Δηλαδή «έγιναν όλα όσα έπρεπε να γίνουν» και από καθαρή ατυχία χάθηκαν ζωές και περιουσίες;

Υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, 24 Ιουλίου 2025:

«Δεν είναι η ώρα απόδοσης ευθυνών. Το πρώτιστο μέλημα είναι επαναλαμβάνω, όπως είχε πει και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας και εγώ, να σωθούν ανθρώπινες ζωές, τραυματισμοί και να λιγοστέψουν οι ζημιές σε περιουσίες».

{...}

«Ναι οφείλω να ομολογήσω πως αυτή τη στιγμή δεν είναι ώρα απόδοσης ευθυνών, αλλά έγιναν όσα μπορούσαν υπό τις περιστάσεις να γίνουν».

{...}

«Συνεπώς, με όλο το σεβασμό, επαναλαμβάνω, δεν είναι ώρα για απόδοση ευθυνών»

{...}

«Κατανοώ τον πόνο, την ταλαιπωρία, την στεναχώρια, την καταστροφή τόπων μιας ζωής. Όμως αυτό δεν συνεπάγεται την ίδια ώρα, με οποιαδήποτε μορφής ανοργανωσιά ή οτιδήποτε άλλο. Άλλο το ένα και άλλο το άλλο».

****

Το ημερολόγιο έγραφε 23 Ιουλίου 2018. Στην ιστορία της Ελλάδας καταγράφεται η φονικότερη δασική και αστική πυρκαγιά. Η πύρινη λαίλαπα, που πέρασε μέσα από τους οικισμούς Νέος Βουτζάς και Μάτι, σκορπά τον όλεθρο. Οι φλόγες καταπίνουν τα πάντα στο πέρασμα τους και οι πολίτες φεύγουν αλλόφρονες από τα σπίτια τους, οι οποίοι ωστόσο λίγο αργότερα γίνονται οι πρωταγωνιστές μιας ασύλληπτης τραγωδίας. Ο απολογισμός, 104 νεκροί, εκ των οποίων 11 παιδιά. Το μικρότερο ήταν μόλις έξι μηνών, ενώ υπήρχαν 200 τραυματίες.

Τις επόμενες ημέρες, παραιτείται ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη, ενώ ακολουθεί η καρατόμηση των αρχηγών της ΕΛ.ΑΣ. και του Πυροσβεστικού Σώματος, οι οποίοι σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν, είχαν υποστηρίξει ότι δεν είχαν διαπιστώσει λάθη στην αντιμετώπιση της φωτιάς και ότι θα έκαναν ξανά ό,τι έκαναν το βράδυ της Δευτέρας 23 Ιουλίου.

Ακολούθησε η παραίτηση του ΓΓ Πολιτικής Προστασίας, ενώ στη συνέχεια ασκήθηκαν ποινικές διώξεις κατά 20 εμπλεκομένων, ανάμεσα στους οποίους αρμόδιοι και πολιτικά πρόσωπα.

****

Επτά χρόνια μετά, στις 23 Ιουλίου 2025, στην ιστορία της Κύπρου καταγράφεται η καταστροφικότερη πυρκαγιά, η δεύτερη μεγαλύτερη που ξέσπασε μετά από αυτή στο δάσος της Πάφου το 1974. Ξεκίνησε από την κοινότητα Μαλιά και επεκτάθηκε σε άλλες δεκαεπτά. Στο πέρασμα της κατέστρεψε περιουσίες, επιχειρήσεις, γη και παρέσυρε στον θάνατο ζεύγος ηλικιωμένων που περικυκλώθηκε από τις φλόγες ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν. Ο συγκεκριμένος δρόμος όμως, δεν είχε κλείσει, με αποτέλεσμα να βρουν τραγικό θάνατο. Εκκενώνουν το ένα χωριό μετά το άλλο, με τους πολίτες σε αρκετές περιπτώσεις να λαμβάνουν οδηγίες από τους ήχους της καμπάνας, αφού το μήνυμα έκτακτης ανάγκης, το 112, παραμένει στα συρτάρια εδώ και χρόνια. Άλλοι εκκένωσαν τις οικίες τους αυτοβούλως, αφού οι πύρινες γλώσσες σάρωναν τις οικίες, ενώ οικογένειες έμειναν άστεγες.

****

Όπως και στην Ελλάδα, έτσι και στην Κύπρο, οι αρμόδιοι υπεραμύνθηκαν των ενεργειών τους, παρά τις σφοδρές επικρίσεις από τους κατοίκους που φωνάζουν για ολιγωρία και ασυνεννοησία μεταξύ των υπηρεσιών, ενώ τους κατηγόρησαν πως τους άφησαν, τόσο τους ίδιους όσο και τις περιουσίες τους, στο έλεος του Θεού.

Η Κυβέρνηση και ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα για τους χειρισμούς και την αντιμετώπιση της κατάστασης. Και όλα αυτά, ενάμιση μήνα, από τότε που η Κυβέρνηση είχε δηλώσει πως «η φετινή αντιπυρική περίοδος βρίσκει την Κυπριακή Δημοκρατία περισσότερο προετοιμασμένη και ενισχυμένη από ποτέ».

Ωστόσο, παρά τις αντίξοες συνθήκες, με τους σφοδρούς ανέμους, δεν φάνηκε η Κυπριακή Δημοκρατία να ήταν περισσότερο προετοιμασμένη από ποτέ. Και αυτό διότι, στα πλαίσια αυτής της προετοιμασίας και ετοιμότητας, καταγράφηκε η μεγαλύτερη καταστροφική πυρκαγιά στην σύγχρονη ιστορία. Μόνο από αυτό, ουδείς μπορεί - και ειδικότερα οι αρμόδιοι - να ζητά τα εύσημα, από την στιγμή που εν μέσω τέτοιας προαναγγελλόμενης ετοιμότητας, χάθηκαν δύο ζωές που περνούσαν από δρόμο που δεν είχε κλείσει, καταστράφηκαν δεκάδες σπίτια και οικογένειες έμειναν στον δρόμο, ενώ πολίτες προσπαθούσαν να ενημερωθούν από εδώ και από εκεί, ώστε να εκκενώσουν τις οικίες τους.

Όπως ορθά είπε ο ίδιος ο Πρόεδρος, πρώτιστο μέλημα σε τέτοιες καταστάσεις, είναι η ανθρώπινη ζωή. Είναι να διασωθεί ότι διασώζεται και είναι να τεθεί υπό έλεγχο η πυρκαγιά που ισοπεδώνει στο πέρασμα της, τις κοινότητες.

Έπειτα όμως, ανοίγει η συζήτηση των ευθυνών. Μια συζήτηση που ουδείς αρμόδιος θέλει να ανοίξει. Ακόμη και αν καταστράφηκαν δεκάδες οικίες, ακόμη και αν χάθηκαν ζωές, ακόμη και αν καταστράφηκαν κόποι μιας ζωής, το σκηνικό είναι το ίδιο. Προτρέχουμε να στήσουμε ασπίδες, την ώρα που τα κεφάλια θα έπρεπε να είναι σκυμμένα κάτω, σεβόμενοι τον πόνο αυτών των ανθρώπων που έμειναν στον δρόμο, σεβόμενοι τον πόνο των συγγενών που έχασαν τους δικούς τους ανθρώπους, με αυτό τον φρικτό τρόπο.

Η απαίτηση του υπουργού Δικαιοσύνης να γίνει αποδεκτή η άποψη του πως «έγιναν όσα μπορούσαν υπό τις περιστάσεις να γίνουν», προκαλεί ακόμη περισσότερο. Γιατί αν ο ίδιος κατανοεί τον πόνο αυτών των ανθρώπων, όπως λέει, τότε θα γνώριζε πως αυτή η τοποθέτηση του, δεν θα μπορεί να γίνει κατανοητή - και ειδικότερα με αυτό το ύφος και τόνο - από αυτούς τους ανθρώπους που έχασαν τα πάντα, που έχασαν τους ανθρώπους τους. Το αν η απόγνωση και ο πόνος τους «δεν συνεπάγεται με ανοργανωσιά», ενδεχομένως να μην είναι ο υπουργός Δικαιοσύνης - πολιτικός προϊστάμενος της Πυροσβεστικής - που θα το αποφασίσει, ειδικότερα σε αυτό το στάδιο και χωρίς καμία έρευνα. Κάτι αντίστοιχο εξάλλου επέμεναν και οι αρμόδιοι της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι, οι οποίο στο τέλος βρέθηκαν αντιμέτωποι με ευθύνες.

Από την άλλη, από την στιγμή που ο Μάριος Χαρτσιώτης επαναλαμβάνει πως «δεν είναι ώρα απόδοσης ευθυνών», ώστε να τοποθετηθεί επί των επικρίσεων κατά του ιδίου και των εμπλεκόμενων υπηρεσιών που προΐσταται, αυτό συνεπάγεται και με την μη απόρριψη πιθανόν ευθυνών, λέγοντας λίγο πολύ, πως όλα κύλισαν ομαλά, ανεξαρτήτως της καταστροφής από την φονική πυρκαγιά. Δεν μπορεί ο κ. Χαρτσιώτης από την μια να λέει πως δεν είναι ώρα για απόδοση ευθυνών και από την άλλη, να απορρίπτει και να προκαταλαμβάνει κάθε πιθανή ευθύνη, λέγοντας με σιγουριά πως καμία ασυνεννοησία δεν υπήρχε και έγιναν όσα μπορούσαν να γίνουν. Δηλαδή, από καθαρή ατυχία χάθηκαν ζωές, κάηκαν 124 τετραγωνικά χιλιόμετρα και δεκάδες οικίες.

Την ίδια ώρα, μπορεί να μην είναι η κατάλληλη ώρα, όπως ορθά ανέφερε και ο κ. Χαρτσιώτης και ο κ. Χριστοδουλίδης, να ανοίξει το κεφάλαιο ευθύνες, ακόμη και σε πολιτικό επίπεδο, αφού πρώτα θα πρέπει να δοθεί τέλος σε αυτή την κόλαση πυρός, εντούτοις σε μεταγενέστερο στάδιο αυτό θα πρέπει να συμβεί. Γιατί αφενός η ατιμωρησία επιδεινώνει καταστάσεις και αφετέρου δεν μπορούν να υπάρχουν συνεχώς άλλοθι στα όσα συμβαίνουν, ειδικότερα όταν οι αστοχίες κάποιων είναι επαναλαμβανόμενες, με το κράτος και τους αρμόδιους, να παραμένουν στην κατανόηση. Η κατανόηση δεν είναι αρκετή, αλλά ούτε και αποδεκτή.