Στο κάδρο της ποινικής έρευνας για ΤΑΚΑΤΑ πέραν των 15 προσώπων, δύο ψηλά στη λίστα-Δεν αποκλείεται ανατροπή δεδομένων

Η δημοσιοποίηση του πορίσματος για το σκάνδαλο των ελαττωματικών αερόσακων ΤΑΚΑΤΑ ξεκαθάρισε πλήρως την εικόνα γύρω από τις ενδεχόμενες ποινικές, πειθαρχικές και πολιτικές ευθύνες που καταλογίζονται από την Ερευνητική Επιτροπή, αλλά και πώς κατέληξε στα εν λόγω ευρήματα για κάθε ένα από τα πρόσωπα που πιθανόν να εμπλέκονται στην υπόθεση που οδήγησε σε δύο θανάτους, ένα σοβαρό τραυματισμό και δεκάδες χιλιάδες ανακλήσεις οχημάτων.

Η αστυνομική πτυχή του ζητήματος, καλύπτει τις ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες, με τις Αρχές να έχουν αναλάβει τη διερεύνηση, κατόπιν οδηγιών του Γενικού Εισαγγελέα, Γιώργου Σαββίδη, για τους Σωτήρη Κολέττα, Γιάννη Νικολαΐδη και διανομείς, όπως καταγράφεται στο πόρισμα της Ερευνητικής, η οποία διαπιστώνει ότι ενδεχομένως να έχουν διαπραχθεί τα αδικήματα της ανθρωποκτονίας, για τους θανάτους του Κυριάκου Όξινου και Στυλιανής Γιωργαλλή, αλλά και της κατάχρησης εξουσίας από δημόσιο λειτουργό.

Οι Αρχές, καλούνται να διερευνήσουν το εν λόγω κεφάλαιο ώστε να διαπιστώσουν εάν και κατά πόσον στοιχειοθετούνται τα αδικήματα που εντοπίζει η Ερευνητική στο πόρισμά της, ωστόσο εγείρεται το ερώτημα κατά πόσον θα διερευνηθούν μόνο τα πρόσωπα στα οποία εντοπίζονται ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες ή εάν θα καλύψει ένα ευρύτερο πλαίσιο, ώστε να διαπιστωθεί εάν προκύπτουν ευθύνες και για άλλα πρόσωπα, για τα οποία δεν υπήρξε εισήγηση από την Επιτροπή. Μέχρι στιγμής, το μόνο που επιβεβαιώνει η Αστυνομία, είναι πως παρέλαβε την έκθεση από τη Νομική Υπηρεσία και αναμένεται να διοριστεί ανακριτής για να αναλάβει τη διερεύνηση.

Η Ερευνητική Επιτροπή στο πόρισμά της, καταλογίζει στους Σωτήρη Κολέττα και Γιάννη Νικολαΐδη, ότι «υπάρχουν τρεις παράμετροι στην υπόθεση που τους αφορούν και σχετίζονται με τις ενέργειες τους – ορθότερα τις παραλείψεις τους– καθ’ όλη τη μακρά περίοδο που είχαν τα ηνία του ΤΟΜ. Ενώ γνώριζαν ή όφειλαν να γνωρίζουν για την επικινδυνότητα των αερόσακων Takata, ουδέν στην ουσία, έπραξαν για την ασφάλεια των πολιτών, αλλά περιορίστηκαν απλώς να κοινοποιούν επικαιροποιημένα στοιχεία στους ΔτΚ για τους ιδιοκτήτες των υπό ανάκληση οχημάτων που αφορούσαν μόνο, τουλάχιστον από το 2017 που κοινοποίησαν σε αυτούς την Εγκύκλιο του 2017, οχήματα με Ευρωπαϊκή Έγκριση Τύπου».

Παράλληλα, σύμφωνα πάντα με τα όσα καταγράφει «πρόβαλαν άγνοια λόγω μη ενημέρωσης τους από το ΤΟΜ, ενώ υπάρχει στη σχετική επιστολή σημείωση ότι η εν λόγω Εγκύκλιος κοινοποιήθηκε στον ΓΔ και, επιπρόσθετα, η μαρτυρία του Γ. Νικολαΐδη ότι το Υπουργείο ήταν ενήμερο για το θέμα, ως επίσης και η μαρτυρία του Γ. Λουκά ότι η Εγκύκλιος του 2017 όχι μόνο ήταν σε γνώση του Υπουργείου, αλλά στη διαμόρφωσή της φαίνεται πως συμμετείχε και το Υπουργείο, και μάλιστα "… δίνονταν και κάποιες οδηγίες από τον Υπουργό για διάφορα θέματα που αφορούσαν το συγκεκριμένο θέμα". Συναφώς, θεωρούμε τη διάσταση αυτή ως αντικείμενο πιθανής διαδικασίας ανάκρισης, στην περίπτωση που, ενδεχομένως, προκύπτει το αδίκημα της κατάχρησης εξουσίας του άρθρου 105 του ΠΚ».

Για τον κ. Κολέττα ως διευθυντή του ΤΟΜ, σημειώνει ότι «διαμορφώθηκε μια στρεβλωμένη και επικίνδυνη αντίληψη, η οποία εμπεδώθηκε κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του Γιάννη Νικολαΐδη στην ίδια θέση ότι:- Η αποστολή του ΤΟΜ σε σχέση με τις ανακλήσεις εξαντλείτο στο να κοινοποιούν επικαιροποιημένα στοιχεία των ιδιοκτητών των υπό ανάκληση οχημάτων στους ΔτΚ, καθότι –ως ήταν η αντίληψη– υπεύθυνος για τις ανακλήσεις ήταν ο κατασκευαστής και αυτός μόνο όφειλε να αξιολογήσει την επικινδυνότητα οποιουδήποτε ελαττώματος του οχήματος και όχι το ΤΟΜ».

Στην αναμονή για Δημητριάδη και Μιχαηλίδη

Την ίδια ώρα, σε σχέση με τον πρώην υπουργό Μεταφορών, Μάριο Δημητριάδη και τον πρώην Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου, Αλέκο Μιχαηλίδη οι οποίοι βρίσκονταν στις θέσεις τους κατά τον ουσιώδη χρόνο που εκδόθηκε η εγκύκλιος/επιστολή του ΤΟΜ του 2017, η Επιτροπή κατέγραψε πως ενώπιόν της βρίσκεται αντικρουόμενη μαρτυρία, ως προς το κατά πόσον «έγινε σε γνώση και/ή με την εμπλοκή και/ή με υποδείξεις του Υπουργού του ΥΜΕΕ».

Η αντικρουόμενη μαρτυρία, βασίζεται στο γεγονός ότι ο νυν διευθυντής του Τμήματος Οδικών Μεταφορών, Γιώργος Λουκά, στην γραπτή του δήλωση στην Ερευνητική, όπως καταγράφεται και στο πόρισμα, είχε αναφέρει ότι «το ΥΜΕΕ, επισημαίνεται από τον Γ. Λουκά, δεν συμμετείχε στη διαμόρφωση της νέας διαδικασίας ανακλήσεων το 2017, "… όμως από τους ίδιους φακέλους φαίνεται ότι υπήρχε γνώση στο Υπουργείο για το θέμα των ανακλήσεων"».

Από την άλλη, είναι η θέση τόσο του κ. Δημητριάδη, όσο και του κ. Μιχαηλίδη, ότι δεν είχαν καμία ενημέρωση για την εγκύκλιο, την οποία διατύπωσαν και με γραπτές και δημόσιες τοποθετήσεις τους λίγες ώρες πριν την δημοσιοποίηση του πορίσματος.

Ως εκ τούτου, δεν έχει ξεκαθαριστεί εάν ο Γενικός Εισαγγελέας έδωσε συγκεκριμένες οδηγίες στην Αστυνομία, ως προς το πώς θα λειτουργήσει για τις συγκεκριμένες περιπτώσεις και κατά πόσον θα είναι αντικείμενο της διερεύνησης που θα διεξαχθεί.

Σύμφωνα με την αναφορά της Ερευνητικής στο κεφάλαιο της έκθεσης του αναπληρωτή διευθυντή της Υπηρεσίας Ελέγχου του Υπουργείου Μεταφορών, Κωνσταντίνου Κοτζιάπασιη, «η Εγκύκλιος του 2017 κοινοποιήθηκε στον Γενικό Διευθυντή του ΥΜΕΕ και, όπως προκύπτει από το σύνολο του μαρτυρικού υλικού, ο Γενικός Διευθυντής (α) καμία 88 σημασία δεν έδωσε στο περιεχόμενο της, με αποτέλεσμα να μην εξεταστούν οι συνέπειες από την εξαίρεση των ΔτΚ της ευθύνης για τα γκρίζα οχήματα και (β) σε καμία ενημέρωση –όπως φαίνεται– δεν προέβη στον Υπουργό για το εν λόγω θέμα. Πρόκειται, κατά την άποψή μας, για σοβαρές παραλήψεις, τις οποίες και θα εξετάσουμε στο κεφάλαιο που πραγματεύεται τα της ΕΥΘΥΝΗΣ».

Εννέα πειθαρχικές στο κάδρο ευθυνών

Πέραν των πιθανών ποινικών ευθυνών, καταλογίζονται ενδεχόμενες πειθαρχικές ευθύνες σε εννέα πρόσωπα, εκ των οποίων μόνο ο Γιάννης Νικολαΐδης ελέγχεται και ποινικά. Οι υπόλοιποι είναι τέσσερις πρώην Γενικοί Διευθυντές του Υπουργείου, όπως καταγράφεται στο πόρισμα και πιο συγκεκριμένα οι Αντώνης Κουτσούλης, Σταύρος Μιχαήλ, Αλέκος Μιχαηλίδης και η Χρυστάλλα Μαλλούπα, οι οποίοι διετέλεσαν κατά τον κρίσιμο χρόνο από το 2013 μέχρι το 2023.

Σύμφωνα με τις αναφορές στο πόρισμα «θλιβερή διαπίστωση της Επιτροπής –για τους πέντε (5) από τους έξι (6) πρώην ΓΔ– είναι η ευκολία, με την οποία πρόβαλαν την αφοπλιστική δικαιολογία πως ούτε και αυτοί γνώριζαν για το πρόβλημα με τους αερόσακους Takata, ή γενικά για τις ανακλήσεις και τον τρόπο αντιμετώπισης τους από το ΤΟΜ, ότι η ΗΜΥ δεν τους κοινοποίησε τις εκθέσεις της, ως όφειλε, και, δεν ήταν δυνατόν για τη διεύθυνση του Υπουργείου να ασκεί επαρκή εποπτεία στις πολλές Υπηρεσίες/Τμήματα του Υπουργείου».

Και συνεχίζει λέγοντας πως «αυτό λόγω του ότι η άσκηση εποπτείας επί τόπου, απαιτούσε την παρουσία λειτουργών του Υπουργείου, πράγμα αδύνατο. Παραβλέπουν όμως ότι με τις δικαιολογίες αυτές ανεγνώρισαν ανεπάρκεια στην εκτέλεση των καθηκόντων τους ως ΓΔ του Υπουργείου, και σχετικά παραπέμπουμε στα "Καθήκοντα και Ευθύνες" που ανέλαβαν με τον διορισμό τους. Ότι, δηλαδή, ανέλαβαν την ευθύνη για την άρτια και αποτελεσματική οργάνωση, διεύθυνση και εποπτεία των δραστηριοτήτων των Τμημάτων/Υπηρεσιών του Υπουργείου, καθώς και τον απαραίτητο συντονισμό. Ευθύνη, την οποία ουσιαστικά οι ίδιοι αναγνώρισαν ότι απέτυχαν να εκπληρώσουν».

Επίσης ενδεχόμενες πειθαρχικές ευθύνες καταλογίζονται σε τρεις πρώην Αρχηγούς Αστυνομίας, τους Ζαχαρία Χρυσοστόμου, Κύπρο Μιχαηλίδη και Στέλιο Παπαθεοδώρου, οι οποίοι, όπως εξήγησε αρμόδια πηγή από την Ερευνητική, ήταν τα πρόσωπα που εκπροσωπούνταν από πλευράς Αστυνομίας στο Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας, ασχέτως ότι αυτός εκπροσωπείτο από τον εκάστοτε διευθυντή της Τροχαίας Αρχηγείου. Όπως εξήγησε, ο Αρχηγός δεν υπέχει ευθύνη, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι εκπροσωπείτο από τρίτο πρόσωπο.

Το άλλο πρόσωπο στο οποίο καταλογίζονται πιθανά πειθαρχικά αδικήματα, σύμφωνα με την ίδια πηγή, είναι ο τέως διευθυντής της Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας, Μάρκος Μάρκου, ο οποίος υπηρετούσε κατά τον ουσιώδη χρόνο ως διευθυντής της ΗΜΥ.

Για τις ενδεχόμενες ευθύνες σε Αστυνομία και Ηλεκτρομηχανολογική, η Ερευνητική αναφέρει πως «η μαρτυρία των δύο αυτών προσώπων (σ.σ. διευθυντή Τροχαίας Αρχηγείου και διευθυντή ΗΜΥ) ανέδειξε ότι μεταξύ των διαφόρων Κρατικών Υπηρεσιών δεν υπάρχει η απαιτούμενη συνεργασία και αλληλοενημέρωση στα θέματα οδικής ασφάλειας. Ομοίως ανέδειξε ότι το πολυπρόσωπο Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας περί πολλά τυρβάζει αλλά υστερεί στην ουσία της αποστολής του που είναι η οδική ασφάλεια. Με πιο ανησυχητικό, το παιχνίδι της μη ανάληψης ευθύνης και μετάθεσης της ευθύνης σε άλλους (blame game) να είναι ευρέως διαδεδομένο, και να έχουν διαμορφωθεί και παγιωθεί, σε μεγάλο βαθμό, λανθασμένες και επικίνδυνες νοοτροπίες που θα πρέπει να εκριζωθούν και να αντικατασταθούν με γνώμονα την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος. Για να γίνει δε αυτό, στα διάφορα πόστα πρέπει να τοποθετούνται πρόσωπα τα οποία, επιπρόσθετα από τα 210 οποιαδήποτε προσόντα, συναισθάνονται ότι οι υψηλές θέσεις έχουν μεν πολλά προνόμια αλλά συνοδεύονται και από πολλές ευθύνες, τις οποίες θα πρέπει να είναι έτοιμοι να αναλάβουν και να υποστούν τις συνέπειες σε περίπτωση αποτυχίας».

Σημειώνεται ότι για όλα τα πιο πάνω πρόσωπα, πλην του Γιάννη Νικολαΐδη, ο οποίος υπηρετεί ως Γενικός Διευθυντής στο Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας και επαφίεται στο Υπουργικό Συμβούλιο να αποφασίσει για το μέλλον του, τα πειθαρχικά αδικήματα είναι άνευ αντικειμένου, αφού έχουν αφυπηρετήσει από τις θέσεις τους.

Τέσσερις οι πολιτικές ευθύνες

Τελευταία πτυχή του πορίσματος, είναι οι ενδεχόμενες πολιτικές ευθύνες, οι οποίες καταλογίζονται στους υπουργούς της διακυβέρνησης Αναστασιάδη, από το 2013 μέχρι το 2023, δηλαδή ο αείμνηστος Τάσος Μητσόπουλος, ο Μάριος Δημητριάδης, η Βασιλική Αναστασιάδου και ο Γιάννης Καρούσος.

Η Ερευνητική, στοιχειοθετώντας τους λόγους για τους οποίους κατέληξε στα συμπεράσματά της, παραπέμπει στο πόρισμα Πόλυ Πολυβίου για το Μαρί, τονίζοντας πως «όσο πιο ψηλό το αξίωμα, τόσο πιο έντονη θα πρέπει να είναι η αίσθηση ευθύνης. Εάν τα πρόσωπα στην κορυφή της πολιτικής και κοινωνικής πυραμίδας δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις και παραλείψεις τους, τότε ενθαρρύνουν την εδραίωση γενικής κοινωνικής και πολιτικής ασυδοσίας. Ακρογωνιαίος λίθος του πολιτεύματος και του σύγχρονου συστήματος διακυβέρνησης είναι η ετοιμότητα ανάληψης ευθύνης, διότι μόνο τότε καλλιεργείται η πραγματική εμπιστοσύνη του πολίτη προς το Κράτος και τους πολιτειακούς θεσμούς».

Σε άλλο σημείο, για να υποστηρίξει τη θέση της, η Ερευνητική υποδεικνύει πως «γι’ αυτήν λοιπόν την περίοδο, θεωρούμε ότι οι διατελέσαντες Υπουργοί φέρουν βαριά πολιτική ευθύνη για την αδράνεια, απραξία, αμέλεια και αδιαφορία που επέδειξε το ΤΟΜ, Τμήμα που υπάγεται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου τους, το οποίο, όχι μόνο δεν έλαβε οποιοδήποτε προληπτικό μέτρο μείωσης ή αποτροπής του κινδύνου που αντιμετώπιζαν οι χρήστες οχημάτων εφοδιασμένων με τους εν λόγω αερόσακους, αλλά ούτε καν ενημέρωσε τη Διεύθυνση του Υπουργείου και το κοινό για τον υπό αναφορά κίνδυνο».

Πάντως, οι ενδεχόμενες πολιτικές ευθύνες, όπως ανέφεραν νομικοί κύκλοι στον REPORTER, μπορούν να μετατραπούν σε ποινικές, εάν στοιχειοθετηθούν από πλευράς Αστυνομίας, δεδομένου πάντοτε ότι υπάρχει εκείνη η μαρτυρία που θα οδηγήσει στη συγκεκριμένη κατάληξη.

Εξάλλου, η Ερευνητική, όπως διαμήνυσε αρμόδια πηγή, το πόρισμα δεν είναι δεσμευτικό, αφού η Επιτροπή εξέτασε ενδεχόμενα. Αφού μελετηθεί το πόρισμα θα δοθούν οδηγίες σε ποιες περιπτώσεις κι αν προκύπτουν για τυχόν ποινικές ευθύνες.

Παράλληλα, τα ενδεχόμενα αδικήματα που εντοπίζει η Επιτροπή, από τη διερεύνηση μπορούν επίσης να μετατραπούν σε άλλες κατηγορίες, εάν και εφόσον στοιχειοθετηθούν. Ξεκαθαρίζεται ότι όποια κι αν είναι η κατάληξη των αστυνομικών ερευνών, όπως καταγράφει και η Ερευνητική, «αρμόδιος για να αποφασίσει κατά πόσον –ως αποτέλεσμα των ευρημάτων της Επιτροπής- αποκαλύπτεται το ενδεχόμενο διάπραξης ποινικών αδικημάτων, είναι ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, δυνάμει του Άρθρου 113 του Συντάγματος, και τελικός κριτής, για να αποφασίσει κατά πόσον συγκεκριμένο πρόσωπο είναι αθώο ή ένοχο διάπραξης κάποιου αδικήματος, είναι το Δικαστήριο».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Κόλαφος το πόρισμα για Κολέττα και Νικολαΐδη-«Παραλείψεις καθ' όλη τη μακρά περίοδο που είχαν τα ηνία»
• Με παραπομπή στο πόρισμα Πολυβίου οι ευθύνες στους υπουργούς Αναστασιάδη για ΤΑΚΑΤΑ-«Η πολιτική ευθύνη δεν αφορά το γάτζωμα σε μια καρέκλα»
• Αδειάζει πρώην Γενικούς Διευθυντές, Διεύθυνση ΗΜΥ και Αστυνομία το πόρισμα για ΤΑΚΑΤΑ-«Αμέλεια και/ή αδιαφορία»
• Στην Αστυνομία το πόρισμα για ΤΑΚΑΤΑ-Ξεκινά ποινική έρευνα επί των ευρημάτων