Υπό πίεση η Δικαιοσύνη... Παρενέργειες λόγω Βαρωσιώτου και ΕΔΑΔ, νομικά σφάλματα με διαφορετικό απόηχο

«Αλίμονο αν χάσουμε την εμπιστοσύνη μας στα Δικαστήρια», είχε δηλώσει τον Σεπτέμβριο του 2024 ο Γενικός Εισαγγελέας, Γιώργος Σαββίδης, ο οποίος είχε επίσης αναφέρει πως θα πρέπει «να δείξουμε τον απαιτούμενο σεβασμό που θα έπρεπε και πρέπει να δείξουμε σε ένα από τα Ανώτατα Δικαστικά Ιδρύματα της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Λίγους μήνες μετά και συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο του 2025, το ΕΔΑΔ καταδίκασε την Κυπριακή Δημοκρατία σε σχέση με τους χειρισμούς των Αρχών στην υπόθεση της 19χρονης Βρετανίδας, θύμα ομαδικού βιασμού στην Αγία Νάπα. Μεταξύ άλλων, στην καταδικαστική απόφαση, δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην αποτυχία των Αρχών στην κύρια τους αποστολή να εξετάσουν εάν υπήρξε συναίνεση, ενώ υποδεικνύεται πως «η υπόθεση χαρακτηρίζεται από μια σειρά ελλείψεων εκ μέρους των ανακριτικών αρχών, των εισαγγελικών αρχών και του πρωτοβάθμιου εθνικού δικαστηρίου που διαμόρφωσε την τροχιά της. Στο επίκεντρο της υπόθεσης βρίσκεται ο υπερβολικά βιαστικός τερματισμός της έρευνας για τους ισχυρισμούς της προσφεύγουσας για βιασμό, που προκλήθηκε από την ανάκληση από την προσφεύγουσα των αρχικών της δηλώσεων και την άμεση κίνηση της ποινικής διαδικασίας κατά της ίδιας της προσφεύγουσας, με αποκορύφωμα την καταδίκη της για δημόσια βλάβη σε πρώτο βαθμό».

Τέσσερις μήνες μετά, ήρθε η απόφαση που αφορούσε την αναστολή ποινική δίωξης σε βάρος πολιτικού προσώπου για υπόθεση βιασμού 18χρονης, από τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα, τον οποίο κατσάδιασε το ΕΔΑΔ, χρησιμοποιώντας καυστικό λεκτικό. Μεταξύ άλλων ανέφερε πως «ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας φαίνεται να έφτασε σε επιλεκτικά συμπεράσματα, με στάση ενοχοποίησης του θύματος (victim-blaming). Εξέθεσε την αιτήτρια σε δευτερογενή θυματοποίηση μέσω ηθικολογικών και σεξιστικών στερεοτύπων που προκαλούν ενοχή, δίνοντας δυσανάλογη έμφαση στην έκφραση αισθημάτων της για τον ΧΧΧ, ενώ απέτυχε να λάβει υπόψιν σημαντικών στοιχείων που θα μπορούσαν να υποδεικνύουν την απουσία συναίνεσης».

Εξίσου σημαντική ήταν και η αναφορά πως «η απόφαση του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα να αναστείλει την ποινική διαδικασία δεν φαίνεται πειστική», όπως επίσης και το συμπέρασμα ότι «ορισμένες λέξεις και επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν από τους κατήγορους και εν τέλει από τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα κατά την αξιολόγηση της υπόθεσης, μεταφέρουν προκαταλήψεις και σεξιστικά στερεότυπα, τα οποία πιθανόν να αποθαρρύνουν την εμπιστοσύνη γυναικών, ως θύματα έμφυλης βίας, στο σύστημα Δικαιοσύνης».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Χαστούκι ΕΔΑΔ σε ΚΔ για αναστολή δίωξης πολιτικού για βιασμό-«Ο Βοηθός Εισαγγελέας την εξέθεσε σε δευτερογενή θυματοποίηση μέσω σεξιστικών στερεοτύπων»

Όπως ορθά ανέφερε ο Γενικός Εισαγγελέας, θα πρέπει να υπάρχει σεβασμός στις αποφάσεις των Δικαστηρίων και πόσο μάλλον, όταν αυτές προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Βέβαια, ο κάθε ένας έχει το δικαίωμα να διαφωνεί ή να συμφωνεί με αυτές, χωρίς να συνεπάγεται με διάπραξη ποινικού αδικήματος, εάν ο οποιοσδήποτε έχει αντίθετη άποψη από αυτή που καταγράφει ένα Δικαστήριο.

Τις τελευταίες ημέρες η Δικαιοσύνη και οι θεσμοί που αποτελούν γρανάζια της, βρίσκονται στο επίκεντρο, είτε λόγω της απόφασης για απόλυση της Δικαστού Ντόριας Βαρωσιώτου, είτε λόγω της απόφασης του ΕΔΑΔ, που άφησε άκρως εκτεθειμένο τον ίδιο τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα που ανέστειλε την ποινική δίωξη του πολιτικού, με το Δικαστήριο να δίδει μεγάλη σημασία στην αποτυχία των Αρχών στη βασική τους αποστολή να εξετάσουν το ζήτημα της μη συναίνεσης.

Στην περίπτωση της Ντόριας Βαρωσιώτου, το Ανώτατο κατέληξε στην απόλυση της, διότι, μεταξύ άλλων, «υπέπεσε σε σοβαρά νομικά σφάλματα, ανεπίτρεπτα για το επίπεδο ενός Επαρχιακού Δικαστή», ενώ κρίθηκε πως «η όλη στάση, συμπεριφορά και ο χειρισμός δικαστικών διαδικασιών από πλευράς της κας Βαρωσιώτου υπονομεύουν το κύρος της δικαιοσύνης».

Από την άλλη, το ΕΔΑΔ στην υπόθεση του βιασμού, επίσης υπέδειξε νομικά σφάλματα, λέγοντας πως ανησυχεί ιδιαίτερα ότι οι Αρχές δεν προσπάθησαν να σταθμίσουν τα αντικρουόμενα αποδεικτικά στοιχεία και δεν κατέβαλαν συνεπείς προσπάθειες να διαπιστώσουν τα γεγονότα, μέσω μίας αξιολόγησης που να λαμβάνει υπόψιν την ευαισθησία. Ανέφερε επίσης πως «ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας δεν εξέτασε τις εκφράσεις ενοχής ή συμπάθειας της αιτήτριας προς τον ΧΧΧ παράλληλα με τα αποδεικτικά στοιχεία που υποδήλωναν έλλειψη συναίνεσης. Αυτό περιλαμβάνει την έκκλησή της «παρακαλώ σταμάτησε», το οποίο δεν αντικρούστηκε ουσιαστικά, τους μώλωπες που είδε η [φίλη της], η αξιοπιστία των οποίων δεν αμφισβητήθηκε, και την ψυχολογική της πίεση εκείνη τη νύχτα, η οποία την οδήγησε να λάβει βοήθεια από ψυχολόγους και να μιλήσει σε άλλους. Αυτά τα γεγονότα σε μεγάλο βαθμό αγνοήθηκαν στην τελική απόφαση».

Στην περίπτωση της κ. Βαρωσιώτου, θα ακολουθήσουν νέα διαβήματα με προσφυγές, ενώ στην περίπτωση του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα, υπήρξε ανάληψη ευθύνης από τον ίδιο, λέγοντας ωστόσο πως «η έμπρακτη ανάληψη ευθύνης δεν συνιστά αποχώρησής μου από τη Νομική Υπηρεσία». Την ίδια ώρα, ανακοίνωσε λήψη μέτρων, τα οποία βέβαια άγνωστο γιατί δεν λήφθηκαν νωρίτερα αφού προηγήθηκε η καταδικαστική απόφαση για την 19χρονη Βρετανίδα, ενώ προανήγγειλε επαναξιολόγηση της ποινικής διερεύνησης.

Και στις δύο περιπτώσεις, ο κοινός παρονομαστής είναι τα νομικά σφάλματα, ωστόσο η επόμενη ημέρα των χειρισμών και των αποφάσεων, είναι διαφορετική. Από εκεί και πέρα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τα όσα καταγράφονται τις τελευταίες ημέρες και τα όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας, πλήττουν την Δικαιοσύνη. Για την κ. Βαρωσιώτου, οι επιστολές που δημοσιεύτηκαν και βάζουν στην εξίσωση ισχυρισμούς για παρεμβάσεις σε πορίσματα, μεταξύ των οποίων και αυτό για τα αίτια του Θανάση Νικολάου, και για τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα η αναφορά ότι «η απόφαση του να αναστείλει την ποινική διαδικασία δεν φαίνεται πειστική», δημιούργησαν σκιές γύρω από τους χειρισμούς που έγιναν και στα δύο μέτωπα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Η διπλή καταδίκη από το ΕΔΑΔ, τα «καλά θύματα» και οι γυναίκες που «αξίζουν» κατά τις σεξιστικές Αρχές

Ενδεχομένως τα συμπεράσματα των πολιτών να ήταν εντελώς διαφορετικά εάν δεν προηγούνταν άλλα γεγονότα, τα οποία έχτισαν το υπόβαθρο. Από την μια η 20ετης συσκότιση για τα αίτια θανάτου του Θανάση Νικολάου και από την άλλη μια σειρά από διώξεις που αναστάλθηκαν, χωρίς να υπάρχει θεσμοθετημένος έλεγχος για τις αποφάσεις του Γενικού Εισαγγελέα, έδωσαν και δίνουν τροφή στην κοινή γνώμη, η οποία ούτως ή αλλιώς, τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται δύσπιστη έναντι των θεσμών.

Το όλο κλίμα βέβαια που έχει δημιουργηθεί τις τελευταίες ημέρες, επιδεινώνει την κατάσταση, η οποία δεν μπορεί να ανατραπεί με τα σημερινά δεδομένα, αντιθέτως θα πρέπει να γίνουν βήματα και να ληφθούν αποφάσεις για προστασία των θεσμών. Γιατί το ζήτημα, δεν είναι η προστασία των προσώπων που εκπροσωπούν τους θεσμούς αλλά οι θεσμοί. Ακόμη και ο διαχωρισμός εξουσιών που ανακοίνωσε η Κυβέρνηση μια μέρα πριν την απόφαση του ΕΔΑΔ, δεν φέρνει την άνοιξη, αφού ήδη έχουν περάσει δύο χρόνια και χρειάζεται ακόμη περισσότερος χρόνος, καθώς τα νομοσχέδια θα πρέπει να περάσουν από την Βουλή. Από εκεί και πέρα, για την εφαρμογή τους, επίσης χρειάζεται χρόνος.

Ωστόσο η Δικαιοσύνη και θεσμοί που αποτελούν σημαντικοί κρίκοι της, δεν νοείται να βρίσκονται υπό συνεχή αμφισβήτηση για τον οποιοδήποτε λόγο. Δεν νοείται οι πολίτες να μην εμπιστεύονται τους θεσμούς και το σύστημα, ούτε είναι αποδεκτό οι πολίτες να αναγκάζονται να προσφεύγουν στο ΕΔΑΔ προκειμένου να βρουν το δίκαιο τους. Όπως έγινε και στην περίπτωση του Θανάση Νικολάου, όπως και στην νεαρή που κατήγγειλε βιασμό. Είναι για αυτό το λόγο που οι ευθύνες βαραίνουν άπαντες και η Πολιτεία θα πρέπει να πράξει ότι είναι δυνατό για προστασία των θεσμών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Αχιλλέας Αιμιλιανίδης για την απόφαση καταπέλτη από ΕΔΑΔ: «Οπωσδήποτε εξαιρετικά προβληματική»
• Πυρ ομαδόν κατά Αγγελίδη και Σαββίδη μετά την απόφαση του ΕΔΑΔ-Ζητούν παραιτήσεις, εγείρουν θέμα ευθιξίας
• Παίρνει θέση για τις καταδίκες από ΕΔΑΔ η Επίτροπος Ισότητας-«Αποτελούν, τουλάχιστον, αφορμή για σοβαρή αυτοκριτική»