Μάθημα προς την Κύπρο η δικαίωση του Μαυρικίου

Πρόσφατα υπήρξε ένα γεγονός ιστορικής σημασίας για τη χώρα του Μαυρικίου αλλά ευρύτερα για την ιστορία της αποικιοκρατίας.

Το Ηνωμένο Βασίλειο υπέγραψε συμφωνία για την παραχώρηση της κυριαρχίας των νήσων Τσιάγκος στο κράτος του Μαυρικίου. Για δε τη διατήρηση στρατιωτικής βάσης στο νησί Ντιέγκο, η Βρετανία θα καταβάλλει στον Μαυρίκιο 120 εκατομμύρια Ευρώ ετησίως.

Πως όμως η Βρετανία υποχρεώθηκε να παραδώσει την κυριαρχία των νήσων Τσιάγκος στο κράτος του Μαυρικίου;

Ο Μαυρίκιος είναι μια μικρή νησιωτική χώρα στον Ινδικό Ωκεανό που απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Βρετανία στις 12 Μαρτίου του 1968. Το κράτος του Μαυρικίου τόλμησε, σε αντίθεση με την Κύπρο, να προσφύγει στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, κατά της παρουσίας της Βρετανίας στα νησιά Τσιάγκος και της παρουσίας Βρετανικής στρατιωτικής βάσης. Με απόφαση της, του Ιουνίου του 2017, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, αποτάθηκε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ζητώντας γνωμοδότηση επί των εξής δύο ζητημάτων:

1. Κατά πόσο η αποαποικιοποίηση του Μαυρικίου με την ανεξαρτησία του 1968 είναι νόμιμη και συμβατή με τη διατήρηση Βρετανικής κυριαρχίας στο έδαφος του Μαυρικίου.
2. Ποιες οι συνέπειες από το διεθνές δίκαιο από την ύπαρξη Βρετανικών στρατιωτικών βάσεων στο αρχιπέλαγος του chago (θαλάσσια περιοχή του Μαυρικίου) για τόσα χρόνια.

Τι ακριβώς αποφάσισε το δικαστήριο στην γνωμοδότηση του; Και ποια η σχέση της με την περίπτωση της Κύπρου;

1. Δεν υπήρξε νόμιμη ολοκληρωμένη αποαποικιοποίηση στο Μαυρίκιο μετά τον παράνομο διαχωρισμό του αρχιπελάγους «Τσιάγκος» και την ενσωμάτωση του στο Ηνωμένο Βασίλειο, ως νέα αποικία. Ούτε συνεπώς ολοκληρωμένη αποαποικιοποίηση της Κύπρου.
2. Δεν νοείται νόμιμη σύμβαση όταν το ένα μέρος τελεί υπό τη διοίκηση του άλλου. Όπως και στη δική μας περίπτωση διότι οι Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου έγιναν πριν την ανεξαρτησία.
3. Η κατακράτηση εδαφών του Μαυρικίου αποτελεί παράνομη πράξη και το Ηνωμένο Βασίλειο έχει υποχρέωση να δώσει τέλος στην διοίκηση του αρχιπελάγους «Τσιάγκος». Το ίδιο ισχύει και στην Κύπρο.
4. Εφαρμοστέο δίκαιο είναι αυτό που ισχύει σήμερα και όχι εκείνο που ίσχυε κατά την εποχή της ανεξαρτησίας του Μαυρικίου.
5. Η αναγνώριση της αυτοδιάθεσης είναι υποχρέωση προς τη διεθνή κοινότητα.

Στη βάση αυτής της γνωμοδότησης η Βρετανία υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τις νήσους Τσιάγκος και να καταβάλλει ένα τεράστιο ποσό ετησίως για τη διατήρηση μιας στρατιωτικής βάσης σε ένα από τα νησιά του Μαυρικίου.

Η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης ισχύει «erga omnes» δηλαδή έναντι πάντων.

Η απόφαση είναι σαφές ότι αφορά και τις παράνομες Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο που συνιστούν επίσης κατάλοιπο αποικισμού. Ακόμα και με απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Βρετανίας, oι Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο χαρακτηρίστηκαν ως αποικίες.

Καθήκον της Κυπριακής Κυβέρνησης να προχωρήσει αμελλητί και τάχιστα στην μελέτη όλων των νομικών και πολιτικών παραμέτρων του θέματος, συνεκτιμούμενες στο ευρύτερο πλαίσιο των στρατηγικών μας επιλογών, με στόχο μια πολιτική που θα θέτει θέμα απομάκρυνσης των Βρετανικών Βάσεων από την Κύπρο, στα πλαίσια εφαρμογής του διεθνούς δικαίου, της κρατικής κυριαρχίας και της αυτοδιάθεσης των λαών. Διαφορετικά θα καταγραφούμε ως εθελόδουλοι της ιστορίας.

Φοβικές και άτολμες, υπήρξαν οι πρώτες αντιδράσεις μετά τη Χάγη.

Το πρώτο επιχείρημα, που άρχισε δειλά – δειλά να προβάλλεται, είναι ότι οι βάσεις των Βρετανών στην Κύπρο δημιουργήθηκαν επί Κυπριακής Δημοκρατίας, με την Συνθήκη Εγκαθίδρυσης. Ξεχνώντας ή παραγράφοντας το γεγονός ότι η διατήρηση των στρατιωτικών βάσεων της Βρετανίας είχε συνομολογηθεί με τις προγενέστερες συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου, όταν η Κύπρος βρισκόταν υπό αποικιακή διοίκηση. Και διαγράφοντας, το, ακόμα πιο σημαντικό, ότι το Ανώτατο Δικαστήριο της Βρετανίας αποφάσισε το 2018, ότι οι Βάσεις αποτελούν αποικίες. Προβάλλεται ακόμα, από μερικούς, η άποψη ότι δεν πρέπει να ανοίξουμε μέτωπο με την Βρετανία, αφού έχουμε το μέτωπο με την Τουρκική κατοχή. Ξεχνούν βέβαια ότι είναι η Βρετανία που διατηρεί διαχρονικά μέτωπο με την Κύπρο.

Κατά σαφή παραβίαση των υποχρεώσεων της δυνάμει της Συνθήκης Εγγυήσεως και της Συνθήκης συμμαχίας, αρνήθηκε να παρεμποδίσει την τουρκική εισβολή του 1974. Αντίθετα διά πράξεων και παραλείψεων, ανέχθηκε το δίδυμο έγκλημα σε βάρος της πατρίδας μας. Στην συνέχεια αρνείται συστηματικά να ενεργήσει για την ανατροπή της τουρκικής κατοχής και την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρέλειψε, ακόμα, να λάβει, ως όφειλε, οποιοδήποτε μέτρο για την αποτροπή και ανατροπή της παράνομης ανακήρυξης του ψευδοκράτους. Να υπενθυμίσουμε ακόμα, την άρνηση της Βρετανίας να καταβάλει, από το 1965, τα νομίμως οφειλόμενα ποσά προς την Κύπρο δυνάμει συμφωνίας που υπήρξε το 1960, για εξυπηρετήσεις και χρήσεις των Βάσεων από το κυπριακό κράτος.

Ήλθε η ώρα να εγκαταλειφθεί μια ανεξήγητη, αιδήμων και άτολμη συμπεριφορά έναντι της Βρετανίας.

Ήλθε η ώρα, όλες οι νομικές και πολιτικές παράμετροι του θέματος, και κυρίως η συμμόρφωση της Βρετανίας, την περασμένη εβδομάδα με την απόφαση – γνωμοδότηση του Δ.Δ.της Χάγης, να αξιοποιηθούν για να στηρίξουν μια πολιτική που θα θέτει θέμα απομάκρυνσης των βρετανικών βάσεων στα πλαίσια εφαρμογής του διεθνούς δικαίου.

του Γιαννάκη Λ. Ομήρου Πρώην Προέδρου Βουλής των Αντιπροσώπων