Καμία ανησυχία στην Κύπρο από τη μετάλλαξη δότη σπέρματος στο Βέλγιο-Πώς λειτουργεί το σύστημα ελέγχου

Περίπου δέκα ειδοποιήσεις τον χρόνο λαμβάνει η Κύπρος για πιθανές μεταλλάξεις σε ιστούς, κύτταρα ή παράγωγα προϊόντα δοτών. Μετά την αναστάτωση που προκλήθηκε από τον εντοπισμό καρκινογόνου μετάλλαξης σε δότη σπέρματος στο Βέλγιο, οι αρμόδιες Αρχές διαβεβαιώνουν πως δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας στην Κύπρο, καθώς δεν έχουν προκύψει εγκυμοσύνες από τον συγκεκριμένο δότη. Επιπλέον, η μοναδική τράπεζα σπέρματος που λειτουργεί στην Κύπρο είναι ιδιωτική και τα δείγματα προσφέρονται κυρίως στο εξωτερικό.

Μετά από κάθε ειδοποίηση που λαμβάνεται από τις αρμόδιες ευρωπαϊκές υπηρεσίες, διενεργούνται οι απαραίτητοι έλεγχοι και στην Κύπρο. Οι δωρεές από ανθρώπινες ουσίες ελέγχονται εξονυχιστικά βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, η οποία έχει ενσωματωθεί στο κυπριακό δίκαιο. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, το πρόσωπο που είναι υπεύθυνο για τη διαδικασία της δωρεάς διασφαλίζει ότι ο δότης έχει ενημερωθεί κατάλληλα για όλα τα ουσιώδη στοιχεία που αφορούν τη δωρεά και την προμήθεια. Οι σχετικές πληροφορίες παρέχονται πριν από την προμήθεια και περιλαμβάνουν τον σκοπό και τη φύση της διαδικασίας, τις ενδεχόμενες συνέπειες και κινδύνους, τις κλινικές εξετάσεις που τυχόν διενεργούνται, την προστασία των προσωπικών δεδομένων, την τήρηση του ιατρικού απορρήτου, τον θεραπευτικό σκοπό και τα ενδεχόμενα οφέλη, καθώς και τις εγγυήσεις που αποσκοπούν στην προστασία του δότη.

Παράλληλα, ο δότης ενημερώνεται ότι δικαιούται να λάβει τα αποτελέσματα των εξετάσεών του και ότι η συναίνεσή του, η βεβαίωση και η εξουσιοδότησή του είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση της προμήθειας.

Μιλώντας στον REPORTER, η Ανώτερη Λειτουργός Νοσοκομειακού Εργαστηρίου του Υπουργείου Υγείας, Δρ Καρολίνα Στυλιανού, αναφέρθηκε στον δότη σπέρματος στο Βέλγιο και την ανησυχία που προκλήθηκε. Όπως σημείωσε, η Κύπρος λαμβάνει περίπου δέκα ειδοποιήσεις τον χρόνο για προβλήματα που σχετίζονται με δείγματα δοτών.

Εξήγησε ότι στην Ευρώπη υπάρχουν χιλιάδες δότες σπέρματος και πραγματοποιούνται περίπου ένα εκατομμύριο κύκλοι εξωσωματικής γονιμοποίησης ετησίως, ένα μέρος των οποίων γίνεται με τη χρήση δοτών. «Ακόμα και στατιστικά να το δούμε, είναι σχεδόν βέβαιο πως κάποια μετάλλαξη θα περάσει απαρατήρητη, αφού δεν είναι εφικτός ο έλεγχος για όλες τις πιθανές μεταλλάξεις. Ορισμένες εμφανίζονται αποκλειστικά στο γεννητικό υλικό και όχι στο υπόλοιπο DNA του δότη», εξήγησε.

Αναφερόμενη ειδικά στον δότη από το Βέλγιο, η Δρ Στυλιανού σημείωσε ότι, κατόπιν της διάγνωσης δύο παιδιών με νόσο και του εντοπισμού της μετάλλαξης μέσω ειδικών εξετάσεων, διαπιστώθηκε ότι αυτή εντοπιζόταν σε περίπου 20% του σπέρματός του. Τόνισε τη σημασία της διαδικασίας ιχνηλάτησης, ώστε να είναι εφικτό να διαπιστωθεί ποιος έλαβε τι, πότε και πώς, διαδικασία που ισχύει για όλες τις ουσίες ανθρώπινης προέλευσης, όπως οι κερατοειδείς χιτώνες, το δέρμα, το σπέρμα, οι βαλβίδες, τα οστά κ.ά.

«Υπάρχει αυτή η αλυσίδα από τον δότη στον λήπτη, η οποία, παρόλο που και οι δύο είναι ανώνυμοι, επιτρέπει την ιχνηλάτηση μέσω ενός κέντρου. Πολύ συχνά, όταν διαγιγνώσκεται μία αιματολογική κακοήθεια, διενεργείται γενετικός έλεγχος ώστε να καθοριστεί η κατάλληλη θεραπεία, με βάση τις μεταλλάξεις που έχει το άτομο», σημείωσε.

Διευκρίνισε πως στην Κύπρο δεν έχουν προκύψει εγκυμοσύνες από τον συγκεκριμένο δότη, προσθέτοντας ότι «οι μονάδες που χρησιμοποιούν αυτούς τους δότες ενημερώνονται άμεσα μέσω ενός ευρωπαϊκού συστήματος ειδοποίησης, όταν εντοπιστεί πρόβλημα σε οποιοδήποτε μόσχευμα ή δείγμα – είτε είναι γενετικό είτε άλλης φύσης».

Η ευρωπαϊκή οδηγία και οι παρένθετες μητέρες

Αναφερόμενη στη σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία εφαρμόζεται και στην Κύπρο, εξήγησε πως προβλέπονται συγκεκριμένες εξετάσεις, ορισμένες υποχρεωτικές και άλλες προαιρετικές, ανάλογα με τις προδιαγραφές της κάθε χώρας και της εκάστοτε τράπεζας σπέρματος.

Στην Κύπρο λειτουργεί μόνο μία τράπεζα σπέρματος, η οποία δεν χρησιμοποιείται από Κύπριους, καθώς «βάσει της νομοθεσίας του 2015, κάθε δότης ή δότρια μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο από μία οικογένεια. Ο περιορισμός αυτός επιβλήθηκε λόγω του μικρού πληθυσμού της χώρας, ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να συναντηθούν στο μέλλον ετεροθαλή αδέλφια χωρίς να γνωρίζουν τη συγγενική τους σχέση. Σε δείγμα πληθυσμού ενός εκατομμυρίου, αναλογεί ένας δότης».

«Υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες ελέγχου τόσο για δότες όσο και για δότριες. Συνήθως βλέπουμε να εισάγεται σπέρμα από το εξωτερικό, γεγονός που μπορεί να θεωρηθεί θετικό, αφού συμβάλλει στον εμπλουτισμό του γενετικού μας υλικού και μειώνει τον κίνδυνο γενετικών προβλημάτων λόγω ενδογαμίας», πρόσθεσε.

Τέλος, αναφερόμενη στις παρένθετες μητέρες, η Δρ Στυλιανού διευκρίνισε ότι δεν μεταφέρουν το γενετικό τους υλικό στο έμβρυο. «Η παρένθετη μητέρα δεν είναι βιολογικός γονέας του παιδιού που κυοφορεί. Ωστόσο, υποβάλλεται σε ελέγχους για ενδεχόμενες μολυσματικές ασθένειες, αν και δεν χρειάζεται γενετικός έλεγχος, αφού δεν μεταβιβάζει τα γονίδιά της στο παιδί», κατέληξε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Πενήντα δύο παιδιά γεννήθηκαν από σπέρμα με καρκινογόνο μετάλλαξη στο Βέλγιο-Πιθανά κρούσματα και στην Κύπρο
• Σπέρμα δότη με σπάνια γενετική μετάλλαξη κατέληξε σε 67 παιδιά στην Ευρώπη-10 διαγνώστηκαν με καρκίνο