Ανενημέρωτοι και απροστάτευτοι οι νέοι στην Κύπρο-Χωρίς πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες σεξουαλικής υγείας

Η σεξουαλική υγεία των νέων στην Κύπρο εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται με ελλιπή μέτρα και αποσπασματικές παρεμβάσεις. Όπως κατέδειξαν τα στοιχεία που παρουσίασε η Βουλή των Νέων, η Κύπρος υστερεί σημαντικά τόσο στην ενημέρωση όσο και στη διαχείριση περιστατικών, αφήνοντας τη νέα γενιά ουσιαστικά απροστάτευτη και ανεπαρκώς προετοιμασμένη.

Η έλλειψη κατάλληλων υποδομών και υπηρεσιών που να απευθύνονται στους νέους επιδεινώνει την ήδη προβληματική εικόνα. Δεν υπάρχουν εξειδικευμένα, φιλικά προς τους νέους κέντρα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, με εύκολη πρόσβαση και δωρεάν παροχή υπηρεσιών, ανεξαρτήτως γλώσσας ή κοινωνικοοικονομικής κατάστασης. Τέτοιοι χώροι, όπως προτείνεται εδώ και χρόνια από τον Κυπριακό Σύνδεσμο Οικογενειακού Προγραμματισμού, θα μπορούσαν να καλύψουν σημαντικά κενά, προσφέροντας ψυχολογική στήριξη, συμβουλευτική, καθώς και τη δυνατότητα για τεστ HIV και άλλων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, υπηρεσίες που σήμερα απουσιάζουν εντελώς από το δημόσιο σύστημα υγείας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι φέτος ολοκληρώνεται η Εθνική Στρατηγική για τη Σεξουαλική και Αναπαραγωγική Υγεία των Νέων, που εφαρμόζεται από το 2018. Παρ’ όλα αυτά, η υλοποίηση παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη και θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι βρισκόμαστε στο 2025 και πολλοί νέοι εξακολουθούν να αγνοούν ακόμη και βασικά ζητήματα που σχετίζονται με τη σεξουαλική υγεία και την αντισύλληψη. Τα υφιστάμενα κενά αναδεικνύουν την ανάγκη για άμεσες και στοχευμένες παρεμβάσεις.

Μια από τις βασικές ελλείψεις που εντοπίζονται εδώ και δεκαετίες είναι η απουσία εξειδικευμένων κέντρων σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας. Όπως εξήγησε στον REPORTER η εκτελεστική διευθύντρια του Κυπριακού Συνδέσμου Οικογενειακού Προγραμματισμού, Μαρία Επαμεινώνδα, η ανάγκη για δημιουργία τέτοιων κέντρων έχει καταγραφεί εδώ και πάνω από 15 χρόνια.

«Δεν υπάρχουν κέντρα φιλικά προς τους νέους, με εύκολη πρόσβαση, δωρεάν υπηρεσίες και σε περιβάλλον προσβάσιμο για όλους, είτε μιλούν ελληνικά είτε άλλες γλώσσες. Σε αυτά θα μπορούσε να παρέχεται ψυχολογική και συμβουλευτική υποστήριξη, ενώ θα διενεργούνται τεστ για HIV και σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα», ανέφερε.

Σημείωσε επίσης ότι πρόκειται για χώρους εκτός νοσοκομείων, ειδικά διαμορφωμένους για νέους. Αν και η δημιουργία τους προβλέπεται στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής και του Σχεδίου Δράσης, μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει καμία σχετική ενέργεια.

Η κ. Επαμεινώνδα αναφέρθηκε και στην αδυναμία του μαθήματος της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης να καλύψει ουσιαστικά τις ανάγκες των νέων. «Πέραν του σχολικού πλαισίου, εκεί που υπάρχει το μεγαλύτερο κενό είναι στην ευρύτερη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση. Δεν υπάρχουν εκστρατείες για την αξία της αντισύλληψης, με αποτέλεσμα πολλοί νέοι να μην έχουν την απαραίτητη γνώση ή να μην κάνουν χρήση μεθόδων προστασίας. Είναι κρίσιμο να γνωρίζουν πώς να προστατεύονται από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα».

Η ίδια επισημαίνει ότι, ως μη κυβερνητική οργάνωση, ο Σύνδεσμος προχωρεί με δικές του δυνάμεις σε εκπαιδεύσεις και ενημερωτικές δράσεις. Ωστόσο, όπως ανέφερε, «δεν μπορούμε να καλύψουμε τις ανάγκες του πληθυσμού. Δυστυχώς, το θέμα αυτό δεν ήταν ποτέ προτεραιότητα για τους αρμόδιους».

Πρόσθεσε ακόμη πως «γίνεται συχνά λόγος για τη χαμηλή γεννητικότητα και το γεγονός ότι οι νέοι δεν επιλέγουν να αποκτήσουν παιδιά, αλλά σπανίως εξετάζονται σε βάθος οι λόγοι. Εκτός από τους οικονομικούς παράγοντες, είναι πολύ πιθανό να σχετίζεται και με θέματα υγείας. Υπάρχουν σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις που μπορεί να προκαλέσουν ακόμη και στείρωση».

Χρειάζεται πολιτική βούληση

Η κ. Επαμεινώνδα τόνισε την ανάγκη πολιτικής βούλησης και υιοθέτησης καλών πρακτικών από το εξωτερικό. «Δεν αρκεί να υπάρχουν στρατηγικές. Χρειάζεται κατανομή πόρων για στοχευμένες δράσεις που θα βελτιώσουν την ευημερία και την υγεία των νέων. Υπάρχουν προκαταλήψεις, αλλά πρόκειται για βασικές υπηρεσίες υγείας που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τα δικαιώματά τους».

Απαντώντας σε ερώτηση για τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν με την εισαγωγή του μαθήματος της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, σημείωσε ότι «όντως υπήρξαν αντιδράσεις από συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, που βασίστηκαν σε παραπληροφόρηση και όχι σε επιστημονικά δεδομένα. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι το βασικότερο μέτρο πρόληψης ενάντια στη σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση παιδιών. Εστιάζει, μεταξύ άλλων, στη συναίνεση και την υγιή επικοινωνία μέσα σε μια σχέση. Τα στερεότυπα φύλου και τα κοινωνικά ταμπού δυσκολεύουν την αποδοχή της».

Καταλήγοντας, υπενθύμισε ότι «το 2018, στο πλαίσιο ενός προγράμματος, καταρτίσαμε συστάσεις για τα σεξουαλικά δικαιώματα των νέων, τις οποίες αποστείλαμε στους αρμόδιους φορείς. Δυστυχώς, ποτέ δεν έγινε σοβαρή συζήτηση ή ανάληψη πρωτοβουλίας για την υλοποίησή τους».

Όσον αφορά τις ελλείψεις στους τρόπους αντισύλληψης, ανέφερε ότι έχουν γίνει πολλές συζητήσεις για την ένταξή τους στο ΓεΣΥ, ώστε όλες οι γυναίκες να έχουν πρόσβαση, αλλά απαιτείται περισσότερη ενημέρωση. «Υπάρχουν ακόμη πολλοί μύθοι γύρω από τις μεθόδους αντισύλληψης», σημείωσε χαρακτηριστικά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Η μεγάλη μάχη για την Ψυχική Υγεία-Οι προκλήσεις και οι αγώνες των επαγγελματιών υγείας στην Κύπρο
• Προς ολοκλήρωση η Εθνική Στρατηγική για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+-Εν αναμονή διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών