίλο μας. Παράλληλα αρχίσαμε να κτυπούμε ότι αντικείμενο είχαμε στα κελιά δημιουργώντας ένα πανδαιμόνιο. Ο Παλληκαρίδης που άκουσε πήρε έτσι το μήνυμα του τέλους.

Έγινε στις 12 και 15 τα μεσάνυχτα. Τη σιωπή έσπασε μια βροντερή σταθερή φωνή. Ήταν ο Παλληκαρίδης που τραγουδούσε το έχετε γεια βρυσούλες. Η συμπεριφορά και το θάρρος του μας κατάπληξε όλους. Σαν τελείωσε το τραγούδι του άρχισε να ψάλλει τον Εθνικό Ύμνο σε πείσμα των κατακτητών. Δέκα λεπτά αργότερα τον έπαιρναν στην κρεμάλα. Με όλη του τη δύναμη μας βροντοφώναξε:

Γεια σας αδέλφια, γεια σας λεβέντες. Ελπίζω να είμαι ο τελευταίος που εκτελούν.

Ο Ανδρέας Αυξεντίου του απάντησε: Γεια σου λεβέντη που δε φοβάσαι το χάρο.

Η συγκλονιστική μαρτυρία Ιρλανδού

Μια άλλη μαρτυρία για τις τελευταίες στιγμές του Παλληκαρίδη και τη στάση του κατά την ώρα της εκτέλεσης είναι αυτή του γλύπτη Νίκου Κοτζιαμάνη ο οποίος φιλοτέχνησε το άγαλμα του ήρωα απέναντι από το Γυμνάσιο Πάφου. Ο Νίκος Κοτζιαμάνης αφηγείται:

Για την υπόθεση που θα σας πω η όλη ιστορία άρχισε όταν έφτιαχνα τον ανδριάντα του Παλληκαρίδη γύρω στο 1985. Όταν ήμασταν σχεδόν τελειωμένοι από το άγαλμα ένα παιδί το οποίο εργαζόταν στο χυτήριο είχε βρει σε μια από τις εξόδους του τη νύχτα σε κάποια μπυραρία του Λονδίνου κάποιο Ιρλανδό και συζητούσαν για τη δουλειά του στο χυτήριο και του είχε αναφέρει για το τι κάναμε εκείνες τις μέρες. Ο Ιρλανδός ήρθε στο χυτήριο και είδε τον ανδριάντα του Παλληκαρίδη και είπε. «Τώρα που τον βλέπω τον θυμάμαι είναι ο μικρός, ο πιο μικρός από αυτούς που είχαμε απαγχονίσει. Εκείνο που μου έκανε εντύπωση από όλους τους απαγχονισθέντες είναι η στάση του . Όταν τον έπαιρναν για να τον κρεμάσουν σαν να αψηφούσε τα πάντα σαν να μας υποτιμούσε και δεν υπολόγιζε κανέναν. Σαν να μην πήγαινε για να τον κρεμάσουν και πραγματικά μας είχε αφήσει άναυδους. Βεβαίως και τα άλλα παιδια΄που μπήκαν στην αγχόνη είχαν το ίδιο θάρρος αλλά ειδικά στην περίπτωση του Παλληκαρίδη που ήταν και ο πιο νεαρός εντυπωσίασε τους πάντες ακριβώς για αυτή του τη στάση.

Οι τελευταίες ώρες του Βαγορή... «Είχε ζητήσει από τη μάνα μας το σταυρό του»

Ροη Ειδησεων

Διαμέρισμα 2 υπνοδ. στη Λάρνακα

Εξοχική κατοικία 3ων υπνοδ. στο Παραλίμνι

Διαμέρισμα 3ων υπνοδ. στο Στρόβολο

Διαμέρισμα 1 υπνοδ. στο Γέρι

Δειτε Επισης