Με παραπομπή στο πόρισμα Πολυβίου οι ευθύνες στους υπουργούς Αναστασιάδη για ΤΑΚΑΤΑ-«Η πολιτική ευθύνη δεν αφορά το γάτζωμα σε μια καρέκλα»

Κατακεραύνωσε τους υπουργούς Μεταφορών της διακυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη, η Ερευνητική Επιτροπή για τους ΤΑΚΑΤΑ, στο πόρισμα που έχει καταθέσει στο Γενικό Εισαγγελέα και στους οποίους καταλογίζει βαριά πολιτική ευθύνη, όσον αφορά στην αδράνεια και αμέλεια του Τμήματος Οδικών Μεταφορών, το οποίο δεν έλαβε οποιοδήποτε μέτρο για ανατροπή του κινδύνου που αντιμετώπιζαν οι χρήστες οχημάτων εφοδιασμένων με τους εν λόγω αερόσακους, αλλά ούτε καν ενημέρωσε τη Διεύθυνση του Υπουργείου και το κοινό για τον υπό αναφορά κίνδυνο. Η Ερευνητική Επιτροπή δεν έκανε αποδεκτή τη θέση ότι δεν φέρουν οποιαδήποτε ευθύνη, επειδή δεν έλαβαν ενημέρωση.

Στο πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για τους επικίνδυνους αερόσακους ΤΑΚΑΤΑ αναφέρεται πως οι ευθύνες βαραίνουν τους υπουργούς από το 2013 μέχρι το 2023 και αυτοί είναι οι Ευθύμιος Φλουρέντζος, Τάσος Μητσόπουλους, Μάριος Δημητριάδης, Βασιλική Αναστασιάδου και Γιάννης Καρούσος. Συγκεκριμένα, στο πόρισμα πρώτα γίνεται μία ερμηνεία του όρου πολιτική ευθύνη, με όρους που έχουν υιοθετηθεί από ακαδημαϊκούς και πολιτικούς σε διάφορες προσεγγίσεις.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Βαριές πολιτικές ευθύνες έδειξε η Επιτροπή στους υπουργούς Αναστασιάδη για ΤΑΚΑΤΑ-Άδειασε και Γενικούς Διευθυντές

Όπως αναφέρεται «κοινός παρονομαστής όλων αυτών των προσεγγίσεων είναι ότι “.. όταν κάποιος αναλαμβάνει ένα αξίωμα, είτε με τη ψήφο του λαού είτε άλλως πως εξουσίες και αρμοδιότητες, τότε το πρόσωπο αυτό έχει “ευθύνη” να διεκπεραιώσει το έργο που ανέλαβε υπεύθυνα και με επάρκεια, και ευθύνη που προκύπτει όταν αποτύχει στη διεκπεραίωση του έργου που του ανατέθηκε ή στην επαρκή εξάσκηση της συγκεκριμένης εξουσίας ή αρμοδιότητας που ανατέθηκε σ’ αυτόν”».

Στη συνέχεια, αναφέρεται πως η πολιτική ευθύνη, σύμφωνα με τον Καθηγητή Δημόσιου Δικαίου και Πρόεδρο του Ιδρύματος Τσάτσου, Ξενοφώντα Κοντιάδη, «… είναι αντικειμενική, δεν χρειάζεται να έχει άμεση και προσωπική εμπλοκή ένας /μια υπουργός σε ένα ζήτημα για να του/της καταλογιστεί. Αρκεί να εμπίπτει το κρίσιμο ζήτημα στο πεδίο των αρμοδιοτήτων του/της. Η πολιτική ευθύνη βαραίνει τους Υπουργούς για πράξεις δικές τους και για πράξεις ή παραλείψεις των υπαλλήλων του Υπουργείου τους ή των …… υπηρεσιών και νομικών προσώπων. Η συζήτηση περί πολιτικής ευθύνης δεν αφορά τόσο την «ευαισθησία» των εμπλεκομένων πολιτικών προσώπων, το πολιτικό κόστος ή το γάτζωμα σε μια καρέκλα, όσο τους θεσμούς. Όσο ισχυρότεροι είναι οι κοινοβουλευτικοί θεσμοί και η κοινωνία πολιτών, τόσο πιο αυτονόητη η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης».

Στο πόρισμα αναφέρεται, παράλληλα, πως ο πολίτης, τονίζει ο Π. Πολυβίου, «… κατ’ ουσία, έχει εμπιστευτεί τη διαχείριση θεμάτων που τον επηρεάζουν, τόσο αναφορικά με την κοινωνικοοικονομική του υπόσταση όσο και την ίδια του τη ζωή, στους διάφορους πολιτειακούς αξιωματούχους, με πρώτους τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου. Σε περίπτωση που ο πολίτης διαψευσθεί, υπό την έννοια ότι τα πρόσωπα τα οποία διαχειρίζονται τα θέματα που τους εμπιστεύθηκε επιδείξουν ολιγωρία ή αμέλεια ή ανεπάρκεια ή αδράνεια με αποτέλεσμα να υποστούν βλάβη τα ζωτικά του συμφέροντα, τότε τα πρόσωπα που έχουν υποπέσει στην αμέλεια ή ολιγωρία ή ανεπάρκεια ή αδράνεια έχουν ευθύνη ή ευθύνες για τα συμβάντα που προκύπτουν και τα αποτελέσματα της κακής διαχείρισης που τους αναλογεί. Η ετοιμότητα ανάληψης ευθύνης συνιστά ένα βασικό εχέγγυο της διατήρησης της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους κυβερνώντες και τους ίδιους τους πολιτειακούς θεσμούς. Όσο πιο ψηλό το αξίωμα, τόσο πιο έντονη θα πρέπει να είναι η αίσθηση ευθύνης. Εάν τα πρόσωπα στην κορυφή της πολιτικής και κοινωνικής πυραμίδας δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις και παραλείψεις τους, τότε ενθαρρύνουν την εδραίωση γενικής κοινωνικής και πολιτικής ασυδοσίας».

Όσον αφορά στις πολιτικές ευθύνες, στο πόρισμα αναφέρεται πως «στη βάση των πιο πάνω και έχοντας υπόψιν το Άρθρο 58 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο "… η υφ’ εκάστου υπουργού ασκούμενη εκτελεστική εξουσία περιλαμβάνει και τα κάτωθι θέματα:-

(α) την εκτέλεσιν των νόμων των σχετικών προς τας αρμοδιότητας του υπουργείου αυτού και την διοίκησιν πάντων των εμπιπτόντων κατά τα γενικώς κρατούντα εις την αρμοδιότητα του υπουργείου αυτού των ζητημάτων και υποθέσεων" κλπ.

Παρατηρούμε τα ακόλουθα:-

1. Στην αρμοδιότητα του εκάστοτε Υπουργού του ΥΜΕΕ υπάγονται τόσο το ΤΟΜ όσο και η ΗΜΥ.
2. Κύρια αποστολή του ΤΟΜ είναι η οδική ασφάλεια, η δε ΗΜΥ –μεταξύ άλλων– ετοιμάζει και εκθέσεις για τεχνικά θέματα οχημάτων που έχουν εμπλακεί σε σοβαρά οδικά δυστυχήματα, και αυτό κατόπιν σχετικού αιτήματος της Αστυνομίας».

Στο πόρισμα εξηγείται πως οι εκθέσεις αυτές, ως θέμα απλής κοινής λογικής, δεν περιορίζονται μόνο στη διακρίβωση του τεχνικού προβλήματος του συγκεκριμένου οχήματος που ενεπλάκη στο δυστύχημα. «Δυνατό να αποκαλύπτουν ότι το διαπιστωθέν τεχνικό πρόβλημα ή ελάττωμα επηρεάζει και άλλα οχήματα και επομένως την οδική ασφάλεια. Σε τέτοια περίπτωση, ως θέμα απλής κοινής λογικής και ευθύνης για την ασφάλεια τρίτων, η διεύθυνση της ΗΜΥ όφειλε να κοινοποιήσει τις εκθέσεις της για το πρόβλημα με τους αερόσακους ΤΑΚΑΤΑ, όπου δει, και αυτό προκειμένου να ληφθούν τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα για την ασφάλεια τρίτων. Την ίδια ευθύνη είχε ασφαλώς και η Αστυνομία, αλλά και κάθε ένας που είναι ενήμερος μιας κατάστασης που αν δεν αντιμετωπισθεί με μέτρα, εγκυμονεί κίνδυνο για την ασφάλεια τρίτων».

Στο πόρισμα τονίζεται πως «αυτό το καθήκον ευθύνης εκπλήρωσαν οι δύο συμπολίτες μας, το 2015 και το 2016, οι οποίοι ενημέρωσαν το ΤΟΜ ότι υπήρχε σε εξέλιξη τεράστια διεθνής εκστρατεία που αφορούσε στην επικινδυνότητα των αερόσακων ΤΑΚΑΤΑ για τη ζωή και σωματική ακεραιότητα των χρηστών των επηρεαζόμενων οχημάτων. Και όμως, το ΤΟΜ ουσιαστικά αγνόησε το περιεχόμενο των δυο αυτών επιστολών και δεν ενημέρωσε ούτε τον ΓΔ, ούτε τον Υπουργό του ΥΜΕΕ, αλλά, ούτε και το κοινό. Με αποτέλεσμα να μη ληφθεί οποιοδήποτε προληπτικό μέτρο και να οδηγηθούμε στα τρία (3) τραγικά δυστυχήματα που αναφέρονται στην παρούσα».

Σημειώνεται πως στο πόρισμα εξηγείται πως η περίοδος 2013-2023 χαρακτηρίζεται κρίσιμη, αφού το ΤΟΜ ενημερώθηκε για πρώτη φορά για την επικινδυνότητα των αερόσακων ΤΑΚΑΤΑ το 2013, μέσω της Υπηρεσίας Προστασίας του Καταναλωτή και έκτοτε, συνέχισε να τυγχάνει τέτοιας ενημέρωσης, με συνεχείς προειδοποιήσεις από την ίδια Υπηρεσία, ενώ το 2015 και 2016 ενημερώθηκε με επιστολές δύο πολιτών ότι υπήρχε σε εξέλιξη παγκόσμια εκστρατεία ανάκλησης δεκάδων εκατομμυρίων οχημάτων λόγω της επικινδυνότητας των αερόσακων ΤΑΚΑΤΑ. Εκτός αυτού, όπως αναφέρεται στο πόρισμα, ετύγχανε συνεχών ενημερώσεων από τους διανομείς του κατασκευαστή για ανακλήσεις οχημάτων, «λόγω αυτού του προβλήματος, ουδέν, ουσιαστικά, έπραξε μέχρι το 2023 που ανέλαβε το ΥΜΕΕ ο Υπουργός Α. Βαφεάδης, ο οποίος ενεπλάκη στη λύση του προβλήματος λόγω της ενημέρωσης που είχε από τον πατέρα του Κ. Όξυνου για το πρόβλημα, και όχι από την αρμόδια αρχή ή από τον ΓΔ, που καθηκόντως θα έπρεπε να τον ενημερώσουν».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Καταπέλτης το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής-Εισηγείται ποινικά αδικήματα για τρείς και πειθαρχικά σε πέντε

Στη συνέχεια τόνιζεται πως «γι’ αυτήν λοιπόν την περίοδο, θεωρούμε ότι οι διατελέσαντες Υπουργοί φέρουν βαριά πολιτική ευθύνη για την αδράνεια, απραξία, αμέλεια και αδιαφορία που επέδειξε το ΤΟΜ, Τμήμα που υπάγεται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου τους, το οποίο, όχι μόνο δεν έλαβε οποιοδήποτε προληπτικό μέτρο μείωσης ή αποτροπής του κινδύνου που αντιμετώπιζαν οι χρήστες οχημάτων εφοδιασμένων με τους εν λόγω αερόσακους, αλλά ούτε καν ενημέρωσε τη Διεύθυνση του Υπουργείου και το κοινό για τον υπό αναφορά κίνδυνο. Να υπενθυμίσουμε συναφώς ότι η πολιτική ευθύνη “…είναι αντικειμενική, δεν χρειάζεται να έχει άμεση και προσωπική εμπλοκή ένας/μία υπουργός σε ένα ζήτημα για να του/της καταλογιστεί. Αρκεί να εμπίπτει το κρίσιμο ζήτημα στο πεδίο των αρμοδιοτήτων του/της. Η πολιτική ευθύνη βαραίνει τους Υπουργούς για πράξεις δικές τους και για πράξεις ή παραλείψεις του Υπουργείου τους ή των υπηρεσιών και νομικών προσώπων”».

Στο πόρισμα τονίζεται πως «παρόμοια φέρουν την ίδια ευθύνη για την παράλειψη της ΗΜΥ να τους ενημερώσει για το πρόβλημα που είχε εντοπίσει για τους αερόσακους Takata, και η θέση τους ότι δεν φέρουν οποιαδήποτε ευθύνη λόγω μη ενημέρωσης δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Η οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη των υπαλλήλων του Υπουργείου τους ή των Υπηρεσιών/Τμημάτων που υπάγονται στο Υπουργείο τους αντανακλά – αντικειμενικά – στους ιδίους. Εν πάση περιπτώσει, η ευθύνη της μη ενημέρωσης ανήκει στους ιδίους και για έναν ακόμη λόγο. Αυτοί, θα έπρεπε να είχαν εφαρμόσει κατάλληλο μηχανισμό ενημέρωσης, ώστε να τίθενται ενώπιον τους τα όποια προβλήματα χειρίζονταν και/ή αντιμετώπιζαν τα Τμήματα/Υπηρεσίες της αρμοδιότητας του Υπουργείου τους, κάτι που δεν εφάρμοσαν. Υπάρχει όμως ακόμη μια παράμετρος στη στάση των Υπουργών της κρίσιμης αυτής περιόδου. Αφορά τη μη ανάληψη ευθύνης».

Η Ερευνητική Επιτροπή τόνισε, δε, ότι «εάν τα πρόσωπα στην κορυφή της πολιτικής και κοινωνικής πυραμίδας δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις και παραλείψεις τους, τότε ενθαρρύνουν την εδραίωση γενικής και πολιτικής ασυδοσίας», και περαιτέρω «Ακρογωνιαίος λίθος του πολιτεύματος και του σύγχρονου συστήματος διακυβέρνησης είναι η ετοιμότητα ανάληψης ευθύνης, διότι μόνο τότε καλλιεργείται η πραγματική εμπιστοσύνη του πολίτη προς το Κράτος και τους πολιτειακούς θεσμούς».

Τέλος, σ’ ό,τι αφορά τους υπουργούς, αναφέρεται «να υπενθυμίσουμε τη μαρτυρία των Γ. Νικολαΐδη και Γ. Λουκά ότι για την Εγκύκλιο του Μαρτίου του 2017 το Υπουργείο ήταν ενήμερο και – σύμφωνα με τον Γ. Λουκά– η διαμόρφωση του κειμένου της έγινε και με υποδείξεις του τότε Υπουργού. Αυτό, ενδεχομένως, να έχει και ποινικές προεκτάσεις, ότι, δηλαδή, ενδεχομένως, να έχει διαπραχθεί το αδίκημα της κατάχρησης εξουσίας του άρθρου 105 του ΠΚ, και, σε τέτοια περίπτωση, θα πρέπει ενδεχομένως να εξεταστεί κατά πόσον στη διάπραξη του συνήργησε ο τότε Υπουργός και/ή ο τότε ΓΔ του ΥΜΕΕ, λαμβανομένου βεβαίως υπόψιν, και του χρόνου που παρήλθε».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Αυτό είναι το πόρισμα της Ερευνητικής για τους ΤΑΚΑΤΑ