Σπουδάζουν, αλλά μόνο ένας στους τρεις δουλεύει σε θέση εργασίας αντίστοιχη του επιπέδου και αντικειμένου σπουδών του

Μόνο το ένα τρίτο περίπου των αποφοίτων ανώτερης εκπαίδευσης στην Κύπρο εργάζεται σε θέση που ταιριάζει απόλυτα με το αντικείμενο και το επίπεδο σπουδών του. Το 40% δηλώνει ότι είναι υπερπροσοντούχοι, δηλαδή, δουλεύουν σε θέσεις που απαιτούν λιγότερα προσόντα απ’ όσα έχουν. Παράλληλα, περίπου 2 στους 10 εργάζονται σε τομείς άσχετους με τις σπουδές τους, ενώ σχεδόν 3 στους 10 λένε ότι η δουλειά τους δεν έχει καμία απολύτως σύνδεση ούτε με το αντικείμενο ούτε με το επίπεδο των σπουδών τους.

Εκείνο που συνάγεται είναι πως η ένταξη στην αγορά εργασίας μετά τις σπουδές δεν είναι και τόσο εύκολη υπόθεση, όπως καταδεικνύει η μεγάλη έρευνα CYGraduates. Οι απόφοιτοι ανώτερης εκπαίδευσης στην Κύπρο συχνά βρίσκονται αντιμέτωποι με σοβαρές δυσκολίες στην αναζήτηση και εξασφάλιση εργασίας, την ίδια στιγμή που οι εργοδότες επισημαίνουν διαρκώς την έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, την οποία θεωρούν μάλιστα ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα που καλούνται να διαχειριστούν.

Πρόκειται για τον δεύτερο κύκλο της Εθνικής Έρευνας Παρακολούθησης Αποφοίτων Ανώτερης Εκπαίδευσης της Κύπρου που διεξάγεται από τη Διεύθυνση Ανώτερης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας σε συνεργασία με την PwC Κύπρου. Τα αποτελέσματα ρίχνουν φως όχι μόνο στα μεγάλα αγκάθια που εμποδίζουν την ομαλή επαγγελματική ένταξη των νέων, αλλά εστιάζει και στις ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν για να ενισχυθεί η απασχολησιμότητα και η ανταγωνιστικότητά τους στην αγορά.

Διαφορετικές ταχύτητες

ανάμεσα σε αποφοίτους

Η μετάβαση από την εκπαίδευση στην απασχόληση διαφέρει σημαντικά ανάμεσα στις δύο ομάδες αποφοίτων που μελετήθηκαν. Αν και οι απόφοιτοι του 2017/18 χρειάστηκαν κατά μέσο όρο 12 μήνες για να βρουν δουλειά, τελικά ένα μεγαλύτερο ποσοστό από αυτούς εργάζεται, σε σύγκριση με τους πιο πρόσφατους αποφοίτους του 2021/22, οι οποίοι εντάχθηκαν στην αγορά εργασίας μέσα σε 3 μήνες κατά μέσο όρο.

Παρ' όλα αυτά, πολλοί αναγκάστηκαν να στραφούν σε τομείς άσχετους με το αντικείμενο των σπουδών τους, κυρίως λόγω έλλειψης διαθέσιμων θέσεων στον τομέα τους (50% για το 2017/18 και 37% για το 2021/22) και περιορισμένης επαγγελματικής εμπειρίας (17% και 22% αντίστοιχα). Οι απόφοιτοι των τομέων υγείας και τεχνολογιών πληροφορικής ανέφεραν ότι είχαν πιο εύκολη πρόσβαση σε εργασία σχετική με τις σπουδές τους, γεγονός που δείχνει ότι το πεδίο σπουδών παίζει καθοριστικό ρόλο στην επαγγελματική αποκατάσταση.

Σύμφωνα με τα ευρήματα, στην έρευνα προκύπτουν έντονες αναντιστοιχίες δεξιοτήτων, τα λεγόμενα skills mismatches. Μόνο το 35% των αποφοίτων ή ένας στους τρεις εργάζονται σε θέσεις που αντιστοιχούν πλήρως στο επίπεδο και το πεδίο των σπουδών των αποφοίτων ανώτερης εκπαίδευσης. Το 40% δηλώνουν ότι είναι υπερπροσοντούχοι (overqualified) δηλαδή απασχολούνται σε θέσεις που απαιτούν χαμηλότερα προσόντα από εκείνα που διαθέτουν, ενώ το 16-20% βρίσκονται σε θέσεις εργασίας μη συναφείς με πεδίο σπουδών τους, φαινόμενο που χαρακτηρίζεται ως οριζόντια αναντιστοιχία. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι 27%–29% δηλώνει πλήρη αναντιστοιχία (τόσο σε σχέση με το επίπεδο, όσο και με το πεδίο σπουδών).

Από την πρακτική στις δεξιότητες

Πέρα από το ζήτημα της αναντιστοιχίας ανάμεσα στις σπουδές και την εργασία, όπως προκύπτει από τα πιο πάνω στοιχεία, αναδεικνύονται και άλλες προκλήσεις, αλλά και αναδυόμενες ανάγκες που πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:

• Οι περιορισμένες ευκαιρίες για πρακτική άσκηση, που τους στερεί την εμπειρία και την ανάπτυξη γνώσεων και δεξιοτήτων
• Ο καθυστερήσεις στην εξεύρεση εργασίας,
• Οι διαφορές ανάμεσα στις δεξιότητες των αποφοίτων και στις απαιτήσεις της αγοράς.

Σημαντικό εύρημα αποτελεί και η ανάγκη για ενίσχυση των ψηφιακών και πράσινων δεξιοτήτων, αλλά και η καλλιέργεια κουλτούρας δια βίου μάθησης, ώστε οι νέοι να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός επαγγελματικού περιβάλλοντος που αλλάζει διαρκώς.

Η αγορά απαιτεί δια βίου μάθηση

Μιλώντας συγκεκριμένα για τη συνεχή επιμόρφωση, εκείνο που διαφαίνεται είναι πως πλέον δεν αποτελεί κάτι επιπλέον ή πολυτέλεια, αλλά απαραίτητο εργαλείο. Το 53% των αποφοίτων του 2017/18 και το 45% των αποφοίτων του 2021/22, δηλώνουν ότι συμμετείχαν σε προγράμματα επανακατάρτισης και αναβάθμισης δεξιοτήτων (reskilling & upskilling), κυρίως μέσω εξ αποστάσεως μάθησης. Το βασικό τους κίνητρο ήταν να αποκτήσουν ή να βελτιώσουν δεξιότητες που σχετίζονται με την εργασία που ήδη έχουν ή επιδιώκουν να αποκτήσουν.

Τα δεδομένα αυτά δείχνουν ξεκάθαρα την ανάγκη για θεσμική υποστήριξη της δια βίου μάθησης από το κράτος, σε συνεργασία με τα Ιδρύματα Ανώτερης Εκπαίδευσης και άλλους φορείς, ώστε οι απόφοιτοι να έχουν πάντα τα εφόδια που χρειάζονται για να παραμένουν ενεργοί, ανταγωνιστικοί και προσαρμοστικοί στην αγορά εργασίας του σήμερα και του αύριο.

Ο σκοπός της έρευνας

Η CYGraduates είναι μια εθνικής εμβέλειας έρευνα που αποσκοπεί στην καταγραφή και ανάλυση της επαγγελματικής και κοινωνικής διαδρομής των αποφοίτων ανώτερης εκπαίδευσης μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους.

Μέσα από τη συγκέντρωση επιστημονικών δεδομένων, η έρευνα φιλοδοξεί να αναδείξει τις πραγματικές ανάγκες και προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι στην είσοδό τους στην αγορά εργασίας.

Τα ευρήματά της αξιοποιούνται ως εργαλείο χάραξης τεκμηριωμένων πολιτικών, με σκοπό την ενίσχυση της διασύνδεσης των πανεπιστημίων με την οικονομία, αλλά και τη βελτίωση των προγραμμάτων σπουδών, ώστε να ανταποκρίνονται στις εξελισσόμενες απαιτήσεις του επαγγελματικού περιβάλλοντος.

Από πλευράς Διεύθυνσης Ανώτερης Εκπαίδευσης, τονίζεται ότι παραμένει προσηλωμένη στη συστηματική παρακολούθηση της μετάβασης από την ανώτερη εκπαίδευση στην απασχόληση, και στη διαμόρφωση πολιτικών που ενισχύουν τη διασύνδεση της Ανώτερης Εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας.

Η ταυτότητα

Μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί τρεις κύκλοι συλλογής δεδομένων. Κάθε κύκλος συλλέγει δεδομένα από δύο ομάδες αποφοίτων από όλα τα δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης της Κύπρου: α) από απόφοιτους/ες ένα έτος μετά την αποφοίτησή τους (Τ+1) και
β) από απόφοιτους/ες πέντε έτη μετά την αποφοίτησή τους (Τ+5) .

Η παρούσα έκθεση – δεύτερος κύκλος, αφορά απόφοιτους/ες των ακαδημαϊκών ετών 2017/18 (Τ+5) και 2021/22 (Τ+1). Ο συνολικός πληθυσμός περιλάμβανε απόφοιτους/ες όλων των εθνικοτήτων και ειδών φοίτησης (πλήρους, μερικής και εξ αποστάσεως), που ολοκλήρωσαν προγράμματα σπουδών επιπέδων ISCED 5 (Πιστοποιητικά και Διπλώματα), ISCED 6 (Προπτυχιακά) και ISCED 7 (Μεταπτυχιακά).

Στην εν λόγω έρευνα συμμετείχαν, 2.251 απόφοιτοι/ες οι οποίοι/ες συμπλήρωσαν το ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο της Έρευνας.

Η πλήρης Έκθεση είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του έργου: https://skilltracking.highereducation.ac.cy/reports/.